İçeriğe atla

Şizofreniform bozukluk

Şizofreniform bozukluk, en az bir ay şizofreni semptomlarının mevcut olduğu, ancak şizofreni tanısı için gerekli olan altı ay boyunca rahatsızlık belirtilerinin olmadığı durumlarda teşhis edilen bir ruhsal bozukluktur.

Her iki bozukluğun semptomları arasında sanrılar, halüsinasyonlar, düzensiz konuşma, düzensiz veya katatonik davranış ve sosyal geri çekilme sayılabilir. Şizofreni tanısı için sosyal, mesleki veya akademik işlevsellikte bozulma gerekirken, şizofreniform bozuklukta bireyin işlevsellik düzeyi etkilenebilir veya etkilenmeyebilir. Şizofreninin başlangıcı genellikle birkaç ay veya yıl içinde kademeli olmakla birlikte, şizofreniform bozukluğun başlangıcı nispeten hızlı olabilir.

Şizofreni gibi, şizofreniform bozukluk da genellikle antipsikotik ilaçlarla, özellikle atipik ilaçlarla ve hastalığın sosyal ve duygusal etkisini azaltmak için tasarlanmış çeşitli sosyal desteklerle (bireysel psikoterapi, aile terapisi, ergoterapi vb.) tedavi edilir. Prognoz, semptomların doğasına, şiddetine ve süresine bağlı olarak değişir, ancak şizofreniform bozukluk tanısı konan bireylerin yaklaşık üçte ikisi şizofreni geliştirmeye devam eder.[1]

Belirti ve bulgular

Şizofreniform bozukluk, psikoz ile karakterize ve şizofreni ile yakından ilişkili bir tür akıl hastalığıdır. Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı'nda (DSM-IV-TR) tanımlandığı şekliyle hem şizofreni hem de şizofreniform bozukluk, iki fark dışında aynı belirtilere ve temel özelliklere sahiptir: işlevsel bozulma düzeyi ve belirtilerin süresi. Sosyal, mesleki veya akademik işlevsellikte bozulma, şizofrenide, özellikle ilk tanı zamanına yakın bir zamanda genellikle mevcuttur, ancak bu tür bozulma şizofreniform bozuklukta olabilir veya olmayabilir. Şizofreniform bozuklukta semptomların (prodromal, aktif ve rezidüel evreler dahil) en az 1 ay sürmesi, ancak 6 aydan fazla olmaması gerekirken, şizofrenide semptomların en az 6 ay sürmesi gerekir.[2]

Nedeni

Bozukluğun kesin nedeni bilinmemektedir ve nispeten az sayıda çalışma yalnızca şizofreniform bozukluğun etiyolojisine odaklanmıştır. Diğer psikotik bozukluklar gibi, bazı bireylerin belirli çevresel faktörler tarafından tetiklenebilecek bozukluğa karşı altta yatan çok faktörlü genetik yatkınlığa sahip olduğunu öne süren bir diyatez-stres modeli önerilmiştir. Şizofreni tipi bozukluğun, aile üyelerinde şizofreni veya bipolar bozukluğu olan kişilerde ortaya çıkması daha olasıdır.

Teşhis

Semptomlar en az bir ay devam ederse, iyileşme olup olmadığını görmek için beklerken şizofreniform bozukluk ön tanısı konulabilir. Semptomlar başlangıcından itibaren 6 ay içinde düzelirse tanı koyulabilir. Ancak belirtiler 6 ay veya daha uzun süre devam ederse şizofreniform bozukluk tanısı yeniden gözden geçirilmelidir. Semptomların süresi bir aydan az olduğunda kısa psikotik bozukluk tanısı düşünülebilir.

Hem şizofreniform bozukluğun hem de şizofreninin ana semptomları şunları içerebilir:[1]

Tedavi

Şizofreniform bozukluğun tedavisinde farmakoterapi, psikoterapi ve diğer çeşitli psikososyal ve eğitimsel müdahaleler dahil olmak üzere çeşitli tedavi yöntemleri kullanılmaktadır. Psikiyatrik ilaçlar hem semptomların şiddetini azaltmak hem de sürelerini kısaltmak için hızlı etki gösterdiğinden, farmakoterapi en yaygın kullanılan tedavi yöntemidir. Kullanılan ilaçlar, genel olarak tercih edilen ilaç olan atipik antipsikotikler şizofreni tedavisinde kullanılanlarla büyük ölçüde aynıdır.

Şizofreniform bozukluğun tedavisi yatarak, ayakta tedavi ve kısmi hastaneye yatış olabilir. Tedavi ortamının seçiminde birincil amaçlar, hasta için psikososyal sonuçları en aza indirmek ve hastanın ve diğerlerinin güvenliğini sağlamaktır. Hastanın semptomlarını hızlı bir şekilde stabilize etme ihtiyacı hemen hemen her zaman mevcut olmakla birlikte, hastanın semptomların ciddiyeti, aile desteği ve ayakta tedavi ile tedaviye uyum olasılığının dikkate alınması, ayakta tedavi ortamında stabilizasyonun gerçekleşip gerçekleşemeyeceğini belirlemeye yardımcı olabilir.

Epidemiyoloji

Şizofreniform bozukluk erkekler ve kadınlar arasında eşit derecede yaygındır. En yaygın başlangıç yaşı erkekler için 18-24 ve kadınlar için 18-35'tir. Şizofreni semptomları genellikle yıllar içinde kademeli olarak gelişirken, şizofreniform bozukluğun tanı kriterleri çok daha hızlı bir başlangıç gerektirir.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c eMedicine'de Schizophreniform Disorder
  2. ^ American Psychiatric Association. (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders, (4th ed., text revision). Washington, DC: American Psychiatric Association.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Şizofreni</span> bir akıl hastalığı

Şizofreni, benzer belirtilere sahip birtakım ruhsal hastalıklardır.

Antipsikotik ya da nöroleptik ilaçlar başta şizofreni olmak üzere psikozların tedavisinde kullanılan ilaçlardır.

<span class="mw-page-title-main">Panik atak</span> aniden başlayan yoğun korku ve endişe nöbeti

Panik atak; çarpıntı, terleme, titreme, nefes darlığı, uyuşma veya kötü bir şeyin olacağı hissiyle karakterize; aniden gelen yoğun korku dönemidir. Semptomların şiddeti dakikalar içinde yükselmektedir. Genellikle bir atak yaklaşık 30 dakika sürer, ancak bu süre saniyeler ila saatler arasında değişebilir. Atak sırasında kontrolünü kaybetme korkusu ve göğüs ağrısı da görülebilir. Panik ataklar kişiye fiziksel olarak herhangi bir zarar vermez.

Dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu nörogelişimsel bir bozukluktur. DEHB dikkat, dürtüsellik ve öz düzenlemeyle ilgili sorunlarla kendini gösterir ; Bazen şiddetli fiziksel huzursuzluk da ortaya çıkabilir.

Psikoz, düşünce ve duyunun ağır oranda bozulduğu zihin durumunu tanımlamakta kullanılan genel bir psikiyatri terimidir. Psikotik epizod geçiren hastalar halüsinasyonlar görüp, delüzyonel inançlar taşıyabilir, kişilik değişiklikleri ve düşünce bozukluğu gösterebilir. Bir psikotik epizod gerçek ile bağlatının kopması veya zarar görmesi ile karakterizedir denilebilir. Gençlerde daha sık görülen psikoz ağır bir zihinsel hastalığın belirtisi olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Alprazolam</span> Benzodiazepin türevi sakinleştirici ilaç

Alprazolam, kaygı-endişe giderici (anksiyolitik) olarak ve panik bozukluklarında kullanılan benzodiazepin türevidir. Myasthenia gravis, akut dar açılı glokomda kontrendikedir. Gebe ve emziren annelerde kullanılmamalıdır. Xanax® ismi Pfizer firmasının ticari markasıdır. Türkiye Cumhuriyeti'nde bağımlılık riski ve kötüye kullanımı engellemek için yeşil reçete ile satılması zorunludur.

Israrcı depresif bozukluk (IDB) olarak da bilinen Distimi, özellikle depresyona benzer bilişsel ve fiziksel problemlerden oluşan ruh hali bozukluğu olmakla beraber daha-uzun süreli semptomlar gösteren zihinsel ve davranışsal bozukluktur. Kavram, "depresif kişilik" terimine ikame olarak Robert Spitzer tarafından 1970'lerin sonunda türetildi.

<span class="mw-page-title-main">Diazepam</span> benzodiazepin türevi ilaç

Diazepam, benzodiazepin türevi bir ilaç etken maddesidir. Diapam, Diazem gibi ticari isimlerle pazarlanır. Anksiyolitik, antikonvülsan, sedatif, kas gevşetici ve hafıza zayıflatıcı etkilere sahiptir. Anksiyete, uyuyamama, nöbetler, alkol yoksunluğu ve kas spazmları gibi hastalıkların tedavisinde kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Amisülpirid</span>

Amisülpirid, antipsikotik bir ilaçtır. Psikozların tedavisinde kullanılmaktadır.. Ağızdan alınan (oral solüsyon bir ilaçtır. Piyasada 100 mg'lık, 200 mg'lık ve 400 mg'lık türleri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Katatoni</span> Psikoloji

Katatoni, psikomotor belirtilerle karakterize bir klinik tablo. İlk kez 1874 yılında, Karl Ludwig Kahlbaum tarafından tanımlanmıştır. Psikiyatrik bozukluklar dışında başka çeşitli tıbbi nedenlerle de ortaya çıkabilir.

<span class="mw-page-title-main">Atipik antipsikotik</span>

Atipik antipsikotik (AAP) veya atipik nöroleptik, psikiyatrik durumların tedavisinde kullanılan antipsikotik yatıştırıcı ilaç grubudur. Şizofreni tedavisinde kullanım için bazı atipik antipsikotikler onaylanmıştır. Bazı ilaçlar ise akut mani, bipolar bozukluk, psikotik ajitasyon ve diğer endikasyonlar için kullanılmaktadır. Her iki nesil ilaç grubu da beynin dopamin yolaklarındaki reseptörleri bloke ederler. 2. nesil antipsikotiklerin birinci nesil olanlara göre hastalarda daha az parkinsonizm, vücut sertliği ve istemsiz titreme gibi ekstrapiramidal yan etki oluşturduğu iddia edilmektedir. Ancak The Lancet gibi tıp dergilerinde yayınlanan daha yeni araştırmalarda bu grup ilaçların yan etki profili olarak tipik olanlara göre farklı olmadığı belirtilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Adolf Hitler'in sağlığı</span>

Adolf Hitler'in sağlığı uzun zamandır popüler tartışmalara konu olmuştur. Hem fiziksel hem de zihinsel sağlığı inceleme altına alınmıştır.

Gizil ketleme, klasik koşullanmada, tanıdık bir uyaranın anlamlandırılmasının yeni bir uyaranınkinden daha uzun sürdüğü gözlemini ifade etmek için kullanılan teknik bir terimdir. "Gizil ketleme" terimi Lubow ve Moore'a dayanır. GK etkisi, uyarana önceden maruz kalma evresinde değil, daha sonraki test fazında ortaya çıktığı için "gizildir". Burada "ketleme", etkinin nispeten zayıf öğrenme bakımından ifade edildiğini anlatmaktadır. GK etkisi son derece sağlamdır, test edilen tüm memeli türlerinde ve birçok farklı öğrenme paradigmasında görülür, böylelikle organizmaya, ilgisiz uyaranları daha önemli olaylarla ilişkilendirmekten korumak gibi bazı uyumsal avantajlar sağlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Adrenokrom</span>

Adrenokrom, moleküler formülü olan ve adrenalin (epinefrin) hormonunun yükseltgenmesiyle elde edilen kimyasal bileşiktir. Karbazokrom türevleri hemostatik tedavi için kullanılmaktadır. Kimyasal isimlerdeki benzerliğe rağmen, krom veya kromlama ile ilgisi yoktur.

Kısa psikotik bozukluk DSM-IV-TR ve DSM-5 zihinsel bozuklukların sınıflandırmalarına göre en az bir psikotik semptomun ve genellikle duygusal kargaşanın eşlik ettiği bir bozukluktur. 1 gün ila 1 ay sürer. Tüm semptomların remisyonu, hastaların önceki işlevsellik düzeyine dönmesiyle tamamlanır. DSM-5 kapsamında bu duruma sahip hastaların çoğu, ICD-10 kapsamında akut ve geçici psikotik bozukluklara sahip olarak sınıflandırılacaktır. DSM-IV'ten önce bu duruma "kısa reaktif psikoz" deniyordu. Bu durum tekrarlayıcı olabilir veya olmayabilir. Başka bir bozukluktan kaynaklanmamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Psikiyatrik ilaç</span>

Psikiyatrik veya psikotrop ilaç, beynin ve sinir sisteminin kimyasal yapısı üzerinde bir etki yapmak için alınan psikoaktif bir ilaçtır. Bu nedenle, bu ilaçlar akıl hastalıklarını tedavi etmek için kullanılır. Bu ilaçlar tipik olarak sentetik kimyasal bileşiklerden yapılır. 20. yüzyılın ortalarından bu yana, bu tür ilaçlar çok çeşitli zihinsel bozukluklar için tedavilere öncülük ediyor ve uzun süreli hastaneye yatış ihtiyacını azaltıyor, bu nedenle zihinsel sağlık bakımının maliyetini düşürüyor. Akıl hastalarının tekrar suç işlemesi veya yeniden hastaneye yatırılması pek çok ülkede yüksek orandadır ve nükslerin nedenleri araştırılmaktadır.

Dezorganize şizofreni veya hebefreni, 2013'ten önce şizofreninin bir alt tipiydi. Şizofreninin alt tipleri, 2013'te yayınlanan DSM 5'te kaldırıldı. Bozukluk artık Uluslararası Hastalık Sınıflandırmasının (ICD-11) 11. revizyonunda da listelenmemektedir.

Delüzyonel parazitoz, bireylerin parazitler veya böcekler gibi canlı veya cansız patojenlerle istila edildiğine dair sürekli bir inanca sahip oldukları bir zihinsel bozukluktur. Genellikle, cilt üzerinde veya altında sürünen böceklere benzeyen bir his olan dokunsal halüsinasyonları bildirirler.

Psikotomimetik eylemler yalnızca halüsinasyonları değil, sanrılar ve/veya deliryum dahil olmak üzere psikoz semptomlarını taklit eder. Psikotomimez, ilacın verilmesini takiben psikotik semptomların başlamasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tip I bipolar bozukluk</span> Tip 2nin aksine duygu akışı standart ve depresyon arası değil manik(aşırı enerjik) ve depresyon arası sivri gidiş gelişler yapar

Tip I bipolar bozukluğu, karışık veya psikotik özelliklere sahip ya da bu özelliklere sahip olmadan en az bir manik atağın ortaya çıkmasıyla karakterize edilen bir tür bipolar spektrum bozukluğudur. Çoğu insan, diğer zamanlarda da bir veya daha fazla depresif dönem geçirir ve bu insanlar, tam maniye ilerlemeden önce hipomanik bir aşama yaşar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.