İçeriğe atla

Şova devletçiliği

Şova devletçiliği (Japonca國家主義, romanize: Kokkashugi) veya imparatorluk faşizmi (天皇制ファシズム, Tennōsei fashizumu) ve Japon faşizmi (日本型ファシズム, Nihongata fashizumu) olarak da bilinir, özellikle Şova Dönemi'nde Japon İmparatorluğu ile ilişkilendirilen milliyetçi bir ideolojidir.[1][2]

Meiji Restorasyonu'ndan bu yana zamanla gelişen bu akım, aşırı milliyetçiliği, gelenekçi muhafazakârlığı, militarist emperyalizmi ve dirijizm temelli ekonomik yapıyı savunmaktaydı.

Rejimin özellikleri

1940'ta Japonya'nın kuruluşunun 2600. yıldönümü için hazırlanan bir poster

Terim, bazı Japon tarihçileri tarafından, 1930'ların başından II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar Japon İmparatorluğu'nu yöneten siyasi rejimi, aynı dönemdeki Faşist İtalya ve Nazi Almanyası diktatörlüklerine benzeterek tanımlamak için kullanılmaktadır. Bununla birlikte pek çok yazar Japonya'ya atıfta bulunularak çeşitli nedenlerden dolayı doğrudan faşizmden söz edilemeyeceğini ve daha çok aşırı milliyetçilik ve militarizm gibi terimleri uygun olduğunu vurgulamıştır.

Savaş öncesi Japon rejiminin İtalyan ve Alman muadillerine göre en belirgin farklılıkları şunlardır:

Japonya'da faşizmden söz edilebileceğini iddia eden tarihçiler ise şu argumanları öne sürmüşlerdir:

  • Japonya'da diktatör figürü gerekli değildi; bir kısmı kutsal imparator figürüyle değiştirildi, diğer kısmı ise hükûmetin çeşitli üyeleri arasında, özellikle de bürokrasi çalışanları arasında güç ve kişisel olmayan bir paylaşımla değiştirildi. Japon tarihçiler de dahil olmak üzere bazı tarihçiler "imparatorluk faşizmi" hakkında konuşmamayı tercih etmektedirler.
  • Nüfusun, hükûmetle çeşitli şekillerde ilişkili sivil ve siyasi dernekler (örneğin tonarigumi) aracılığıyla zaten önemli olan sınıflandırması göz önüne alındığında, tek parti gereksizdi.
  • İktidarın şiddetli bir şekilde ele geçirilmesi, zayıf bir demokrasiden otoriter bir rejime geçişin kademeli olarak gerçekleşmesi nedeniyle gerçekleşmedi; daha önce Faşist İtalya ve Nazi Almanyası'nda olduğu gibi, güçlü siyasi ve sendikal muhalefetle mücadele edilmiş ve bastırılmıştır.

Japonya'da faşizm hakkında konuşmanın meşru olduğunu savunan tarihçilerin, İtalya, Japonya ve Almanya arasında neredeyse eşit bir şekilde ülkenin ekonomik durumuna, ekonomi ile büyük sanayi tekellerinin, özellikle de silahlı kuvvetlerin çıkarlarına dayanan otoriter siyasi yapılar arasındaki bağlantılara özellikle dikkat çekmişlerdir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Kasza, Gregory (2006). Blamires, Cyprian; Jackson, Paul (Ed.). World Fascism: A-K. ABC-CLIO. s. 353. ISBN 9781576079409. 31 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2024. 
  2. ^ Tansman, Alan (2009). The Culture of Japanese Fascism. Duke University Press. s. 5. ISBN 9781134637669. 

Ek okuma

  • (En) Bix, Herbert. (1982) "Rethinking Emperor-System Fascism" Bulletin of Concerned Asian Scholars. v. 14, pp. 20–32.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Diktatörlük</span> tek bir lider tarafından yönetilen otokratik hükümet biçimi

Diktatörlük, bir diktatör tarafından kontrol edilen bir hükümet biçimidir. Bir diktatörlükte siyaset, diktatör tarafından kontrol edilir ve danışmanlar, general ve diğer üst düzey yetkililerden oluşan bir iç çember aracılığıyla kolaylaştırılır. Diktatör, iç çevreyi etkileyerek ve onları memnun ederek kontrolünü sürdürürken, rakip siyasi partiler, silahlı direniş veya sadakatsiz parti üyeleri gibi herhangi bir olası muhalefeti baskı altına alır. Diktatörlükler, askeri darbeyle gücü ele geçiren önceki hükûmeti zorla deviren bir şekilde veya seçilmiş liderlerin yönetimlerini kalıcı hale getirdiği bir darbeyle oluşturulabilir. Diktatörlükler otoriter veya totaliter olup askeri diktatörlükler, tek parti diktatörlükleri veya mutlak monarşiler olarak sınıflandırılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Totalitarizm</span> diktatörlükvari yönetim şekli

Totalitarizm, tüm yetkilerin merkezîleştirildiği, devlete ve hükûmet yöneticilerine mutlak itaat beklendiği diktatörlükvari yönetim biçimidir. Totalitarizm ile yönetilen devletler totaliter devlet olarak bilinir. Totalitarizmde bireysel özgürlüklere izin verilmez ve bireyin yaşamının tüm alanları devlet kontrolüne bırakılır.

Siyaset biliminde gericilik veya irtica, çağdaş toplumda bulunmayan, olumlu özelliklere sahip olduğuna inandığı statüko öncesine dönüşü destekleyen siyasi görüşlere sahip siyasi görüştür. Tanımlayıcı bir terim olarak gerici, siyasi yelpazenin ideolojik kavramlarından türemiştir. Bir sıfat olarak gerici kelimesi, statükoyu eski haline getirmeyi amaçlayan bakış açılarını ve politikaları tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Faşizm</span> Aşırı sağcı, otoriter, aşırı milliyetçiliği savunan ideoloji

Faşizm, ilk olarak İtalya'da Benito Mussolini tarafından oluşturulan, otoriter devlet üzerine kurulu radikal bir aşırı milliyetçi politik ideolojidir. İlkeleri ve öğretileri, La dottrina del fascismo adı altında Giovanni Gentile tarafından yazılmıştır. Benito Mussolini'nin kurucusu olduğu Ulusal Faşist Parti'nin İtalya'da iktidara gelmesinin ardından, faşizm birçok milliyetçi ideolojiye örnek olmuştur. Hitler'in nasyonal sosyalizmi ve Franco'nun falanjizmi, faşizmden çok etkilenmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Faşist Parti</span> İtalyan politik partisi

Ulusal Faşist Parti, Benito Mussolini'nin faşizmin politik ifadesi olarak 9 Kasım 1921 tarihinde Roma'da kurduğu siyâsî parti. Faşizmi bu zamandan önce Faşist Mücadele Birliklerinin İttifakı isimli teşkilata bağlı Fasci olarak bilinen gruplar temsil ediyordu. Partinin temel politikaları, milliyetçilik, vatanseverlik, cumhuriyetçilik, korporatizm ve popülizm üzerine kuruluydu. Cumhuriyetçi Faşist Parti ile birlikte şu anda İtalya'da anayasa tarafından yeniden kurulması yasaklanan iki partiden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya faşizmi</span> 1934te Avusturyada kurulup 1938de Nazi Almanyasının ülkeyi ilhak etmesiyle feshedilmiş otoriter sistem

Avusturya faşizmi, 1920'li ve 1930'lu yıllarda faşizmin Avusturya yorumudur.

<span class="mw-page-title-main">Engelbert Dollfuß</span> 11. Avusturya şansölyesi

Engelbert Dollfuß, Avusturyalı siyasetçi ve şansölye (1932-1934).

<span class="mw-page-title-main">António de Oliveira Salazar</span> Portekizli politikacı

António de Oliveira Salazar, Portekiz Bakanlar Konseyi Başkanı ve 1932-1968 yılları arasında Portekiz Cumhuriyeti'nin de facto diktatörü.

<span class="mw-page-title-main">Antifaşizm</span>

Anti-faşizm; her türlü faşist ideoloji, politik hareket ve organizasyona karşı olan görüş. Aşırı sol hareketler -anarşizm, sosyalizm ve komünizm gibi- bu hareketin içinde yoğunlukta olur.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan Sosyal Cumhuriyeti</span> Kuzey İtalyadaki eski Nazi kukla devleti

İtalyan Sosyal Cumhuriyeti, II. Dünya Savaşı'nda Nazi Almanyası'nın desteği ile kurulmuş, İtalya'nın kuzeyindeki eski kukla devlettir. 1943-1945 yılları arasında varlığını sürdürmüştür. Kurucusu ve yöneticisi Benito Mussolini'dir.

Faşizm ekonomisi ya da faşist ekonomi, faşist hükûmetler tarafından uygulanan ekonomi politikalarını ifade eder. Faşizm otoriter, milliyetçi ve korporatist bir ideolojidir. Ancak faşizmin yerleşmiş bir tanımı yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Franco İspanyası</span> İspanyanın 1939 yılında sona eren İspanya İç Savaşından 1975 yılında Francisco Franconun ölümüne kadar geçen dönemi

Franco İspanyası, İspanya'da kullanılan adıyla Franco Diktatörlüğü, resmî adıyla ise İspanyol Devleti 1939 yılında sona eren İspanya İç Savaşı'ndan 1975 yılında Francisco Franco'nun ölümüne kadar geçen dönemde İspanya'nın yönetildiği diktatörlük rejimidir.

İtalyan faşizmi, Ulusal Faşist Parti'nin 1922 ile 1943 yıllarında içerisinde yönettiği İtalya Krallığı'nda, 1943 ile 1945 yılları arasında ise İtalya'nın kuzeyinde kurulan İtalyan Sosyal Cumhuriyeti'nin resmî ideolojisi olarak uygulanmış yönetim sistemidir. "İtalyan faşizmi" kavramı, Benito Mussolini'nin kurucusu olduğu faşizmin İtalya'da uygulandığı dönemi tanımlayıp nazizm, falanjizm ve daha pek çok faşist hareketten ayırmak için kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İspanyol milliyetçiliği</span> İspanyanın birliğini savunan siyasî ideoloji

İspanyol milliyetçiliği, İspanyolların bir millet olduklarını savunan ve kültürel birlikteliği amaçlayan milliyetçiliktir. Genel anlamda siyasal ve toplumsal hareketler ile İspanyol kültürüne, diline ve tarihine karşı bir sevgiden esinlenerek oluşmuştur. İspanyol milliyetçileri sık sık İspanya içindeki Bask ve Katalan milliyetçiliği gibi diğer milliyetçi hareketleri reddederler.

<span class="mw-page-title-main">Metaksizm</span>

Metaksizm, Yunan diktatörü İoannis Metaksas'ın oluşturduğu faşist otoriter bir ideolojidir.

Otoriteryen demokrasi, otoriterliğe dayanan, egemen sınıf tarafından idare edilen devletlerde görülen bir demokrasi türüdür. Otoriteryen demokrasi "organik demokrasi" olarak da bilinir. Faşizm ve Stalinizm için çoğunlukla totaliter demokrasi ifadesi kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Federal Avusturya Devleti</span> Tek parti faşist diktatörlüğü altında Birinci Avusturya Cumhuriyeti dönemi (1934–1938)

Federal Avusturya Devleti Birinci Avusturya Cumhuriyeti'nin devamı niteliğinde, 1934-1938 yılları arasında Avusturya topraklarında var olmuş ve tek parti tarafından Klerikal faşizm ile yönetilen devlet. Ständestaat kavramı rejim liderleri Engelbert Dollfuss ve Kurt Schuschnigg tarafından savunuldu ve bunun sonucunda ortaya, İtalyan Faşizmi ve Roma Katolikliğinin karışımından meydana gelmiş otoriter hükûmet ortaya çıktı. Devlet Mart 1938'de Almanya'nın Avusturya'yı ilhak etmesiyle (Anschluss) dağıldı. Bu süreçten sonra Avusturya, 1955'te imzalanan ve müttefik devletlerin Avusturya işgalini bitirdiğinin belgesi olan Avusturya Devlet Antlaşmasını imzalayana kadar bağımsızlığını ilan edemeyecekti.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Faşizm Konseyi</span>

Büyük Faşizm Konseyi, Benito Mussolini liderliğindeki Faşist İtalya'da iktidarı elinde tutan en yüksek organdı. Ulusal Faşist Parti bünyesinde bir organ olarak 1923 yılında kurulmuş, sonrasında 9 Aralık 1928 itibarıyla devlet kurumu haline gelmişti. Konsey, İtalyan hükûmetlerinin toplandığı Roma'daki Palazzo Venezia'da toplanırdı. II. Dünya Savaşı sürmekteyken 25 Temmuz 1943 günü gerçekleşen Konsey toplantısında Mussolini iktidarının aldığı güvensizlik oyu sonucu İtalya'da faşizmin sona ermesi üzerine konseyin varlığı sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Faşist İtalya (1922-1943)</span> İtalya Krallığının faşist yönetim altında olduğu dönem

Faşist İtalya (1922-1943) Benito Mussolini'nin İtalya Krallığı Başbakanı olduğu 1922-1943 yılları arasında Ulusal Faşist Parti iktidarı altındaki dönemi anlatır. Totaliter bir rejim kuran İtalyan faşizmi ekonomik kalkınma modeli benimsemişse de siyasal muhalefeti ortadan tamamen kaldıracak hamlelerde bulunmuş, geleneksel muhafazakâr değer yargılarını savunmuş Katolik Kilisesi'yle yakın işbirliği yapmıştır. Çeşitli farklı dönemlerden geçen rejim özellikle gerçekleştirdiği emperyalist hamlelerle II. İtalya-Habeşistan Savaşını çıkarmış, Milletler Cemiyeti'nden atılmıştır. Ayrıca Sovyetler Birliği'nde karşı Çelik Pakt'a katılmış, II. Dünya Savaşı'na gidişi hızlandıran hamlelerde bulunmuştur. Dahil olduğu Mihver Devletlerinin II. Dünya Savaşı'nda mağlup olması sürecinde alaşağı olmuştur.

Faşist sembolizm, faşizmin yönlerini temsil etmek için tasarlanmış belirli imge ve sembollerin kullanılmasıdır. Bunlar, tarihsel öneme sahip ulusal sembolleri, amaçları ve siyasi politikaları içerir. En bilinenleri faşizmin orijinal sembolü olan fasces ve Nazizm'in gamalı haçlarıdır.