Şeyh Edebali
Şeyh Edebali (1206-1326), Osmanlı Devleti'nin kuruluş yıllarında yaşamış bir Ahi şeyhi.
Şeyh Edebali; Ahi Teşkilatı'nın şeyhi, Osman Gazi'nin kayınbabası ve hocasıdır. Ayrıca Râbi'a Bala Hâtun'un babasıdır ve Osmanlı Devleti'nin de fikir babasıdır, aynı zamanda İslam bilginidir.
1206 yılında[1] şimdiki Türkmenistan'ın Merv şehrinde doğduğu tahmin edilmektedir. 1326'da 120'li yaşlarında Bilecik'te vefat etmiştir[1] ve dergâhının zikir odasına gömülmüştür.
Hayatı
Osman Gazi'nin kayınpederi olup 3 çocuğu vardır; Mahmud Paşa, Mehmed Paşa, Râbia Bala Hâtun.[2] Osmanlı Beyliği kurulduktan sonra epey bir süre Bilecik’te ikamet etmiştir.[3] Yetiştirdiği müridi Dursun Fakih, Osmanlı Devleti'nin ilk kadısı olarak bilinmektedir. Şeyh Edebali aslen Karamanlıdır. İlk eğitimini Horasan erenlerinden biri olup Bektaşi pîr ve dedesi olan Şeyh Necmeddin ez-Zâhidî'den aldı.[4] Daha sonra Şam'a giderek dönemin meşhur alimlerinden dersler aldı. Tefsir, hadis ve İslam hukukunda uzmanlaştı.
Eskişehir yakınlarında o zamanki adıyla İtburnu köyünde yaşadı. Kendi yaptırdığı zaviyede öğrenci yetiştirdi ve halkı aydınlattı. Bilecik'te yaptırdığı dergahta, Osman Gazi'yi de birçok defa misafir etti.[5][6][7][8][9]
Rivayete göre, Osman Gazi, bir gece rüyasında Şeyh Edebali'nin göğsünden bir ayın çıkıp kendi göğsüne girdiğini ve göğsünden bir büyük ağaç çıkıp dallarının alemi kapladığını, altından birçok nehirlerin çıkıp insanların bu sulardan geçtiklerini görmüştür. Şeyh Edebali rüyayı şöyle tabir etmiştir:[10][11][12]
| “ | Sen, Ertuğrul Gazi oğlu Osman, babandan sonra bey olacaksın. Kızım Bala Hatun ile evleneceksin. Benden çıkıp sana gelen nur budur. Sizin soyunuzdan nice padişahlar gelecek ve nice devletleri bir çatı altında toplayacaklar, Allah nice insanın İslam'a kavuşmasına senin soyunu vesile edecektir. | „ |
Bilecik'te ve Eskişehir'de adına türbeler yapılmıştır. Vefatından bir ay sonra kızı, dört ay sonra da damadı Osman Gazi ölmüştür.
Popüler Kültürde Yeri
1988'de TRT 1 de yayımlanan Kuruluş "Osmancık" Türk yapımı televizyon dizisinde Haluk Kurtoğlu tarafından canlandrılmıştır.
20 Kasım 2019'da Atv'de yayınlanan Kuruluş Osman adlı Türk yapımı televizyon dizisinde Seda Yıldız tarafından canlandırılmaktadır.
İlgili Eserler
- İbn-i Kemal (Kemâlpaşazade), Tevârîh-i Âl-i 'Osmân, I. Defter, Millet Ktp. Ali Emîrî, Tarih (Kemalpaşazade Tarihi şeklinde de anılır)
- Aşık Paşazade Tarihi, Tarih Dizisi, Aşık Paşazade Derviş Ahmed Aşıki, Semerkand Pazarlama
Kaynakça
- ^ a b "Şeyh Edebalı". bilecik.gov.tr. 29 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2023.
- ^ "EDEBÂLİ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 3 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "Bilecik,Söğütlü-Şeyh Edebali". Yazı.Yönetmen Tekin Gün. Mootol Kültür Sanat.23 Haziran 2007. 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Uçan, Muharrem (2010). Alevi devletleri. Ümit Atlı. İstanbul: Can Yayınları. ISBN 978-605-4039-43-2. OCLC 949591493.
- ^ "Osman Gazi'nin Rüyası, İsmail Çolak". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2015.
- ^ "OSMAN GAZI VE BEYLIK". 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2015.
- ^ "Şeyh Edebali ve Osman Bey'e nasihati". 23 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2015.
- ^ "OSMAN GAZİ VE RÜYALARI". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2015.
- ^ "balkanlar.net". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2015.
- ^ "Şeyh Edebali". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2015.
- ^ "Şeyh Edabali". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2015.
- ^ "Sen, Ertuğrul Gazi Oğlu Osman, Babandan Sonra Bey Olacaksın". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2015.
