İçeriğe atla

Şiyeli

Koordinatlar: 44°10′44″K 66°43′58″D / 44.17889°K 66.73278°D / 44.17889; 66.73278
Şiyeli
Шиелі
Şehir
Kazakistan üzerinde Şiyeli
Şiyeli
Şiyeli
Kızılorda üzerinde Şiyeli
Şiyeli
Şiyeli
Şiyeli (Kızılorda)
Koordinatlar: 44°10′44″K 66°43′58″D / 44.17889°K 66.73278°D / 44.17889; 66.73278
Ülke Kazakistan
Eyalet Kızılorda
İlçeŞiyeli İlçesi
Kırsal BölgeŞiyeli kırsal yerleşimi
Kuruluş1904 (120 yıl önce) (1904)
Rakım151 m
Nüfus
 (2023)[1]
 • Toplam36.889
Zaman dilimiUTC+05.00 (WKST)
Posta kodu
120700 — 120703
Alan kodu(+7) 72432
Plaka kodu11

Şiyeli (Kazakça: Шиелі, Rusça: Шиели; 1995'e kadar Chiili/Чиили), Kazakistan'ın güneybatısında Kızılorda eyaletinde yer almaktadır. Şiyeli İlçesi'nin idari merkezi ve Şiyeli kırsal bölgesinin merkezi ve tek yerleşim yeridir. 1904 yılında Orenburg-Taşkent Demiryolu'nun inşası sırasında kurulmuştur.

Coğrafya

Şiyeli, Kızılorda şehrinin 120 kilometre güneyinde ve Türkistan şehrinin 150 kilometre kuzeyinde, Siriderya nehrinin sağ kıyısında yer almaktadır. Sulama için inşa edilen 181 kilometre (112 mi) uzunluğundaki Şiyeli-Telikol Kanalı, kuzeydeki Telikol göl havzasını Şiyeli yakınlarındaki Siriderya nehrine bağlamaktadır. Tarım arazilerin sulaması, çok sayıda kanal aracılığıyla sağlanmaktadır. Geniş araziler çöl ile çevrilidir.[2]

Tarih

Şiyeli 20. yüzyılın başlarında kurulmuştur. Adını ilk olarak Rus İmparatorluk Ordusu'nun bir generalinden almıştır. 19 Mayıs 1919'da köyün adı Chiili olarak değiştirilmiştir. Nüfus esas olarak Orta Asya bozkırlarının ve çöllerinin bir çalısı olan Saxaul hasadıyla uğraşıyordu. Bu bitki Orta Asya ve Rusya'ya naklediliyordu.[3] 1941 sonbaharında, Rusya Almanları buraya sınır dışı edildi.

Okşı Ata Türbesi

Okşı Ata Türbesi, Kızılorda İli Şiyeli İlçesine bağlı Baygekum köyünün türbe ile aynı ismi taşıyan mezarlıkta bulunmaktadır. Türbe kare planlı, kubbeli ve tuğladan inşa edilmiştir. Yapım tarihi ile ilgili bir inşa kitabesi veya yazılı belge günümüze ulaşmamıştır. Ancak 11. yüzyıl sonu ile 12. yüzyıl başı olduğu tahmin ediliyor. Kazakçada Okşı kelimesi iyi ok ustası anlamına gelir.[4]

Nüfus

1999 nüfus sayımına göre köyün nüfusu 28.621'dir.[5] Son nüfus sayımı olan 2009'da Şiyeli'nin nüfusu 29.632'dir.[6] 1 Ocak 2023 itibarıyla yapılan nüfus güncellemesinde köyün nüfusu 36.889 kişi olarak verilmiştir.[1]

Nüfus Gelişimi
1939 1959 1970 1979 1989 1999 2009
7.735 13.963 22.169 25.722 28.484 28.621 29.632

Ekonomi ve ulaşım

Kasabanın kuzeydoğusundan M32 otoyolu geçer ve bu yol kuzeyde Aktöbe ve Oral'dan Rusya sınırına kadar devam eder, güneyde ise Türkistan ve Çimkent'e kadar uzanır. Yol aynı zamanda Avrupa E-yol ağı'ndaki E38'in bir parçasıdır.

Şiyeli tren istasyonu Trans-Aral Demiryolu üzerinde yer almaktadır.

Bölgede Uranyum madeni çıkarılmaktadır. Yaklaşık 30 kilometre kuzeydoğuda Irqol yatağı bulunmaktadır. Buradaki tesis 2009 yılında faaliyete geçmiştir ve Kazatomprom tarafından işletilmektedir. Uranyum burada yerinde süzme metodu (ISL - in-situ leaching method) kullanılarak çıkarılır ve tesis yılda yaklaşık 750 ton üretim kapasitesine sahiptir.[7] Aralık 2018'de Şiyeli'de bir çimento fabrikası açıldı.

Galeri

  • Şiyeli
    Şiyeli
  • Şiyeli
    Şiyeli
  • Müze
    Müze
  • Tren istasyonu
    Tren istasyonu
  • Şiyeli
    Şiyeli
  • Şiyeli
    Şiyeli

Kaynakça

  1. ^ a b Численность населения Республики Казахстан в разрезе областей, городов, районов, районных центров и поселков на 1 января 2023 года. (Excel; 109 KB) 10 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. new.stat.gov.kz, erişim tarihi 20 Ağustos 2023 (Rusça).
  2. ^ "L-42 Topographic Chart (Rusça)". 8 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2023. 
  3. ^ Общая характеристика района. 28 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. shieli.gov.kz, erişim tarihi 20 Ağustos 2023 (Rusça).
  4. ^ Koshenova, G. & Zhıyenbayev, Y. "Kazakistan, Kızılorda İli Şiyeli İlçesinde Bulunan Okşı Ata Türbesi". DergiPark. 19 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2023. 
  5. ^ "Перепись населения 1999" [Nüfus sayımı 1999] (Rusça). БЮРО НАЦИОНАЛЬНОЙ СТАТИСТИКИ (Ulusal İstatistik Bürosu). 1999. 26 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "Итоги Национальной переписи населения Республики Казахстан 2009 года (по регионам)/" [Kazakistan Cumhuriyeti 2009 Ulusal Nüfus Sayımı Sonuçları (bölgelere göre)] (Rusça). БЮРО НАЦИОНАЛЬНОЙ СТАТИСТИКИ (Ulusal İstatistik Bürosu). 2011. 25 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ В Казахстане открыт рудник «Ирколь» производственной мощностью 750 тонн урана в год. 20 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi 20 Ağustos 2023 (Rusça).

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Baykonur</span> Kazakistanın Kızılorda eyaletinde, SSCBnin inşa ettiği uzay üssünün bulunduğu şehir

Baykonur, Kazakistan'ın Kızılorda eyaletinde kent. Rusya tarafından kiralanmıştır ve yönetilmektedir. Şehir Sovyetler döneminde Baykonur Uzay Üssü'ne hizmet vermek üzere kurulmuştur. Gerçek Baykonur, birkaç yüz kilometre kuzeydoğuda, Karagandı eyaletinde bir madencilik kasabasıdır. Sovyetler, uzay üssüne bu adı vererek düşman casuslarını şaşırtmaya ve üssün gerçek yerini gizlemeye çalıştılar. Demiryolu istasyonu uzay üssünden önce yapılmıştır ve kentin eski adını taşır. Şehrin ekonomisi büyük ölçüde uzay üssüne bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Karağandı</span> Kazakistan şehri

Karağandı, Kazakistan'ın Karaganda yönetim biriminin (oblast) yönetim merkezi şehir. Aynı adı taşıyan önemli kömür havzasının ortasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Jambıl (il)</span> Kazakistanın bir bölgesi

Jambıl, Kazakistan'ın bir eyaletidir. Merkezi Taraz'dır. Eyalet nüfusu 1.000.000 olup merkez şehir nüfusu 335.100'dür. Eyaletin Kırgızistan ve Özbekistan'la sınırları vardır. Ülke içinde de Karagandı Eyaleti, Türkistan Eyaleti ve Almatı Eyaleti'ne komşudur. Toplam alanı 144.200 km²'dir.

Aymak, 2006 yılına kadarki adı — Oktabrıskoye) — Kazakistan'ın Kuzey Kazakistan oblastının Tayınşa ilçesinde bir köy yerleşimi. Amandık kır bölgesine girer. Kod КАТО — 596036600.

<span class="mw-page-title-main">Terekti</span> Batı Kazakistan Eyaletinde bir köy

Terekti, kuzeybatı Kazakistan'da bir köydür. Batı Kazakistan Eyaleti'ndeki Terekti İlçesi'nin idari merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Kökşetau</span> Kazakistanda bir şehir, Akmola Bölgesinin merkezi

Kökşetau veya Kokşetau, Kazakistan'ın Akmola ilinin merkezi olan şehirdir. Şehir başkent Astana'nın 300 km kuzeybatısında yer almaktadır. Yüzölçümü 400 km² olan şehrin nüfusu 1 Ocak 2016 tarihi itibarı ile 145.845'tir.

<span class="mw-page-title-main">Kaskelen</span>

Kaskelen, Kazakistan'ın Almatı iline bağlı Karasay ilçesinde bulunan bir kasabadır. Kasaba ülkenin güneydoğusunda Almatı'nın 20 km batısında yer almaktadır. Kasabanın nüfusu 2012 yılı itibarı ile 61,371'dir.

<span class="mw-page-title-main">Temirtau</span>

Temirtau, Kazakistan'ın Karağandı ilinde bulunan bir şehirdir. Şehir, Nura Nehri'nin kıyısında yer almaktadır. Yüzölçümü 296.1 km² olan şehrin nüfusu 1 Ocak 2016 tarihi itibarı ile 178,351'dir.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'da dinsizlik</span>

2019 yılında Kazakistan vatandaşlarının %18.8'i dinsiz olarak tanımlanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Jansügirov</span> Kazakistanda bir kasaba

Jansügirov, Kazakistan'ın Jetisu eyaletinin Aksu ilçesinde bulunan bir kasaba.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan Kara Kuvvetleri Komutanı</span>

Kazakistan Kara Kuvvetleri Komutanı, Kazakistan Kara Kuvvetleri'nin başıdır. Kara Kuvvetlerinin idaresinden ve harekât kontrolünden sorumludur. Mevcut Kara Kuvvetleri Komutanı Tümgeneral Talgat Koibakov'dur.

İletişim ve Enformasyon Bakanlığı(Kazakça: Байланыс және ақпарат министрлігі, romanlaştırılmış: Bailanys jäne aqparat ministrlıgı, [bɑjlɑnˈəs ʒæˈnɛ ɑxpɑrˈɑstrl mʲiˈnʲɪ] Kazakistan Hükûmeti'nin eski bakanlıklarından biridir. Bakanlık, iletişim ve bilgilendirme, medya, arşiv ve dokümantasyon, kamu hizmetlerinin otomasyonu ve kamu hizmeti faaliyetlerinin koordinasyonu alanlarından sorumluydu.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'ın illeri</span>

Kazakistan'ın illeri, Kazakistan'ın birinci düzey idari bölümleridir. Toplam 17 adet il bulunmakta olup ek olarak dört adet doğrudan yönetilen cumhuriyet şehirleri bulunmaktadır. İller, ek olarak ilçelere ayrılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Abay (il)</span>

Abay ili, Kazakistan'ın illerinden biridir. İl, Doğu Kazakistan'da yer almaktadır. Yüzölçümü 185.500 km² olan ilin nüfusu 1 Nisan 2021 tarihi itibarı ile 638.300'dür. İlin merkezi Semey'dir.

<span class="mw-page-title-main">Jetisu (il)</span>

Jetisu ili, Kazakistan'ın illerinden biridir. İl, Güney Kazakistan'da yer almaktadır. Yüzölçümü 118.648 km² olan ilin nüfusu 1 Nisan 2021 tarihi itibarı ile 650.000'dir. İlin merkezi Taldıkorgan'dır.

<span class="mw-page-title-main">Ulıtav (il)</span>

Ulıtav ili, Kazakistan'ın illerinden biridir. İl, Orta Kazakistan'da yer almaktadır. Yüzölçümü 188.936 km² olan ilin nüfusu 1 Nisan 2021 tarihi itibarı ile 226.998'dir. İlin merkezi Jezkazgan'dır.

<span class="mw-page-title-main">Stepnogorsk</span>

Stepnogorsk, Kazakistan'ın Akmola ilinde bulunan bir şehirdir. Şehir, başkent Astana'nın 200 km kuzeydoğusunda yer almaktadır. Yüzölçümü 2.905 km² olan şehrin nüfusu 2021 yılı itibarı ile 66.964'tür.

<span class="mw-page-title-main">Şiyeli (ilçe)</span> Kazakistanın Kızılorda eyaletinde bir ilçe

Şiyeli İlçesi Kazakistan'ın güneyindeki Kızılorda Eyaleti'nin bir ilçesidir. İlçenin idari merkezi Şiyeli'dir. Şiyeli, kentsel tip yerleşim yeri statüsündedir.

<span class="mw-page-title-main">Sarısu Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Sarısu, Kazakistan'ın Karağandı, Türkistan ve Kızılorda Eyaletlerinden akan bir nehirdir. 671 kilometre (417 mi) uzunluğunda ve 81.600 kilometrekare (31.500 sq mi) drenaj havzasına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Satbayev</span>

Satbayev, Kazakistan'ın Ulıtav ilinde bulunan bir şehirdir. Şehir, ilin ortasında yer almakta olup adını Kazak jeolog Kanış Satbayev'den almaktadır. Şehrin nüfusu 2019 yılı itibarı ile 69.782'dir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.