İçeriğe atla

Şinasi Tekin

Şinasi Tekin
Doğum28 Eylül 1933(1933-09-28)
Balıkesir, Türkiye
Ölüm16 Eylül 2004 (71 yaşında)
İstanbul, Türkiye
MilliyetTürk
EvliliklerGönül Tekin
Çocuk(lar)İbrahim Hakkı Durali Satılmış Tekin
Kariyeri
DalıTürkolog, dilbilimci
Çalıştığı kurumlarErzurum Atatürk Üniversitesi
İstanbul Üniversitesi
Harvard Üniversitesi
Doktora
danışmanı		Annemarie von Gabain

Şinasi Tekin (d. 28 Eylül 1933, Balıkesir - ö. 16 Eylül 2004, İstanbul), Türk etnolojisi uzmanı, Türkolog ve dilbilimcidir.

Yaşamı

Şinasi Tekin Balıkesir'de doğdu. Babası Ramazan oğlu İbrahim Efendi'dir. İlkokulu Bursa'da, ortaokulu Bilecik'te, liseyi ise İstanbul Haydarpaşa Lisesi'nde yatılı olarak okudu. Bursa Öğretmen Okulu'ndan (Dârulmüallimîn) mezun oldu. Dursunbey, Balıkesir ve Bursa ilkokullarında öğretmenlik yaptı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde başladığı öğrenimini beşinci dönemden itibaren Almanya’da sürdürdü. Burada önce Münster, ardından Hamburg üniversitelerinde eğitim gördü.[1]

1958'de Hamburg Üniversitesi'nde Annemarie von Gabain'in yanında doktora çalışmasını tamamladı. 1959'da Erzurum Atatürk Üniversitesi'nde görevlendirildi. 1961'de doçent, 1964'te profesör oldu ve Türk Dili ve Edebiyatı bölümü başkanlığına getirildi. Aldığı davet sonucu 1965 senesinde Harvard Üniversitesi'nin Yakın Doğu Dilleri ve Medeniyetleri bölümüne geçti ve vefâtına kadar burada çalıştı.

Uygur Türkçesi ve Uygurca metinlere ve bu metinlerdeki Budist kültürüne yönelik çalışmalar yaptı. Journal of Turkish Studies dergisi otuz yıla yakın bir süre Tekin'in editörlüğünde yayımlanmış, yüzlerce makale, kitap tanıtımı ve eleştiri bu dergide Türkçe olarak yazılmıştır. Şinasi Tekin, bu dergi ve yayım serisi aracılığıyla Türkçeyi batı dünyasında Türkoloji'nin yayın dillerinden biri haline getirmiştir.[1]

Uzun yıllar Türkiye'de Harvard Üniversitesi bünyesinde bir "Osmanlıca Yaz Okulu" açmak için çaba göstermiştir. Nihayet 1996 yılında Ayvalık'ta Harvard Üniversitesi ve Koç Üniversitesi işbirliği ile ve zevcesi Gönül Alpay Tekin yardımlarıyla "Harvard-Koç Üniversiteleri Osmanlıca Yaz Okulu" açıldı. Bu okulun ilk yıllarında yöneticiliğini üstlendi ve ders verdi.[2][3]

Şinâsî Tekin, 17 Eylül 2004 tarihinde İstanbul'da vefât etti.[4] İstanbul Edirnekapı Mezarlığı’nda toprağa verildi. Harvard Üniversitesi’nin eski Türk edebiyatı profesörlerinden Gönül Tekin ile evliydi. İbrahim Hakkı Durali Satılmış Tekin adında bir oğlu vardır.

Vefatının sonra hazırlanan "Şinasi Tekin’in Anısına Uygurlar'dan Osmanlı'ya" başlıklı esere pek çok öğrencisi ve meslektaşı katkıda bulundu.[5]

Eserleri

  • Uygurca Metinler I: Kuanşi İm Pusar (Ses İşiten İlah) Vap Hua Ki Atlığ Nom Çeçeki Sudur (Saddharmapuñdarîka-Sûtra). Atatürk Üniversitesi Yayınları, Araştırma Serisi-Edebiyat ve Filoloji, 2.Erzurum (1960)
  • Abhidharma-Kośa-Bhâya-Tîkâ Tattvhartha-Nâma. The Uighur Translation of Shtiramati’s Commentary on the Vasubandhu’s Abhidharmakośaśâtra: Abidarim Koşavardi şastr. Text in Facsimile with Introduction. Doğu Dilleri ve Edebiyatlarının Kaynakları, 1. New York: Garland Publishing (1970)
  • Die Kapitel über die Bewusstseinslehre im Uigurischen Goldglanzsûtra (IX.und X.). Bearbeitet von K. Röhrborn und P. Schulz. Veröffentlichungen der Societas Uralo-Altaica, 3. Wiesbaden: Otto Harrassowitz (1971)
  • enâhicü’l-İnşâ’. Yahya bin Mehmet el-Katib’in 15. Yy’dan Kalma En Eski Osmanlıca İnşa Elkitabı. Giriş, Dizin, Tıpkıbasım. Doğu Dilleri ve Edebiyatlarının Kaynakları, 2. Türkçe Kaynaklar, 2. Cambridge, Mass.: Orient Press (1971)
  • Uygurca Metinler II: Maytrisimit: Burkancıların Mehdîsi Maitreya ile Buluşma. Uygurca İptidaî Bir Dram: Burkancılığın Vaibhâşka Tarikatine Ait Bir Eserin Uygurcası. Atatürk Üniversitesi Yayınları, 263. Edebiyat Fakültesi Yayınları, 54. Araştırma Serisi, 44. Ankara: Sevinç Matbaası (1976)
  • Buddhistische Uigurica aus de Yüan Zeit. Teil I: HSIN Tozin Oqidtaçi Nom Teil II: Die Geschichte von Sadâprarudita und Dharmodgata Bodhisattva.
  • Bibliotheca Orientalis Hungarica, 27. Budapest: Akadémiai Kiadó (1980), [=Buddhistische Uigurica aus der Yüan-Zeit. (Asiatische Forschungen, 69) Wiesbaden: Otto Harrossowitz (1980).]
  • Maitrisimit Nom Bitig. Die uigurische Übersetzung eines Werkes der buddhistischen Vaibhâşka-Schule. 1. Teil: Transliteration, Übersetzung, Anmerkungen. 2. Teil: Analytischer und rückläufger Index. Berliner Turfantexte, 9. Berlin: Akademie Verlag (1980).
  • Willi Bang Kaup. Berlindeki Macar Enstitüsünden Türkoloji Mektupları (1925-1934). Atatürk Üniversitesi Yayınları, 408. Edebiyat Fakültesi Yayınları, 75. Tercüme Serisi, 8. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi (1980). Gönül Alpay Tekin ile.) Evliya Çelebi Seyahatnamesi. I. Kitap: İstanbul Topkapı Sarayı Bağdat 304 Yazmasının Tıpkıbasımı, 1, cüz: v. 1-106a. Giriş Fahir İz. Doğu Dilleri ve Edebiyatlarının Kaynakları, 11. Türkçe Kaynaklar, 9. Cambridge, Mass: Harvard Üniversitesi Basımevi (1989).
  • (Gönül Alpay Tekin ile.) Evliya Çelebi Seyahatnamesi. I. Kitap: İstanbul. Dizin. Topkapı Sarayı Bağdat 304 Yazmasının Tıpkıbasım Neşrine Göre Hazırlanmıştır. 1. Cüz: Elif-Ce. Doğu Dilleri ve Edebiyatlarının Kaynakları, 12. Türkçe Kaynaklar, 10. Cambridge, Mass: Harvard Üniversitesi Basımevi (1989).
  • Eski Türklerde Yazı, Kitap ve Kâğıt Damgaları. İstanbul: Eren Kitabevi (1993).
  • Uygurca Metinler I: Kuanşi İm Pusar. (Ses İşiten İlah) Vap Hua Ki Atlığ Nom Çeçeki Sudur (Saddharmapuñdarîka-Sûtra). Türk Dil Kurumu Yayınları, 576. Ankara (1993).
  • (Gönül Alpay Tekin ile.) Evliya Çelebi Seyahatnamesi. I. Kitap: İstanbul Topkapı Sarayı Bağdat 304 Yazmasının Tıpkıbasımı, 2. Cüz: v. 106b-217b. Giriş Fahir İz. Doğu Dilleri ve Edebiyatlarının Kaynakları, 19. Türkçe Kaynaklar, 17. Cambridge, Mass: Harvard Üniversitesi Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü (1993).
  • İştikakçının Köşesi. Türk Dilinde Kelimelerin ve Eklerin Hayatı Üzerine Denemeler. Simurg Yayınları, 41. Dil ve Edebiyat, 8. İstanbul:Simurg (2001).
  • Osmanlıca El Kitabı. 2 cilt. Doğu Dilleri ve Edebiyatlarının Kaynakları, 52-53. Türkçe Kaynaklar, 45-46. Cambridge, Mass.: Harvard Üniversitesi Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü (2002).

Kaynakça

  1. ^ a b "Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cillt.40, s.356". 25 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
  2. ^ "Harvard'da Türkçe öğretiyorlar!". 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
  3. ^ "Sabah - Cunda'da Harvard var? - 22.03.2011". 16 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
  4. ^ "Hürriyet - Şinasi Hoca vefat etti - 17.09.2004". 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
  5. ^ "Serkan Şen, "Prof. Dr. Şinasi Tekin ile Anılar ve Yazışmalar", Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 3/4 2014 s. 190-199, TÜRKİYE" (PDF). 20 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Şinâsî</span> Türk gazeteci, yazar ve şair

İbrahim Şinasi Efendi, Türk gazeteci, yayımcı, şair ve oyun yazarı.

Divan edebiyatı, Türk kültürüne has süslü ve sanatlı bir edebiyat türüdür. Bu edebiyata genellikle "divan edebiyatı" adı uygun görülmekte olup bunun en büyük nedenlerinden birisinin şairlerin manzumelerinin toplandığı kitaplara "divan" denilmesi olduğu kabul edilmektedir. Öte yandan, divan edebiyatı gibi tabirlerin modern araştırmacılar tarafından geliştirildiğini ve halk-tekke-divan edebiyatları arasındaki ayrımların bazen oldukça muğlak olduğu ve bu edebiyatlar arasında ciddi etkileşimlerin de bulunduğu vurgulanmalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sözlük</span> dilin veya dillerin kelime haznesini (sözvarlığını), söyleyiş ve yazılış şekilleriyle veren, sözcüğün kökünü esas alarak, bunların başka unsurlarla kurdukları sözleri ve anlamlarını, değişik kullanışlarını gösteren yazılı

Sözlük, bir dilin veya dillerin kelime haznesini (sözvarlığını), söyleyiş ve yazılış şekilleriyle veren, sözcüğün kökünü esas alarak, bunların başka unsurlarla kurdukları sözleri ve anlamlarını, değişik kullanışlarını gösteren yazılı eserdir. Eski dilde lügat, kamus denir. Leksikografi sözlükbilimidir. Sözlükçüye leksikografır denir. Lügatça, sadece bir kitapta geçen terimleri anlatır (glossary).

<span class="mw-page-title-main">Çağatayca</span>

Çağatayca, Çağatay Türkçesi veya Doğu Türkçesi, 15. yüzyılda Timurluların idaresi altında gelişen ve 15. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına dek Orta Asya'daki Müslüman Türk halkları tarafından ortak yazı dili olarak kullanılan dildir.

<span class="mw-page-title-main">Türk dilleri</span> Çinin batısından, Sibirya ve Doğu Avrupaya dek uzanan bir alana yayılmış dil ailesi

Türk dilleri veya Türkî diller, Doğu Avrupa'dan Sibirya ve Çin'in batısına dek uzanan bir alana yayılmış ve içerisinde 35 yaşayan dil barındıran dil ailesi. Toplamda yaklaşık 180 ile 200 milyon kişi tarafından konuşulan Türk dillerinin en çok konuşulan lehçesi Türkçe olup tüm Türk dili konuşurlarının %40'ı bu dili konuşmaktadır. Bu dili Azerice, Özbekçe, Uygurca, Kazakça, Türkmence ve Tatarca takip etmektedir.

Türkçe dil bilgisi, Türkçeyi meydana getiren ses, sözcük yapılışı, sözcük hazinesi, anlam değişmeleri, tümce kuruluşu ve yapısı gibi ögeleri inceleyip kurallara bağlayan dil bilgisi bütünüdür.

<span class="mw-page-title-main">Joseph von Hammer-Purgstall</span> Avusturyalı tarihçi, diplomat ve Doğu bilimleri uzmanı

Joseph von Hammer-Purgstall, Avusturyalı tarihçi, diplomat ve Doğu bilimleri uzmanı. Tarihçi, Geschichte des osmanischen Dichtkunst adlı eserinin iç kapağına ismini Yûsuf Hammer Purgstall olarak işlemiştir.

Necmettin Turinay, deneme ve eleştiri yazarı, edebiyat araştırmacısı ve idareci.

GökTürkçe, Göktürk Türkçesi, Köktürk Türkçesi veya KökTürkçe, Türkçenin bilinen ve yazılı metinleri ele geçirilebilen en eski dönemine verilen isimdir. Eski Türkçe adlı dönemin ilk kısmını oluşturur. Devamında Eski Uygur dönemi yaşanmıştır.

Ahmet Bican Ercilasun, Türk dil bilimci, Türkolog ve yazardır.

Bedrettin Tuncel, Türk akademisyen, çevirmen, edebiyatçı, siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Evliya Çelebi</span> Osmanlı Türk gezgini ve yazar (1611–1682)

Derviş Mehmed Zıllî veya bilinen adıyla Evliyâ Çelebi, 17. yüzyılın önde gelen bir Osmanlı seyyahı ve nesir yazarıdır. Evliyâ Çelebi, imparatorluk kültürel zirvesinde iken, elli yılı aşkın süreyle Osmanlı topraklarını ve komşu toprakları gezmiş, gördüklerini ve yaşadıklarını Seyahatnâme adlı 10 ciltlik ünlü eserinde toplamıştır. Hayatı boyunca gezdiği şehir sayısı 257'dir.

Eski Uygur alfabesi, Eski Uygur Türkçesi döneminin yazımı için kullanılmış olan alfabedir. Uygur topluluğunun ticarete, şehir hayatına ve yerleşik düzene olan temayülleri, onları Orta Asya'nın tüccar kavmi Soğutlara yakınlaştırmıştır. Kısa zaman sonra Soğut alfabesini öğrenip bu alfabeden Uygur yazısını geliştirmişlerdir. Böylece Uygur ağzı, Uygur alfabesi vasıtasıyla klasik bir yazı dili hâline gelmiş; Orta Asya’daki diğer Türk topluluklarının ortak dili de bu ağız özelliklerinin yaygınlaştığı dil olmuştur. Bazı akademik yayınlarda bu alfabe Uygur alfabesi olarak da belirtilir. Çağdaş dönem Uygur Türkçesi için Arap asıllı alfabenin varlığı sebebiyle, ayrım için bu tarihî alfabeye “eski” ibaresi eklenir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlıca</span> Osmanlı İmparatorluğunda kullanılan dil

Osmanlıca veya Osmanlı Türkçesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk anayasası olan 1876 tarihli Kânûn-ı Esâsî'de geçtiği hâliyle Türkçe, 13 ile 20. yüzyıllar arasında Anadolu'da ve Osmanlı Devleti'nin yayıldığı bütün ülkelerde kullanılmış olan, Arapça ve Farsçanın etkisi altında kalan Türk dili. Alfabe olarak çoğunlukla Arap alfabesinin Farsça ve Türkçe için uyarlanmış bir biçimi kullanılmıştır. Halk arasında bazen bu dil dönemi için "Eski Türkçe" de kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Caferoğlu</span>

Ahmet Caferoğlu, Türk dilbilimci.

Robert Dankoff, Chicago Üniversitesinde Türkçe ve İslâm ile ilgili araştırmalar yapan bir profesördür.

<span class="mw-page-title-main">Jagiellon Üniversitesi</span>

Jagiellon Üniversitesi, Polonya'nın güneyinde yer alan Kraków kentinde bulunan üniversitedir. 1364 yılında Polonya kralı III. Kazimierz tarafından kurulan üniversite, kuruluş tarihi itibarıyla Polonya'nın en eski, Orta Avrupa'nınsa en eski ikinci yükseköğretim kurumu kabul edilir.

Gönül Alpay Tekin, Türk edebiyat profesörü ve Türkolog.

Ömer Zülfe, Türk akademisyen ve Türkolog.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.