İçeriğe atla

Şerur Muharebesi

Şerur Savaşı
TarihAğustos 1501
Bölge
Şerur Ovası
Sonuç Kesin Safevi zaferi
Taraflar
Akkoyunlu Devleti

Safevîler

Kartli Krallığı
Komutanlar ve liderler
Akkoyunlu Elvend Mirza Şah İsmail
Emir Bayram Han Karamanlı
Lala Hüseyin Bey
Güçler
10.000 - 30.000 7.000

Şerur Muharebesi (Azerice: Şərur döyüşü) - Akkoyunlu sultanı Elvend Mirza ile Safevi şeyhi İsmail arasında Ağustos 1501'de, günümüzde Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti sınırları içinde bulunan Şerur şehri yakınında yapılan savaş. Savaş Safevi ordusu'nun kesin zaferiyle sonuçlandı. Savaş İsmail'in kendini şah ilan etmesi itibariyle Safevi Devleti'nin kuruluşu olarak bilinmektedir.

Savaşın nedenleri

Savaş öncesi

Şirvanşah birliklerinin çarpışmadan sonra salim kalmış bölümleri Gülistan kalesine çekilmişti. İsmail Bakü'yü aldıktan sonra Gülistan kalesine saldırdı. Ama kısa süre sonra Gülistan kuşatmasını kaldırarak, emirlerine bunu uykuda imamdan görev alması ile anlattı ve Akkoyunlu Elvend'le mücadeleye başladı. Bir rivayete göre, İsmail Kızılbaş emirlerini istişâreye toplayarak onlara sorar: "Ne istiyorsunuz, Azerbaycan tahtını mı, yoksa Gülistan kalesini mi?" Onlar oybirliğiyle Azerbaycan'ı tercih ederler.[1]

Savaş

İsmail kendi ordusu ile Nahçıvan yönünde hareket etti. 1501 yılının Ağustos ayında Elvend Mirza onları Şerur ovasında karşıladı. Şerur Savaşında Elvend Mirza'nın 10 binlik ordusu İsmail'in 7 binlik ordusu tarafından bozguna uğratılır. Korkup kaçan savaşçılarını geri döndermek ve rakibin arkadan gelen darbelerini püskürtmek amacıyla birbirine zincirlenmiş develerden kullanma girişimi de Elvend Mirza'ya yardımcı olamadı.

Savaşın sonuçları

İsmail bu savaşta da kendi yaşına göre fevkalade kumandanlık kabiliyeti ve kişisel yiğitlik örneği gösteriyor. Kendisi bizzat Akkoyunlu ordusunun sayılan emirlerinden Karqiçay Bey'i kılıç savaşında mağlup etdi. Diğer ünlü kumandanlar da öldürülerek kafaları yabancı düşmanları korkutmak için Kızılbaş savaşçılarının tuttuğu yüksekliklere konmuştur.[2] Elvend kendisi ise savaş meydanından son anda kaçarak, canını kurtarmıştır. Böylece İsmail hayli ganimet kazanmış ve daha da önemlisi Tebriz'e giden yolu açmıştır.

Böylece, Akkoyunlu Devleti'nin birinci kolunu yöneten Elvend Mirza tarih sahnesinden silindi.

Zaferden sonra İsmail Tebriz'e girdi. Tebriz'e girdikten sonra kendini şah ilan etti ve Safevi Devletini kurdu. Bu savaşla İsmail Azerbaycan bölgesini ele geçirdi. Böylece devletini genişletmek için ihtiyaç duyduğu zengin kaynakları bulmuş oldu.[3][4]

Kaynakça

  1. ^ Məmmədova R. A., Naxçıvan şəhərinin tarixi oçerki (orta əsrlər dövrü), Bakı, 1977
  2. ^ Əfəndiyev O. Ə., Azərbaycan Səfəvilər dövləti, Bakı, 1993.
  3. ^ Sümer, Faruk (1976). Safevi Devletinin Kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu Türklerinin Rolü. Ankara
  4. ^ Woods, J. E. (1976). The Aqquyunlu: Clan, Confederation, Empire. Minneapolis and Chicago.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Safevîler</span> 1501–1736 arasında İranda varlığını sürdürmüş devlet

Safevî İmparatorluğu, Safevîler veya Safevî Devleti, 1501 ve 1736 yılları arasında varlığını sürdürmüş, sıkça modern İran tarihinin başlangıcı olarak kabul edilen, İran tarihindeki en önemli hanedanlıklardan biri olan Türk kökenli Safevi Hanedanı tarafından yönetilmiş devlet. Bugünkü İran, Azerbaycan, Ermenistan, Irak, Afganistan, Türkmenistan ve Türkiye'nin doğu kesiminde varlığını sürdürmüş, Şiî Onikiciliği resmî mezhep olarak kabul etmiş ve İran'ın varisi olduğu Safevî Hanedanı'nın devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Çaldıran Muharebesi</span> I. Selim ve I. İsmail arasındaki askeri muharebe

Çaldıran Muharebesi, Osmanlı padişahı I. Selim ile Safevi hükümdarı Şah İsmail arasında 23 Ağustos 1514'te, günümüzde İran sınırları içinde yer alan Maku şehri yakınlarındaki Çaldıran Ovası'nda yapılan meydan muharebesidir. Muharebe, Osmanlı imparatorluğu'nun kesin zaferiyle sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Karakoyunlular</span> 1380-1469 yılları arasında bugünkü Doğu Anadolu Bölgesi, Güney Kafkasya, Azerbaycan ve Kuzey Irak topraklarında egemenlik sürmüş Oğuz Türklerinin kurduğu bir devlet

Karakoyunlular ya da Karakoyunlu Devleti, başkenti Tebriz olan ve 1380-1469 yılları arasında bugünkü Doğu Anadolu Bölgesi, Güney Kafkasya, Azerbaycan ve Kuzey Irak topraklarında egemenlik sürmüş Oğuz Türklerinin kurmuş olduğu bir devlettir.

Şeyh Haydar,, Safeviye Tarikatından Şeyh Cüneyd'in oğludur. Babası savaşta öldüğünde henüz doğmamış olan Haydar, babası ölünce annesi Hatice Begüm Akkoyunlu Devleti'ne gittiği için Akkoyunlu sarayında doğdu. Dokuz yaşına kadar burada büyüyen Haydar, dayısı Uzun Hasan'la birlikte tarikatın merkezi Erdebil'e geldi ve tarikatın başına geçti. Küçüklüğünde Türkçe'den başka Arapça ve Farsçayı da öğrenen Haydar, dönemin ünlü bilgini Ali Kuşçu'dan da dersler almıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. İsmail</span> Safevî Devletinin kurucusu ve ilk hükümdarı

I. İsmail, bilinen adıyla Şah İsmail veya tam unvanıyla Ebu'l-Muzaffer Bahadır el-Hüseynî, Safevî Tarikatı'nın lideri, Safevî Devleti'nin kurucusu ve ilk hükümdarıdır. Alevilik ve Bektaşilikte Yedi Ulu Ozan'dan birisi olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">I. Tahmasb</span> 2. Safevî şahı

I. Tahmasb, Safevî Devleti'nin ikinci hükümdarıdır.

Safevi Tarikatı, Safiyüddin Erdebilî tarafından Erdebil kentinde kurulmuş bir sufi tarikattır. Erdebil, Hazar Denizi’nin güney batı kıyısında, günümüzde İran’ın kuzey batı bölgesinde yer alan bir kenttir.

<span class="mw-page-title-main">Elkas Mirza</span> İranlı şair

Elkas Mirza, Safevi şahzadesi ve Şirvan Beylerbeyi, Şah Tahmasb'a karşı isyanın lideri. Elkas Mirza, Şah İsmail'nin hayatta kalmış dört oğlundan biridir.

Şahruh bin Ferruh Yesar – Şirvanşahlar Devleti'nin 43. hükümdarı, Şirvanşah II. Ferruh Yesar'ın oğlu, Şirvanşahlar Devletinin son hükümdarıdır. Safevi Devleti Şahı I. Tahmasp tarafından 1539'da katledilmesiyle, Şirvanşahlar Devleti tarih sahnesinden silinmiştir

Şerur şu anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Çabani Meydan Muharebesi</span>

Çabani Muharebesi ya da Çabani Meydan Muharebesi - Şirvan şahı I. Farruh Yasar ile Safevî şeyhi Şah İsmail arasında Ekim 1501'de, günümüzde Azerbaycan sınırları içinde olan Şamahı şehri yakınında yer alan Çabani Ovası'nda yapılan savaş. Muharebe Safevî ordusu'nun kesin zaferiyle sonuçlandı.

Elmakulak Muharebesi ya da Hemedan Savaşı - Akkoyunlu sultanı Murat ile Şah İsmail arasında 21 Haziran 1503'te, günümüzde İran sınırları içinde bulunan Hamedan şehri yakınında yer alan Elmakulak dağının eteklerinde yapılan savaş. Savaş Safevî ordusu'nun kesin zaferiyle sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Elvend Mirza</span>

Elvend Mirza - Akkoyunlu sultanı, Uzun Hasan'ın torunu, Yusuf Bey Bayandur'un ikinci oğlu.

Alemşah Halime Begüm, Safevi Devleti'nin kurucusu Şah İsmail'in annesi.

Sultan Ali, Safevi Tarikatı şeyhidir. Şah İsmail'in abisidir.

Ustaclu Muhammed Han, Türkmen komutan, Safevilerin Diyarbekir valisi. Şah İsmail'in Anadolu ve Mezopotamya'daki fetih ve genişlemelerinde kilit rol oynamıştır. Şah İsmail, Dulkadiroğlu Alâüddevle Bey'in üzerine yürürken Diyarbekir Valisi Emir Bey şehri Şah'a teslim etti. Bunun üzerine Şah Diyabekir valiliğine Ustaclu Muhammed Han'ı getirdi. Ustaclu Muhammed Han, Ulaş Bey'in kardeşi Mirza Bey'in oğlu ve Şah İsmail'in kız kardeşlerinden birisinin kocasıydı. Adı bilinmeyen bir yazarın "Tarih-i Kızılbaşan" adlı eserinde kendisi hakkında kısa bilgi verilmektedir:

<span class="mw-page-title-main">I. Faruk Yaşar</span>

Faruk Yaşar, Şirvanşahlar devletinin otuz altıncı hükümdarı ve Şirvanşah I Halilullah'ın oğludur.

Şah İsmail'in Gürcistan seferleri; Safevi şahı I. İsmail (1501-1524) döneminde, günümüz Gürcistan topraklarına yapılan Kızılbaş yürüyüşleri olarak bilinir.

Abdi bey Şamlı veya Ebdi bey Şamlı - Herat'ın hükümdarı Şamlı ailesine mensup Kızılbaş emiri. Anonim bir yazarın yazdığı "Tarih-i Kızılbaşan" adlı eserde onun hakkında şöyle denilmektedir: "Abidin Bey, Şam şehirlerinden 200 gençle birlikte Sarıtarcan'dan Şah I. İsmail'in yanına gelerek, Hazretlerinin dikkatini çekti. Bütün emirlerin arasından seçilerek, Emir Han'ın ardından Herat'ın hükümdarı olmuş ve 931 (hicri) yılında vefat etmiştir. Fermana göre kardeşi Herat hükümdarlığına atandı."

<span class="mw-page-title-main">Safevi ordusu</span>

Safevi İmparatorluğu'nun ordusu, 1501-1736'da varlığını sürdürmüş olan Safevi İmparatorluğu'nun ordusunu anlatır. Safevi ordusunun temeli devletin kuruluşundan önce Türkmen Kızılbaşlar tarafından atılmıştır. 1499'da, Safevi tarikatının genç lideri İsmail, iktidarı ele geçirmek için Lahican'dan ayrılıp Erdebil'e gitti. 1500 yazında; Anadolu, Suriye ve Kafkasya'nın yerel Türkmen kabilelerinden oluşan yaklaşık 7.000 Kızılbaş, İsmail'in etrafında birleşti ve 30.000 kişilik Akkoyunlu ordusunu Şerur Meydan Muharebesinde yendi. Bu olay Safevi Devleti ve Safevi ordusunun kuruluşu olarak kabul edilir. Safevi tarikatı zamanından beri var olan ordu sistemi; devletin kuruluş sürecinin başlamasına, devletin kurulmasına, güçlenmesine ve yayılmasına paralel olarak zamanla reformize edilmiştir. Safevi ordusunda Şah Abbas I döneminde köklü bir reform yapılmıştır. Yıllar içinde yapılan ordu reformlarının temel amaçları: Kızılbaş emirlerinin keyfî davranışlarını önlemek, tek merkezden yönetilen güçlü bir ordu oluşturmak ve kaybedilen toprakları geri almaktı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.