İçeriğe atla

Şiirsel gerçekçilik

Şiirsel gerçekçilik (Fransızca: Réalisme poétique, İngilizce: Poetic realism) 1930'larda Fransa'da ortaya çıkmış ve II. Dünya Savaşı'nın sonuna dek etkisini sürdürmüş sinema akımına verilen addır. Türkçede bazen "şairane gerçekçilik" olarak da geçer.

"Şiirsel gerçekçilik" sinema akımının en belirgin örneklerinden biri olan 1938 tarihli Sisler Rıhtımı (Le Quai des brumes). Yönetmen Marcel Carné.

Şiirsel Gerçekçilik Akımının Ortaya Çıkışı

1920'lerin sonunda sesin sinemaya girmesi ile Avrupa Avantgarde Sineması'nın sonu gelmişti ve sesin olanaklarından da yararlanarak yönetmenler özellikle müzikaller, melodramlar ve tiyatro uyarlamalarına yöneldiler. Ancak bu uzun sürmedi. 1929'da başlayan ve 30'lu yıllar boyunca bütün dünyada olduğu gibi Fransa'da da etkisini tüm ağırlığıyla gösteren Büyük Ekonomik Buhran'ın bir sonucu olarak yaşanan toplumsal ve siyasi kargaşa ortamında bu yeni sinema akımı doğdu. Çalışan sınıfların sorunlarını, bireyin mutsuzluğuna ve çaresizliğine vurgu yaparak Amerikalı Kara Filmlerine benzer çarpıcı bir atmosfer içinde karamsar bir üslupla ve şiirsel bir duyarlılıkla anlatan ve "şiirsel gerçekçilik" adı verilen bu tarz Fransa'da popüler oldu.[1]

Akımın Özellikleri

"Şiirsel gerçekçilik" akımına dâhil edilen filmler adındaki gibi "gerçekçi" idi çünkü filmdeki karakterler hayatın tüm acımasız yönleriyle sürekli olarak yüz yüze geliyorlardı, çoğunlukla umutsuzdular, çaresizdiler. Ekonomik çöküntü beraberinde suç artışını da getirmişti, sefalet her zaman hissedilebiliyordu, konuların geçtiği mekanlar sefil mekanlardı. Ama aynı zamanda bu filmler "şiirsel" di de karakterlerin davranışları melankolikti, karamsar ve hüzünlüydüler, zaman zaman intihara meyilli olabiliyorlardı, nihilisttiler. Filmin odağındaki bu marjinal karakterler genelde aşk için son bir şansı yakalarlar ama onu da sonunda ellerinden kaçırırlardı. Alt sınıftan insanların bunalımlı öykülerinin anlatıldığı bu filmler daima mutsuz sonla bitiyordu. Mekanların loş ışıklandırılması, kapalı gökyüzü ve sıklıkla yağan yağmur veya bastıran sisin yarattığı flu görüntüler de şiirselliğe katkı sağlıyordu. Görüntü yönetmenleri estetizme özellikle önem veriyorlardı. Bu akımın yapımcı ve yönetmenleri senaryo ve diyaloglara da çok önem veriyorlardı, akımın önemli senaristlerinden biri de Marcel Carné'nin birçok filminin senaryosunu yazmış olan ünlü şair Jacques Prévert'di.

Diğer Sinema Akımlarına Etkisi

II. Dünya Savaşının sona erdiği 1945 yılından sonra "şiirsel gerçekçilik" akımı yerini İtalya'da ortaya çıkacak olan İtalyan Yeni Gerçekçiliği akımına bırakacaktı zaten başta Luchino Visconti ve Antonioni olmak üzere yeni gerçekçi birçok İtalyan yönetmen sinema kariyerlerine "şiirsel gerçekçi" Fransız yönetmenlerin yanında çalışarak başlamışlardı. Bu iki yönetmen de Jean Renoir'ın asistanıydılar hatta şiirsel gerçekçilik İtalyan ''yeni gerçekçilik'' Akımından sonra gelecek olan Fransız Yeni Dalga akımını da etkilemiştir.

Senaryosunu Attilâ İlhan'ın yazdığı ve Lütfi Akad'ın yönettiği 1959 yapımı Türk filmi Yalnızlar Rıhtımı gösterime girdiği günlerde bazı eleştirmenler senaryosunun Marcel Carne'nin yönettiği Jean Gabin'li Sisler Rıhtımı (Le Quai des Brûmes) (1938) adlı filminin etkisiyle kaleme alındığı ileri sürmüşlerdi. Bu iddia o tarihte filmin senaristinin de dahil olduğu bir tartışmayı başlatmıştı. Söz konusu bu filmin senaristi de Attilâ İlhan gibi bir şair olan Jacques Prévert'di. "Yalnızlar Rıhtımı" da Sisler Rıhtımı gibi "şiirsel gerçekçilik" akımına daha yakın duruyordu. O günlerde senaryoyu yazan şair Attilâ İlhan gazetelerde bu eleştirilere yanıt vermişti.[2]

Akımın Başlıca Yönetmenleri

Akımın Başlıca Oyuncuları

Akımın Başlıca Senaristleri

Bu arada özellikle Marcel Carné ile çalışmış olan set tasarımcısı dekoratör Alexandre Trauner'den de bahsetmeden geçilmemelidir.

Akımın Önemli Filmleri

  • La Petite Lise (1930) Jean Grémillon
  • Dişi Köpek (La Chienne) (1931) Jean Renoir
  • À nous la Liberté (1931) René Clair
  • Hal ve Gidiş Sıfır (Zero de Conduite) (1933) Jean Vigo
  • Yanık Kalpler (Le Grand Jeu) (1934) Jacques Feyder
  • La rue sans nom (1934) Pierre Chenal
  • L'Atalante (1934) Jean Vigo
  • Kahramanlar Panayırı (La Kermesse héroïque) (1935) Jacques Feyder
  • Crime et châtiment (1935) Pierre Chenal
  • Güzel Takım (La Belle Équipe) (1936) Julien Duvivier
  • Cezayir Batakhaneleri (Pépé le Moko) (1937) Julien Duvivier
  • Harp Esirleri La Grande Illusion (1937) Jean Renoir
  • Hayvanlaşan İnsan (La bête humaine) (1938) Jean Renoir
  • Sisler Rıhtımı veya Son Buse (Le Quai des brumes) (1938) Marcel Carné
  • Kuzey Oteli (Hôtel du nord) (1938) Marcel Carné
  • Entrée des Artistes (1938) Marc Allégret
  • Kocası ve Aşığı[3][4] (La Règle du jeu) (1939) Jean Renoir. (Bazı kaynaklarda filmin Türkçe adı Oyunun Kuralı olarak da geçmektedir.
  • Son Ümit veya Gün Doğuyor (Le jour se lève) (1939) Marcel Carné
  • Remorques (1941) Jean Grémillon
  • Gece Ziyaretçileri (Les Visiteurs du soir) (1942) Marcel Carné
  • Gecenin Kapıları Les Portes de la nuit (1945) Marcel Carné
  • Cennetin Çocukları (Les Enfants du Paradis) (1945) Marcel Carné

[5]

Kaynakça

  1. ^ "Gece kimin üstüne çöküyor?". Limonluk.net. Mayıs 2008. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2008. 
  2. ^ http://www.telifhaklari.gov.t/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFA91171E62F0FF153ED87D8E8A6DCB127[]
  3. ^ Sinema, Uygulayımı - Sanatı - Tarihi Nijat Özön, Hil Yayın 1985. s.192. La Règle du jeu filminin Türkçe adı için referans.
  4. ^ Sinema El Kitabı Nijat Özön. 1964, Elif Yayınları. s.42 La Règle du jeu filminin Türkçe adı için referans 2.
  5. ^ Sinema, Uygulayımı - Sanatı - Tarihi Nijat Özön, Hil Yayın 1985.Filmlerin Türkçe adları için referans

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Luchino Visconti</span> İtalyan film yönetmeni (1906-1976)

Luchino Visconti, İtalyan Yeni Gerçekçilik akımının usta yönetmenlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Jean Renoir</span> Fransız film yönetmeni ve senarist (1894 – 1979)

Jean Renoir, Fransız film yönetmeni, sinema oyuncusu ve yazardır. Empresyonist ressam Pierre Auguste Renoir'in oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Fransız Yeni Dalgası</span>

Fransız Yeni Dalgası, 1950 sonları ve 1960'larda, kısmen İtalyan Yeni Gerçekçilik akımından etkilenen bir grup Fransız film yapımcısı için eleştirmenler tarafından kullanılan bir terimdir. Yeni Dalga hiçbir zaman örgütlü bir hareket hâline gelmemiştir, buna karşın Yeni Dalga akımını benimseyen film yapımcıları kendilerinden emin bir biçimde klasik film formunu reddetmeleri ve tabuları yıkma cesaretleriyle bilinirler. Bu akım yönetmenlerinin birçoğu dönemin çehresini değiştiren toplumsal ve siyasi değişimlere filmlerinde yer vermiş; kurgu, görsel biçim ve sinematografik anlatımlarındaki farklılıklarla muhafazakâr paradigmadan kesin bir kopuş sergilemişlerdir. Yeni Dalga yönetmenleri film eleştirmenliğinden gelmektedir. Her film yeni bir roman gibi tüm uylaşımlardan bağımsız bir şekilde oluşturulur. Her film ayrı bir sanat manifestosu, ayrı bir sinema kuramı gibi oluşturulmuştur.

<i>Sinema El Kitabı</i>

Sinema El Kitabı, 1964 yılında Elif Yayınları'ndan çıkan bu kitap, sinema yazarı Nijat Özön tarafından kaleme alınmıştır. Sinemanın tarihi, tekniği ve sanatı hakkında bilgiler vermektedir. Kitap siyah beyaz fotoğraflar ve çizimlerle desteklenmiştir. Kitabın sonunda kapsamlı bir dizini vardır.

<i>Harp Esirleri</i>

Harp Esirleri 1937 Fransa yapımı dramatik savaş filmidir. Özgün adı La Grande Illusion dır.

<span class="mw-page-title-main">Jacques Prévert</span> Fransız yazar (1900-1977)

Jacques Prévert, Fransız şair ve senaristtir. Paroles adlı şiir derlemesindeki kelime oyunlarıyla büyük yankı buldu. Toplumsal umut ve aşk üzerine baladlarıyla ve yaptığı resim ve kolaj çalışmalarıyla da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan yeni gerçekçiliği</span> ulusal film akımı

İtalyan Yeni Gerçekçiliği, II. Dünya Savaşı sonrasında İtalya'da ortaya çıkmış bir sinema akımıdır. Bu akım kabaca 1944 ila 1952 yılları arasında etkili oldu. Genelde kabul gören kanıya göre akımı başlatan film Roberto Rossellini'nin 1945'te çektiği Roma, Açık Şehir iken akımın son filmi de Vittorio De Sica'nın 1952 tarihli Umberto D.'sidir. Kimilerine göre Federico Fellini'nin 1954 tarihli filmi Sonsuz Sokaklar da bu akıma dâhil edilir.

<i>Yalnızlar Rıhtımı</i> (film) film

Yalnızlar Rıhtımı 1959 yapımı dramatik Türk filmi.

<i>Oyunun Kuralı</i> (film, 1939)

Oyunun Kuralı 1939 Fransa yapımı komedi filmdir. Filmin açılış yazılarında da belirtildiği gibi bir dramatik fantezi filmidir. Özgün adı La Règle du Jeu dür. İngilizce konuşulan ülkelerde The Rules of the Game adı ile gösterime giren filmin Türkiye'de Kocası ve Aşığı adı ile de gösterildiğine dair kayıtlar vardır.

<i>Dişi Köpek</i> (film, 1931)

Dişi Köpek 1931 Fransa yapımı, şiirsel gerçekçi psikolojik dramatik filmdir. Özgün adı La Chienne olan filmin uluslararası İngilizce adları Bitch ve Isn't Life a Bitch?'tir. Hayli tartışma yaratmış olan bu psikolojik dram içeriği nedeniyle uzun yıllar ABD'de gösterim şansı bulamadı. Film çevrildikten ancak 44 yıl sonra 27 Eylül 1975'te New York Film Festivali'nde gösterilebildi. Bu nedenle son yıllara kadar bu İngilizce isimler kullanılamadı.

<i>Tutsak Onbaşı</i>

Tutsak Onbaşı, 1962 Fransa yapımı dramatik güldürü filmidir. Özgün adı Le caporal épinglé olan film ABD'de The Elusive Corporal İngiltere'de ise The Vanishing Corporal adlarıyla gösterilmişti. Bazı Türkçe kaynaklarda filmin adı Enselenen Onbaşı olarak da geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Jean-Louis Barrault</span> Fransız sahne sanatçısı ve tiyatro yönetmeni (1910 – 1994)

Jean-Louis Barrault,, Fransız sinema ve tiyatro oyuncusu, pandomim sanatçısı, yönetmen.

<span class="mw-page-title-main">Jean Gabin</span> Fransız oyuncu (1904-1976)

Jean Gabin,, Fransız sinema oyuncusu, Légion d'honneur nişanı sahibi savaş kahramanı.

<i>Cahiers du cinéma</i>

Cahiers du cinémasöylenişi 17 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 1951 yılından beri yayımlanmakta olan aylık Fransız sinema dergisidir. Bugüne kadar 650'den fazla sayısı çıkmıştır. Yeni Dalga sinema akımını başlatacak olan kadroların bu derginin yazarları arasından çıkmış olması nedeniyle derginin ortaya çıkışı sinema tarihi açısından bir dönüm noktası sayılmaktadır.

Fransız sineması bir yüzyılı aşkın bir süredir Lumiere Kardeşler'den başlayarak Amélie Poulain'e, yeni dalga akımından avant-garde akıma, Georges Méliès'den Cannes film festivali'ne kadar oluşturduğu kendine özgü kültürüyle başta Avrupa sineması olmak üzere dünya sinemalarını birçok yönden etkilemiştir. Fransız film endüstrisi, 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılda dünyanın en önemli film endüstrisi olmuştur.

<i>Paradideki Çocuklar</i>

Paradideki Çocuklar orijinal adıyla Les Enfants du Paradis, yönetmenliğini Marcel Carné'nin yaptığı 1945 yapımı Fransız filmi. Film II. Dünya Savaşı yıllarında Paris'in Almanlar tarafından işgal edildiği dönemde çekilmiştir. Filmin seti 1820'lerin ve 1830'ların en önemli sahnesi olan Parisien Tiyatrosu'nda kurulmuştur. Film güzel bir hayat kadını olan Garance'ı ve ona aşık olan dört adamı anlatır; mim sanatçısı, oyuncu, suçlu ve soylu.

<span class="mw-page-title-main">Jane Marken</span> Fransız oyuncu (1895 – 1976)

Jane Marken, Fransız oyuncu. oyuncu Jules Berry'nin karısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Jacques Rozier</span> Fransız film yönetmeni (1926 – 2023)

Jacques Rozier, Fransız film yönetmeni ve senaristtir. Jean-Luc Godard öncülüğündeki Yeni Dalga akımının görece az bilinen bir üyesidir. Üç filmi Cannes Film Festivali'nde gösterilmiştir. 1978'de, 28. Berlin Film Festivali'nde jüri olarak yer almıştır. Rozier, 31 Mayıs 2023'te doğum yeri Paris, Fransa'da 96 yaşında öldü.

<span class="mw-page-title-main">Michel Simon</span> İsviçreli oyuncu (1895-1975)

Michel Simon, İsviçreli bir sinema oyuncusudur. Önemli filmlerde rol almıştır. Bazıları: La Chienne (1931), Boudu Saved from Drowning (1932), L'Atalante (1934), Port of Shadows (1938), The Head (1959) ve The Train (1964). Aktör François Simon'un da babasıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.