İçeriğe atla

(636872) 2014 YX49

(636872) 2014 YX49
Keşif[1]
KeşfedenPan-STARRS
Keşif yeriHaleakala
Keşif tarihi26 Aralık 2014
Adlandırmalar
MPC belirtmesi2014 YX49
Uranüs truvalıları centaur[2][3] · uzak[1]
Yörünge özellikleri[2]
Dönem 13 Eylül 2023 (JD 2460200,5)
Belirsizlik parametresi 1
Gözlem yayı8152 gün (22,32 y)
Günöte24,4640 AU (3,65976 Tm)
Günberi13,7629 AU (2,05890 Tm)
Yarı büyük eksen
19,1134 AU (2,85932 Tm)
Dış merkezlik0,279936
83,56 y (30522 g)
103,656°
Eğiklik25,52409°
91,3472°
280,483°
Dünya MOID12,864 AU (1,9244 Tm)
Jüpiter MOID9,42557 AU (1,410045 Tm)
Fiziksel özellikler
21,6
8,8
Ortalama çap
77 km (0,09 tahmininden)[3]
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

(636872) 2014 YX49 (geçici adlandırması 2014 YX49), Pan-STARRS araştırması kapsamında 26 Aralık 2014 tarihinde keşfedilen bir centaur ve Uranüs eş yörüngeli asteroittir.[4] Uranüs ile iribaş yörünge ilişkisi içinde olduğu bilinen ikinci centarur olup, 83982 Crantor, 2011 QF99 ve (472651) 2015 DB216'den sonra Uranüs ile eş yörüngeli olduğu tespit edilen dördüncü nesnedir.[5]

Adlandırılması

2014 YX49, Uranüs'ün L4 bölgesinde bulunan geçici bir truva cismidir. Şu anda böyle bir rezonans durumunda sıkışıp kaldığı doğrulanan ikinci cisimdir. (ilk olarak 2011 QF99 tanımlanmıştır). Bu nesne yaklaşık 60.000 yıl boyunca L4 bölgesinde bir truva cismi olarak kaldığı ve 80.000 yıl daha da bu şekilde kalabileceği tahmin edilmektedir. Sayısal simülasyonlara göre, onun yaklaşık bir milyon yıl boyunca Uranüs ile eş-yörüngeli olarak kalabileceğini göstermektedir.[5]

2014 YX49, L4 Uranüs truvalısı olması dışında Satürn ile 7:20 ortalama hareket rezonansında sıkışmış bir cisimdir ve halihazırda bir üç-cisim rezonansı etkisi altındadır.[5] 2011 QF99'da ayı şekilde bu rezonans hareketi sergilemektedir.

1600 ile 2500 yılları arasında 2014 YX49'ün yörüngesinin Güneş'e ve Uranüs'e oranla hareketinin bir animasyonu       2014 YX49 ·       Uranüs ·       Güneş

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b "2014 YX49 - Minor Planet Center". Minor Planet Center. International Astronomical Union. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2017. 
  2. ^ a b "JPL Small Body Database Browser". JPL (2015-01-28 last obs.). NASA. 1 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2017. 
  3. ^ a b Johnston, Wm. Robert (18 Ağustos 2020). "List of Known Trans-Neptunian Objects". Johnston's Archive. 23 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2021. 
  4. ^ "MPEC 2016-O10 : 2014 YX49". Minor Planet Center. International Astronomical Union. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2017. 
  5. ^ a b c de la Fuente Marcos, Carlos; de la Fuente Marcos, Raúl (15 Mayıs 2017). "Asteroid 2014 YX49: a large transient Trojan of Uranus". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 467 (2): 1561-1568. arXiv:1701.05541 $2. Bibcode:2017MNRAS.467.1561D. doi:10.1093/mnras/stx197. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Güneş Sistemi'ndeki cisimlerin listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aşağıda Güneş Sistemi'ndeki cisimlerin Güneş'ten uzaklıklarına göre sıralanmış bir listesi bulunmaktadır. Çapı 500 km'den küçük cisimler listeye alınmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Truvalı (gök cismi)</span>

Truvalı veya truva asteroidi, astronomide daha büyük bir cismin yörüngesini paylaşan, ana cismin yaklaşık 60° ilerisinde veya gerisinde bulunan L4 ve L5 Lagrange noktalarından birinin yakınında kararlı bir yörüngede kalan küçük boyutlu bir gök cismidir (çoğunlukla asteroitler). Truva cisimleri gezegenlerin ya da büyük uyduların yörüngelerini paylaşabilirler.

Resmi olarak küçük gezegen adlandırması, bir küçük gezegene nihai biçiminde verilen bir sayı-isim kombinasyonudur. Bu tür bir adlandırma, her zaman yeterince güvenilir bir yörünge belirlendikten sonra bir cisme atanan öncü numarayı içerir. Resmi adlandırma, ilk gözlemlendiğinde otomatik olarak atanan geçici adlandırmaya dayanır. Daha sonra, resmi adlandırmanın geçici kısmı bir isim ile değiştirilebilir. Hem resmi hem de geçici adlandırmalar, Uluslararası Astronomi Birliği'nin (IAU) bir şubesi olan Küçük Gezegen Merkezi (MPC) tarafından denetlenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Klasik Kuiper Kuşağı cismi</span>

Klâsik Kuiper Kuşağı cismi (aynı zamada kubvano , düşük dış merkezlikli Kuiper Kuşağı cisimlerinden olup yörüngesi Neptün'ün dışında ve onunla yörüngesel rezonans hâlinde olmayan gök cisimlerine verilen addır. Kubvano yörüngelerinin ana eksenleri 40–50 AB civarında oyup Plüton'nun hilafına Neptün'ün yörüngesini geçmezler. Başka bir ifadeyle düşük dış merkezlikleri ve bazen klâsik gezegenler gibi düşük eğimli yörüngeleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Centaur (küçük gezegen)</span>

Centaur, Güneş Sisteminin dış bölgesindeki gaz devleri Jüpiter ve Neptün gezegenleri arasında, tutarlı olmayan yörüngelerde bulunan bir küçük Güneş Sistemi cismidir. Bu cisimlerin yörüngelerindeki tutarsızlık, bir veya birden çok büyük gezegenin yörüngeleriyle kesişmelerinden kaynaklanır. Centaur'ların kendileri, kısa ömürlü kararsız yörüngelere sahiptir ve birkaç milyon yıl içinde Kuiper kuşağı nesnelerinin aktif olmayan popülasyonundan Jüpiter ailesi kuyruklu yıldızlarının aktif grubuna geçiş yaparlar.

<span class="mw-page-title-main">469219 Kamoʻoalewa</span> Asteroit

469219 Kamoʻoalewa (geçici adı: 2016 HO3), Apollo grubu içerisinde yer alan, yaklaşık olarak 40-100 metre (130-330 fit) çapa sahip, hızlı dönen ve Dünya'ya yakın çok küçük bir asteroittir. Şu anda Dünya'nın yarı uydusudur ve bilinen en kararlı, en yakın ve 2023 FW13'den sonra ikinci en küçük yarı uydudur. Asteroit, 27 Nisan 2016'da Haleakala Gözlemevi'ndeki Pan-STARRS tarafından keşfedildi. Kamoʻoalewa adı, salınım yapan bir gök cismini ifade eden Hawaiice bir kelimedir. Dünya benzeri yörüngesi ve Ay benzeri silikatları, muhtemelen Ay'dan fırlatılan bir parça olmasından kaynaklanıyor olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Küçük gezegenler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aşağıda, artan sayısal sırayla numaralandırılmış küçük gezegenlerin bir listesi bulunmaktadır. Kuyruklu yıldızlar hariç, asteroitler, uzak cisimler ve cüce gezegenler dahil olmak üzere küçük gezegenlerin tümü Güneş Sistemi'ndeki küçük gök cisimleri olarak bilinir. Bu gezegenlerin listeleri, her biri 1000 küçük gezegen içeren yüzlerce sayfalık kataloglardan oluşmaktadır. Uluslararası Astronomi Birliği adına, Küçük Gezegen Merkezi, Minor Planet Sirkülerlerinde her yıl binlerce yeni numaralandırılmış küçük gezegen yayınlamaktadır. Haziran 2024 itibarıyla, toplamda 1.367.486 adet gözlemlenen cisimden 669.991 tanesi numaralandırılmış küçük gezegenlerdir. Geriye kalanlar ise henüz numaralandırılmamış küçük gezegenler ve kuyruklu yıldızlardır.

<span class="mw-page-title-main">Jüpiter truvalısı</span> Jüpiterin yörüngesinde bulunan asteroit kümesi

Jüpiter truvalıları, Truvalı asteroitler veya Truvalılar, Jüpiter'in Güneş etrafındaki yörüngesini takip ederek hareket eden bir asteroit grubudur. Her bir truva asteroidi, Jüpiter'e göre gezegenin 60° önündeki L4 veya 60° ardındaki L5 olarak adlandırılan sabit Lagrange noktalarında ve kendi yörüngelerinde salınmaktadır. Cisimler, ortalama yarı büyük ekseni yaklaşık 5,2 Astronomik birim (AU) olan bu Lagrange noktalarının etrafındaki iki adet uzun ve kavisli bölgeye dağılmış durumda bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Mars truvalısı</span> Mars yörüngesini paylaşan küçük gezegenler

Mars truvalıları, Mars gezegeninin Güneş etrafındaki yörüngesini paylaşan bir grup truva cismidir. Mars'ın 60° önünde ve arkasında iki Lagrange noktası çevresinde bulunurlar. Mars truvalılarının kökeni tam olarak anlaşılamamıştır. Bir teori, bunların Güneş Sistemi oluşurken Lagrange noktalarında sıkışan, Mars'ın oluşumundan kalma ilkel nesneler olduğunu öne sürmektedir. Ancak, Mars truvalılarına yönelik olarak yapılan spektral çalışmalar, durumun böyle olmayabileceğini göstermektedir. Başka bir teori, Güneş Sistemi'nin oluşumunun ilerleyen dönemlerinde asteroitlerin düzensiz bir şekilde Mars'ın Lagrange noktalarına girmiş olmasıdır. Bu nesnelerin kısa dinamik ömürleri göz önüne alındığında bu da sorgulanabilir. Eureka ve diğer iki Mars truvalısının spektrumları olivin bakımından zengin bir bileşime işaret etmektedir. Asteroit kuşağında olivin bakımından zengin nesneler nadir olduğundan, Mars truvalılarından bazılarının Mars'ta gezegensel bir embriyo ile karşılaştığında yörüngeyi değiştiren büyük bir çarpışmadan yakalanan enkazlar olduğu öne sürülmüştür.

2013 ND15 Venüs truvalısı olarak sınıflandırılan ilk asteroittir.

Uranüs Truva asteroidi, güneş merkezli yörüngesi Uranüs gezegenininki ile 1:1 ortalama hareket rezonansında olan ve Güneş-Uranüs çiftinin iki kararlı Lagrange noktasından (L4 veya L5) birinin etrafında bulunan, yani Uranüs'ün 60° önünde veya arkasındaki bir yörüngede seyreden asteroidlere verilen genel isimdir.

(5335) Damocles 1991 DA centaur grubuna mensup ve Halley tipi, uzun dönemli kuyruklu yıldızların etkin olmayan çekirdekleri olabileceği düşünülen bir tür küçük gezegen olan demokloidler grubunun isim babasıdır. 18 Şubat 1991'de, Avustralyalı astronom Robert McNaught tarafından Avustralya'daki Siding Spring Gözlemevi'nde keşfedilmiştir. Adını Yunan mitolojisinin bir figürü olan Demokles'ten almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Jüpiter truvaları listesi (Yunan kampı)</span> Vikimedya liste maddesi

Jüpiter truvalıları Yunan kampı listesi, Jüpiter'in yörüngesinin 60° önünde yer alan L4 Lagrange noktası boyunca uzanan kavisli bölgede hareket halindeki cisimleri göstermektedir.

Aşağıda, Güneş etrafındaki yörüngeleri tipik olarak Jüpiter ve Neptün'ün yörüngeleri arasında yer alan ve rezonans göstermeyen bir grup küçük Güneş Sistemi cismi olan centaurların bir listesi yer almaktadır. Centaurlar kuyruklu yıldızların özelliklerine sahip küçük gezegenlerdir ve genellikle bu şekilde sınıflandırılırlar. Dinamik grup, Neptün'ün Kuiper kuşağı üzerindeki aşındırıcı etkisi nedeniyle, kütleçekimsel saçılma yoluyla, nesneleri centaur olmak üzere içe doğru veya dağınık disk nesneleri olmak üzere dışa doğru göndererek veya onları Güneş Sistemi'nden tamamen çıkararak oluşur. Centaurların kendileri kısa ömürlü kararsız yörüngelere sahiptir ve birkaç milyon yıl içinde Kuiper kuşağı nesnelerinin inaktif popülasyonundan Jüpiter ailesi kuyruklu yıldızlarının aktif grubuna geçiş yaparlar.

<span style="white-space:nowrap;">(316179) 2010 EN<sub>65</sub></span> Asteroit

(316179) 2010 EN65 Güneş etrafında dönen bir Neptün ötesi cisimdir. Bununla birlikte, 30,8 AU'luk yarı büyük ekseniyle, dev gezegen Neptün'ün 30,1 AU'luk benzer bir yarı büyük eksene sahip olması nedeniyle, aslında Neptün ile eş yörüngeli bir sıçrayan Neptün truvasıdır. Cisim L4 Lagrange noktasından L3 üzerinden L5'e atlamaktadır. 2016 itibarıyla Neptün'den 54 AU uzaklıktadır. 2070 yılına kadar Neptün'den 69 AU uzaklıkta olacaktır.

<span style="white-space:nowrap;">2010 TK<sub>7</sub></span> Asteroit

2010 TK7 keşfedilen ilk Dünya truvalısı ve bir kilometreden küçük bir Dünya yakını asteroittir. Güneş etrafında Dünyanın yörüngesiyle aynı yörüngede hareket etmekte olup, Dünya'nın önünde yer alan bölgede seyretmektedir. Truva cisimleri en kolay şekilde bir Lagrange noktasında, dinamik olarak kararlı bir konumda (birleşik kütleçekim kuvvetinin Güneş'in ve Dünya'nın çift merkezi boyunca etki ettiği yer), büyük bir yörünge cisminin 60 derece ilerisinde veya gerisinde, bir tür 1:1 yörünge rezonansında dönüyor olarak düşünülebilir. Gerçekte, böyle bir nokta etrafında salınırlar. Bu tür nesneler daha önce Mars, Jüpiter, Neptün ve Satürn'ün uyduları Tethys ve Dione'nin yörüngelerinde gözlemlenmiştir.

<span style="white-space:nowrap;">2011 QF<sub>99</sub></span> Asteroit

2011 QF99, dış Güneş Sistemi'nde yer alan, esasında bir centaur olduğu tahmin edilen ve keşfedilmiş bilinen ilk Uranüs truvalısı olan bir küçük gezegendir. Albedosu 0,05 olarak kabul edildiğinde, çapı yaklaşık 60 kilometre (37 mil) olarak hesaplanır. İlk olarak 29 Ağustos 2011'de Kanada-Fransa-Hawaii Teleskobu ile gerçekleştirilen Neptün ötesi cisimlerin derinlemesine araştırılması sırasında gözlemlendi, fakat Uranüs truvalısı olarak tanımlanması 2013 yılına kadar duyurulmadı.

Eş-yörüngesel hareket, iki veya daha fazla sayıda astronomik cismin birincil cisim yörüngesiyle aynı veya benzer mesafede bulunan bir yörüngede seyretmesi durumudur. Başka bir deyişle bu cisimler, 1:1 ortalama hareket rezonansında veya ters yönlü ise 1:-1 rezonansındadır.

<span class="mw-page-title-main">524522 Zoozve</span> Asteroit

524522 Zoozve (geçici adlandırması: 2002 VE68) Venüs'ün geçici yarı uydusu olan ve yaklaşık yarım kilometre çapındaki bir asteroittir. 2002 yılında keşfedildiğinde, Güneş Sistemindeki büyük bir cismin yörüngesinde yarı uydu olarak bulunan ilk nesne olmuştur. Güneş etrafında Venüs tarafından izlenen yörüngenin neredeyse aynısını izler. Venüs ile birlikte dönen bir referans çerçevesinden bakıldığında Güneş çevresinde dönüyor olmasına rağmen bir Venüs yılı süresince Venüs'ün çevresinde dönüyormuş gibi görünür.

(614689) 2020 XL5 12 Aralık 2020 tarihinde Hawaii'de bulunan Haleakala Gözlemevi'nde Pan-STARRS 1 araştırması kapsamında keşfedilen bir Dünya'ya yakın cisim ve Dünya truvalısı asteroittir. Güneş-Dünya çevresinde iribaş yörüngede salınım halindedir ve kütleçekim etkisi ile Dünya ve Güneş'in çift merkezi aracılığıyla hareket eden dinamik olarak kararlı olan L4 (60° önünde) noktasında hareket etmektedir.