Nümismatik veya meskûkât, sikke veya kâğıt para koleksiyonculuğu ve paraları inceleyen çalışma sahası. Sikkecilik olarak da adlandırılır. Bu alanda uzman kişilere "nümismat" adı verilir. Nümismatik; kaybolmuş uygarlıkların, kentlerin ve yerleşim yerlerinin kesin olarak belirlenmesine katkı sağlar, tarihsel süreç içinde yok olmuş anıt ve yapılara ilişkin kanıtları bizlere anlatır. İmparatorların saltanatlarının başlangıç tarihlerinin, almış oldukları unvanların, imparatorluk dönemleri boyunca yaptıkları işlerin, kazandıkları zaferlerin ya da yenilgilerin kesin biçimde belirlenmesine yardımcı olur. Aynı zamanda nümizmatik Antik Sikke darbında kullanılan madenin türüne göre o toplumun, o dönemdeki ekonomik durumu konusunda ciddi ipuçları sağlamaktadır. Bir arkeoloğun kazı çalışmasında bulabileceği en iyi şeylerden biri Antik Sikkedir. Bulunmuş olan bir Antik Sikke yapılan arkeolojik çalışma katmanı için anında bir tarih sağlayabilir. Ek olarak Antik Sikkeler ticaret, ekonomi, sosyal organizasyon, mitoloji, ideolojiler, şahsiyetler, liderlik, askeri, önemli olayları anlatmaktadır. Antik Sikkelerin hangi devlet döneminde, hangi yıllarda, hangi İmparator adına darb edildiği gibi bulgular tarihsel gerçeklerin ortaya çıkarılmasında önemli rol oynamaktadır.
Madenî para veya eski dilde sikke; altın, gümüş, bakır, bronz, alüminyum vb. madenlerin alaşımından yapılan para. İlkel çağlardan beri ticarette geçerli olan değiş-tokuş yöntemleri yerine, daha kullanışlı bir değişim aracı olarak icad edilmiştir. Sikke kavramı daha çok tarihî madenî paraları tanımlamak için kullanılır. Günümüzde madenî paraları tanımlamak için bozuk para kavramı da kullanılır ancak bozuk para kavramı her zaman 'sadece' madenî paraları kapsamayabilir.
Türk lirası, Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde resmî olarak, Suriye Geçici Hükûmetinin ve Suriye Kurtuluş Hükûmetinin kontrol ettiği bölgelerde ise gayriresmî olarak kullanılan para birimidir. Alt birimi kuruş olan Türk lirasının basma ve yönetme faaliyetleri Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından sürdürülür.
Akçe, Osmanlı Devleti'nin ilk zamanlarından itibaren bastırılan ve kullanılan gümüş para birimidir. İlk akçe Bursa'da Orhan Gazi tarafından 1327 yılında bastırılmıştır. Akçe Osmanlı Devleti'nin temel para birimiydi. Bu para biriminde ilk dönemlerde üzerine basılı bir tarih bulunmamasıyla birlikte, padişah I. Bayezid ile birlikte akçeler üzerine tarih basılma uygulamasına geçilmiştir.
Banknot ya da kâğıt para; taşıyana üzerinde yazan miktarın ödenmesi basan kurum tarafından garanti edilen, faiz taşımayan, yasal bir ödeme aracı. İngilizcedeki bank ve note yani banka ve not kavramlarının birleşiminden gelir. Banknotun, altın, gümüş, döviz gibi menkul kıymetlerden teşekkül eden bir karşılığı bulunmayabilir. Eskiyen para tedavülden çekilerek imha edilir.
Amerikan doları veya Birleşik Devletler doları, 1792 Para Yasası ile yürürlüğe girmiş, Amerika Birleşik Devletleri'nin resmî para birimidir. Dünya ticareti üzerinde en yaygın kullanılan para birimi olmasıyla da bilinir. Serbest dalgalanan bir para birimidir.
Filipinler pesosu, Filipinler'in resmî para birimi. İşareti "₱", kısaltması "PHP"dir. 1 peso, 100 séntimo (centavo)'dur.
Lari, Gürcistan'ın millî para birimidir. Gürcistan'da Abhazya ve Güney Osetya dışındaki bölgelerde kullanılır. 2006 yılındaki verilere göre enflasyon oranı %9.2'dir. Gürcistan Merkez Bankası (NBG) tarafından 25 Aralık 1995'te tedavüle çıkarılmıştır. 1 lari, 100 tetriye eşittir.
Yeni Türk Lirası, 1 Ocak 2005 ile 31 Aralık 2008 tarihleri arasında Türkiye'nin ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin para birimi olmuştur. Yeni lira, 100 yeni kuruşa bölündü. Sembol YTL ve ISO 4217 kodu TRY idi.
Bu madde Türkiye Cumhuriyeti madenî paralarını göstermektedir.
Uruguay Pesosu Uruguay'da Avrupalı yerleşimcilerin göç etmesinden bu yana kullanılan para birimidir. Günümüzde kullanılan peso uruguayo 1993 yılında kabul edilmiş olup, alt birimi olan 100 centésimos'dan oluşmaktadır.
Ngultrum Butan Krallığı'nın para birimidir ve 1 Ngultrum 100 Çhertuma bölünmüştür. Butan Kraliyet Para Dairesi, Ngultrum banknotlarının ve madeni paralarının basım yetkilisidir. Ngultrum şu anda parite ile Hindistan Rupisine sabitlenmiş durumdadır.
Metical ya da tam ismiyle Mozambik meticalı, Mozambik'te kullanılan resmî para birimidir. Metical'ın alt birimi centavo ve bir metical 100 centavo'ya bölünür.
Dominik pesosu, Dominik Cumhuriyeti'nde kullanılan resmî para birimidir. Genelde dolar simgesi ("$") ile ya da diğer peso-bazlı para birimlerinden ayrım etmek için "RD$" şeklinde kısaltılır. Dominik pesosunun alt birimi "centavo" ve bir peso 100 centavo'ya bölünür.
Quetzal ya da tam ismiyle Guatemala quetzalı, Guatemala'da kullanılan resmî para birimidir. Antik Maya kültüründe quetzal kuşun kuyruk tüyleri bir döviz türü olarak kullanılırdı; günümüz quetzal para biriminin ismi bu kuştan alınmıştır. Quetzal 100 "centavo" 'ya bölünür; Guatemala argosunda centavoya "lenes" denir.
Çevrilebilir Küba pesosu, gayrıresmî olarak "chavito" olarak da bilinir, 1994'ten beri sınırlı bir şekilde Küba'da kullanılan iki resmî para birimlerinden birisidir. 1994'te piyasaya ilk sürüldüğü zaman Amerikan dolarına eşit şekilde değerlendirildi. 8 Kasım 2004'te ABD doları Küba'daki perakendeci dükkânlardaki geçerliliğini kaybetti; böylece çevrilebilir peso birçok Küba şirketinde yürürlükte olan tek para birimi oldu. Resmî olarak sadece ülke sınırları içinde değiştirilebilen çevrilebilir Küba pesosu, ABD doları ile 1 peso=1,08$ oranına göre sabitlenmektedir. Sabitlenmiş oranla çevrilebilir peso, dünyanın en değerli onuncu para birimidir.
Arjantin pesosu, Arjantin'in para birimidir. $ işaretiyle gösterilir. Arjantin pesosunun uluslararası kodu ARS'dir. 1 peso 100 centavoya bölünmüştür. Ülkenin Nisan 2023'teki enflasyon oranı %108.8'dir.
Cent, çoğu ulusal para birimi için temel para biriminin 1⁄100'üne eşit olan para birimi. Kelimenin kökeni, Latincede 100 anlamına gelen "centum"dan gelmektedir. Cent sözcüğü aynı zamanda bir cent değerindeki madenî para için de kullanılır.
Transdinyester'de geçerli olan ve 100 kopek biçiminde olan ruble. Transdinyester sınırlı şekilde tanınan devlet olduğundan, paranın ISO 4217 kodu yok. Ancak, Agroprombank ve Gazprombank gibi bazı resmi olmayan Transdinyester organizasyonları PRB kodunu kullandı. Trans-Dinyester Cumhuriyet Bankası bazen RUP kodunu kullanır.
Esküdo, 1958 ile 1961 yılları arasında Portekiz Hindistanı'nın para birimi idi. 1 esküdo 100 centavo'ya bölünmüştü ve değeri Portekiz esküdosuna eşitti. Goa'nın 1961'de Hindistan tarafından işgal edilmesinin ardından esküdonun yerini Hindistan rupisi aldı.
