İçeriğe atla

Şoroon Bumbagar mezarı

Şoroon Bumbagar mezarı, Tov Eyaleti, Zaamar sum'da, Moğolistan'ın Ulan Batur kentinin 160 km batısında, Tula Nehri kıyılarının yaklaşık 2,5 km kuzeydoğusunda ve 10. yüzyıldan kalma Hıtay kasabası Khermen Denzh'e yakın eski bir mezardır.[1] MS 650 ile 700 yılları arasında bir Türk asilzadesi için inşa edilmiştir.[2][3]

Mezar 2011 yılında keşfedilmiş ve kazılmıştır.[2] 42 metre uzunluğunda, 1,8 metre genişliğinde ve 7,5 metre derinliğinde, Tang Hanedanı mezarları modelinde devasa bir gömülü yapıdır.[2] Anıtsal yeraltı yapısı, Kuzey Vey, Sui Hanedanı ve Tang hanedanı mezarlarının karakteristiğidir, ancak kayalarla kaplı küçük, yüksek bir höyük oluşturan sığ ve dairesel olma eğiliminde olan çağdaş Göktürk mezarlarının özelliği değildir.[4] Şoroon Bumbagar'ın mezarı asla yağmalanmadı ve bu nedenle, hiçbir yazıt olmamasına rağmen, bozulmamış bir kapı, birçok heykel ve insan, ejderha ve tapınak duvar resimleri dahil olmak üzere çok daha fazla eser barındırdığı bulundu.[1][2] 117 kil obje keşfedildi.[5] Mezarda para yerine süs eşyası olarak kullanılan yaklaşık 50 Bizans altını da bulundu.[1][6]

Mezar, MS 7. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenen Çin tarzı bir Türk anıt kompleksinin bir örneğidir ve o dönemde bölgenin Tang hanedanı tarafından kontrol edilmesi nedeniyle Çin mimari etkisine sahiptir.[1] Doğu Türk Kağanlığının sonunu getiren Yin-shan Savaşı'nda (630) Türklerin İl Kağan'a yenilmesinden bu yana Çin kültürü ve askerî gücü Türkler üzerinde baskındı.[7]

Şoroon Bumbagar mezarı, aynı zamanda Jimi sistemi altındaki Tang hanedanının bir tebaası olan ve MS 678'de ölen bir Türk şefi olan Pugu Yitu'nun mezarına yakın ve çağdaştır.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e ARDEN-WONG, Lyndon (2004). "Tang Governance and Administration in the Turkic Period". Journal of Eurasian Studies. VI (2). 
  2. ^ a b c d "Karakorum Museum notice". 2 Ağustos 2016. 19 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Yilmaz, Anıl (2020). "Moğolistan'da Bulunan Ulaan Khermiin Shoroon Bumbagar (Mayhan Uul) ve Shoroon Dov Kurganları Üzerine". Cihannüma: Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi: 1. ISSN 2149-0678. 25 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2023. 
  4. ^ Yilmaz, Anıl (2020). "Moğolistan'da Bulunan Ulaan Khermiin Shoroon Bumbagar (Mayhan Uul) ve Shoroon Dov Kurganları Üzerine". Cihannüma: Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi: 7-8. ISSN 2149-0678. 25 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2023. 
  5. ^ "Karakorum Museum notice 2". 2 Ağustos 2016. 19 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "Karakorum Museum notice". 2 Ağustos 2016. 19 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Yilmaz, Anıl (2020). "Moğolistan'da Bulunan Ulaan Khermiin Shoroon Bumbagar (Mayhan Uul) ve Shoroon Dov Kurganları Üzerine". Cihannüma: Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi: 9-10. ISSN 2149-0678. 25 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sincan Uygur Özerk Bölgesi</span> Çin Halk Cumhuriyetinde özerk bölge

Sincan veya Şincan Uygur Özerk Bölgesi, Türkiye Türkçesinde yazılmış resmi Çin devlet kaynaklarında Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi veya sadece Xinjiang olarak geçer, Çin'in kuzeybatısında bulunan bir özerk bölge. Güneyde Tibet Özerk Bölgesi, güney doğuda Çinghay ve Gansu eyaletleri, doğuda Moğolistan, kuzeyde Rusya, kuzeybatıda Kazakistan ve batıda Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan, Pakistan ve Hindistan kontrolündeki Keşmir bölgesiyle komşudur. 1.664.897,17 km² yüzölçümü ile Çin Halk Cumhuriyeti'nin en geniş idari bölgesidir. Başkenti Urumçi, resmî dilleri Uygurca ve Standart Çincedir.

<span class="mw-page-title-main">Tuva Cumhuriyeti</span> Rusya Federasyonu’nda Güney Sibiryada özerk bir Türk cumhuriyeti

Tuva Cumhuriyeti veya Tıva Cumhuriyeti ; Rusya Federasyonu’nda Güney Sibirya'da özerk bir Türk cumhuriyetidir. Tuva cumhuriyeti, adını, Türk halklarından biri olan Tuvalardan alır. Tıva Cumhuriyeti olarak da Türkiye Türkçesinde kullanımı vardır. Moğolistan'a komşu olan cumhuriyetin yüzölçümü 170.500 km²'dir. Nüfusu 313.612 kişidir. Konumu ise kuzeyinde Rusya Federasyonuna bağlı Krasnoyarsk Krayı, kuzeybatısında Hakas Özerk Cumhuriyeti, batısında Altay Özerk Cumhuriyeti, güneyinde Moğolistan, doğusunda Buryatya çevrelemiştir. Çevresindeki ülkelere göre Türk nüfusunun en yoğun olduğu Güney Sibirya ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Tang Hanedanı</span> 618-907 yılları arasında Çinde hüküm sürmüş bir hanedanlık

Tang Hanedanı, Sui Hanedanı'nın ardından Çin'e hüküm sürmüş hanedandır. 618'de Li Shimin, Sui Hanedanı'nı devirerek Tang Hanedanı'nı kurdu. Li Shimin daha çok Tang Hanedanı'nın kurucusu İmparator Taizong olarak bilinir. Çin imparatorlarının en ünlülerinden biridir. Tang Hanedanı döneminde Çin'in komşularının üzerinde çok büyük etkisi vardı ve birçok komşu krallıkları vergiye bağlamıştı. Bununla birlikte Göktürk Kağanlığı 659 yılında, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı ise 744 yılında Tang Hanedanı'nın egemenliği altına girmiştir. Yaklaşık 300 yıl yönetimde kalan Tang Hanedanı zamanında Han Hanedanı'ndan bile daha parlak bir dönem yaşandı. Bu dönemde imparatorluk toprakları genişletildi; değişik ırk, kültür ve dinlerden halklarla ilişkiler kuruldu ve sonradan Batılı toplumları şaşkınlığa uğratacak bir yönetim sistemi kuruldu. Bazı kaynaklarda Tang Hanedanı'nın Çinleşmiş Türk-Tabgaç kökenli olduğu geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Göktürkler</span> Tarihi Türk halkı

Göktürkler veya Kök Türkler, Orta Çağ'da Orta Asya'da göçebe bir Türk halkları konfederasyonuydu. Bumin Kağan'ın önderliğindeki Göktürkler, geleceğin coğrafi konumunu, kültürünü, hakim inançlarını ve geleceğini şekillendirecek birçok göçebe hanedanlıklarından biri olan Göktürk Kağanlığı'nı kurdular.

<span class="mw-page-title-main">Orhun Vadisi</span> Vadi

Orhun Vadisi Moğolistan’ın göbeğinde, başkent Ulan Batur’dan 370 km uzaklıkta Orhun Nehrinin etrafında bulunmaktadır. Orhun Vadisi 2004 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine alınmıştır. Orhun Vadisinin tarih açısından büyük önemi vardır. Uygur Kağanlığı ve bir zamanlar dünyanın en büyük imparatorluğu olan Moğol İmparatorluğu'nun başkentleri Orhun Vadisi’ndedir. Bu yüzden Orhun Vadisi Hun İmparatorluğu, Göktürk Kağanlığı, Uygur Kağanlığı ve Moğol İmparatorluğu’na ait arkeolojik kalıntılar, eski kent ve yerleşim merkezlerinin enkazları, yazılı ve dikil taşlar, mezarlar ve Budist tapınaklarının bulunduğu, çok sayıda tarihi bilgi içeren kültürel bir miras olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kül Tigin Yazıtı</span> 8. yy.da yazılmış Göktürk Yazıtlarının bir bölüm

Kül Tigin Yazıtı veya Kül Tigin Kitabesi, Bilge Kağan'ın kardeşi, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı'nın yöneticisi Kül Tigin'in ölümü üzerine MS 732'de Orhun Vadisinde diktirilmiş yazıt.

<span class="mw-page-title-main">Yugurlar</span> Türk halkı

Yugurlar veya Sarı Uygurlar bir Türk etnik grubu ve Çin'in resmi olarak tanınan 56 etnik grubundan biridir, 2000 nüfus sayımına göre 16.719 kişilerdir. Yugurlar çoğunlukla Çin'in Kansu eyaletindeki Sünen Yugur Özerk bölgesinde yaşamaktadırlar. Çoğunlukla Tibet Budizmine inanmaktadırlar. Yugurların çoğu Türk dili, doğu eyaletlerinde ise Moğolca ve Çince konuşurlar.

Abdullah Vassaf Efendi Osmanlı şeyhülislamı, divan şairi, ilim adamı ve hattat.

<span class="mw-page-title-main">Şatuo</span> Batı Göktürk Kağanlığı’nın İşbara Kağanının sülalesinden bir kol

Şatuo veya Şatuo Türkleri dokuzuncu yüzyılın sonlarından onuncu yüzyıla kadar Kuzey Çin siyasetini büyük ölçüde etkileyen bir Türk kabilesiydi. Beş Hanedan ve On Krallık döneminde beş hanedandan üçü, Hou Tang, Hou Jin ve Hou Han'ı ve on krallıktan biri olan Kuzey Han'ı kurdukları belirtiliyor. Şatuo Türklerinin kurduğu kısa ömürlü krallıklar daha sonra Song hanedanı tarafından fethedildi ve yoğun Çinli nüfusu nedeniyle tamamen asimile oldular.

<span class="mw-page-title-main">Pazırık halısı</span>

Pazırık halısı, Altayların Pazırık bölgesinde keşfedilen ve Pazırık Kurganı bölgesinde yapılmış, bilinen tarihin en eski halılarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Li Shimin</span>

Li Shimin, İmparator Taizong ya da Tai Tsung, 626-649 yılları arasında Çin imparatoru.

<span class="mw-page-title-main">Wu Zetian</span> Çin tarihinin tek kadın hükümdarı

Wu Zetian doğum adı Wu Zhao (武曌), unvanı İmparator Yoldaş Wu (武后) Çin tarihinin tek kadın İmparatoru. 690 yılında hüküm sürmeye başladı. 705 yılında öldü.

Tang'ın Batı Göktürk Kağanlığı'nı ele geçirmesi veya Çincede bilinen adıyla Batı Tujue'nin fethi, Tang Hanedanlığı generallerinden Su Dingfang komutasındaki Çin ordusunun Batı Göktürk Kağanı İl-Kullıg İşbara Kağan üzerine yürüdüğü askerî sefere verilen addır. Tang'ın Batı Türklerine seferleri, Batı Türklerinin Tarım Havzası'ndaki müttefiki olan Karahoca'nın 640'ta Tang ordusu tarafından işgaliyle başlamıştır. Tang Hanedanlığı himayesini kabul eden birçok vaha devletçiği, Tang'ın askerî emellerinden kuşkuya düşerek, 7. yüzyılın ikinci çeyreğinden itibaren Tang yerine Batı Göktürk Kağanlığı'na bağlılığını bildirmiştir. Karahoca'dan sonra Orta Asya'daki yayılmacı siyasetini sürdüren Tang Çini, 644'te Karaşehir Seferi ile Karaşehir Krallığı'na, 648'de ise Kuçar Seferi ile Kuçar Krallığı'nı topraklarına katmıştır. Su Dingfang komutasında Batı Göktürklerin üzerine gönderilen ana ordu; Dingfang tarafından Türk kökenli komutanlar Böri Şad ve Bağa Şad yönetiminde iki kol orduya ayrılmıştır. Ayrıca, Tang ordusu; Sir-Tarduşlara karşı Uygurların başlattığı isyana Tang'ın destek vermesinin ardından kendisiyle müttefik olan Uygurların atlı birliklerini de takviye olarak Büyük Tang Ordusu'na kabul etmiştir. Tang ordusu ile İşbara Kullug arasında yapılan İrtiş Nehri Savaşı'nı kaybeden Batı Göktürkler; bölgedeki egemenliklerini de kaybetmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Çin tarihi</span> ulusal tarih

Çin tarihi, yazılı kaynaklara göre 3500 yıldan fazla geriye uzanmakta olup yazılı Çin tarihi ise MÖ 1500'lerde Shang Hanedanı döneminden başlamaktadır. Çin binlerce yıllık tarihi ile dünyanın en eski medeniyetlerinden biri ve uygarlığın beşiği olarak kabul edilmektedir. Çin uzun tarihi boyunca değişimli olarak birleşik bir devlet olarak veya birçok devlet halinde parçalanmış olarak varlığını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Astana Mezarlığı</span>

Astana Mezarlığı, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde, Turfan'ın 37 kilometre (23 mi) güneydoğusunda, Karahoca antik kentinden kalma bir antik mezarlıktır. Özellikle 4. yüzyıldan 8. yüzyılın ilk yarısına kadar Karahoca'daki Çinli yerleşimcilerin torunları için mezarlık görevi gördü. Kompleks 10 kilometrekare (3,9 sq mi) alan kaplamaktadır ve 1.000'den fazla mezar içerir. Kurak ortamı nedeniyle mezarlardaki doğal mumyalar da dahil olmak üzere birçok önemli eser iyi korunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Moğolistan tarihi</span>

Moğolistan coğrafyasında gerçekleşen olayların tarihidir. Cengiz Han tarafından Moğolların birleştirilmesi ile Moğollar Dünya'nın ikinci en büyük İmparatorluğunu kurdu. Rus ve Çin sömürgesinde kalan Moğol halkı 1911 yılında bağımsızlık kazandılar.

Tarkan hanedanı veya Türkan hanedanı, Türk veya Moğol Tarkan tarafından kuruldu ve 1554'ten 1591'e kadar Sind, Pakistan'ı yönetti. General Mirza İsa Bey, Argun hanedanından Şah Hüseyin Argun'un ölümünden sonra Sind'deki Tarkan hanedanlığını kurdu. Babür imparatoru Ekber Şah, 1591'de son Tarkan hükümdarını yenerek Sind'i ilhak etti.

Pazırık kültürü, Demir Çağı'nda var olmuş Sakalara ait göçebe arkeolojik kültür. Sibirya'nın permafrostlarında mumyalanmış insanları içeren bu kültürün işaretleri ve eserleri, Moğolistan-Kazakistan sınırındaki Altay Dağları'nda yapılan kazılar sonucu ortaya çıktı. Mumyalar, Ukrayna'daki İskit kültürünün mezar höyüklerine benzer şekilde uzun höyüklere gömüldü. Burada Sibirya'nın Buzlu Kızı da dahil olmak üzere birçok insan kalıntısı ve eseri bulunmuştur. Bu da, etrafındaki birçok ticaret yolundan ve kervandan yararlanan ve gelişen bir kültür olduğunu gösteriyor. Pazırıkların savaşçı bir hayat sürdürdüğü düşünülüyor. Pazırık kültüründen önce "Arjaan kültürü" vardı..

<span class="mw-page-title-main">Ediz boyu</span> soyadı

Ediz boyu ya da Ediz uruğu, Tiele konfederasyonuna bağlı bir Türk boyudur.

<span class="mw-page-title-main">Yassı Gömüt Kültürü</span>

Yassı Gömüt kültürü, Geç Tunç Çağı ve Erken Demir Çağı'na ait bir arkeolojik kültürdür ve Moğolistan'da bulunur. Genetik kanıtlar, Hiung-nu'ların temel soy bileşenlerinden birinin Yassı Gömüt kültürü olduğunu göstermektedir. Türk halklarının ve modern Moğolların etnik kökeni, en azından kısmen, tarihî ve arkeolojik kanıtlarla Yassı Gömüt kültürüne bağlantılıdır. Ve Yassı Gömüt kalıntıları üzerinde yapılan genetik araştırmalar tarafından daha da doğrulanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.