İçeriğe atla

Şok dalgası

F/A-18 Hornet ses duvarını aşarken

Şok dalgası, fizikte bir akışkandaki yerel ses hızından çok daha hızlı hareketli bir dalga türüdür. Normal bir dalga gibi, şok dalgası da enerji taşır ve bir ortam vasıtasıyla yayılabilir. Bununla birlikte, basıncın, sıcaklığın ve ortamın yoğunluğunda ani, neredeyse süreksiz bir değişim ile karakterize edilir.[1] Süpersonik akışlarda, genişleme, Prandtl-Meyer genişletme fanı olarak da bilinen bir genişletme fanı ile sağlanır.

Kaynakça

  1. ^ Anderson, John D. Jr. (Ocak 2001) [1984], Fundamentals of Aerodynamics (3.3 yayımcı = McGraw-Hill Science/Engineering/Math bas.), ISBN 0-07-237335-0 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Deprem</span> yer kabuğunda beklenmedik anda ortaya çıkan enerji atımı

Deprem, yer sarsıntısı, seizma veya zelzele, yer kabuğunda beklenmedik bir anda ortaya çıkan enerji sonucunda meydana gelen sismik dalgalanmalar ve bu dalgaların yeryüzünü sarsması olayıdır. Sismik aktivite ile kastedilen, meydana geldiği alandaki depremin frekansı, türü ve büyüklüğüdür. Depremler sismograf ile ölçülür. Bu olayları inceleyen bilim dalına da sismoloji denir. Depremin büyüklüğü Moment magnitüd ölçeği ile belirlenir. Bu ölçeğe göre 3 ve altı büyüklükteki depremler genelde hissedilmezken 7 ve üstü büyüklükteki depremler yıkıcı olabilir. Sarsıntının şiddeti Mercalli şiddet ölçeği ile ölçülür. Depremin meydana geldiği noktanın derinliği de yıkım kuvveti üzerinde etkilidir, bu sebepten yeryüzüne yakın noktalarda gerçekleşen depremler daha çok hasara neden olmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tsunami</span> doğal ya da yapay sebeplerden dolayı okyanus veya denizde meydana gelen ani kabarma

Tsunami [Japoncada liman dalgası anlamına gelen "津波" (つなみ) sözcüğünden] ya da dev dalga, okyanus ya da denizlerin tabanında oluşan deprem, gök taşı düşmesi, deniz altındaki nükleer patlamalar, yanardağ patlaması ve bunlara bağlı taban çökmesi, zemin kaymaları gibi tektonik olaylar sonucu denize geçen enerji nedeniyle oluşan uzun periyotlu deniz dalgalarıdır. Ayrıca kasırgalar da tsunamiye neden olabilir. Önceleri tsunami dalgalarına gelgit dalgaları da denmiştir. Tsunamilerin %80'i Pasifik Okyanusu'nda gerçekleşir.

<span class="mw-page-title-main">Ses hızı</span>

Ses hızı, bir ses dalgasının esnek bir ortamda hareket ederken birim zamanda kat ettiği mesafedir. havada, deniz seviyesinde ve 20 °C (santigrat) sıcaklıkta 343.2 m/s olarak alınır.

<span class="mw-page-title-main">Joseph Alois Schumpeter</span> Avusturyalı ekonomist (1883 – 1950)

Joseph Alois Schumpeter, Avusturyalı iktisatçı ve siyaset bilimcidir. Çalışmaları ile siyasi iktisada önemli katkılarda bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Prandtl-Glauert tekilliği</span>

Prandtl-Glauert tekilliği, atmosfer basıncındaki ani bir düşüşün oluşumu, ses hızında yol alan bir uçağın etrafını saran yoğunlaşma bulutunun görünür olmasının nedeni olarak kabul edilir. Bu aerodinamikteki matematiksel tekilliğin bir örneğidir.

<span class="mw-page-title-main">Sismik dalga</span> Dünyanın katmanları boyunca dolaşan sismik, volkanik veya patlayıcı enerji

Sismik dalga, Dünya veya başka gezegen gibi bir cisim içinden geçen akustik enerji dalga'sıdır. Deprem, volkanik patlama, magma hareketinden, büyük heyelan ve alçak frekanslı akustik enerji üreten büyük insan yapımı bir patlama'dan kaynaklanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Dalga (su)</span>

Dalga, deniz dalgaları çeşitli etkenler sonucu meydana gelir. Öncelikle rüzgâr, dalgaların oluşmasında başlıca bir faktördür. Rüzgârlar deniz yüzeyinde enerji ile bir itki meydana getirirler ve bunun sonucunda dalgalar oluşur. Ayrıca depremler sonucunda tsunami denen büyük dalgalar meydana gelebilir.

Kadın hakları hareketinin ya da feminist hareketinin ikinci dalgası, başta ABD'de olmak üzere Batıda 1960'ların başında başlayıp 1970'lerin son yıllarına kadar süren feminist faaliyetleri içeren bir dönemi kapsar.

<span class="mw-page-title-main">HH 34</span>

HH 34, Avcı takımyıldızındaki Orion A moleküler bulutunda yaklaşık 460 parsek uzaklıkta bulunan bir Herbig-Haro cismidir. Son derece hizalı bir jeti ve simetrik yay şoklarıyla dikkat çeker. Genç yıldızdan çıkan çift kutuplu bir jet, çevresindeki ortama süpersonik hızlarda çarparak maddeyi ısıtmakta ve onu görünür dalga boylarında iyonlaşmaya ve ışınım yapmaya zorlamaktadır. Kaynak yıldız, toplam parlaklığı 45 L olan I sınıfı bir önyıldızdır. 0,44 parsek ile ayrılan iki şok dalgası birincil HH 34 sistemini oluşturur. Daha sonra her iki tarafta da daha büyük ama daha soluk yay şokları keşfedildi, bu da sistemin boyutunu yaklaşık 3 parsek yapar. Jet, yıldızın tozlu zarfını patlatarak 0,3 parsek uzunluğunda moleküler bir çıkışa neden olur.

<span class="mw-page-title-main">Dalga (fizik)</span> uzayda ve maddeden geçen salınım

Dalga, bir fizik terimi olarak uzayda ve maddede yayılan ve enerjinin taşınmasına yol açan titreşime denir. Dalga hareketi, orta parçaların yer değişimi sıklıkla olmadan, yani çok az ya da hiç kütle taşınımı olmadan, enerjiyi bir yerden başka bir yere taşır. Dalgalar sabit konumlarda oluşan titreşimlerden oluşurlar ve zamanla nasıl ilerlediğini gösteren bir dalga denklemi ile tanımlanırlar. Bu denklemin matematiksel tanımı dalga çeşidine göre farklılık gösterir.

Dalga vektörü, fizikte dalgayı ifade etmemize yardımcı olan vektördür. Herhangi bir vektör gibi, yöne ve büyüklüğe sahiptir. Büyüklüğü dalga sayısı ve açısal dalga sayısıdır. Yönü ise genellikle dalga yayılımının yönüdür. İzafiyet kuramında, dalga vektörü, aynı zamanda dört vektör olarak tanımlanabilir.

<span class="mw-page-title-main">1947 FA Cup finali</span>

1947 FA Cup finali, 26 Nisan 1947 tarihinde 1946-47 FA Cup şampiyonunu belirlemek için Wembley Stadyumu'nda, Charlton Athletic ile Burnley takımları arasında oynanan FA Cup finalidir. Charlton Athletic, maçı 1-0 kazanarak FA Cup şampiyonu oldu.

<span class="mw-page-title-main">Boyuna dalga</span>

Boyuna dalgalar içerisinde ortam yerdeğiştirmesinin giden dalgayla aynı veya zıt yönde olduğu dalgalardır. Mekanik boyuna dalgalara ortamda ilerlerken kompresyon ve seyreltme ürettikleri için bunlara kompresyon dalgası veya basınç dalgası da denilmektedir. Diğer başlıca dalga tipi, içerisinde ortam yerdeğiştirmesinin yayılma doğrultusuna dik açı yaptığı enine dalgadır. Enine dalgalara "t dalgaları" veya "kesme dalgaları" da denilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Şok (mekanik)</span>

Fiziksel ya da mekanik şok, bir cismin aniden ivmelenmesine sebep olan etkilere denir. Tekme, fırlatma, deprem ve patlamalar bunlara örnektir. Şoklar ani ve geçicidir. Şok genel anlamda aşırı büyüklükteki kuvvetler için kullanılır. Ölçümü genellikle saniyedeki ivmelenme olarak yapılır ve üç farklı şekilde ayrımları yapılabilir. Bunlar şokun süresi, en çok ivmelenme yaptığı an ve şok dalgasının şeklidir. Aynı zamanda şok bir vektördür.

1903 FA Cup finali, 18 Nisan 1903 tarihinde 1902-03 FA Cup şampiyonunu belirlemek için Crystal Palace Ulusal Spor Merkezi'nde, Bury ile Derby County takımları arasında oynanan FA Cup finalidir. Bury, maçtan 6-0 galip ayrılarak FA Cup şampiyonluğuna ulaştı.

Yeni Dalga şu anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Yüzey dalgası</span>

Yüzey dalgası bir çeşit deprem dalgasıdır. Merkez üsten ortaya çıkar ve yayılır. Bu dalga Rayleigh ve Love dalgaları olmak üzere iki sınıfa ayrılır. Yüzey dalgası diğer deprem dalgalarına nazaran daha yavaştır. Yüzey dalgaları oluşurken zemin hareket hâlinde olur ve bu dalgaların zemine uyguladığı kuvvet zamanla artar.

<span class="mw-page-title-main">Sonik patlama</span> ses hızı aşılması patlaması

Sonik patlama, bir nesne havada ses hızından daha hızlı hareket ettiğinde oluşan şok dalgalarıyla ilişkilendirilen sestir. Sonik patlamalar, insan kulağına bir patlama ya da gök gürlemesi gibi gelen, muazzam miktarlarda ses enerjisi üretir. Ateşlenen bir merminin patlama sesi veya bir kamçının sesi küçük sonik patlamalar olarak sayılabilir.

<span class="mw-page-title-main">P dalgası (elektrokardiyografi)</span>

EKG'deki P dalgası, atriyal kasılma veya atriyal sistol ile sonuçlanan atriyal depolarizasyonu temsil eder.

<span class="mw-page-title-main">Mekanik dalga</span>

Mekanik dalga, fiziksel anlamda maddenin salınımı sebebiyle oluşan enerjiyi bir ortam aracılığı ile mekanik olarak aktarma olayıdır. Dalgalar uzun mesafeler boyunca hareket edebilmesine rağmen iletim ortamına göre hareketleri sınırlı kalmaktadır. Bu nedenle, salınan madde başlangıçtaki denge konumundan uzaklaşmaz. Mekanik dalgalar, elastik ve eylemsizlik şartlarında üretilebilir. Yani, maddelerin esnek ve hareket durumlarını koruma eğiliminde olduğu ortamlar mekanik dalga üretimi için gereklidir. Üç tür mekanik dalga vardır. Bunlar, enine dalgalar, boyuna dalgalar ve yüzey dalgalarıdır. Mekanik dalgaların en yaygın örnekleri ise su dalgaları, ses dalgaları ve sismik (sismoloji) dalgalardır.