Ateşli silahlar, barut gazının itici gücüyle mermi atan bütün silahların genel adıdır. Ateşli silah denince, genellikle bir kişi tarafından taşınabilen küçük çaplı silahlar akla gelse de ateşli silahlar kategorisi; büyük toplardan tüfeklere, av tüfeğine ve tabancaya kadar her türde ve boyuttaki silahları kapsar.
Tabanca; kısa namlulu, ateşli silah.
Mermi, ateşli silahlarda kullanılan fişeğin atış anında namludan fırlatılan bileşenidir. Ateşli silahlar tarafından atılan delici, patlayıcı madde, kurşun. Küçük çaplı ateşli silahlar ile ağır ateşli silahların mermileri farklıdır. Tüfek, tabanca gibi küçük silahların mermisi çarpma etkisiyle hedefi deler. Büyük çaplı, ağır ateşli silahlar olan topların mermileri ise hedefi bulduğunda ya da havada patlar.
Av tüfeği, avcılıkta kullanılan tüfeklere verilen genel ad. Ancak Türkiye'de yürürlükte olan yasalar gereği yivli av tüfeklerinin satın alınması bulundurulması ve taşınması oldukça zor koşullara dayandığından olsa gerek ki uzun zamandan beri av tüfeği kavramı "yivsiz av tüfekleri" için kullanılmaktadır ancak gerçekte yivli tüfekler de birer av tüfeği kavramına dahildir.
Drilling, ilk olarak 19. yüzyılın ortalarında Almanya'daki Sulh bölgesinde silah imalatı yapan atölyelerde üretilen üç namlulu av tüfeği türüdür. Gelenkesel yan yana çift namlulu kırma tip av tüfeğinin namlusunun altına üçüncü bir yivli mermi namlusu eklenerek elde edilen silah türüdür. Hem saçma atan av tüfeği, hem de yivli mermi atan silah olması dolayısıyla avcıya birçok avantaj sağlaması bu silahın popüleritesini arttırmıştır.
.308 Winchester, 30-06 SpringField fişeğinin yerini almak için .300 savage kalibresinden geliştirilmiş bir mermidir. Vuruş gücü ve menzil olarak 30-06 Springfielde benzer ancak kovan boyu kısaltılmıştır. 30-06 SpringField fişeğinin uzun olması nedeniyle yeni nesil otomatik silahlarda tutukluk yaptığı görülmüştür. Sorunun çözümünü araya ABD Winchester firmasıyla T64E3 kod adıyla yapılan ortak çalışmada ilk olarak 1952 senesinde Winchester için özellikle ticari ve sportif/av amaçlı geliştirilmiş fişeğin başarısının ardından 2 sene sonra NATO bünyesinde .308 winchesterın üzerinden NATO'da yaygın olarak kullanılan 7.62x51mm NATO geliştirilmiştir. bu iki mermi birbirinden sade 0.2mm çap farkı gösterip çok küçük kovan yapısı farkına sahipler. Çekirdek çapı 7.82mm(0.308 inç) dir. 30-06 SpringField mermisinin 63mm olan kovan boyu 51mm'ye indirilmiş; kovan hacim kapasitesinde fazla azalma olmaması için kovan çapı yaklaşık 1mm kadar genişletilmiştir. Yani kovan hacmi fazla değişmeme şartıyla boyu kısaltılmış olan fişek görünüm olarak 30-06 Springfield fişeğinden daha kısa ve şişman bir yapıya sahiptir. Winchester o dönemde üretimde olan(ve hala üretimi devam eden) Winchester Model 70'te 308 winchester kalibresini kullanmış ve başarılı modelinin başarısını katlamıştır. bu silah vietnam savaşı döneminde ABD birliklerince keskin nişancı tüfeği olarak kullnılsa da başarısını daha çok Polis özel birliklerinin keskin nişancı tüfeği ve ayrıca çok başarılı bir av silahı olarak göstermiştir. daha önce de belirtildiği gibi .308 winchester askeri kullanımdan ziyade sivil kullanım için üretilen bir kalibredir. ancak onun çok az farklı olan modeli 7.62x51mm NATO, NATO ülkelerinde yaygın olarak kullanılan bir kalibredir ve G3'ten tut birçok keskin nişancı tüfeğine kadar yaygın bir kalibre olarak kullanılmaktadır. sivil kullanıma açık olan .308 winchester kalibre yivli av tüfekleri 7.62x51mm NATOyu kullanabilseler de silah performansı bu tip kullanımda ciddi olarak düşmekte ancak bir tehlike arz etmemektedir.
.22 LR olarak adlandırılmakta ve kısaca .22LR olarak bilinmektedir. Metrik karşılığı 5.6x15mm'dir. .22 kalibre ilk olarak 1857 yılında amerikan Smith&Wesson firması tarafından "Smit&Wesson .22" fişeği olarak tasarlanmış olup daha sonra 1887'de J. Stevens Arms & Tool Company tarafından .22 Long fişeğinin kovanı ve .22 Extra Longın mermi çekirdeğinin kombinasyonu ile üretilmiştir ve Yüz yıldan fazladır bu kalibre, tabancanın yanı sıra revolver, yivli tüfek ve hatta av tüfeklerinde dahi kullanılmaktadır. .22LR Kenardan ateşlemeli sistem (Rimfire) özelliğine sahip olması ve çok küçük bir kalibre olması nedeniyle maliyeti çok düşüktür.
.577 Tyrannosaur veya .577 T-rex, 1993'te Amerikan A-Square firması tarafından özellikle Afrika'da büyük hayvan avları için tasarlanan bir mermi çeşitidir. Bu mermi I. Dünya Savaşı sırasında Birleşik Krallık Ordusu tarafından kullanılan .577/450 Martini-Henry mermisinden çok farklı bir yapıya sahiptir. o dönemde kullanılan .577/450 Martini-Henry mermiler 2634J enerjiye sahip iken günümüzde av için kullanımda olan bu fişeğin 750 grainlik mermi çekirdeğinin enerjisi hatta o dönemin en büyük kalibrelerinden hesaplanan ingliz .577 Nitro Express mermisinden dahi daha fazla ve 13880J civarında seyretmektedir. Belirtildiği gibi kalibre sadece sportif-av amaçlı üretimde olup askeri kullanımı yoktur.
12.7×99mm NATO veya .50BMG, M2 Browning makineli tüfeğinde kullanılmak üzere John Browning tarafından tasarlanmış bir fişektir. 1910'larda Birleşik Devletler hava saldırılarına karşı, 30-30 Springfield'ın yetersiz kalması ve hafif uçaksavarlarda kullanılmak üzere bir kalibreye ihtiyaç duymasından dolayı ilk kez Winchester firması tarafından üredildi. Günümüzde, makineli tüfekler ve anti-materyal keskin nişancı tüfeklerinde başarısını kanıtlamış ve kullanılmaktadır.
30-06 Springfield, 1906'da ABD'de tasarlanan ve 7.62x51mm NATO 'dan önce ABD birlikleri tarafından beğeniyle kullanılan bir kalibre çeşidiydi. Metrik karşılığı 7.62x63mm'dir. Bu fişek efsanevi İkinci Dünya Savaşı tüfekleri olan M1903 Springfield, Browning Automatic Rifle (BAR), M1919 Browning Machine Gun ve M1 Garand gibi tüfeklerin kalibresini oluşturmaktaydı. 30 mermi çekirdeğinin çapını ve 06 fişeğin tasarlandığı dönemde yürürlükte olan bazı fişek adlandırma metotlarına göre tasarım tarihi olan 1906'nın 06'sından oluşmaktadır.
7.62x51mm NATO mermisi, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra özellikle savaşın getirdiği hızlı silah değişim ve gelişmesinin ürünü olarak üretilen tam/yarı-otomatik silahlarda kullanılmak üzere 30-06 SpringField kalibresinin kovanının uzun olması nedeniyle yaşanan tutukluk sorununun giderilememesi ve yeni bir kalibreye ihtiyaç duyulmasından dolayı T64E3 kod adıyla Winchester firmasıyla ortak çalışma sonucunda oluşturulan kalibredir. ilk olarak 1952'de sportif amaçlarla kullanılan .308 Winchester kalibresi Winchester'ın Model 70 tüfeği için geliştirildi ve ardından iki sene sonra onun askeri versiyonu olan ve çok az bir farkı olan 7.62x51mm tanıtıldı. Bu kalibre ABD'de ilk olarak M14'te kullanıldı ve başarısını kanıtladı; ancak kısa süre sonra ortaya çıkan 5.56x45mm kalibresi piyade tüfeklerinde bu kalibreye üstünlüğünü kanıtlayıp bu kalibreyi solladı. O tarihten günümüze söz konusu 7.62x51mm kalibresi keskin nişancı tüfekleri ve makineli tüfeklerde üstünlüğünü ispatlamıştır ve yüksek miktarlarda üretimine devam edilmektedir. Türkiye'nin değiştirmek için çalışmalar olsa da halen ana ordu silahı olan G-3 bu kalibreyi kullanmaktadır. Diğer bu kalibredeki silahlardan ise keskin nişancı tüfeği olarak; PSG-1, M110 SASS ve M24 SWS, Piyade tüfeği olarak; HK417, FN SCAR, makineli tüfek olarak M240 makineli tüfek, M1919 Browning machine gun'ın ve FN MAG ve tabi bunlara ilaveten birçok silah daha sayılabilir. Genel olarak piyade tüfekleri ele alındığında yeni dizayn HK417 gibi silahlar sadece güçlü bir kalibreye ihtiyaç duyulup 5.56x45mm NATO yetersiz kaldığı yerlerde kullanıldığını görebiliyoruz ancak makineli tüfek ve keskin nişancı tüfeği gibi mutlak güce gerek duyulduğu yerlerde ve acı bir gerçek olarak "yaralamak değil öldürmek" gerekliliğinin %1,0 olduğu yerlerde bu kalibrenin üstünlüğü tartışılmazdır. SSCB yapımı silahlarda bu sorun baştan biraz farklı ve zamanının gerekçelerine göre farklı çözülmüştür. Sovyet yapımı silahlarda 7.62 kalibresi iki fişek ile tasarlanmış ve kullanıma girmiştir. AK-47 gibi piyade tüfekleri ve benzeri sovyet piyade tüfekleri 7.62x39mm ile donatılmış Dragunov SVD gibi keskin nişancı tüfekleri ve makineli tüfekler ise 7.62x54mm kalibresinde dizayn edilmiştir.
.17 Hornady Magnum Rimfire genelde .17 HMR olarak bilinir. bu mermi yapısı 2004'te amerikan Hornady tarafından düşük kurşun düşüşlü ve .22LRnin eksiklerini kapatacak yeni bir kenardan ateşlemeli sisteme ihtiyaç duyulmasından dolayı daha eski ve çok da başarılı olmayan ve .22LR baz alınarak geliştirilmiş olan 4.5mmlik kalibre .17HM2nin aksine .22 WMR kalibresi baz alınarak geliştirilmiştir. Mermiyi geliştirmek için basitçe düşündüğümüzde yaptıkları tek değişiklik .22 WMRnin mermi çekirdeğinin takıldığı yeri boyun haline dönüştürerek .22(5.5mm)'lik mermi çekirdeğinin yerine .17(4.5mm)'lik mermi çekirdeğini yerleşitrebilmeye olanak tanımaları olmuştur. zaten kurşunların ikisi yan yana kıyaslandığında boyut açısından bir fark saptanmamaktadır. .17 HMR .22LR ile kıyaslandığında daha pahalı bir kurşun karşımıza çıkmaktadır. ayrıca .22LRye olan üstünlüklerini de saymamız gerekirse daha hızlı seyir 775 m/s(2550 fps) gibi bir rakam karşımıza çıkmaktadır. bu seyir hızı daha hafif ile birleştiğinde daha düşük bir mermi düşüş şeması karşımıza çıkmaktadır. kalibre .22LR'den sonra gerçek anlamda başarı elde etmiş ve kendi fan kitlesini oluşturmuş ilk Rimfire kalibresi olma özelliğini taşımaktadır ve birçok eleştirmene göre .22LR'den balistik açıdan daha başarılı bir mermi çeşididir. Anlatıldığı gibi bu kalibrenin maliyeti ve fiyatı .22LR'den daha fazla ancak piyade tüfeklerinin sivil kopyalarında .22LR kadar olmasa da yine de boy göstermeye başlamış durumda. bu modellerin kolleksiyoncuları ve sevenleri özellikle bu modelleri evde el yapımı olarak üretenlerin görüşüne göre özellikle makineli tüfeklerde ve seri atış yapabilen modellerde bu kalibre .22LR'den daha iyi bir performans sergilemektedir. Kalibre sadece sivil kullanım için üretilmiş olup askeri kullanımı yoktur.
Makineli silah, tam otomatik ve/veya portatif silahtır, genellikle şarjör, mermi kayışı veya büyük kapasiteli magazinlerden mermi alarak ve yine genellikle dakikada birkaç yüz mermi atma oranıyla tasarlanmışlardır. İlk makineli tüfekler bir el kolunun çevrilmesi gibi, manuel olarak kullanılıyordu. Birleşik Devletler kanunlarında terim olarak, özellik kullanılmamak suretiyle tam otomatik silahları tanımlar, örneğin medya haberlerinde veya yasal kodlarda.
7.65×17mm Browning mermisi, merkezden ateşlemeli tabanca fişeğidir. Yarı tırnaklı, düz yanlara sahip özelliklerdeki bu fişek ateşli silah tasarımcısı John Browning tarafından başlangıçta FN M 1900 yarı otomatik tabancasında kullanılmak üzere geliştirildi. 1899' da Fabrique Nationale tarafından tanıtıldı; .32 ACP, .32 Otomatik, 7.65x17mm Browning SR ve 7.65mm Browning isimleri ile bilindi.
Merkezi ateşlemeli bir fişekte tutuşturma vuruşunun gerçekleştiği fişek tepesinin orta kısmına bir kapsül yerleştirilmiştir. Kenardan ateşlemeli fişeklerin aksine merkezi ateşlemeli fişeklerin kapsülü ayrı ve çıkartılabilir bir fişek parçasıdır.
.300 Winchester Magnum olarak adlandırılmakta ve kısaca .300 Win Mag olarak bilinmektedir. Metrik karşılığı 7.8x67mm’dir.
.338 Lapua Magnum, ilk olarak 1989 yılında Finlandiya'nın Lapua kentinde SAKO tarafından geliştirilen, askeri amaçlı uzun mesafe keskin nişancı tüfekleri için üretilmiş fişek kalibresidir.
Vahşi Kedi Fişeği seri üretim için tasarlanmış ve standardize edilmiş bir fişek çapını kastetmez. Aksine genellikle piyasada var olan bir çapın sivil kullanıcılar tarafından iyileştirilmiş veya yeni özellik katılmış halini ima eder. Bunun için genelde iki ticari kalibrenin parçaları kullanılır. Bir çapın mermi çekirdeği ve diğer bir çapın kovanı birbirine preslenerek yeni çap elde edilmiş olur. Söz konusu fişekler genellikle spor veya hobi amaçlı ve genelde ev doluları üretilmek üzere oldukça tecrübeli kişiler tarafından yaratılırlar. Ayrıca vahşi kedi fişeklerinden geliştirilen ve piyasaya sürülen fişekler de mevcuttur
9.3×62mm aynı zamanda ABD'de 9.3×62mm Mauser olarak da bilinir. 1905'te Almanyada Otto Bock tarafından tasarlandı. Günümüzde özellikle Kanada, ABD, Afrika ve Kuzey Avrupada büyük avları avlamak için av kalibresi olarak kullanılmaktadır. Ağır ve hızlı mermisi bu tip büyük avları avlamakta üstün başarısının anahtarıdır. Ayrıca kalınca mermisi (9.3mm) namlu yüklenmesi olayını aza indirgeyerek ucuz tüfeklerin namlularının uzun ömrülü olabilmesini sağladığından da kalibre kendi müşteri kitlesini stablize etmektedir. Kovandaki barutun patlamasıyla oluşan basıncın üst limiti 390 MPa olup oldukça yüksek basınçlı bir fişektir. Ağır mermiyekarşılık bu güç merminin trasesinin oldukça düşmeye meyilli olmasına neden olduğundan aslında mermi yakın mesafelerdeki(~250m) ağır hedeflere uygun bir çap olmasını sağlamakta. Ancak uzak mesafelerdeki hedefler için uygun bir çap değildir. 230 grain'den ağır ve kalın mermileri traseyi oldukça düşmeye eğilimli kılar. Ancak tüm bunlara rağmen özellikle kuzey avrupada kalibre beğeni ile kullanılmaktadır. Çekoslovak CZ firması oldukça ucuz bir silah olan CZ 550 yivli tüfeğini bu kalibreye donatmasıyla bu kalibre oldukça ucuz biçimde amerikada da sergilenmeye başllamıştır. Ayrıca SAKO ve Tikka gibi kuzey avrupa üretimi silahlarda da kalibreye rastlamak mümkün. Blaser de oldukça önemli sayıda namluyu bu kalibre ile üretmektedir. Kalibre büyük avlarda .338 Winchester Magnum, .375 H&H .404 Jeffery ve 9.4x64mm Brenekke kalibreleri ile kıyaslanabilir. Kalibrenin mermileri için dünyanın dört bir yanından ticari firmalar çeşitli çekirdekler üretmektedir. Kalibre özellikle kuzey amerikada evde fişek dolduranların ilgi kaynağıdır.
Kisaca 7mm Rem. Mag. ve daha kısası 7mm Magnum larak da bilinir. Remington büyük avlarda kullanılabilecek low drop mermi arayışı içinde 7mm kalibresine değinerek 1962'de kalibreyi .375 H&H Magnum üzerinden geliştirmiştir. Fişeğin ilk kez 1962'de Remington 700 platformunda piyasaya sürülmesi ile beraber rakiplerine büyük farklar atmış ve 7mm kalibresinde günümüzde de popülerliğini korumaktadır. Çap dünyada en çok kullanılan çapların içinde halen yer almaktadır.
