İçeriğe atla

-loji

-loji son eki, İngilizcedeki -ology veya -logy den Türkçeye girmiştir. Bir çalışma alanını veya akademik bir disiplini tanımlar. Benzer şekilde -olog son eki de, bu alan üzerinde çalışan kişiyi tanımlar.

Etimoloji

"-loji" genel anlamıyla; "herhangi bir alanındaki çalışmalar" demektir. Bu tür sözcükler genellikle Yunanca veya Latince köke sahip olup son ek -loji, Yunancadaki -λογια (-logia) dan gelir. Eski Yunanca, légō, log- λέγω, λογ- söz söylemek demektir. Bu ek buradan evrilmiştir.[1]

-oloji son eki, bu anlamda yanıltıcı olabilir, zira buradaki 'o', -loji ekini alan asıl sözcükten de geliyor olabilir. Örneğin, biyoloji deki 'o' Yunanca βιος (bios), yaşam'ın sonunda zaten vardır. Bu nedenle, örneğin mineraloji gibi bazı sözcükler -oloji ile bitmez.

-loji'lerin listesi

Dizin:

İçindekiler

A

  • Aerobiyoloji, havaya karışmış organik parçaları (bakteri, mantar sporları, çok küçük böcekler, polenleri) araştıran biyoloji dalı.
  • Aeroloji, atmosferi ve havayı inceleyen bilim dalı. (Ayrıca bakınız Meteoroloji)
  • Aeropalinoloji, atmosferdeki polen tanelerini ve sporları inceleyen bilim dalı.
  • Agnoioloji, doğadaki bilinmeyen, açıklanamayan şeyleri inceleyen bilim dalı.
  • Agrobiyoloji, (Tarım biyolojisi) bitkilerin beslenme ve toprak gereksinimlerini inceleyen bilim dalı.
  • Agroloji, (toprak bilimi) toprakları ve özelliklerini inceleyen bilim dalı. (Ayrıca bakınız: Pedoloji)
  • Agrostoloji, otsu bitkileri inceleyen bilim dalı.
  • Akaroloji, keneler ve buna benzer hayvanları inceleyen bilim dalı.
  • Akridiloji, çekirgeleri ve ağustos böceklerini inceleyen bilim dalı.
  • Aksiyoloji, (Değer felsefesi) doğadaki değerleri inceleyen bilim dalı.
  • Aktinobiyoloji, radyasyonun yaşayan organizmalar üzerindeki etkisini inceleyen bilim dalı.
  • Aktinoloji, ışığın kimyasallar üzerindeki etkisini inceleyen bilim dalı.
  • Alerjiloji, alerjenleri araştıran tıp dalı.
  • Algoloji, ağrıları inceleyen bilim dalı.
  • Androloji, erkek vücudu ve hastalıklarını inceleyen bilim dalı.
  • Anesteziyoloji, anestezik maddeleri inceleyen tıp dalı.
  • Angeloloji, melekleri inceleyen bilim dalı..
  • Anjiyoloji, kan ve lenf dolaşım sisteminin anatomisini inceleyen bilim dalı.
  • Antropoloji, insanları inceleyen bilim dalı.
  • Apiyoloji, arıları inceleyen bilim dalı.
  • Araknoloji, örümcekler ve benzeri canlıları inceleyen bilim dalı.
  • Areoloji, Mars üzerine araştırmalar yapan bilim dalı.
  • Arkeoloji, geçmiş kültürlerin kullandığı materyalleri inceleyen tarih dalı.
  • Arkeometalurji, arkeolojik buluntuların metalurjisi ile ilgilenen arkeometrinin alt bilim dalıdır.
  • Arkaeozooloji, geçmişte yaşamış insan ve hayvanların etkileşimlerini inceleyen tarih dalı. (Ayrıca bakınız zooarkaeoloji)
  • Astakoloji, ıstakoz ve benzeri canlıları inceleyen biyoloji dalı.
  • Asterosismoloji, yıldızların ses dalgaları ile ilişkisini araştıran bilim dalı. (Ayrıca bakınız Helioseismoloji)
  • Astrobiyoloji, hayatın kaynağını araştıran bilim dalı.
  • Astrojeoloji, gezegenlerin, asteroidlerin jeolojisini araştıran bilim dalı.
  • Astroloji, yıldızların ve gezegenlerin insanlar üzerindeki etkilerini inceleyen sözdebilim.
  • Asuroloji, Asur medeniyetini araştıran bilim dalı.
  • Atmoloji, doğa olaylarını araştıran bilim dalı.
  • Atomoloji, atomları araştıran bilim dalı.
  • Autekoloji, Herhangi bir türe ait bireylerin çevre faktörleri ile karşılıklı ilişkilerini inceleyen ekoloji dalı.

B

  • Bakteriyoloji, bakterileri inceleyen bilim dalı.
  • Balneoloji, kaplıca ve şifalı banyoların çeşitli hastalıklar üzerindeki etkilerini inceleyen bilim dalı.
  • Bibliyoloji (yazınbilim), dilbilim, dildeki sesleri, kelimeleri, cümlelerin yapılarını inceleyen bilim
  • Biyojeomorfoloji (ya da ekojeomorfoloji), organizma ile jeomorfoloji arasındaki etkileşimleri inceleyen bilim dalı.
  • Biyoklimatoloji, iklimin yaşayan organizmalar üzerindeki etkisini inceleyen bilim dalı.
  • Biyoloji, hayatı inceleyen bilim dalı.
  • Biyometeoroloji, atmosferik koşulların canlı organizmalar üzerindeki etkilerini araştıran bilim dalı.
  • Biyoseoloji, çeşitli organizmaların kendi aralarındaki ve doğal ortamlarıyla (çevreleriyle) olan ilişkilerini inceleyen bilim dalı.
  • Boksoloji, şematik planlarla, örneğin şirketlerin organizasyon grafikleri ile ilgilenen bilim dalı.
  • Briyoloji, (Bryophyta bölümü) kara yosunlarını inceleyen biyoloji dalı.

D

E

  • Ecclesioloji, kilise mimarisini ve dekorasyonunu inceleyen bilim dalı.
  • Edafoloji, toprağın hayat üzerindeki etkilerini inceleyen toprak bilimi dalı.
  • Ejiptoloji (mısırbilim), eski Mısırlıları araştıran bilim dalı.
  • Ekofizyoloji, canlıların fiziksel fonksiyonları ve çevresiyle olan akrabalıklarını inceleyen bilim dalı.
  • Ekojeomorfoloji (ya da biyojeomorfoloji), organizma ile jeomorfoloji arasındaki etkileşimleri inceleyen bilim dalı.
  • Ekohidroloji, canlıların su döngüsüyle olan hareketlerini inceleyen bilim dalı.
  • Ekoloji, yaşayan canlıların çevreleriyle ve birbirleriyle olan ilişkilerini inceleyen biyoloji dalı.
  • Eksobiyoloji, uzayın dışındaki hayatı inceleyen bilim dalı.
  • Elektrofizyoloji, doğal elektriğin vücutla ilgisini araştıran bilim dalı.
  • Embriyoloji, embriyoları inceleyen bilim dalı.
  • Emetoloji, emetik (kusturucu) faktörleri araştıran bilim dalı.
  • Endokrinoloji, iç salgı bezlerini inceleyen bilim dalı.
  • Enigmatoloji, bulmacaları, yap-bozları inceleyen dal.
  • Enoloji (ya da önoloji), şarapları ve şarap yapımını inceleyen dal.
  • Entomoloji, böcekleri inceleyen biyoloji dalı.
  • Enzimoloji, enzimleri inceleyen biyoloji dalı.
  • Epidemioloji, salgın hastalıkları araştıran bilim dalı.
  • Epistemoloji, bilginin doğası, kapsamı ve kaynağı ile ilgilenen felsefe dalıdır.
  • Escapoloji, sınırlamalardan veya diğer tuzaklardan kaçma uygulamasıdır.
  • Eskatoloji, teolojinin, insanlık tarihindeki olayların sonuçlarıyla ilgilenen dalı.
  • Etimoloji, kelimelerin kökenlerini inceleyen bilim dalı.
  • Etnoloji, ırk bilimi.
  • Etnomüzikoloji, toplumda müziği inceleyen bilim dalı.
  • Etnopsikofarmakoloji, ırk ve etnik grupların psikiyatrik ilaçlara cevap verme biçimlerindeki farklılıkları inceleyen bilim dalı.
  • Etoloji, hayvan davranışlarını inceleyen bilim dalı.
  • Etyoloji, hastalıkların tıbbi nedenlerini inceleyen bilim dalı.
  • Euloji, cümleleri inceleyen bilim dalı.
  • Evrim biyolojisi, evrimi inceleyen biyoloji dalı.
  • Evrim psikolojisi, (genellikle insanda) evrimin psikolojik etkilerini araştıran bilim dalı.

F

  • Farmakoloji, ilaç bilimi.
  • Felinoloji, kedileri inceleyen bilim dalı.
  • Fenoloji, çiçeklenme, göç, emzirme gibi periyodik biyolojik olguları inceleyen bilim dalı.
  • Fenomenoloji, gerçekliğinden bağımsız olarak bilimi inceleyen bilim dalı.
  • Fetoloji, fetüsü (özellikle uterus içindeyken) inceleyen bilim dalı.
  • Fikoloji, algleri inceleyen bilim dalı.
  • Filoloji, yazı ve metinleri inceleyen bilim dalı.
  • Fitoloji, bitkileri inceleyen bilim dalı. (Ayrıca bakınız: botanik)
  • Fitopatoloji, bitki hastalıklarını inceleyen bilim dalı.
  • Fizyoloji, hücre, doku ve organların işleyişini inceleyen bilim dalı.
  • Fleboloji, dolaşım sistemini inceleyen ilaç bilimi dalı.
  • Fonoloji, ses bilimi.
  • Formikoloji, karıncaları inceleyen bilim dalı.
  • Frenoloji, balataların ve fren pedallarının yapısını inceleyen otomotiv bilimi.

G

  • Garboloji, atık ve çöpleri inceleyen bilim dalı.
  • Gastroloji ya da gastroentroloji, mide ve bağırsak hastalıklarını inceleyen bilim dalı.
  • Gemoloji, süs malzemeleri ve kıymetli taşları inceleyen bilim dalı.
  • Genekoloji, çevre ile ilişkili genetik farklılıkları inceleyen bilim dalı.
  • Geneloji, aile içindeki ilişkileri, özellikle soy kütüğü çıkarmaya yönelik araştırmaları konu alan blim dalı.
  • Gerontoloji, eski çağları araştıran bilim dalı.
  • Glasiyoloji, buzulları inceleyen bilim dalı.
  • Grafoloji, yazan kişinin karakterini analiz etmek amacıyla, el yazılarını inceleyen bilim dalı.
  • Gramatoloji, yazı sistemlerini inceleyen bilim dalı.

H

  • Helioloji, Güneş'i araştıran bilim dalı.
  • Helioseismoloji, Güneş'teki titreşimleri ve patlamaları inceleyen bilim dalı.
  • Helmintholoji, parazitik solucanları inceleyen bilim dalı. (Ayrıca bakınız Vermeoloji)
  • Hematoloji, kan dokuyu inceleyen tıp dalı.
  • Henoloji, teolojinin "birliği" (ilahın bir olması durumunu) inceleyen dalı.
  • Hepatoloji, karaciğeri inceleyen tıp dalı.
  • Herboloji, şifalı bitkilerin kullanımlarını araştıran bilim balı.
  • Herpetoloji, sürüngenler ve amfibileri inceleyen bilim dalı.
  • Heteroptoloji, gerçek böcekleri inceleyen bilim dalı.
  • Histoloji, canlılardaki dokuları inceleyen bilim dalı.
  • Histopatoloji, hasta dokuların mikroskobik yapısını inceleyen bilim dalı.
  • Historiyoloji, (Tarih) tarihi yazıları ve olayları inceleyen bilim dalı.
  • Hidrojeoloji, yeraltı sularını inceleyen bilim dalı.
  • Hidroloji, suyu inceleyen bilim dalı.
  • Hipnoloji, uykuyu incelyen bilim dalı. (Ayrıca bakınız somnoloji)
  • Horoloji, zaman ve saat bilimi.
  • Homoloji, embriyonik gelişim kökenleri benzer ancak görevleri farklı ya da aynı olabilen organları inceleyen bilim dalı.
  • Hungaroloji, Macar kültürünü inceleyen dal.

İ

J

  • Japonoloji, Japonlar üzerine araştırma yapan bilim dalı.
  • Jeobiyoloji, biyosfer ve biyosferin litosfer ve atmosferle olan ilişkisini inceleyen bilim dalı.
  • Jeokronoloji, dünyanın yaşı ile ilgili çalışmalar yapan bilim dalı.
  • Jeoloji, yer bilimi.
  • Jeomorfoloji, geleneksel anlamda dünyanın ancak giderek artan sıklıkta olmak üzere yakın gezegenlerin yüzey formlarını inceleyen bilim dalı.
  • Jinekoloji, kadın hastalıklarını veya genel anlamda kadını inceleyen bilim dalı.
  • Judeoloji, Museviler üzerine araştırma yapan bilim dalı.

K

  • Kaliyoloji, kuşların yuvalarını inceleyen bilim dalı.
  • Kampanoloji, çan ve zil çalma sanatını inceleyen bilim dalı.
  • Karakteroloji, karakter inceleyen bilim dalı.
  • Kardiyoloji, kalbi konu alan bilim dalı.
  • Karpoloji, tohum ve meyvelerin yapısnı inceleyen bilim dalı.
  • Karyoloji, hücreyi inceleyen bilim dalı. (Ayrıca bakınız: Sitoloji)
  • Kimatoloji, dalga ve dalga hareketlerini inceleyen bilim dalı.
  • Killoloji, insanların diğer insanları öldürmesini inceleyen inceleyen bilim dalı. (Grossman teorisi)
  • Kinesiyoloji, insan anatomisi ile hareketleri inceleyen bilim dalı (tıbbın bir kolu).
  • Klimatoloji, iklim bilimi.
  • Kodikoloji, kitap ve elyazması eserlerin (mürekkep, kâğıt, parşömen, vs.) hazırlanması ile ilgili çalışmalar yapan bilim dalı.
  • Koleopteroloji, kınkanatlılarla ilgili çalışmalar yapan bilim dalı.
  • Konkoloji, hayvan kabukları ve yumuşakçalarla ilgili çalışmalar yapan bilim dalı.
  • Konyoloji, atmosferdeki tozu ve bu tozun bitki ve hayvanlar üzerindeki etkisini araştıran bilim dalı.
  • Koroloji, biyolojik veya diğer kavramların bulundukları yerlerle olan ilişkilerini inceler.
  • Kozmetoloji, kozmetik ve kullanımları ile ilgili alan.
  • Kozmoloji, evrenin kendisini veya bizlerin onun içindeki yerini araştıran bilim dalı.
  • Kranyoloji, kafatasının karakteristiklerini inceleyen bilim dalı.
  • Krayoloji, çok düşük sıcaklıklarla ve ilgili alanlar üzerine yapılan çalışmalar yapan bilim dalı.
  • Kremlinoloji, Sovyetler Birliği üzerine çalışmalar yapan bilim dalı.
  • Kriminoloji, suç bilimi.
  • Kriptoloji, gizli iletilerin şifrelenmesi ve bu şifrelerin çözümlenmesi ile ilgili çalışmalar yapan bilim dalı.
  • Kriptozooloji, efsanevi özellik taşıyan ya da taşımayan hayvanlar üzerine yapılan araştırmalar yapan bilim dalı.
  • Kronoloji, çeşitli şeylerin zamanla olan ilişkisini veya zamanın kendisini araştıran bilim dalı.
  • Kronopsikofizyoloji, sirkadiyen ritimlerin psikofizyolojisini inceleyen bilim dalı.
  • Ksiloloji, odun bilimi.

L

  • Leksikoloji, kelimelerin anlamlarını ve kullanımlarını inceleyen bilim dalı.
  • Lenfoloji, lenf sistemini inceleyen bilim dalı.
  • Lepidopteroloji, kelebekleri inceleyen bilim dalı.
  • Limnoloji, göl bilimi.
  • Litoloji, kayaç bilimi.
  • Ludoloji, video oyunlarını inceleyen bilim dalı.

M

N

O

  • Odonatoloji, yusufçukları ve kızböceklerini inceleyen bilim dalı.
  • Odontoloji, diş bilimi.
  • Odyoloji, işitme ile ilgilenen tıp dalı.
  • Oftalmoloji, göz bilimi.
  • Oksoloji, insanın büyümesini inceleyen tıp dalı.
  • Oneiroloji, rüyaları inceleyen bilim dalı.
  • Onkoloji, kanseri inceleyen bilim dalı.
  • Ontoloji, varlık bilimi.
  • Ooloji, yumurtaları inceleyen bilim dalı.
  • Organoloji, müzikal enstrümanları (sadece organ adı verilen klavyeleri değil) inceleyen bilim dalı; alternatif olarak anatomik organları inceleyen bilim dalı.
  • Ornitoloji, kuşları inceleyen bilim dalı.
  • Oroloji, dağlar ve dağların haritalanması alanında çalışan bilim dalı.
  • Orthopteroloji, çekirge ve cırcırböceklerini inceleyen bilim dalı.
  • Osteoloji, kemik bilimi.
  • Oşinografi (ya da Oseanografi), okyanus bilimi.
  • Otolaringoloji, kulak ve boğaz ile ilgilenen tıp dalı.
  • Otoloji, kulak bilimi.
  • Otorinolarengoloji, kulak - burun - boğaz (KBB) ile ilgilenen tıp dalı.

Ö

P

  • Paleontoloji, fosil bilimi.
  • Paleoantropoloji, insan ve insansı maymunların fosillerini inceleyen bilim dalı.
  • Paleoekoloji, Fosil organizmaların paleofizik ve paleobiyotik çevreleriyle olan ilişkilerini inceleyerek fosillerin nerede ve nasıl yaşadığını araştıran bilim dalıdır.
  • Palinoloji, polenleri inceleyen bilim dalı.
  • Parapsikoloji, bilimsel açıklamalara çözülemeyen paranormal veya psişik fenomenlerin inceleyen bilim dalı.
  • Parazitoloji, parazitleri inceleyen bilim dalı.
  • Patoloji, hastalıkları inceleyen bilim dalı.
  • Pedoloji (toprak), toprak bilimi.
  • Pedoloji (çocuk), çocuk bilimi.
  • Penoloji, Suçlular bilimi
  • Persoloji, Farsların dili, kültürü, tarihi, efsaneleri, edebiyatları, sanatları ve diğer konuları araştıran bilim dalıdır.
  • Personoloji, Fizyonomi'nin bir varyasyonu, kişilik bilimi.
  • Petroloji, kayaları inceleyen bilim dalı.
  • Piroloji, yangın bilimi.
  • Planetoloji, gezegenleri inceleyen bilim dalı.
  • Planktoloji, planktonları inceleyen bilim dalı.
  • Pnömoloji, akciğeri ve akciğer hastalıklarının tedavisini inceleyen bilim dalı. (Ayrıca bakınız: Pulmonoloji)
  • Pomoloji, meyve yetiştirmeyi inceleyen bilim dalı.
  • Posoloji, ilaç dozajı belirleme bilimi.
  • Potamoloji, yeryüzündeki akarsuları inceleyen bilim dalına verilen isimdir.
  • Primatoloji, ilkel insanları inceleyen bilim dalı.
  • Psikobiyoloji, organizmaların yapıya dayalı psikolojileri inceleyen bilim dalı.
  • Psikofizyoloji, psikolojik olayların fizyolojik yönlerini inceleyen bilim dalı.
  • Psikoloji, insanlardaki düşünce sistemini inceleyen bilim dalı.
  • Psikonöroendokrinoloji, endokrin sistem, sinir sistemi ve psikoloji arasındaki ilişkiyi inceleyen bilim dalıdır.
  • Psikonöroimmünoloji, psikolojik süreçler ile insan vücudunun sinir ve bağışıklık sistemi arasındaki etkileşimini inceleyen bilim dalı.
  • Pulmonoloji, akciğer hastalıklarını inceleyen bilim dalı.

R

S

T

  • Tanatoloji (ya da thanatoloji), ölümü inceleyen bilim dalıdır.
  • Teknoloji, İnsanoğlunun gereklerine uygun yardımcı alet ve araçların yapılması ya da üretilmesi için gerekli bilgi ve yetenektir.
  • Teleoloji, yaşamı ve evreni ereklerle temellendiren ve açıklayan düşünce biçimidir.
  • Teoloji, tanrı bilimi.
  • Teratoloji, doğuştan gelen bozukluklar ya da kusurları inceler
  • Terioloji, Memelilerin inceleyen bilim dalı (ayrıca, daha az kullanımıyla: Mamaloji)
  • Teriojenoloji, hayvanların erkek ve dişi üreme sistemlerini inceleyen bilim dalı.
  • Thermoloji, ısı ve sıcaklığı inceleyen bilim dalı.
  • Termatoloji (ya da thremmatoloji), atalara ait karakterlerin kalıtsal aktarımının sürekliliğini inceleyen bilim dalıdır.
  • Tidoloji, gelgitleri inceleyen bilim dalı.
  • Tipoloji, sınıflandırma bilimi.
  • Tokoloji, doğum bilimi.
  • Tonoloji, tonlama bilimi.
  • Topoloji, yüzeylerin özelliklerini, genel şekillerini inceleyen geometrinin alt bilim dalıdır.
  • Toksikoloji, zehirleri ve zehirlerin sinidirimini inceleyen bilim dalı.
  • Travmatoloji, sarsıntı bilimi.
  • Triboloji, sürtünme, aşınma ve yağlama konularını inceleyen bilim ve teknoloji dalıdır.
  • Trikoloji, saç ve kafa derisini inceleyen bilim dalı.
  • Trichopteroloji, caddis sineklerini inceleyen bilim dalı.
  • Ufoloji, Tanımlanamayan Uçan Nesne (UFO) olgusunu

Ü

  • Üroloji, ürogenital sistemi inceleyen ve hastalıklarının tedavisi için çalışan bilim dalı.

V

  • Vaksinoloji, aşı bilimi.
  • Veksilloloji, bayrak bilimi.
  • Venereoloji, cinsel hastalıkları inceler.
  • Vermeoloji, solucanları inceler. (Ayrıca bakınız: Helmintoloji)
  • Viktimoloji, mağdur bilimi.
  • Visseroloji, vücudun 10 ana organını ve iç organlarını inceleyen bilim dalıdır.
  • Viroloji, virüsleri inceleyen bilim dalıdır.
  • Volkanoloji (ya da yanardağbilimi), yanardağları inceleyen bilim dalıdır.

X

  • Xenobioloji (ya da Ksenobiyoloji), başka gezegenlerden gelen yaratıklar(uzaylılar)ın biyolojisini inceleyen bilim dalı.

Z

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

Zooloji hayvanların bilimsel olarak incelenmesidir. Çalışmaları, hem yaşayan hem de soyu tükenmiş tüm hayvanların yapısını, embriyolojisini, sınıflandırmasını, alışkanlıklarını ve dağılımını ve ekosistemleriyle nasıl etkileşime girdiklerini içerir. Zooloji, biyolojinin ana dallarından biridir. Terim, Antik Yunanca ζῷον, zōion ('hayvan') ve λόγος, logos kelimelerinden türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Farmakoloji</span> İlaçlarla ilgili biyoloji dalı

Farmakoloji ya da eczabilim günümüzdeki anlamıyla canlı organizmadaki ilaç etkilerini ve canlı organizmaya alınan ilaçların yapısını inceleyen bir bilim dalıdır. Yeni sentezlenmiş veya bitkilerden ayrıştırılmış maddelerin etkilerini biyolojik yapısını laboratuvar çalışmaları ile deney hayvanlarında, klinik araştırmalar ile insanlarda inceleyerek ilaç geliştirme çalışmalarına katkı veren bir tıp ve eczacılık bilimidir. Diğer bir deyişle, ilaçların yapımından, kullanıma sunulmasına, ilaçlar ile biyolojik dizgeler arasındaki etkileşimleri inceleyen bilim dalıdır. Farmakoloji, deneyleri ve canlılar üzerindeki araştırmalardan klinik uygulamaya değin uzanan bu karmaşık ve yoğun süreci birçok alt dalı ve yardımcı bilim dalları ile yakından bağlantılı yürütür.

Paleontoloji, palaeontoloji yahut taşıl bilim, fosilleri veri olarak kullanarak dünyada yaşamın tarihini inceleyen bilim dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Biyocoğrafya</span> bitki ve hayvan türlerinin dağılımını ve bu dağılımın nedenlerini inceleyen Fiziki coğrafyanın alt bilim dalı

Biyocoğrafya, bitki ve hayvan türlerinin dağılımını ve bu dağılımın nedenlerini inceleyen Fiziki coğrafyanın alt bilim dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Moleküler biyoloji</span> Canlı yapılarını moleküler düzeyde inceleyen bilim dalı.

Moleküler biyoloji, canlılardaki olayları moleküler seviyede inceleyen biyoloji dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Evrimsel biyoloji</span> canlı çeşitliliğini ve gelişimini inceleyen bilim dalı

Evrimsel biyoloji; biyoloji konularını, canlıların evrimini göz önüne alarak inceleyen bilim dalıdır. Taksonomi biliminin temelinde evrimsel biyoloji yer almaktadır. Canlıları sistematik bir şekilde ayırmada, canlıların evrimsel akrabalıkları ve farklılıkları göz önüne alınır. Ayrıca birçok ekolojik ilişkinin açıklanmasında evrimsel biyoloji kullanılır. Moleküler biyolojide DNA ve RNA dizilerinin baz dizilişleri göz önüne alınarak canlıların hatta organellerin mikroorganizmalarla olan akrabalıkları incelenmekte ve bu incelemede evrimsel biyoloji temel alınmaktadır.

Biyolojik antropoloji veya Fiziksel antropoloji, insanların, Homininilerin ve Primatların biyolojik evrim ve davranışsal yönlerini evrimsel bir bakış açısıyla inceleyen bilimsel bir disiplindir. Hominini canlılarının neslinin tükenmesi nedeniyle fosil kayıtlardan sıkça yararlanılır. Antropolojinin bir alt alanı olan Biyolojik antropoloji, insanları sistematik olarak biyolojik bir perspektiften inceler.

<span class="mw-page-title-main">Fiziki coğrafya</span> coğrafyanın iki önemli alt alanından biri

Fiziki coğrafya coğrafyanın büyük alanlarından biridir. Fiziki coğrafya; insan coğrafyasının alanı olan kültürel çevre aksine, atmosfer, hidrosfer, biyosfer ve jeosfer gibi doğal çevrelerin süreç ve değişimlerini inceleyen doğa bilimi dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Diş hekimi</span> ağız ve diş sağlığıyla ilgilenen hekim, diş doktoru

Diş hekimi, diş doktoru veya diş tabibi, diş hekimliği mesleğini icra eden, ağız, diş ve dudaklardan oluşan ağız boşluğu ve çevre dokularının hekimidir. İnsan sağlığına ilişkin olarak dişlerin, diş etlerinin ve bunlarla doğrudan bağlantılı olan ağız ve çene dokularının sağlığının korunması, hastalıklarının ve düzensizliklerinin teşhisi ve tedavisi ve rehabilite edilmesi ile ilgili her türlü mesleki faaliyeti icra etmeye yetkilidir. Her yıl 22 Kasım günü ''Türk Diş Hekimleri Günü''; 6 Mart günü ''Dünya Diş Hekimleri Günü'' olarak kutlanır.

Pedoloji, diğer adıyla "Toprak bilimi", toprakların yapısını, oluşumunu, dağılışını inceleyen ve topraktaki fiziksel, kimyasal ve biyolojik olaylar ile bunların ortaya çıkardığı sonuçları konu edinen bilim dalıdır. Pedoloji toprak bilimi toprak yapısı, arazi kullanımı gibi uygulamaya yönelik çalışmalara da kaynaklık eden önemli bir bilim dalıdır. Aynı zamanda jeomorfolojinin de alt gruplarından biridir. Pedoloji ile ilgilenen bilim insanına 'Pedolog' denir.

<span class="mw-page-title-main">Biyolog</span> canlı organizmaları inceleyen bilim insanı

Biyolog, biyoloji alanında araştırma yapan bir bilim insanıdır. Biyologlar, ister tek bir hücre, ister çok hücreli bir organizma ya da etkileşim halindeki popülasyonlardan oluşan bir komünite olsun, Dünya üzerindeki yaşamı incelemekle ilgilenirler. Genellikle biyolojinin belirli bir dalında uzmanlaşırlar ve belirli bir araştırma odağına sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Biyoloji tarihi</span> Biyoloji biliminin tarihi

Biyoloji tarihinde antik çağlardan günümüze yaşayan dünyanın incelenmesi ele alınmaktadır. Her ne kadar biyoloji kavramı belirli bir bilimsel alan olarak 19. yüzyılda ortaya çıkmış olsa da biyoloji bilimleri ayurveda, Antik Mısır tıbbı ve Greko-Romen dünyada Aristoteles ile Galen'in çalışmalarına kadar uzanan tıb tarihine ve doğa tarihine dayanmaktadır. Antik çağlarda ortaya çıkan bu çalışmalar Orta Çağ'da İbni Sina gibi müslüman bilimadamları ve doktorlar tarafından ilerletilmiştir. Avrupa Rönesans döneminde ve modern çağın başlarında ampirizme yeniden duyulan bir ilgi ve birçok yeni organizmanın keşfiyle birlikte biyolojik düşünce alanında bir devrim ortaya çıkmıştır. Bu dönemde öne çıkanlar arasında fizyoloji alanında deneysel çalışmalar ve çok dikkatli gözlemler yapmış olan Vesalius ile Harvey; fosilleri ve yaşam çeşitliliğini sınıflandırmaya başlayan ve organizmaların gelişmeleri ile davranışlarını izleyen Linnaeus ile Buffon gibi doğa bilimcileri sayılabilir. Mikroskobun bulunması ile daha önceden bilinmeyen mikroorganizmaların dünyası ortaya çıkmış ve hücre teorisinin ilk çalışmaları başlamıştır. Özellikle mekanik felsefenin çıkışına karşı doğal teolojinin giderek artan önemi doğa tarihi üzerine yapılan çalışmaların gelişmesine cesaret vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bitki coğrafyası</span>

Bitki coğrafyası, bitki örtüsünün yeryüzündeki dağılışı, bu dağılışa etki eden faktörleri ve çevre ile ilişkilerini inceleyen fiziki coğrafyanın dalıdır. Fitocoğrafya, vejetasyon coğrafyası da denir. Botanik bitkileri tek tek incelerken, Bitki Coğrafyası bitki topluluklarıyla ilgilenir. Bitki coğrafyası, bitkilerin, anatomi, morfoloji, fizyolojilerini değil, yetişme şartları ve yeryüzüne dağılışlarını inceler. Dağılış şartlarını açıklamaya çalışır. Bitki örtüsü pek çok açıdan coğrafyanın konusudur.

Beşeri coğrafya, coğrafi çevrenin insan yaşamına etkisi ve insanın mekanda yaptığı değişiklikleri inceleyen bir coğrafya anabilim dalıdır. Beşeri coğrafya, yeryüzünde insanın değiştirdiği ve hâlen değiştirmekte olduğu görünümünü analiz eder. Beşeri coğrafya bireyle ilgilenmez, insan denildiğinde, insan topluluğu anlaşılır. İnsan ve insan faaliyetlerini konuları incelenir.

<span class="mw-page-title-main">Biyokimya mühendisliği</span>

Biyokimya mühendisliği, biyolojik ve biyokimyasal olaylara dayalı süreç ve ürünleri tasarlamak, geliştirmek veya kullanmak için mühendislik ilkelerinin benimsenerek uygulanmasıdır. Biyoproses mühendisliği olarak da bilinen ve biyolojik olayları kimyasal prensiplerle araştıran, analiz eden bir mühendislik dalıdır. Canlı bir organizmada meydana gelen kimyasal olayların incelenmesi ile başlayan biyokimya araştırmaları günümüzde başta tıp olmak üzere tarım, beslenme ve ilaç endüstrisinde de uygulama alanı bulan bir bilim dalı haline gelmiştir. Biyoloji ve kimya temel bilimlerinin bir çalışma alanı olan biyokimya, temel mühendislik prensipleriyle birçok çalışmanın gelişmesine öncülük etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çevre bilimi</span> çevre ile insan etkileşimini inceleyen disiplinlerarası alan

Çevre bilimi, fiziksel bilimleri, biyolojik bilimleri ve bilgi bilimlerini çevre araştırmalarına ve çevre sorunlarının çözümüne entegre eden disiplinlerarası bir akademik alandır. Çevre bilimi, Aydınlanma Çağı sırasında doğa tarihi ve tıp alanlarından doğmuştur. Günümüzde çevre sistemlerinin incelenmesine bütüncül, nicel ve disiplinlerarası bir yaklaşım sunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sistematik</span> Biyolojinin bir dalı

Biyolojik sistematik, geçmişte yaşamış ve günümüzde yaşayan canlıların çeşitlenmesi ve zaman içinde bu canlılar arasındaki ilişkileri inceleyen bir alandır. Bu ilişkiler evrim ağaçları, filogenetik ağaçları ya da kladogramlar (filogeniler) olarak görsel hâle getirilir. Filogenilerin iki bileşeni vardır: Gruplar arasındaki ilişkileri gösteren dallanma sırası ve evrim için geçen süreyi gösteren dal uzunluğu. Tür ve daha yüksek taksonların filogenetik ağaçları anatomik ya da moleküler özellikler gibi karakter özelliklerinin evrimi ve organizmaların dağılımını araştıran biyocoğrafya üzerine yapılan çalışmalarda kullanılır. Diğer bir deyişle sistematik, Dünya üzerinde yaşamın evrimsel tarihçesini anlamak için kullanılır.

Toprak bilimi veya agroloji; ; toprağın yeryüzündeki sınıflandırılması, cinsleri, doğal kaynak alanları gibi konularla ilgilenir.

<span class="mw-page-title-main">Tıbbi biyoloji</span>

Tıbbi biyoloji veya biyomedikal, sağlık hizmetlerinde ve laboratuvar teşhislerinde pratik uygulamaları olan bir biyoloji alanıdır. Medikal hizmetlerde ve medikal bilim araştırmalarında bu bilim dalı büyük önem taşır zira diğer canlılar ve insanın medikal olmayan özellikleri bu uzmanlığın araştırmaları ve ışığında ilerleyebilir. Örneğin; hayvan kaynaklı olabilecek enfeksiyonlarda hayvan biyolojisi ve insan hastalıkları arasındaki ilişkiyi iyi bilen ve aktaran uzmanlar gerekir veya genetik aktarımla ilgili klinisyenlerin yeterli bilgisi olmayabilir. Biyomedikal kendi çapında halihazırda büyük araştırmalara imza atan ve tıp alanının dışında insan biyolojisinin gizemlerini açıklayan bir bilim dalıdır fakat genellikle tıbbi kondisyonlar hakkında yardım alınması amacıyla istihdam edilir. Tipik olarak "biyo-" ön ekini içeren birçok biyomedikal disiplini ve uzmanlık alanını içerir, örneğin:

<span class="mw-page-title-main">Biyolojinin ana hatları</span> Vikimedya liste maddesi

Biyoloji - Yaşamı inceleyen doğa bilimi. Odaklandığı alanlar arasında yapı, işlev, büyüme, köken, evrim, dağılım ve taksonomi yer alır.