Х

Kiril harfi Х

Kiril alfabesi
Slav harfleri
А А̀ А̂ А̄ Ӓ Б В Г Ґ Д Ђ Ѓ Е Ѐ Е̄ Е̂ Ё Є Ж З З́ Ѕ И І Ї Ꙇ Ѝ И̂ Ӣ Й Ј К Л Љ М Н Њ О О̀ О̂ Ō Ӧ П Р С С́ Т Ћ Ќ У У̀ У̂ Ӯ Ў Ӱ Ф Х Ц Ч Џ Ш Щ Ꙏ Ъ Ъ̀ Ы Ь Ѣ Э Ю Ю̀ Я Я̀
Ӑ А̊ А̃ Ӓ̄ Ӕ Ә Ә́ Ә̃ Ӛ В̌ Ԝ Г̑ Г̇ Г̣ Г̌ Г̂ Г̆ Г̈ г̊ Ҕ Ғ Ӻ Ғ̌ ғ̊ Ӷ Д́ Д̌ Д̈ Д̣ Д̆ Ӗ Е̃ Ё̄ Є̈ Ԑ Ԑ̈ Җ Ӝ Ӂ Ж̣ Ҙ Ӟ З̌ З̣ З̆ Ӡ И̃ Ӥ Ҋ Қ Ӄ Ҡ Ҟ Ҝ К̣ к̊ қ̊ Ԛ ᴫ Л́ Ӆ Ԯ Ԓ Л̈ Ӎ ᵸ Н́ Ӊ Ң Ԩ Ӈ Ҥ О̆ О̃ Ӧ̄ Ө Ө̄ Ө́ Ө̆ Ӫ Ԥ П̈ Ҏ Р̌ С̌ Ҫ С̣ С̱ Т́ Т̈ Т̌ Т̇ Т̣ Ҭ У̃ Ӳ У̊ Ӱ̄ Ұ Ү Ү́ Х̣ Х̱ Х̮ Х̑ Х̌ Ҳ Ӽ х̊ Ӿ ӿ̊ Һ Һ̈ Ԧ Ц̌ Ц̈ Ҵ Ҷ Ҷ̣ Ӵ Ӌ Ҹ Ч̇ Ч̣ Ҽ Ҿ Ш̣ ꚜ Ы̆ Ы̄ Ӹ ꚝ Ҍ Ҩ Э̆ Э̄ Э̇ Ӭ Ӭ́ Ӭ̄ Ю̆ Ю̈ Ю̄ Я̆ Я̄ Я̈ Ӏ ʼ ˮ
Arkaik harfler veya kullanılmayan harfler
А̨ Б̀ Б̣ Б̱ В̀ Г̀ Г̧ Г̄ Г̓ Г̆ Ҕ̀ Ҕ̆ Ԁ Д̓ Д̀ Д̨ Ԃ Ꚁ Ꙣ Е̇ Е̨ Ж̀ Ж̑ Ꙃ Ꙅ Џ̆ Ꚅ Ꚅ̆ Ꙁ З̀ З̑ Ԅ Ԇ Ꚉ Ԫ Ꚃ Ꚕ І̂ І̣ І̨ Ј̵ Ј̃ Ꙉ К̓ К̀ К̆ Ӄ̆ К̑ К̇ К̈ К̄ Ԟ К̂ Л̀ Ԡ Ꙥ Ԉ Л̑ Л̇ Ԕ М̀ М̃ Ꙧ Н̀ Н̄ Н̧ Н̃ Ԋ Ԣ Н̡ Ѻ Ꙩ Ꙫ Ꙭ ꙮ Ꚙ Ꚛ П̓ П̀ П́ Ҧ П̧ П̑ Ҁ Ԛ̆ Р́ Р̀ Р̃ Ԗ С̀ С̈ Ԍ Ҫ̓ Т̓ Т̀ Ԏ Т̑ Ꚋ Т̧ Ꚍ Ꚍ̆ Ѹ Ꙋ У̇ У̨ ꙋ́ Ф̑ Ф̓ Х́ Х̀ Х̆ Х̇ Х̧ Х̾ Х̓ һ̱ Ѡ Ꙍ Ѽ Ѿ Ꙡ Ц̀ Ц́ Ц̓ Ꚏ Ꚏ̆ Ꚑ Ч́ Ч̀ Ч̆ Ч̑ Ч̓ Ԭ Ꚓ Ꚇ Ꚇ̆ Ҽ̆ Ш̀ Ш̆ Ш̑ Щ̆ Ꚗ Ꚗ̆ Ъ̄ Ъ̈ Ъ̈̄ Ꙑ Ы̂ Ы̃ Ѣ́ Ѣ̈ Ѣ̆ Ꙓ Э̨ Э̂ Ꙕ Ю̂ Ꙗ Я̈ Я̂ Я̨ Ԙ Ѥ Ѧ Ꙙ Ѫ Ꙛ Ѩ Ꙝ Ѭ Ѯ Ѱ Ѳ Ѵ Ѷ Ꙟ
Kiril harfleri listesi Kiril digrafikler

Х Kiril alfabesinin 23. harfidir. (Х: büyük harf, х: küçük harf) Türkçedeki normal H sesinden biraz farklıdır. Ötümsüz artdamaksıl sürtünmeli ünsüz /x/ (dinle) sesini göstermek için kullanılır. Normal H sesinden biraz daha sert ve hırıltılıdır. H sesi hiçbir engele takılmadan çıkarken, bu ses boğazın üst kısmında titreşir.

Belarusçada birebir Arapçadaki Hı (خ) harfinin verdiği sesi verir. Tatarca’da ve Azerice’de kullanılır. Azericenin resmi harflerinden birisidir. Bu dillerde Kiril biçimi (X) olduğu gibi Latin alfabesinde de tercih edilmiştir. İç ve Doğu Anadolu ağızlarında sıklıkla rastlanır. Örneğin: Baxmax (Bakmak) fiilinin okunuşu Baḥmaḥ şeklindedir ancak kelimenin içindeki h harfleri gırtlaktan ve hırıltılı olarak çıkartılır. Çaxmax (Çaḥmaḥ; Çakmak), Yanmax (Yanmaḥ; Yanmak)… Anadolu Türkçesinin halk ağzındaki ve Azericedeki kullanımında çoğu zaman aynı kaynağa yakın olarak seslendirilen Arapçadaki Ha (ح) harfi ile olan farkı ortadan kalkmıştır (Ҳ).

(Türkçedeki normal -hırıltısız- H harfi Kiril alfabesinde Һ ile gösterilir).