İçeriğe atla

(316179) 2010 EN65

(316179) 2010 EN65
2010 EN65 L4'ten L5'e doğru L3 noktasından atlıyor.
Keşif[1][2]
KeşfedenD. L. Rabinowitz
S. W. Tourtellotte
Keşif yeriLa Silla Gözlemevi
Keşif tarihi7 Mart 2010
Adlandırmalar
MPC belirtmesi(316179) 2010 EN65
TNO[3] · Neptün truvalısı[4]
uzak[2]
Yörünge özellikleri[3]
Dönem 23 Mart 2018 (JD 2458200,5)
Belirsizlik parametresi 2
Gözlem yayı25,45 y (9.296 gün)
Günöte40,367 AU
Günberi21,148 AU
Yarı büyük eksen
30,758 AU
Dış merkezlik0,3124
170,58 y (62.306 gün)
48,107°
0° 0d 20.88s / gün
Eğiklik19,209°
234,47°
225,77°
Fiziksel özellikler
7,17[3]
Ortalama çap
176 km (est. at 0.08)[5][6]
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

(316179) 2010 EN65 Güneş etrafında dönen bir Neptün ötesi cisimdir. Bununla birlikte, 30,8 AU'luk yarı büyük ekseniyle, dev gezegen Neptün'ün 30,1 AU'luk benzer bir yarı büyük eksene sahip olması nedeniyle, aslında Neptün ile eş yörüngeli bir sıçrayan Neptün truvasıdır. Cisim L4 Lagrange noktasından L3 üzerinden L5'e atlamaktadır.[7] 2016 itibarıyla Neptün'den 54 AU uzaklıktadır. 2070 yılına kadar Neptün'den 69 AU uzaklıkta olacaktır.[8]

Keşif

(316179) 2010 EN65, 7 Mart 2010 tarihinde David L. Rabinowitz ve Suzanne W. Tourtellotte tarafından Şili'deki Cerro Tololo Gözlemevi'nde bulunan 1,3 metrelik Küçük ve Orta Ölçekli Araştırma Teleskop Sistemi (SMARTS) kullanılarak keşfedilmiştir.[9]

Yörünge

2010 EN65 yarı büyük ekseni 30,72 AU ve yörünge eğikliği 19,3° olan oldukça dışmerkezli bir yörüngeyi (0,31) takip etmektedir. Yörüngesi 1989 yılına ait görüntülerle net bir şekilde belirlenmiştir.

Güneş ve Neptün 1600-2398 yılları arasında 2010 EN65'e göre animasyonu
  2010 EN65 ·   Neptün ·   Güneş

Fiziki özellikleri

2010 EN65 0,08'lik varsayılan albedo değerine göre mutlak büyüklüğü 7,17 ve tahmini çapı 176 kilometre (109 mil) olarak hesaplanmış olan oldukça büyük bir küçük gezegendir.[10][11]

Zıplayan truva

2010 EN65 Neptün'ün başka bir eş-yörüngelisidir ve yarı uydu (309239) 2007 RW10'dan sonra ikinci en parlak nesnesidir. 2010 EN65 şu anda Lagrange noktası L4 çevresinde salınmadan L5 bölgesi civarında atlayarak yörüngede seyretmektedir.[7] Bu olağandışı truva benzeri davranışa "zıplayan truva" adı verilmektedir.[12]

Numaralandırma ve adlandırma

Bu küçük gezegen, 7 Şubat 2012'de Küçük Gezegen Merkezi tarafından numaralandırılmıştır (M.P.C. 78220 ). Ancak henüz resmi bir adlandırması yapılmamıştır.[13] Adlandırılması durumunda, Truva Savaşı'nda Yunanlılara karşı Truvalıların yanında savaşan ve tamamı kadınlardan oluşan savaşçı bir kabile olan Amazonlarla ilgili figürlerin adlarının verilmesi kuralı kapsamında 385571 Otrera ve 385695 Clete ile halihazırda oluşturulmuş olan adlandırma şemasını takip edecektir.[14]

Kaynakça

  1. ^ Lowe, A.; Helin, E. F.; Pravdo, S.; Lawrence, K.; Hicks, M.; Thicksten, R.; Rabinowitz, D.; Tourtellotte, S.; Marsden, B. G. (7 Mayıs 2010). "2010 EN65". Minor Planet Electronic Circular. 2010-J33. 27 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2023. 
  2. ^ a b "316179 (2010 EN65)". Minor Planet Center. 10 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2018. 
  3. ^ a b c "JPL Small-Body Database Browser: 316179 (2010 EN65)" (2015-04-18 last obs.). Jet Propulsion Laboratory. 15 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2018. 
  4. ^ de la Fuente Marcos, C.; de la Fuente Marcos, R. (November 2012). "Four temporary Neptune co-orbitals: (148975) 2001 XA255, (310071) 2010 KR59, (316179) 2010 EN65, and 2012 GX17". Astronomy and Astrophysics. 547: 7. arXiv:1210.3466 $2. Bibcode:2012A&A...547L...2D. doi:10.1051/0004-6361/201220377. Erişim tarihi: 7 Eylül 2016.  (rotating frame) 27 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  5. ^ Johnston, Wm. Robert (18 Ağustos 2020). "List of Known Trans-Neptunian Objects". Johnston's Archive. 23 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2021. 
  6. ^ "Asteroid Size Estimator". CNEOS NASA/JPL. 18 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2021. 
  7. ^ a b de la Fuente Marcos, C.; de la Fuente Marcos, R. (1 Kasım 2012). "Four temporary Neptune co-orbitals: (148975) 2001 XA255, (310071) 2010 KR59, (316179) 2010 EN65, and 2012 GX17". Astronomy and Astrophysics. 547: L2. doi:10.1051/0004-6361/201220377. ISSN 0004-6361. 20 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2023. 
  8. ^ "Small-Body Database Lookup". ssd.jpl.nasa.gov. 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2023. 
  9. ^ "Mpec 2010-J33 : 2010 En65". www.minorplanetcenter.net. 27 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2023. 
  10. ^ "List of known trans-Neptunian objects". www.johnstonsarchive.net. 16 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2023. 
  11. ^ "Asteroid Size Estimator". cneos.jpl.nasa.gov. 18 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2023. 
  12. ^ Tsiganis, K.; Dvorak, R.; Pilat-Lohinger, E. (1 Şubat 2000). "Thersites: a `jumping' Trojan?". Astronomy and Astrophysics. 354: 1091-1100. ISSN 0004-6361. 15 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2023. 
  13. ^ "MPC/MPO/MPS Archive". www.minorplanetcenter.net. 26 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2023. 
  14. ^ Ticha, J. (10 Nisan 2018). "DIVISION F / Working Group for Small Body Nomenclature Working Group for Small Body Nomenclature. THE TRIENNIAL REPORT (2015 Sept 1 - 2018 Feb 15)" (PDF). IAU. 25 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ağustos 2018. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">90377 Sedna</span> Asteroit

Sedna Güneş Sistemi'nin en dışında yer alan ve 2003 yılında keşfedilen bir cüce gezegendir. Spektroskopisi, Sedna'nın yüzey bileşiminin diğer bazı Neptün ötesi cisimlere benzer şekilde büyük ölçüde su, metan ve azot buzları ile tholinlerin bir karışımı olduğunu ortaya koymuştur. Yüzeyi Güneş Sistemi nesneleri arasında en kırmızı olanlardan biridir. Sedna, tahmini belirsizlikler dahilinde bir uyduya sahip olduğu bilinmeyen en büyük gezegenimsi olarak Ceres ile eşdeğerdir. Yaklaşık 1.000 km'lik bir çapa sahiptir ve kütlesi bilinmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Eris (cüce gezegen)</span> Güneş Sistemindeki 2. en büyük cüce gezegen

Eris, Güneş Sistemi'nde bilinen en kütleli ve ikinci en büyük cüce gezegendir. Dağınık diskte bulunan bir Neptün ötesi cisimdir (TNO) ve yüksek bir yörünge dışmerkezliğine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Makemake</span> Güneş Sisteminde bir cüce gezegen

Makemake Güneş Sistemi'ndeki bilinen dördüncü büyük cüce gezegen ve Klasik Kuiper kuşağı cismi popülasyonundaki ikinci büyük Kuiper kuşağı cismidir. Makemake'nin çapı kabaca Plüton'un dörtte üçü kadardır. S/2015 (136472) 1 adında bir uydusu vardır. Bu gezegenin ortalama 30 K olan aşırı düşük sıcaklığı bize yüzeyi hakkında bazı detaylar vermektedir. Tahminlere göre yüzeyi; metan, etan ve olasılıkla nitrojen buzulları ile kaplıdır.

<span class="mw-page-title-main">Centaur (küçük gezegen)</span>

Centaur, Güneş Sisteminin dış bölgesindeki gaz devleri Jüpiter ve Neptün gezegenleri arasında, tutarlı olmayan yörüngelerde bulunan bir küçük Güneş Sistemi cismidir. Bu cisimlerin yörüngelerindeki tutarsızlık, bir veya birden çok büyük gezegenin yörüngeleriyle kesişmelerinden kaynaklanır. Centaur'ların kendileri, kısa ömürlü kararsız yörüngelere sahiptir ve birkaç milyon yıl içinde Kuiper kuşağı nesnelerinin aktif olmayan popülasyonundan Jüpiter ailesi kuyruklu yıldızlarının aktif grubuna geçiş yaparlar.

162173 Ryugu, yaklaşık bir kilometre çapında olan Apollo grubunun yakın Dünya nesnesi ve tehlikeli olabilecek cisim olarak sınıflandırılmış bir asteroittir. 1999'da LINEAR tarafından keşfedilmiş olup adını Ryūgū-jō'dan almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Küçük gezegenler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aşağıda, artan sayısal sırayla numaralandırılmış küçük gezegenlerin bir listesi bulunmaktadır. Kuyruklu yıldızlar hariç, asteroitler, uzak cisimler ve cüce gezegenler dahil olmak üzere küçük gezegenlerin tümü Güneş Sistemi'ndeki küçük gök cisimleri olarak bilinir. Bu gezegenlerin listeleri, her biri 1000 küçük gezegen içeren yüzlerce sayfalık kataloglardan oluşmaktadır. Uluslararası Astronomi Birliği adına, Küçük Gezegen Merkezi, Minor Planet Sirkülerlerinde her yıl binlerce yeni numaralandırılmış küçük gezegen yayınlamaktadır. Haziran 2024 itibarıyla, toplamda 1.367.486 adet gözlemlenen cisimden 669.991 tanesi numaralandırılmış küçük gezegenlerdir. Geriye kalanlar ise henüz numaralandırılmamış küçük gezegenler ve kuyruklu yıldızlardır.

<span class="mw-page-title-main">C/1980 E1</span>

C/1980 E1, Edward LG Bowell tarafından 11 Şubat 1980'de keşfedilen ve Mart 1982'de Güneş'e en yakın (günberi) bir periyodik olmayan kuyruklu yıldız'dır. Jüpiter'e yaklaşması nedeniyle Güneş Sistemi'ni hiperbolik yörünge üzerinde terk eder. Keşfinden bu yana sadece 1I/ʻOumuamua ve 2I/Borisov böyle daha hızlı bir yörünge ile tanımlandı.

<span class="mw-page-title-main">Minimum yörünge kesişme mesafesi</span> Astronomide ölçü

Minimum yörünge kesişme mesafesi, astronomide iki astronomik cisim arasındaki çarpışma riskini değerlendirmek için kullanılan bir ölçüdür. İncelenen iki cismin salınan yörüngelerinin en yakın iki noktası arasındaki mesafe olarak tanımlanır. Genellikle bir gezegenden daha küçük olan bir cisim için, gezegenin yörüngesinin kesişme noktasındaki minimum mesafe olarak hesaplanır. En yoğun ilgi Dünya ile çarpışma riskidir. Dünya MOID genellikle JPL Small-Body Database gibi kuyruklu yıldız ve asteroit veri tabanlarında listelenir. MOID değerleri diğer cisimlere göre de tanımlanır: Jüpiter MOID, Venüs MOID vb.

<span class="mw-page-title-main">184 Dejopeja</span> Asteroit

Dejopeja büyük bir M-tipi Ana kuşak asteroididir. 28 Şubat 1878'de Johann Palisa tarafından keşfedildi ve adını bir Roma perisi olan Deiopea'dan aldı.

<span class="mw-page-title-main">Küçük gezegen grupları listesi</span>

Bir küçük gezegen grubu çoğunlukla benzer yörüngeleri izleyen küçük gezegenler ve cisimlerden oluşan gruptur. Bu grupların üyeleri, bir asteroit ailesinden farklı olarak genellikle birbirlerinden bağımsızdır. Bir grubu adlandırmak için genellikle keşfedilen ve muhtemelen en büyükleri olan cismin adı tercih edilmektedir.

2013 ND15 Venüs truvalısı olarak sınıflandırılan ilk asteroittir.

Uzak küçük gezegen veya uzak nesne, Güneş Sistemi'nde Neptün ötesinde bulunan ve genellikle bir "asteroit" olarak değerlendirilmeyen herhangi bir küçük cisimdir. Bu şemsiye terim, IAU'nun Küçük Gezegen Merkezi (MPC) tarafından kullanılmakta olup, bu nesnelerin tanımlanması, belirlenmesi ve yörünge hesaplamalarından sorumludur. Nisan 2023 itibarıyla MPC'nin veri tabanında 4975 uzak nesne bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Atira asteroitleri</span>

Atira asteroitleri veya Apohale asteroitleri, diğer adıyla Dünya'ya yakın iç nesneler olarak da bilinen, yörüngesel günöteleri Dünya'nın günberi mesafesi olan 0,983 AU'dan daha küçük olan ve yörüngeleri tamamen Dünya'nın yörüngesi içinde sınırlı kalan Dünya'ya yakın cisimlerdir. Atiralar, diğer Dünya'ya yakın cisim grupları olan Aten, Apollo ve Amor asteroitlerine göre açık arayla en az üyeye sahip olan gruptur.

<span style="white-space:nowrap;">(137108) 1999 AN<sub>10</sub></span> Asteroit

(137108) 1999 AN10 Apollo grubunda tehlikeli olabilecek cisim ve Dünya'ya yakın cisim olarak sınıflandırılan ve yaklaşık bir kilometre çapındaki bir asteroittir. LINEAR misyonu tarafından 13 Ocak 1999 tarihinde keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ayrık cisim</span>

Ayrık cisimler, Güneş sisteminin dış bölgelerinde yer alan dinamik bir küçük gezegen sınıfıdır. Neptün ötesi cisimler (TNO) olarak adlandırılan geniş bir ailenin mensubudurlar. Bu nesneler Güneş'e olan en yakın konumları Neptün'ün kütleçekimsel kuvvetinden yeterli bir uzaklıkta bulunan yörüngelere sahiptir. Bu nedenle Neptün ve bilinen diğer gezegenlerden sınırlı olarak etkilenirler. Bu durum nedeniyle Güneş sisteminden ayrık bir durumda bulunmakta, ancak Güneş'in etkisinden de kaçamamaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Sednoid</span>

Sednoid, Güneş'e 47,8 AU mesafede, Kuiper Kuşağı'nın çok ötesinde bir enberide yer alan Neptün ötesi cisimlerin alt gruplarından birine verilen isimdir. Bu gruba mensup olan yalnız dört nesne bilinmektedir. Bunlar; 90377 Sedna, 2012 VP113, 541132 Leleākūhonua (2015 TG387) ve 2021 RR205 olup, çok daha fazla sayıda oldukları tahmin edilmektedir. Dördünün de enberisi 55 AU'dan büyüktür. Bu nesneler, görünüşte Güneş Sisteminin dışında yer almaktadır ve gezegenlerle önemli bir etkileşimde bulunmazlar. Genellikle ayrık nesne olarak gruplandırılırlar. Her ne kadar OCO'ların başlangıçta bilinen dört sednoitin enötesinden daha uzakta, yani 2.000 AU'nun mesafede olduğu tahmin edilse de, Scott Sheppard gibi bazı astronomlar sednoitlerin iç Oort bulutu nesneleri (OCO'lar) olduğunu düşünmektedir.

Rezonant Neptün ötesi cisim, astronomide Neptün ile ortalama hareket yörüngesinde rezonans halinde olan bir Neptün ötesi cisimdir (TNO). Rezonans cisimlerinin yörünge periyotları Neptün'ün periyodu ile 1:2, 2:3, vb. gibi basit bir tam sayı ilişkisi içindedir. Rezonans yapan TNO'lar ya ana Kuiper kuşağı popülasyonunun ya da daha uzak dağınık disk popülasyonunun bir parçası olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Aşırı Neptün ötesi cisim</span>

Aşırı Neptün ötesi cisim (ETNO), Güneş Sistemi'nin en dış bölgesinde, Neptün'ün çok ötesinde Güneş'in yörüngesinde dolanan Neptün ötesi cisimlere verilen genel isimdir. Bir ETNO'nun en az 150-250 AU'luk dev bir yarı büyük ekseni vardır. Bilinen diğer tüm Neptün ötesi cisimlere kıyasla yörüngesi diğer dev gezegenlerden çok daha az etkilenir. Bununla birlikte, varsayımsal bir Dokuzuncu Gezegen ile kütleçekimsel etkileşimlerden etkilenerek bu nesneleri benzer türde yörüngelere yönlendirebilirler. Bilinen ETNO'lar, küçük yükselen ve alçalan düğüm mesafelerine sahip nesne çiftlerinin dağılımları arasında, dış tedirginliğe bir yanıtın göstergesi olabilecek, istatistiksel olarak oldukça anlamlı bir asimetri sergilerler.

<span style="white-space:nowrap;">2011 QF<sub>99</sub></span> Asteroit

2011 QF99, dış Güneş Sistemi'nde yer alan, esasında bir centaur olduğu tahmin edilen ve keşfedilmiş bilinen ilk Uranüs truvalısı olan bir küçük gezegendir. Albedosu 0,05 olarak kabul edildiğinde, çapı yaklaşık 60 kilometre (37 mil) olarak hesaplanır. İlk olarak 29 Ağustos 2011'de Kanada-Fransa-Hawaii Teleskobu ile gerçekleştirilen Neptün ötesi cisimlerin derinlemesine araştırılması sırasında gözlemlendi, fakat Uranüs truvalısı olarak tanımlanması 2013 yılına kadar duyurulmadı.

<span class="mw-page-title-main">Ön keşif gözlemi</span>

Astronomide ön keşif gözlemi veya kısaca ön keşif, daha doğru bir yörünge hesabı yapabilmek amacıyla bir cismin keşfinden önceki görüntülerinin, fotoğraflarda veya fotoğraf plakalarında bulunması işlemidir. Bu işlem, genellikle küçük gezegenler için gerçekleştirilir, fakat bazen kuyruklu yıldız, cüce gezegen, doğal uydu veya bir yıldız eski arşivlenmiş görüntülerde bulunabilir, hatta ötegezegen ön keşif gözlemleri de elde edilmiştir. İngilizcedeki tanımlamasıyla "ön keşif" (pre-discovery) keşif öncesi görüntüye, "yeniden bulma" (recovery) ise görüş alanımızın dışında kalan fakat tekrar görülebilir hale gelen bir cismin görüntülenmesini ifade eder.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.