Eyyûbîler, Eyyûbîler Devleti veya Eyyûbî Sultanlığı, Zengî Devleti'nin komutanı ve daha sonradan Fâtımî Devleti'nin veziri olan Selahaddin Eyyubi'nin 1171 yılında kurduğu Eyyûbî Hanedanı'nın Mısır ve Suriye'de egemen olduğu Sünni Müslüman bir devlettir. En güçlü olduğu dönemde Mısır, Suriye, Irak, Hicaz, Filistin, Libya, Yemen ve Levant bölgelerini egemenliği altında tutmuştur. 1171'de Selahaddin Eyyubi tarafından Mısır'daki Şii Fâtımî Hâlifeliği'nin ortadan kaldırılmasının ardından doğan bir iktidar boşluğuyla tarih sahnesine çıkan devlet, 1187'de Hıttin Muharebesi ile Kudüs'ü Hristiyanlardan geri almış ve Orta Doğu'da önemli bir güç hâline gelmiştir. Hanedanlık, bölgedeki hâkimiyetini 13. yüzyılın ortalarına kadar sürdürmüştür.
Memlûk Devleti resmî adıyla ed-Devletü't-Türkiyye, Eyyûbîlerin çöküşü ile Osmanlı İmparatorluğu'nun Mısır'ı ele geçirmesi arasında geçen üç yüzyıla yakın zaman diliminde Mısır ve Suriye'de hüküm sürmüş olan devlet. Memlûk Devleti'ni 1250 ve 1382 yılları arasında kurucu aile Bahrî Memlûkler idare etmiş, 1517 yılına kadar ise Burcî Memlûkler yönetimi ele almıştır. Tarihyazınında devlet bu iki hâne başlıkları altında incelenmiş olup Bahrî Memlûklerin Türk kökenli olması dolayısıyla bu devirde yöneticiler daha çok Türklerden oluşurken daha sonraki dönemde Çerkesler asıl unsur olmuşlardır. Tarihçiler arasında; Memlûk devletinin Türk sultanlar döneminde askeri ve siyasi olarak doruğa ulaştığı, ardından ise Çerkesler döneminde uzun süreli bir gerileme dönemine girdiğine dair evrensel bir fikir birliği vardır.
Memlûk, İslam dünyasında hükümdara bağlı köle kökenli asker. Memlûkler profesyonel asker olarak İslâm toplumuna girmişler ve zamanla güçlenerek iktidarı ele geçirebilecek konuma gelen oligarşik bir topluluk olmuşlardır.
Muizzuddin El-Mansur Aybeg, Mısır Memlûk Sultanlığı'nın kurucusu ve ilk sultanı olan Türkmen kökenli hükümdar. 1250 ve 1257 yılları arasında hüküm sürdü.
Kalâvûn; tam adıyla Seyfeddin Kalâvûn el-Elfi el-Mansûr veya bütün lâkaplarıyla El-Melik el-Mansûr Seyf ed-Dīn Kalâvûn el-Elfi es-Sâlihî en-Necmî el-Alâ'î, 1279 ile 1290 döneminde Mısır'da hüküm sürmüş Türk asıllı Bahrî Hanedanı'ndan Memlûk Devleti'nin yedinci hükümdarıdır.
Şecerüddür, Memlûk Sultanlığı'nın ilk hükümdarı.
Nûreddin Ali ya da tam adıyla El-Mansur Nureddin Ali Bin Aybeg Mısır ve Suriye'de 1257-1259 döneminde hüküm sürmüş ikinci Kıpçak Türk asıllı Bahri hanedanından Memluk Sultanıdır. Babası Aybeg'in eşi Şecer-üd-Dürr'ün komplosu sonucu öldürülmesi üzerine 13 yaşındayken tahta çıkmış ve naip atabeği olan Seyfeddin Kutuz tarafından tahttan indirilmiştir.
Fahreddin Osman tam ismiyle Malik Mansur Fahreddin Osman bin Çakmak 1453'te 80 yaşında ölen babası Zahir Çakmak'in yerine geçen ve 1 ay saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memluk hükümdarı.
Muavyed Ahmed tam ismiyle Malik Muavyed Şihabeddin Ahmed bin Inal 1461'de 80 yaşında ölen babası İnal'ın yerine geçen ve 4 ay saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memluk hükümdarı.
Aziz Yusuf tam ismiyle Malik Aziz Cemaleddin Yusuf bin Barsbay 1438de ölen babası Barsbay'in yerine geçen ve çok kısa bir dönem için saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memlûk hükümdarı.
Seyfeddin Hacı, tam adıyla Muzaffer Seyfeddin Hacı dokuzuncu Memlûk sultanı Nasır Muhammed'in altıncı oğlu olup Mısır'da 1346-1347 yıllarında kısa bir dönem hüküm sürmüş Türk asıllı Bahri hanedanından olan on sekizinci Memluk Sultanıdır.
I. Selâhaddin, tam adıyla Malik Salih Selâhaddin Salih dokuzuncu Memlûk sultanı Nasır Muhammed'in sultanlık yapan sekizinci oğlu olup Mısır'da 1351-1354 yıllarında, ağabeyi Ebu Maali Hasan'in sultanlık dönemleri arasında tahta geçirilmiş, Türk asıllı Bahri hanedanından olan yirminci Memluk Sultanıdır.
Hoşkadem tam ismiyle Melik Zahir Seyfeddin Hoşkadem Nasirí el-Muayyadí Bazı kaynaklar ismini Kuşkadam olarak verirler. 1461de bir komplo ile tahtan indirilen Memluk Sultanı Muavyed Ahmed'in yerine geçirilen ve 1461-1467'de saltanat süren, Anadolu Türkü kökenli, ama Çerkes Burci Hanedanı'ndan Memlûk Devleti hükümdarı.
Burcî Hanedanı Mısır'da Memlûk Devleti'nde 1382-1517 döneminde hüküm süren yani en uzun süre hükmeden Memlûk hanedanı. Çerkes kökenlidir. Bu isim "burç" sözcüğünden yani "kale surlarının üstü" anlamına gelmekte ve bu hanedana mensup olan çoğu Çerkes asıllı olan Memluklu kölelerden oluşan askerlerin Kahire kalesi içinde bulunan kışlalarından mülhem olmaktadır.
Malik Mansur bin Aziz (Malik Mansur Nasreddin bin Aziz). 29 Kasım 1198 - Şubat 1200 döneminde üçüncü Eyyubiler Mısır Sultanlığı maliki görevi yapmıştır.
Kamil bin Âdil (Arapça: "الملك الكامل" محمد بن سيف الدين أحمد" 1218-1238 döneminde dördüncü Eyyubiler Mısır Sultanı olarak, 1237-1238 yılları arası ise sekizinci Eyyubiler Suriye Sultanı olarak hüküm sürdü. Melik Kâmil feraseti ve siyasetteki ustalığıyla kardeşleri arasında temayüz etmiş, zekâsını ve dürüstlüğünü fark eden babası tarafından veliaht tayin edilmiştir. Sultan Adil henüz sağlığında ülkeyi oğulları arasında bölüştürmüş, Bilädü'şâm bölgesindeki Eyyübi topraklarını Melik Muazzam İsa'ya; Cezire'nin bir kısmını, Meyyafärikîn, Ahlât ve civar bölgelerini Melik Eşref Musa'ya; Ruha'yı Şihäbüddin Gâzi'ye; Caber Kalesi'ni Hafız Arslanşah'a, Mısır'ı ise Melik Kâmil'e bırakmıştır. Yemen ve Mekke, Mısır, Suriye, Anadolu ve el-Cezîre gibi çok geniş bir alanda hâkimiyet kurmayı başaran el-Melikü'l-Kâmil Mekke'de okunan bir hutbede “sultânü’l-kıbleteyn, rabbü’l-alâmeteyn, hâdimü’l-haremeyni’ş-şerîfeyn, Halîlü emîri’l-mü’minîn” lakaplarıyla anılmış ondan fazla hükümdar tarafından metbû tanınmıştır.
II. Adil Seyfeddin Sultan Kamil bin Adil'in oğlu ve vârisi olarak 1238-1239 döneminde Eyyubiler Mısır Sultanı olarak ve 1238-1239 döneminde Eyyubiler Suriye Sultanı olarak hükümdarlık yapmıştır.
