İçeriğe atla

Şişli Ermeni Mezarlığı

Koordinatlar: 41°03′55″K 28°59′25″D / 41.06528°K 28.99028°D / 41.06528; 28.99028
Şişli Ermeni Mezarlığı
Mezarlığın, giriş kısmından genel bir görünümü
Harita
Diğer ad(lar)Ermenice: Շիշլիի Գերեզմանատուն
KonumŞişli, İstanbul, Türkiye
Koordinatlar41°03′55″K 28°59′25″D / 41.06528°K 28.99028°D / 41.06528; 28.99028
TürSivil Mezarlık
DinErmeni Mezarlığı
Açılış1865 (158 yıl önce) (1865)
Yüzölçümü41.950 m2 (451.500 ft2)
DurumKullanımda
Mezarlığın ana giriş kapısı.

Şişli Ermeni Mezarlığı (Ermenice: Շիշլիի Գերեզմանատուն), Türkiye'nin İstanbul kentine bağlı Şişli ilçesinde bulunan Ermeni mezarlığı.

1865 yılında devlet tarafından tahsis edilen arazide açılan mezarlığa zamanla eklenen arazilerle mezarlık bugünkü görünümünü almıştır.[1] Arazinin kuzeydoğusunda Katolik Ermeni, kuzeybatısında Gregoryen Ermeni mezarlığı yer alır. Bakımı ve işletilmesi Türkiye Ermenileri tarafından yapılmaktadır.[2]

Konum

Tarihî Ermeni mezarlığı, doğuda Büyükdere Caddesi, batıda Abide-i Hürriyet, Kuzeyde Abide-i Hürryet Mecidiyeköy yolu ile sınırlanır. Arazinin kuzeydoğusunda Katolik Ermeni, kuzeybatısında Gregoryen Ermeni mezarlığı yer alır.

Şişli Ermeni mezarlıkları, Şişli Rum Ortodoks ve Musevi mezarlıkları ile yan yanadır. Tüm mezarlıklar çevreden ve birbirinden yüksek duvarlarla ayrılır.

Tarihçe

Gayrimüslüm mezarlıklarının oluşumu

Osmanlı İmparatorluğu zamanında İstanbul'da gayrimüslim ahali, 1560 yılındaki kolera salgınına kadar ölülerini kendi mahallelerindeki kilise ve ayazmaların çevresine gömerdi. Bu tarihten sonra ölülerin yerleşim alanlarının yakınına gömülmesi yasaklamış; Taksim, Pangaltı, Şişli çevresinde mezarlıklar oluşmuştur.[3]

Katolik Ermeni Mezarlığı

Bugünkü Şişli Ermeni Mezarlığı'nın bulunduğu arazide ilk olarak1865'te Katolik Ermeni Mezarlığı kuruldu. O vakte kadar Katolik Ermeni cenazelerinin bir kısmı Latin Mezarlığı olan "Jardin Public"'e, bir kısmı ise Ermeni Kilisesi mensuplarının defnedildiği Harbiye'deki Pangaltı Mezarlığı'na defnedilmekteydi.[3] Ancak 1560'taki kolera salgınından sonraki 300 yıl içinde Pera geliştikçe Şişli ve Pangaltı'da yeni mahalleler oluşmuş ve 1865'te yeni bir kolera salgını çıktığında, hükûmet artık yerleşim alanı haline gelen Pangaltı yerine Rum ve Ermeni halka mezarlık için Şişli'nin üst taraflarında geniş araziler hibe etmiştir. Böylece Katolik Ermeniler, Şişli'de kendilerine ayrı bir mezarlık kurdular; diğer mezarlıklardaki ölülerinin çoğunu mezar taşlarıyla birlikte bu Katolik Ermeni mezarlığına defnettiler.[3]

Ermeni Katolik Mezarlığı’nın tapusu 2012'de Surp Agop Hastanesi Vakfı’na verildi.[4]

Gergoryen Ermeni Mezarlığı

1865 yılındaki kolera salgını sırasında Pangaltı Kilisesi'nde yer kalmayıp hükûmet Pangaltı Mezarlığı'na ölü defnini yasaklayınca, şehir dışında bir başka mezarlık alanı tahsis edilene kadar ölen Ermeni Kilisesi'ne mensup 200 kişinin cenazesi Şişli'ye defnedildi. Böylece Ermeni Kilisesi mensupları için Şişli'de ilk olarak 200 kişilik arazi tahsis eden hükûmet, daha sonra Üç Horan Kilisesi'ne Şişli'deki elli bin kişilik araziyi verdi.[3]

Mezarlık, 1930 yılında çıkan bir kanun kapsamında İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne devredildi.[4] Tapusu ve tescili ellerinde olmasa da Ermeniler cenazelerini Şişli’deki Gregoryen Mezarlığı'na defnetmeye devam ettiler. Üç Horan Kilisesi Vakfı'nın Ermeni Gregoryen Mezarlığı’nın tapusunu almak için Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne 2011'de yaptığı başvuru kabul edildi ve tapu 2015'te Vakıf'a verildi.[4]

Anıtlar

Mezarlık içinde 2001 yılında Üç Horan Ermeni Kilisesi Vakfı tarafından "Aydın ve Sanatkârlar Anıtı" açılmış; açılışı 84. Partik II. Mesrob Mutafyan gerçekleştirmiştir.[5] Sanatkârlar ve Düşünürler Anıtı ile Taniyel Varujan anıtının yer aldığı meydana 2013'te Beyoğlu'ndaki Bedrettin mahallesinde bulunan, 18. ve 19. yüzyıllara ait mezar taşları yerleştirilmiştir.[6] Mezarlıkta 2019'da tanınmış mizah ustası ve oyun yazarı Hagop Baronyan'ın heykeli açıldı.[7]

Bazı önemli mezarlar

Galeri

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Şişli Ermeni Mezarlığı". Türkiye Ermenileri Patrikliği. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2015. 
  2. ^ Ay, Savas (4 Ekim 2011). "Parev (merhaba)eski dostlar (Hello Old Friends)". Sabah. 30 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2012. 
  3. ^ a b c d Gökdeniz, Şule (1992). "Şişli ermeni mezarlıklarındaki mezar yapılarının mimari özellikleri üzerine bir inceleme". İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü yüksek lisans tezi. 
  4. ^ a b c "Ermeni Gregoryen Mezarlığı 80 yıl sonra Üç Horan'a iade edildi". Agos. 2 Şubat 2015. 17 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2024. 
  5. ^ Aydın, Muharrem (5 Haziran 2001). "Ermeni Mezarlığı'na 'Aydınlar anıtı'". Hürriyet gazetesi. 17 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2024. 
  6. ^ "Şişli Ermeni Mezarlığı'nda yeni çalışmalar". Agos gazetesi. 12 Kasım 2014. 17 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2024. 
  7. ^ "Şişli Ermeni Mezarlığı'nda Hagop Baronyan heykeli açıldı". HyeTert. 5 Ekim 2019. 17 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2024. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Şişli Ermeni Mezarlığı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Şişli</span> İstanbul ilçesi (Avrupa Yakası)

Şişli, İstanbul ilinin Avrupa Yakası'nda yer alan bir ilçesidir. 25 mahallesi bulunan Şişli, doğuda Beşiktaş, kuzeyde ve batıda Kâğıthane ve güneyde Beyoğlu ilçeleri ile komşudur.

II. Karekin Kazancıyan, doğum adıyla Bedros Kazancıyan, 83. İstanbul Ermeni Patriği ve Türkiye Ermenileri Ruhani Başkanı

II. Mesrob Srpazan, bilinen adıyla Mesrob Mutafyan, Ermeni din adamı ve Türkiye Ermenileri'nin 84'üncü patriğiydi.

<span class="mw-page-title-main">Agop Ayvaz</span> Türkiye Ermenisi yazar ve oyuncu

Hagop Ayvaz,, Türkiye Ermenisi tiyatro sanatçısı, yazar ve yayımcı. Türkiye’deki ilk Ermenice tiyatro dergisi olan “Kulis”’i 50 yıl boyunca (1946-1996) aralıksız yayımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Ermeni Patrikhanesi</span>

İstanbul Ermeni Patrikhanesi, Osmanlı Devleti'nde yaşayan Ermenilerin ruhani ve dünyevi işlerini yönetmek üzere 1461'de Fatih Sultan Mehmed tarafından kurulmuş olan teşekküldür. Günümüzde Apostolik Kilisesi'ne (Gregoryen) mensup Türkiye Ermenilerinin dini önderliğini yapmaktadır. 1915 Ermeni Kırımı'ndan beri cemaatleri küçülmüştür. Patrikhane merkezi İstanbul'un (Kumkapı) semtinde bulunan Surp Asdvadzadzin Patriklik Kilisesi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Taksim Gezi Parkı</span>

Taksim Gezi Parkı, İstanbul'un Beyoğlu ilçesindeki şehir parkıdır. Taksim Meydanı'nın kuzeydoğusunda Cumhuriyet, Asker Ocağı ve Mete caddeleri arasında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pangaltı Ermeni Mezarlığı</span> İstanbulda eski bir mezarlık

Pangaltı Ermeni Mezarlığı veya diğer adıyla Surp Agop Mezarlığı, Türkiye'nin İstanbul ilinin Şişli ilçesindeki Pangaltı semti civarında yer alan ve günümüzde varlığını sürdürmeyen eski bir mezarlık. Mezarlığın bulunduğu arazi 1560 yılı civarında Ermenilerin kullanımına sunulmuş ve bundan sonraki yıllarda mezarlık olarak kullanılmaya başlanmıştı. 1930'larda yıkılan mezarlığın bulunduğu bölgede günümüzde Divan Oteli, Hilton Oteli, Hyatt Regency Oteli, Taksim Gezi Parkı, İstanbul Radyoevi ile Askerî Müze'nin bir kısmı ile çeşitli yapılar bulunmaktadır.

Günümüz Türkiye topraklarında bulunan Ermeni Apostolik, Katolik ve Evanjelik kiliseleri listesi;

<span class="mw-page-title-main">Beyoğlu Surp Yerrortutyun Kilisesi</span>

Surp Yerrortutyun Ermeni Kilisesi ya da Beyoğlu Üç Horan Ermeni Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Beyoğlu ilçesi Galatasaray semtinde bulunan Ermeni kilisesi.

Surp Hagop Ermeni Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Fatih ilçesi Altımermer semtinde bulunan Ermeni kilisesi. Ne zaman inşa edildiği bilinmeyen kilise 1839'da onarıma tabii tutulmuş, daha sonra İstanbul Ermeni Patriği Hagopos III. Seropyan döneminde restore edilip 1858'de yeniden ibadete açılmıştır. Ahşap olan kilise eskidiğinden 1891'de yeni inşaat izni alınmış ve Kayserili sarraf Parseğ İstanbulluyan'ın desteğiyle yeniden inşa edilmiş ve 1892'de Patrik I. Horen Aşıkyan zamanında açılmıştır. 2012 yılında tekrar restore edilen kilise Aram Ateşyan tarafından ibadete açılmıştır.

Surp Stepanos Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Bakırköy ilçesinin Yeşilköy semtinde bulunan Ermeni kilisesi. Eski bir kilise arazisinde 1826 yılında Barutçubaşı Simon Amira Dadyan tarafından inşa edilen kilise 1843'te tekrar inşa edilerek 1844'te İstanbul Ermeni Patriği II. Asvadzadur tarafından ibadete açılmıştır. Kilise son olarak 2000 yılında onarım görerek Patrik II. Mesrob tarafından ibadete açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Surp Vartanants Kilisesi</span>

Surp Vartanants Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Şişli ilçesinin Feriköy semtinde bulunan Ermeni kilisesi. 1859'da inşasına başlanan kilise 1861'te tamamlanarak ibadete açılır. 1903'te onarılan kilise 1929'da kâgir olarak yeniden inşa edilmiş ve 1931'te Ermeni Patriği Mesrob I. Naroyan tarafından açılmıştır. Kilise 2006 ve 2011 yıllarında onarılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanbey (İstanbul Metrosu)</span> İstanbul metrosu istasyonu

Osmanbey Metro İstasyonu, İstanbul Metrosunun M2 hattında yer alan metro istasyonudur. İstasyon Şişli'nin Osmanbey semtinde Halâskârgazi Caddesi üzerinde yer almaktadır. İstasyon 16 Eylül 2000 tarihinde açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Abide-i Hürriyet Caddesi</span>

Abide-i Hürriyet Caddesi, İstanbul ilinin Şişli ilçesinde ismini aldığı Abide-i Hürriyet anıtından başlayarak Şişli Halâskârgazi Caddesi'ne paralel olarak devam eder ve Fransız latin katolik mezarlığında son bulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pangaltı Latin Katolik Mezarlığı</span> İstanbulda bir mezarlık

Pangaltı Fransız Latin Katolik Mezarlığı veya diğer adıyla Feriköy Latin Katolik Mezarlığı, İstanbul'da bulunan tarihi bir Hristiyan mezarlığıdır. İstanbul'daki en büyük Katolik mezarlığı olma özelliği taşır. Mezarlık, Taksim Meydanı'nın yaklaşık 3 km (1,9 mi) kuzeyinde, İstanbul'un Şişli bölgesinde Feriköy yakınlarındadır. Protestanların şehirdeki başlıca mezarlığı Feriköy Protestan Mezarlığı'nın karşısında yer alır. Birbirine komşu olan iki mezarlık Abide-i Hürriyet Caddesi ile birbirinden ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">Agop Kazazyan Paşa</span> Ermeni kökenli Osmanlı maliyeci ve siyasetçi

Agop Ohannes Kazazyan Paşa, Ermeni kökenli Osmanlı maliyeci ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Savarş Boğos Karakaş</span> Türkiye Ermenisi tiyatrocu

Savarş Boğos Karakaş Türkiye Ermenisi tiyatro sanatçısı, oyuncu ve rejisör.

<span class="mw-page-title-main">Kadıköy Ermeni Mezarlığı</span> İstanbul Kadıköyde yer alan bir Ermeni Mezarlığı

Kadıköy Ermeni Mezarlığı, Türkiye'nin İstanbul kentine bağlı Kadıköy ilçesinde bulunan Ermeni mezarlığı, halk arasında Uzunçayır Hasanpaşa Ermeni kabristanı olarak da bilinir. Uzunçayır'daki diğer gayrimüslim kabristanları olan, Kadıköy Latin Katolik Mezarlığı ve Kadıköy Rum Ortodoks Mezarlığı arasında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Kadıköy Latin Katolik Mezarlığı</span> İstanbulda mezarlık

Kadıköy Latin Katolik Mezarlığı, Türkiye'nin İstanbul kentine bağlı Kadıköy ilçesinde bulunan Hristiyan Katolik mezhebine ait bir mezarlıktır. 1850'li yıllarda Kadıköy'de yaşayan Frenk kökenlilere, Sakız Adası'ndan gelen Katolik Rumlar da eklenince Kadıköy'deki Katolik nüfus çoğalmıştır. Eskiden definlerini bugün Moda, Cem Sokak üzerinde bulunan L'Assomption Katolik kilisesi bahçesine yapan Kadıköy Katolik cemaati, 1864 yılında kolera salgınları neticesinde şehir içi hazirelere ölü defnedilmesinin yasaklanması üzerine, diğer gayrimüslim cemaatler ile beraber Hasanpaşa, Uzunçayır'da tahsis edilen mezarlık arazisini kullanmaya başlarlar.

Boğos Çalgıcıoğlu, Türkiye Ermenisi tiyatro tarihi araştırmacısı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.