İçeriğe atla

Ц

Kiril harfi Ц
Kiril alfabesi
Slav harfleri
АА̀ А̂ А̄ ӒБВГ
ҐДЂЃЕЀЕ̄ Е̂
ЁЄЖЗЗ́ ЅИІ
ЇЍИ̂ Ӣ ЙЈК
ЛЉМНЊОО̀ О̂
ŌӦПРСС́ ТЋ
ЌУУ̀ У̂ Ӯ ЎӰФ
ХЦЧЏШЩЪ
Ъ̀ ЫЬѢЭЮЮ̀ Я
Я̀
ӐА̊ А̃ Ӓ̄ ӔӘӘ́ Ә̃
ӚВ̌ Ԝ Г̑ Г̇ Г̣ Г̌ Г̂
Г̆ Г̈ г̊ Ҕ ҒӺ Ғ̌
ғ̊ ӶД́ Д̌ Д̈ Д̣ Д̆
Ӗ Е̃ Ё̄ Є̈ Ԑ Ԑ̈ ҖӜ
ӁЖ̣ ҘӞ З̌ З̣ З̆ Ӡ
И̃ Ӥ ҊҚӃ ҠҞҜ
К̣ к̊ қ̊ ԚЛ́ Ӆ Ԯ
Ԓ Л̈ Ӎ Н́ Ӊ ҢԨ
Ӈ Ҥ О̆ О̃ Ӧ̄ ӨӨ̄ Ө́
Ө̆ Ӫ Ԥ П̈ Ҏ Р̌ С̌ Ҫ
С̣ С̱ Т́ Т̈ Т̌ Т̇ Т̣ Ҭ
У̃ Ӳ У̊ Ӱ̄ ҰҮҮ́
Х̣ Х̱ Х̮ Х̑ Х̌ ҲӼ х̊
Ӿ ӿ̊ ҺҺ̈ Ԧ Ц̌ Ц̈ Ҵ
ҶҶ̣ Ӵ ӋҸЧ̇ Ч̣
ҼҾШ̣ Ы̆Ы̄Ӹ
ҌҨЭ̆Э̄ Э̇ Ӭ Ӭ́ Ӭ̄
Ю̆Ю̈Ю̄Я̆Я̄Я̈Ӏ ʼ
ˮ
Arkaik harfler veya kullanılmayan harfler
А̨ Б̀ Б̣ Б̱ В̀ Г̀ Г̧
Г̄Г̓ Г̆ Ҕ̀ Ҕ̆ ԀД̓
Д̀ Д̨ Ԃ Е̇ Е̨
Ж̀ Ж̑ Џ̆
Ꚅ̆ З̀ З̑ Ԅ Ԇ
ԪІ̂ І̣ І̨
Ј̵ Ј̃ К̓ К̀ К̆ Ӄ̆
К̑ К̇ К̈ К̄ ԞК̂
Л̀ ԠԈ Л̑ Л̇ Ԕ
М̀ М̃ Н̀ Н̄ Н̧
Н̃ Ԋ ԢН̡ Ѻ
П̓ П̀
П́ ҦП̧ П̑ ҀԚ̆ Р́
Р̀ Р̃ ԖС̀ С̈ Ԍ Ҫ̓
Т̓ Т̀ Ԏ Т̑ Т̧
Ꚍ̆ Ѹ У̇
У̨ ꙋ́ Ф̑ Ф̓ Х́ Х̀ Х̆ Х̇
Х̧ Х̾ Х̓ һ̱ Ѡ Ѽ
Ѿ Ц̀ Ц́ Ц̓ Ꚏ̆
Ч́ Ч̀ Ч̆ Ч̑ Ч̓
ԬꚆ̆ Ҽ̆ Ш̀
Ш̆ Ш̑ Щ̆ Ꚗ̆ Ъ̄ Ъ̈
Ъ̈̄ Ы̂ Ы̃ Ѣ́ Ѣ̈ Ѣ̆
Э̨ Э̂ Ю̂
Я̈Я̂ Я̨ ԘѤѦ Ѫ
Ѩ ѬѮѰ Ѳ Ѵ
Ѷ
  • Kiril harfleri listesi
  • Kiril digrafikler

Tse, (Ц, ц) Rus Kiril Alfabesi'nin yirmidördüncü harfidir. Ötümsüz dişyuvasıl patlamalı sürtünmeli ünsüz /t͡s/ (dinle) sesini göstermek için kullanılır.

Gagavuzcada bu ses Ț harfi ile karşılanmıştır. Sert bir T sesidir. Türkçede bulunmayan bir ses değeridir. TS (ʦ: T+S) olarak da seslendirilir. Moğolcada ve Rusçada, Slav dillerinde, ayrıca Kiril alfabesini kullanan pek çok dilde Ç harfinin türevi olan bir sestir. Bu harfin ses değerini en güzel gösteren sözcüklerden birisi Gagavuzcadaki Soţial şeklinde yazılan (Sosyal, "Sotsyal" gibi okunur) kelimesidir. Gagavuzcada ve diğer Türk dillerinde Slav kökenli kelimelerde yer alır (Örneğin: Prezentaţiya, Redakţiya). Ancak öz Moğolca sözcüklerde de sık sık kullanılır. Örneğin: Moğolcadaki Цаг (Ţag: Çağ, “Tsag” okunur), Цэцэг (Ţeţeg: Çiçek, “Tsetseg” gibi okunur).

Belarus'ta yaşayan Lipka Tatarlarının alfabesinde ise TS sesini tam olarak karşılamak için şeklinde bir harf üretilmiştir. Kazaklar ve Kırgızlarla birlikte yaşayan Çin kökeli Dungan halkı Sad harfinden biraz daha farklı olan ama yakın kaynaklardan çıkan bu sesi gösterebilmek için ڞ harfini kullanmıştır. Örneğin: Maţdar (Mastar: "Matstar" okunur).

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Arap harfleri</span> Arap alfabesini temel alan yazı sistemi

Arap harfleri, 7. yüzyılın üçüncü çeyreğinden itibaren Emevi ve Abbasi imparatorlukları aracılığıyla Orta Doğu merkezli geniş bir alana yayılma olanağı bulmuş İslam dininin benimsendiği coğrafyalarda kabul gören, kökeni Arap alfabesine dayalı, ünsüz alfabesi türünde bir yazı sistemidir. Dünyada Latin alfabesinden sonra en çok kullanılan yazı sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Rusça</span> Doğu Slav dili

Rusça, Hint-Avrupa dil ailesinin Slav dilleri koluna bağlı bir dil. Rusça, Belarus ve Ukrayna dilleri ile yaşayan üç Doğu Slav dilinden biridir. Yaklaşık 260 milyon konuşanı olan Rusça dünyanın en çok konuşulan dillerinden biri olup Rusya, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Moldova (Gagavuzya) ile kısmî olarak tanınan Abhazya, Güney Osetya, Transdinyester'de resmî dil statüsündedir. Aynı zamanda Birleşmiş Milletler'in altı resmî dilinden biri ve Uluslararası Uzay İstasyonu'nun İngilizce ile birlikte kullanılan iki dilinden biridir. Orta Asya, Kafkasya, Ukrayna ve kısmen Baltık devletlerinde lingua franca olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Latin harfleri</span> Antik Roma tarafından Latince yazmak için kullanılan yazı sistemi

Latin veya Romen harfleri, kökeni antik Roma tarafından Eski Latinceyi yazmak için kullanılan Latin alfabesine dayanan bir yazı sistemidir. ISO tarafından belirlenmiş standart modern Latin alfabesinde 26 harf bulunur. Latin harfleri şu anda dünyada en yaygın kullanılan yazı sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Rumence</span> Romanyanın resmî dili

Rumence, Romanya'nın resmî dilidir ve Latin dillerinin doğu koluna mensuptur. Çoğunluğu Romanya ve Moldova'da yaşayan 28 milyon kişi tarafından konuşulur. Moldova'nın resmî dili Moldovaca da Rumence ile aynı olmasına rağmen ülke yasaları kapsamında ülkenin resmî dili Moldovaca olarak yer almaktadır.

Türk dilleri alfabeleri veya çağdaş Türk yazı dilleri alfabeleri çağdaş dönem Türk yazı dilleri için kullanılan çeşitli alfabelerdir. Uzun tarihî dönemler içinde kullanılmış olan Türk yazı sistemlerinin sonrasında, bazılarının terki, bazılarının devamı ile günümüzde kullanımda olmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Kiril alfabesi</span> Slav dillerinin kullanımında rol oynayan bir alfabe

Kiril alfabesi, Avrasya'da çeşitli dillerin yazımı için kullanılan alfabedir. Çeşitli Slav, Kafkas, Moğol, Ural, ve İranî dillerinin resmî alfabesidir. En eski Slav kitaplarının yazıldığı iki alfabeden biri olan Kiril yazısı, Aziz Kiril ve kardeşi Metodius tarafından 9. yüzyılın ilk çeyreğinde oluşturulmuştur.

Moldovaca, Moldova'nın resmî dili. Rumenceyle aynı dildir.

<span class="mw-page-title-main">Başkurtça</span> Kıpçak grubundan, Başkurdistanın resmi dili

Başkurtça veya Başkırca, çağdaş Türk yazı dillerinden biridir ve Kıpçak grubuna bağlıdır. Çoğunluğu Başkurdistan'da yaşayan Başkurtlarca konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzca</span>

Gagavuzca veya Gagauzca, çoğunluğu Moldova'daki Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde yaşayan Gagavuzların konuştuğu Batı Oğuz grubuna bağlı bir Türk dili. Gagavuzca, Balkan Gagavuzcasından bir dereceye kadar farklı bir dildir. Kimi Türkologlar ise Gagavuzca'yı ayrı bir dil veya lehçe saymayarak Türkiye Türkçesinin Rumeli ağızlarına dahil etmişlerdir. Yaklaşık 300.000 kişi tarafından konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Ayırıcı im</span>

Ayırıcı im, fonetik işaret veya diyakritik; telaffuz, ton ve diğer ayırıcı unsurları belirtmek için gliflere eklenen imdir. Örneğin Latin harflerine geçiş döneminde Türkçedeki ötümsüz artdişyuvasıl sürtünmeli ünsüz sesini karşılamak için yeni arayışlara gidilmiş ve mevcut S harfine sedil eklenerek Ş harfi elde edilmiştir. O > Ö veya A > Â ya da Y > Ý gibi harflerde ayırıcı imlere örnekler görülebilir.

Е harfinin harfin Türkçedeki karşılığı "ie"dir. Kelime başlarında ve sonlarında "ye" diye okunur. Örneğin:

(Š: Büyük harf, š: Küçük harf) Latin Alfabesi'ndeki S harfinin haçek ile birleşmesiyle oluşan bir harftir. Genellikle Türkçedeki Ş gibi okunur. Š harfi içeren diller şunlardır:

Ñ modern Latin alfabesinin, diyakritik tilde işaretiyle birleşmiş N harfinden oluşan harfidir. En sık olarak İspanyolcada kullanılır. karakterinin nazal biçimi olarak da kullanıldığı gibi, İspanyolcada ise ny harf bileşiğidir. Örneğin Español (İspanyolca) sözcüğü "Espanyol" diye okunur. Bu harf kendi başına ise enye sesini çıkarır.

Ĝ veya ĝ, Esperanto dilindeki C harfi, Gagavuzcada ve Moğolcadaki Ț yani [ts] sesini verir. Ĝ harfi ise C harfinin verdiği sesi verir ve "co" diye okunur. Düzeltme imi (^) taşıyan bu harf yerine, gx kullanımı da kabul edilmektedir.

Əə Kiril alfabesinin bir harfidir. Genellikle Tatarca, Başkurtça, Kazakça, Türkmence, Kalmukça, Azerice, Abhazca, Dunganca, Hantıca, Mansice, Hakasça dillerinde kullanılan Kiril alfabesinde kullanılan bir harftir. Latin alfabesinde karşılığı Ä ve Ə harfidir. Azericedeki karşılığı Əə dir. [æ] diye okunur. Ama Abhazca'daki fonemi [ʷ] şeklindedir, yani kendisinden önce gelen ünsüzün dudakların yuvarlatılarak söylenmesini sağlar. Kalmık dilinde ve Dungan dilinde ise [ә] diye okunur. Kimi latin alfabelerinde "Ǝɘ" biçiminde de kullanılır. Latin harfleri arasında da yer almaya başlamıştır. Bu biçimiyle günümüzde Azeri Latin alfabesinde kullanılır. Kısa, kapalı, gırtlaktan gelen ve sert bir E harfidir. Normal E harfine göre daha kısa ve serttir. Ayrıca A ve E arası bir ses olarak öngörülür (Æ). Ses ve harf karşılığı olarak Arapçada ve Almancada da bulunur. Türkçede normal e sesinden tam olarak ayırt edilebilmesi günümüzde çok zordur. Azericede yoğun olarak kullanılır. İnce bir harf olduğu halde kalın uyumludur. Bu harfi içeren sözcüklerin aslında Büyük Ünlü Uyumuna uymadığı hâlde kulağı tırmalamıyor olması bu nedenledir. Örneğin: İncə. Türkçede Selçuk ismi Azericede “Səlcuk” olarak yazılır. Kazakçada ise ince harftir ve ince uyumludur. Örneğin: Әріп/Harf, Әке/Baba, Әже/Nine

Ortak Türk Alfabesi, Türk dillerindeki asal sesler esas alınarak ve aynı kaynaktan çıkanlar sınıflandırılarak tüm harflerin gösterildiği bir sistemdir. Henüz ortak bir biçime ulaşılamamış olmasına rağmen büyük oranda şekillenmiştir.

Қ Türki, Tacikçe, Kazakça, Tatarca, Abhazca, Özbekçe ve Osetçe Kiril Alfabelerinde yer alan bir ses değeridir. Latin alfabesinde bu sesi çevirebilmek için harfi kullanılır.

Ў Latincedeki W sesini karşılayan Kiril harfidir. Dudaklar büzülerek söylenen V harfi gibidir.

Çengel işareti, dil biliminde ve çoğu dilde kullanılan bir diyakritik işarettir. Türkçede yalnız sessiz harflerde kullanılan ve harflerin ses değerlerini değiştiren bir göstergedir.

İki nokta, Türkçede ve pek çok dilde yalnızca sesli harflerde kullanılan ve harflerin ses değerlerini değiştiren bir işarettir. Bu değişim genellikle ince bir harfe dönüme şeklinde ortaya çıkar.