İçeriğe atla

Şişede Bulunan Not

"Şişede Bulunan Not"
Eski baskılardan biri için "Wogel" tarafından yapılmış illüstrasyon
YazarEdgar Allan Poe
Özgün adı"MS. Found in a Bottle"
ÜlkeABD
Dilİngilizce
TürMacera, gerilim
YayımlanmaBaltimore Saturday Visiter

Şişede Bulunan Not,[1] özgün adı MS. Found in a Bottle olan, ilk kez 19 Ekim 1833'te Baltimore Saturday Visiter'da yayımlanan Edgar Allan Poe öyküsüdür. Gazete tarafından düzenlenen bir yarışmada bu öykü birincilik kazanmıştır.

Özet

Manuscript Found in a Bottle'dan bir illüstrasyon, Harry Clarke

Ailesinden ve ülkesinden uzakta olan isimsiz bir anlatıcı, bir kargo gemisinde yolcu olarak Batavia'dan (şimdiki adıyla Cakarta) yola çıkar. Yolculuğun başlamasından birkaç gün sonra rüzgâr kesildiği için, gemi bir süre yoluna devam edemez. Ardından gemiye çarpan devasa bir dalga, anlatıcı ile yaşlı bir İsveçli dışında herkesi denize sürükler. Tayfun tarafından güneye doğru sürüklenen gemi büyük siyah bir kalyon ile çarpışır. Gemi batarken, sadece anlatıcı kalyona tırmanarak kurtulmayı başarır. Kalyonda, anlatıcıyı göremeyen oldukça yaşlı adamlardan oluşan bir mürettebat vardır. Anlatıcı kaptanın kamarasından yazı malzemesi çalar ve sonunda denize atacağı günlüğünü yazmaya başlar. Bu kalyon da yine güneye doğru sürüklenmektedir ve mürettebat geminin Antarktika'ya ulaşıp buzullara çarparak batması ihtimalini umutla beklemektedir. Sonunda gemi buzların arasındaki bir açıklıkta bulunan büyük bir anafora kapılır ve batmaya başlar.

Temalar

Şişede Bulunan Not Poe'nun, Girdaba İniş ve Nantucketlı Arthur Gordon Pym'in Öyküsü gibi deniz öykülerinden biridir. Öyküdeki korku unsuru insan keşfinin uzağındaki bir dünyanın fiziksel tasvirinden kaynaklanır. Öykünün başındaki açılış kısmında anlatıcı gerçeklere sonuna kadar bağlı kalacağından bahseder. Ancak bu gerçekçilik, gemi anaforda alçaldıkça kaybolur.

Yayınlanma geçmişi

Baltimore Saturday Visiter
19 Ekim 1833

Baltimore Saturday Visiter'ın 15 Haziran 1833 tarihli sayısında, gazetenin yayıncıları olan Charles F. Cloud ve William L. Pouder, 1 Ekim 1833'e kadar gönderilecek öykülerin en iyisine 50 dolar, yüz dizeyi geçmeyen şiirlerin en iyisine ise 25 dolar ödül verileceğini açıkladı. Poe yarışma için Şişede Bulunan Not da dahil olmak üzere altı öykü gönderdi. Jüri üyeleri olan John Pendleton Kennedy, Dr. James Henry Miller ve John H. B. Latrobe, Latrobe'un evinde ekim ayında toplandı ve yazarın adını görmeksizin inceledikleri öyküler arasından Poe'nun bu öyküsünü birinci seçti. Ödül gazetenin 12 Ekim tarihli sayısında açıklanırken öykü de ilk defa 19 Ekim tarihli sayıda şu notla yayınlandı: "Komitenin 50 dolarlık ödüle layık gördüğü öykü aşağıdadır. Öykünün anlatım tarzının oldukça görsel bulunacağını düşünüyoruz."[2]

Poe'nun şiir yarışması için gönderdiği Coliseum ise ödül kazanamadı ancak öyküden birkaç gün sonra aynı gazetede yayımlandı.[3] Şişede Bulunan Not'nın ikinci basımı 26 Ekim'de Newburyport People's Advocate'ta yer aldı.[4]

Öykünün, diğer öykülerle birlikte Tales of the Folio Club (Folyo Kulübü'nün Öyküleri) başlığı altında bir kitapta yer alması planlanmıştı. Folyo Kulübü, yazarın deyişiyle "edebiyatı yok etmek isteyen bir grup mankafa'dan" oluşan kurmaca bir edebi cemiyetti. Kitap fikri, bazı yönlerden Geoffrey Chaucer'ın Canterbury Hikayeleri'ne benziyordu. Cemiyetin her aylık toplantısında bir üye bir öykü sunacaktı. Saturday Visiter gazetesi öykü başına 1 dolar ücret karşılığında abonelik için reklam yapmaya başladı. Ancak gazete bir hafta sonra, yazarın Philadelphia, Pennsylvania'da yayımlanacağını söyleyerek öykülerini geri çektiğini duyurdu.[5]

Kaynakça

  1. ^ Öykünün Türkçe isminin alındığı çeviri: Poe, Edgar Allan. Bütün Hikâyeleri, çeviren: Dost Körpe, İthaki Yayınları, 2002. s. 35 - 43
  2. ^ Tales and Sketches: 1831-1842, Edgar Allan Poe, editör: Thomas Ollive Mabbott, s.30-31. University of Illinois Press, 2000, ISBN 0-252-06923-4
  3. ^ Sova, Dawn B. Edgar Allan Poe: A to Z. Checkmark Books, 2001.
  4. ^ The Short Fiction of Edgar Allan Poe: An annotated edition, Edgar Allan Poe, editörler: Stuart Levine ve Susan Levine, s.630. University of Illinois Press, 1990, ISBN 0-252-06125-X
  5. ^ Edgar A. Poe: Mournful and Never-ending Remembrance, Kenneth Silverman, s.90-93. Harper Perennial, 1991

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Edgar Allan Poe</span> 19. yüzyılda yaşamış Amerikalı yazar, şair, editör ve edebiyat eleştirmeni

Edgar Allan Poe, Amerikalı şair, yazar, editör ve edebiyat eleştirmeni. Çoğunlukla şiir ve kısa öykü yazdı. Özellikle gizem ve macabre öyküleri ile tanınır. ABD'de ve Amerikan edebiyatında Romantizm akımının önemli figürlerinden biri olmasının yanı sıra ülkesinde kısa öykünün ilk yazarlarından sayılır. Genellikle polisiye türünün mucidi olarak kabul edilmesinin yanında ayrıca yeni ortaya çıkmakta olan bilimkurgu türüne de katkıda bulunduğu öne sürülür. Yaşamını yalnızca yazdıkları ile sürdürmeye çabalayan ilk tanınmış Amerikan yazarı olan Poe'nun yaşamı ve kariyeri ekonomik güçlükler içinde geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kara Kedi</span>

"Kara Kedi" Edgar Allan Poe tarafından yazılmış kısa öyküdür. Öykü ilk defa 19 Ağustos 1843'te The Saturday Evening Post adlı gazetede yayımlandı. Suç psikolojisinin ele alındığı öykü genelde yazarın Gammaz Yürek isimli öyküsüyle birlikte ele alınır. Her iki öyküde de bir katil suçunu gizler ve hiç yakalanmayacağını düşünür, ancak kendisine suçunu sürekli hatırlatan rahatsız edici bir şey sebebiyle sonunda kendi kendini ele verir.

<span class="mw-page-title-main">Eleonora</span>

Eleonora Edgar Allan Poe tarafından yazılıp ilk defa 1842'de yayınlanan kısa öyküdür. Sıklıkla otobiyografik olarak değerlendirilir ve nispeten "mutlu" bir sona sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Gammaz Yürek</span> Edgar Allan Poenun, Ocak 1843te yayımlanmış kısa öyküsü

Gammaz Yürek, Geveze Yürek ya da Geveze Kalp, Edgar Allan Poe tarafından yazılan ve ilk defa Ocak 1843'te James Russell Lowell'ın The Pioneer isimli dergisinde yayımlanan kısa öyküdür. Genelde gotik kurgunun klasikleri arasında gösterilen öykü, Poe'nun en bilinen kısa hikâyelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Altın Böcek</span> Edgar Allan Poe tarafından yazılmış kısa hikâye

Altın Böcek, Edgar Allan Poe tarafından yazılmış kısa hikâyedir. Güney Karolina'daki Sullivan's Island'da geçen öyküde, altın rengi bir böcek tarafından sokulan William Legrand, onun hizmetkârı Jupiter ve adı belirsiz bir anlatıcı tarafından yaşanan olaylar anlatılır. Şifreli bir mesajı deşifre eden Legrand, diğer iki kişiyle birlikte mesajda sözü geçen gömülü hazineyi bulmaya çalışır.

<span class="mw-page-title-main">Ligeia</span>

"Ligeia", Edgar Allan Poe'nun erken dönem öykülerinden biri. İlk defa 1838'de yayımlanan öykü, isimsiz bir anlatıcı ile Ligeia adındaki güzel ve kuzgun saçlı eşi hakkındadır. Hastalanan Ligeia, Fatih Kurtçuk adında bir şiir yazar ve ölmeden hemen önce, Joseph Glanvill'in insanın sadece irade yoluyla hayatta kalabileceğine dair bazı sözlerini sayıklar. Eşinin ölümünün ardından isimsiz anlatıcı, Leydi Rowena ile evlenir. Leydi Rowena da hastalanıp ölünce çılgına dönen anlatıcı, gece boyunca kadının cesedi yanında kalır. Sonunda Rowena yavaş yavaş dirilmeye başlar ama aynı zamanda Ligeia'ya dönüşür. Öykü, anlatıcının afyon etkisiyle gördüğü bir düş olabileceği gibi, kimi görüşlere göre Poe'nun hiciv amacıyla yazdığı bir öykü de olabilir. İlk olarak The American Museum isimli dergide yayınlanan öyküyü Poe, hayatı boyunca defalarca gözden geçirmiş ve yeniden yayınlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Amontillado Fıçısı</span> Edgar Allan Poe dan kısa hikaye

Amontillado Fıçısı, Edgar Allan Poe tarafından yazılan ve ilk defa Godey's Lady's Book dergisinin Kasım 1846 sayısında yayımlanan kısa öykü.

<span class="mw-page-title-main">Morgue Sokağı Cinayetleri</span>

Morgue Sokağı Cinayetleri, Edgar Allan Poe tarafından yazılan ve ilk defa 1841'de Graham's Magazine'de yayımlanan öykü. İlk dedektiflik öyküsü olarak kabul edilen Morgue Sokağı Cinayetleri'ni Poe, "uslamlama öyküleri" olarak grupladığı öyküler arasında saymıştır. Ancak, E. T. A. Hoffmann'ın Matmazel Scuderi (1819) ve Voltaire'in Zadig (1748) öyküleri gibi, benzer temaya sahip daha eski öyküler de mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Marie Rogêt'nin Sırrı</span>

Marie Rogêt'nin Sırrı, Edgar Allan Poe tarafından 1842'de yazılan kısa öykü. Gerçek bir cinayetin ayrıntıları üzerine kurgulanmış ilk cinayet öyküsüdür. İlk defa Snowden's Ladies' Companion'ın Kasım 1842, Aralık 1842 ve Şubat 1843 sayılarında üç bölüm olarak yayımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Metzengerstein</span>

Metzengerstein, Amerikalı yazar ve şair Edgar Allan Poe'nun yayımlanan ilk kısa öyküsü. Öykü ilk defa, Philadelphia'daki Saturday Courier dergisinde 1832 yılında yayımlandı. Öyküde, Berlifitzing ailesiyle yüzyıllardır kan davası sürdüren Metzengerstein ailesinin son ferdi olan genç Baron Frederick anlatılır. Frederick'in çıkardığından şüphelenilen bir yangında Berlifitzing Kontu'nun ölmesinin ardından ortaya çıkan ve daha önce kimsenin görmediği vahşi bir at genç baronun ilgisini çeker. Metzengerstein öykünün sonunda, bu at tarafından yanmakta olan kendi evinin içine doğru götürüldüğünde, suçunun cezasını da çekmiş olur.

<span class="mw-page-title-main">Oval Portre</span>

Oval Portre, Edgar Allan Poe tarafından yazılmış kısa öykü. Bir şatoda geçen öyküde bir portre etrafında gelişen rahatsız edici olaylar anlatılır. Yazarın en kısa öykülerinden biri olan Oval Portre'nin 1842'de yapılan ilk basımı sadece iki sayfa uzunluğundadır.

Morella, Edgar Allan Poe tarafından yazılan ve ilk defa Nisan 1835'te yayımlanan korku öyküsü.

<span class="mw-page-title-main">Kalabalıkların Adamı</span> başarılı yazar edgar Allan Poe tarafından yazılan kısa gerilim hikayesidir başarılı yazar burada da bizi karanlık iç dünyasına davet ediyor

Kalabalıkların Adamı, Edgar Allan Poe tarafından yazılmış kısa öykü. İsimsiz bir anlatıcının kalabalık Londra sokaklarında bir adamı takip etmesini anlatan öykü ilk defa 1840'ta yayımlandı.

<span class="mw-page-title-main">Kuyu ve Sarkaç</span>

Kuyu ve Sarkaç, Edgar Allan Poe tarafından 1842'de yazılan ve aynı yıl The Gift: A Christmas and New Year's Present for 1843'de yayımlanan kısa öykü. Öykü, bir tutukluya İspanyol Engizisyonu tarafından yapılan işkenceleri anlatır ancak yazar öyküde tarihsel gerçeklere bağlı kalmamıştır. Öykünün anlatıcısı, maruz kaldığı işkenceleri birinci tekil şahıs olarak anlatır. Öyküde hislere, örneğin sese verilen ağırlık sebebiyle okuyucuda korku hissi etkili biçimde uyandırılır. Bu durum, Poe'nun genelde doğaüstü unsurlar kullandığı diğer öykülerinden farklıdır. Zamanın korku edebiyatında kullanılan diğer unsurlara da öyküde yer verilmiştir. Öykü defalarca filme uyarlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">William Wilson</span>

William Wilson, Edgar Allan Poe tarafından yazılan ve ilk defa 1839'da yayımlanan kısa öykü. Öykünün konusunda, yazarın Londra'da geçirdiği çocukluk döneminden izler bulunur ve doppelgänger teması işlenir. Poe'nun 1840 tarihli Grotesk ve Arabesk Öyküler isimli öykü toplamında da yer alan hikâye, defalarca sinemaya uyarlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Girdaba İniş</span> Edgar Allan Poe tarafından yazılan kısa hikaye

Girdaba İniş, Edgar Allan Poe tarafından yazılan kısa öykü. Öyküde anlatıcı bir anafordan ve gemi enkazından nasıl kurtulduğunu anlatır. Yazarın "uslamlama öyküleri" olarak gruplanan öykülerinden biri olan Girdaba İniş, aynı zamanda erken bir bilimkurgu örneği olarak değerlendirilir.

<i>Nantucketlı Arthur Gordon Pymin Öyküsü</i>

Nantucketlı Arthur Gordon Pym'in Öyküsü, Amerikalı yazar Edgar Allan Poe'nun tamamlanmış tek romanıdır. 1838 tarihli eserde genç Arthur Gordon Pym'in Grampus isimli balina avı gemisinde yaşadıkları anlatılır. Pym, başına gelen gemi kazası, isyan ve yamyamlık gibi olayların ardından, Jane Guy isimli başka bir geminin mürettebatı tarafından kurtarılır. Bu gemi ile Pym ve denizci arkadaşı Dirk Peters maceralarına daha güneyde devam ederler. Karaya çıktıkları bir bölgede, saldırgan siyah derili yerlilerle karşılaşırlar ve gemiye geri kaçarlar. Roman Pym ile Peters'ın Güney Kutbu'na doğru yolculuğu sırasında birden sona erer.

Uzun Sandık, Edgar Allan Poe tarafından yazılan ve ilk defa 1844'te The Philadelphia Dollar Newspaper'da yayımlanan korku öyküsü.

The Baltimore Saturday Visiter, 19. yüzyılda Baltimore, Maryland'de çıkan haftalık bir yayındı. Baltimore'lu yazar Edgar Allan Poe'nun erken dönem eserlerinin bazıları burada yayımlandı.

"Timurlenk ", Edgar Allan Poe'nun, bir Türk fatihi olan Timur'un hayatının kurgusal bir anlatımını içeren şiiridir.. Şiir ilk olarak 1827 tarihli Timurlenk ve Diğer Şiirler koleksiyonunda yayınlandı. Sadece 50 nüsha basılan bu koleksiyon, yazarın gerçek adıyla değil, "Bir Bostonlı" mahlasıyla basıldı. Şiirin orijinal versiyonu 403 satırdı ancak Al Aaraaf, Tamerlane ve Minor Poems'e dahil edilmesi için 223 satıra indirildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.