İçeriğe atla

Şiraz

Şiraz
شیراز
Ostan merkezi
Shiraz skyline
Tomb of Hafez
Tomb of Saadi
Karim Khan Citadel, Shiraz
Shah Cheragh
Shiraz Botanical Garden
Nasir ol Molk Mosque, Shiraz
Şiraz'dan görüntüler
İran üzerinde Şiraz
Şiraz
Şiraz
Şehrin İran'daki konumu
Ülkeİran İran
EyaletFars Eyaleti
ŞehristanŞiraz şehristanı
BahşMerkezî bahşı
İdare
 • Belediye BaşkanıHeydar Eskandarpour
Yüzölçümü
 • Ostan merkezi340 km²
Rakım150 m
Nüfus
 (2016)
 • Ostan merkezi1.565.572
 • Yoğunlukoto/km²
 • Kent
1.869.001
Zaman dilimiUTC+03.30 (IRST)
 • Yaz (YSU)UTC+04.30 (IRST)
Kurân Kapısı

Şiraz (Farsça: شیراز,), İran'ın en büyük beşinci şehri ve Fars Eyaleti'nin yönetim merkezidir.

Şiraz şehri, İranlılar'ın anavatanı olan Fars bölgesinin -ki İran halkı ve dili de adını buradan alır- merkezinde bulunması, eski eserleri ve bozulmamış kent dokusuyla ayrıca çevresindeki bağlarıyla ve ünlü şaraplarıyla İran'ın en güzel ve en çok turist çeken şehirlerinden birisidir. Yüzyıllar boyunca bir kültür ve sanat şehri olarak bilinen Şiraz, 'İran'ın kültür başkenti' 'şairler şehri' ve 'güller şehri' gibi unvanlara sahiptir.

Günümüzde Şiraz, bulunduğu Fars bölgesinin en önemli sanayi ve ticaret merkezlerinden biridir. Çevresinde büyük ve gelişmiş bir kent olmaması nedeniyle dışarıdan çok göç alıp büyümüştür. Bir buçuk milyona yakın nüfusuyla İran'ın altıncı büyük kentidir.

Konumu

Şiraz şehri, etrafını Zağros dağ silsilesinin çevrelediği 1.480 metre rakımlı bir plato üzerinde yer alır. Bu plato içinde yerleşime müsait alanların az olması nedeniyle İran'ın gelişmiş bölgelerinden uzakta bulunan şehir başkente 927 km. ve en yakınındaki liman olan Buşehr'e 287 km uzaklıktadır.

İklim

 Şiraz iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yüksek sıcaklık (°C) 22,4 24,0 30,6 34,0 38,6 42,0 43,2 42,0 39,0 34,4 28,4 23,2 43,2
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 12,1 14,7 18,9 23,8 30,6 36,1 37,8 37,0 33,7 27,8 20,5 14,4 25,6
Ortalama sıcaklık (°C) 5,3 7,7 11,8 16,2 22,5 27,7 29,8 28,7 24,5 18,4 11,7 6,8 17,6
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) −0,4 1,2 4,8 8,5 13,2 17,1 19,9 18,8 14,1 8,8 3,8 0,5 9,2
En düşük sıcaklık (°C) −14 −8 −4 −2 3,0 9,0 14,0 12,0 1,0 1,6 −8 −11 −14
Ortalama yağış (mm) 79,8 49,8 48,4 30,6 6,6 0,2 1,0 0,1 0,0 5,2 20,7 63,2 305,6
Kaynak: Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi[1][2][3]



Geçmişi

1800'lü yıllarda Şiraz çarşısı

Şiraz'ın Ahameniş dönemine kurulduğu bilinmektedir. Sasaniler döneminde de önemli bir merkez olan şehir, 693 yılında Müslüman Araplar tarafından alınarak Bağdat'a bağlı bir vilayet oldu. Şiraz, Cengiz Han ve Timur ordularının istilalarından ve yıkımlarından zarar görmemiştir.

Moğol ve Timur dönemlerinde şehir çok gelişti. Hatta o dönemlerde İslam medeniyetinin en gelişmiş şehriydi. Yine bu dönemde şehirde kültürel hayat çok ilerlemiş özellikle edebiyat ve mimarlık zirve yapmıştır. Edebiyat alanında Şeyh Sad'i Şirazi ve Hâfız bu dönemde yetişmiştir. Şirazlı mimarlar gerek İran'da gerekse diğer doğu şehirlerinde önemli eserler vermiştir.

Bu gelişmelere rağmen Şiraz, önce büyük depremlerle hasar görmüş, 17. yüzyılın sonlarında Afgan akımlarına uğramış ve şehirde 18. yüzyılda ayaklanmalar yaşanmıştır.

Şehir 1750 yılında Zend hanedanı zamanında İran'ın başkenti olmuştur. Zend hükümdarlarından Kerim Han şehre önemli eserler kazandırmıştır. Kerim Han’ın yaptırdığı eserler arasında en önemlisi kraliyet alanı olarak kullanılan 'Arg-e Kerim Han' (Kerim Han kalesi)’dir. Vekil Camii de müthiş işlemeleriyle Kerim Han'ın unvanını taşır. Ayrıca İran'ın en güzel kapalı çarşısı Şiraz'daki Vekil Pazarı’dır.

Şehir 1789'da Kaçarlar'ın hakimiyetine girdi. Şiraz'ın tarihindeki en kötü zamanını da Kaçar hanedanı zamanında yaşamıştır. Kaçarların başkenti Tahran'a taşımasıyla önemini kaybetmiş, Kerim Han'ın şehre kazandırdığı pek çok eser talan edilmiştir. Şiraz bu dönemde Buşehr limanına giden ticaret yolu üzerinde bulunması avantajıyla hiç değilse ticari önemini korusa da 1930 yılında yeni yapılan demiryolunun şehirden geçmemesi ile bu özelliğini de kaybetmiştir.

Kültür ve sanat

İrem Bağı

Şiraz, köklü geçmişinde Zend hanedanına kuruluşundan yıkılışına kadar başkentlik etmiş bir şehirdir. Bu özelliğinden dolayı zamanla şehirde sanat ve edebiyat -özellikle şiir- çok gelişmiş ve 'şairler şehri' unvanını almıştır. Bu unvanı almasında şüphesiz İran edebiyatının iki büyük şairi Sadi Şirazi ve Hâfız'ın bu şehirde yetişmesi önemli bir yer tutar. Günümüzdeyse Şiraz için İran'ın 'kültür başkenti' denmektedir.

Türk edebiyatında, Yahya Kemal Beyatlı 'Rindlerin Ölümü' adlı şiirinde şehirden ve onun gizemli güzelliğinden bahseder.

“Hafız’ın kabri olan bahçede bir gül varmış
Yeniden her gün açarmış kanayan rengiyle,
Gece, bülbül ağaran vakte kadar ağlarmış
Eski Şiraz’ı hayal ettiren âhengiyle.
Ölüm âsude bahar ülkesidir bir rinde;
Gönlü her yerde buhurdan gibi yıllarca tüter.
Ve serin serviler altında kalan kabrinde
Her seher bir gül açar, her gece bir bülbül öter.”

Ulaşım

Şiraz, ülkenin nispeten ıssız sayılabilecek bir bölgesinde yer almasından dolayı önemli ve işlek yollara sahip değildir. 65, 67 ve 87 numaralı karayolları şehirden geçmektedir.

Şehrin havalimanı vardır. THY İstanbul-Şiraz arasında direkt seferler yapmaktadır. Başkent Tahran'dan Şiraz'a karayoluyla ulaşım zor ve yorucu olmakla birlikte, havayoluyla bu mesafe 1 saat 20 dakika sürmektedir. Şiraz'a demiryolu, 2009 yılında İsfahan-Şiraz Demiryolu'nun inşaatının tamamlanmasıyla gelmiştir. Şiraz Tren Garı, yüzölçümü olarak ülkenin en büyük tren garıdır. Her gün, İsfahan, Tahran ve Meşhed'e karşılıklı tren seferleri vardır.

Turizm

Şehirdeki önemli tarihî eserler Şiraz'ı ikiye bölen Zend Bulvarı'nın iki yanında bulunmaktadır. Ayrıca oteller, lokantalar ve alışveriş merkezleri de yine bu cadde üzerindedir. Şehirde pek çok otel bulunur ki bunlardan en büyüğü Homa Otel 5 yıldızlıdır. Şiraz'da tarihî ve turistik önemi olan yerlerden önemli olanları şunlardır:

  • Persepolis
  • Kerim Han Kalesi (Arg-e Kerim Han)
  • Vekil Camii (Mescid-i Vekil) ve Hammâm-ı Vekil
  • Şah-e Çerağ Türbesi
  • Kur’an Kapısı (Dervaz-e Kur’an)
  • Vekil Pazarı (Bâzâr-ı Vekil)
  • Hâfıziye (Hâfız'ın kabri)
  • Sa’di’nin Türbesi
  • İrem Bahçesi (Bağ-ı İrem)
  • Kamran Parkı,
  • Huld-i Berin Parkı,
  • Bessat Parkı
  • Milli Park
  • Bağ-ı Cennet
  • Bağ-ı Cihannüma
  • Bag-ı Dilgüşa
  • Fars Tarih Müzesi
  • Şiraz Belediye Meydanı ve Azadi Anıtı
  • Şiraz Üniversite Camii
  • Doğal Tarih ve Teknoloji Müzesi
  • Zendiye Müzesi
  • Afifabad Askeri Müzesi
  • Ali İbni Hamza Türbesi
  • Cami-i Atik
  • Han Medresesi
  • Seyyid Alaaddin Hüseyin Türbesi
  • Nasır el-Mülk Camii
    Nasır el-Mülk Camii
  • Kerim Han Kalesi
    Kerim Han Kalesi
  • İrem bağı
    İrem bağı
  • Kerim han kalesi
    Kerim han kalesi
  • Hafiziye
    Hafiziye
  • Sadi Şirazi'nin kabri
    Sadi Şirazi'nin kabri
  • Şiraz Üniversitesi ana kapısı
    Şiraz Üniversitesi ana kapısı

Kardeş şehirler

Ayrıca bakınız

Şehrin kuzey kısmının gece görünümü
Şehrin panoramik görünümü

Kaynakça

  1. ^ "Şiraz İklim Verileri 1961-1990". Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2015. 
  2. ^ "Şiraz İklim Verileri 1951–2010". İran Meteoroloji Örgütü. Erişim tarihi: 7 Nisan 2015. 
  3. ^ "Lowest record temperature in Shiraz by Month 1951–2010". İran Meteoroloji Örgütü. Erişim tarihi: 7 Nisan 2015. 
  4. ^ a b c محمد جواد مطلع. "شهرهای خواهرخوانده". Shiraz.ir. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2013. 
  5. ^ "Twinnngs". Nicosia Municipality. 21 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2009. 
  6. ^ "Archived copy" (Farsça). Shiraz Municipality. 10 Mayıs 2016. 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2016. 


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tebriz</span> İranda bir şehir

Tebriz, İran'da Doğu Azerbaycan Eyaleti'nin yönetim merkezi olan şehir. Tebriz İran'ın kuzey batısındaki en büyük şehri, aynı zamanda İran Azerileri'nin yoğunluklu olarak yaşadığı bir şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Urmiye</span> Güney Azerbaycanda bir Türk şehri

Urmiye veya Urumiye, İran'ın Batı Azerbaycan Eyaleti'nin yönetim merkezi olan şehir.

<span class="mw-page-title-main">Kaçar Hanedanı</span> 1789-1925 yılları arasında İranı yöneten Türk hanedan

Kaçar Hanedanı, İran'daki Azerbaycan Türklerinin Kaçar boylarından olan Kovanlı kolu tarafından kurulmuş ve 1794 ile 1925 yılları arasında hüküm sürmüş bir İran Devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Gence</span> Azerbaycanda şehir

Gence, 1935-1989 Kirovobad, Azerbaycan'ın en kalabalık ikinci şehridir. Eski bir yerleşim yeri olan Gence, Rus İmparatorluğu döneminde Çar I. Aleksandr'ın eşine atfen şehrin ismi Elizavetpol olarak değiştirilmiştir (1804-1918), 1920-1935 arasında Gence, 1935-1991 arasında Kirovabat olarak adlandırılmış, şehir 1989'da tekrar Gence ismine kavuşmuştur. Bakü'nün 360 km batısında, Gence Çayı'nın iki yakasında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Meşhed</span> İranda bir şehir

Meşhed, İran'ın Razavi Horasan Eyaleti'nin yönetim merkezi ve ülkenin ikinci büyük şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Belh (il)</span>

Belh Vilayeti Afganistan'ın 34 vilayetinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Zend Hanedanı</span> 18. yüzyılda İran bölgesinde kurulmuş bir İran hanedanı

Zend Hanedanı, 1750-1794 yılları arasında İran dolaylarında hüküm sürmüş İran devletidir. Hanedan, Luristan'da Nadir Şah Afşar tarafından doğu İran'a sürülmüş fakat onun ölümünden sonra tekrar geri gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hâfız-ı Şirâzî</span> İranlı şair

Hâfız-ı Şirâzî, gerçek adıyla Hoca Şemseddin Muhammed, on dördüncü yüzyılda yaşamış İranlı şair.

<span class="mw-page-title-main">Herat</span>

Herat, Afganistan'ın batısında Herat Vilayeti'nin merkezi olan kent. 2016 tahminine göre 1,762,157 kişi nüfusu ile Herat Afganistan'ın nüfus itibarıyla ikinci büyük şehridir. Münbit Hari Nehri vadisinde konumlanmıştır. Kandehar ve Mezar-ı Şerif kentlerine 1. No.lu devlet yolu ile veya dış çevre yolu bağlıdır. Şehir İran içinde bulunan Meşhed şehrine İslam Kale sınır şehri dolayısıyla bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ Hanlığı</span>

Karadağ Hanlığı, 1747 yılında bugün İran'a bağlı Azerbaycan bölgesindeki Karadağ (Karacadağ) topraklarında kurulmuş feodal devlettir. Karadağ kelimesi büyük dağ veya dağlık yer anlamına gelmektedir. Hanlığın başkenti Ahar şehri olup bir ara Kürdeşt'e taşınmıştır. Hanlığın batısında Hoy Hanlığı, doğusunda Lenkeran Hanlığı, kuzeyinde Karabağ Hanlığı, güneyinde Tebriz Hanlığı ve Erdebil Hanlığı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Ağa Muhammed Şah</span> Türk Kaçar Hanedanının kurucusudur.

Ağa Muhammed Şah, Kaçar Aşireti'nin reisi; 1794-1925 yılları arasında İran'a hakim olan Kaçar Hanedanı'nın kurucusudur. Aslen Kaçar kabilesinden Koyunlu kolunun aşiret reisiydi. Ağa Muhammed Han 1789'da İran Şahı olarak tahta çıktı, ancak Mart 1796'ya kadar resmen taç giymedi, 1794'te Zend hanedanlığından Lotf Ali Han'ı öldürmesiyle tahta çıktı. 17 Haziran 1797'de suikasta kurban gitti ve yeğeni Feth Ali Şah Tahta çıktı. Ağa Muhammed Han'ın Saltanatında başkenti Tahran yaparak İran'ın tekrar merkezi otoriteye kavuşmasını sağladı. Gürcistan'ın bağımsızlık ilan etmesiyle Tiflis'e şiddetli bir saldırı düzenleyerek 15,000 Gürcü esir İle İran'a geri döndü.

<span class="mw-page-title-main">Kerim Han Zend</span> Kerim Han Zend bir Kürt İran hükümdarı

Kerim Han Zend, 1705; Şiraz - 1 Mart 1779; Şiraz) İran'ın hükümdarı ve 1760 - 1779 yılları arasında İran'ın fiili Şah'ı ve Zend Hanedanı'nın kurucusu.

<span class="mw-page-title-main">Geraş</span>

Geraş, İran'ın Fars Eyaleti'nde şehir.

<span class="mw-page-title-main">III. İsmail</span> 14. Safevi Türkmen hükümdarı

Şah III. İsmail Ebu Turab, III. İsmail Safevi, Şah İsmail Seyyid Murtaza oğlu Safevi - İran şehinşahı, Safeviler hanedanı devletinin XIII. hükümdarı. Aslında hiçbir gücü olmamıştır. Devleti adına Zend Kerim Han yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Penahali Han</span>

Penah Ali Han, Azerbaycan'ın Terter şehrinde doğan Karabağ Hanlığı'nın kurucusu ve ilk hanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Vekil Camii</span>

Vekil Camii, İran'ın Şiraz kentinde bulunan Zend Hanedanı döneminden kalma tarihi camidir. Cami, Zend Hanedanı döneminde 1751-1773 yılları arasında inşa edilmiştir; ancak 19. yüzyılda Kaçarlar döneminde restore edilmiştir. Vekil, Zend Hanedanlığı'nın kurucusu Kerim Han Zend'in kullandığı unvandır.

<span class="mw-page-title-main">Sadık Han Zend</span>

Sadık Han Zand, 22 Ağustos 1779'dan 14 Mart 1781'e kadar Zend Hanedanının beşinci şahı idi.

<span class="mw-page-title-main">İncûlular</span> Şerefeddin Mahmud Şahın İlhanlı hükümdarı Olcaytu Han tarafından incû idaresiyle görevlendirilip, Ebû Said Bahadır Han döneminde bağımsızlığını ilan eden devlet.

İncûlular Kurucusu Şerefeddin Mahmud Şah’ın İlhanlı hükümdarı Olcaytu Han tarafından incûların idaresiyle görevlendirilmiş olmasından dolayı hânedan bu adla anılmıştır. Hamdullah el-Müstevfî'ye göre Şerefeddin Mahmud Şah’ın soyunun mutasavvıf Hâce Abdullah Herevî’ye ulaşır. İlhanlı Hükümdarı Ebû Said Bahadır Han döneminde Şîraz ve hemen hemen bütün Fars bölgesini hâkimiyeti altına alan Şerefeddin Mahmud Şah fiilen bağımsız bir hükümdar haline geldi (1325).

<span class="mw-page-title-main">Kaçar Devleti</span>

Kaçar Devleti, Kaçar İmparatorluğu veya resmiyette Yüce İran Devleti, İran'daki Azerbaycan Türklerinin Kaçar boylarından olan Kovanlı kolu tarafından kurulmuş ve 1794 ile 1925 yılları arasında hüküm sürmüş İran devleti.

<span class="mw-page-title-main">Kur'an Kapısı</span>

Kur'an Kapısı veya Şiraz Kapısı Şiraz, İran'ın kuzeyinde tarihi bir kapıdır. Şehrin kuzeydoğu girişinde, Mervdeşt ve İsfahan yolu üzerinde, Baba Kouhi ve Chehel Maqam Dağları arasında, Allahu Akbar geçidinin yakınında yer almaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.