İçeriğe atla

Şerh (Scholia)

Şerh [Scholia (tekil scholium ya da scholion, eski Yunancada "yorum, çıkarım" manasındaki Eski Yunanca: σχόλιονkökünden)] antik bir yazarın halihazırda var olan herhangi bir el yazmasına ilişkin, eserin köşelerine açıklama babında iliştirilmiş dilbilgisel, eleştirel veya açıklayıcı yorumlardır. Şerh (Scholia) üzerine çalışan kişiye yorumcu, tefsirci (scholiast) adı verilir. Kelimenin teyit edilmiş ilk kullanımı milattan önce birinci yüzyıla tarihlendirilmektedir.[1]

Tarihi

Ernst Maass, Scholia Graeca in Homeri Iliadem Townleyana (1887),Homeros'un İlyada'sı üzerine bir şerh derlemesi.

Antik şerh çalışmaları, antik dünya için birçok bakımdan, özellikle antik edebiyat tarihi üzerine, önemli bilgi kaynaklarındandırlar. En eski şerh çalışmaları, genellikle anonim vaziyette, (İlyada üzerine bir şerh (scholia), gibi) milattan önce 5. veya 4. yüzyıllara tarihlendirilmektedir. Şerh derleme çalışmaları, öne çıkmakta olan güzide örnekleri Başpiskopos Eustathius'un 12. yüzyıldaki Homeros'a Muazzam Yorumlar'ı ve Thomas Magister ile Demetrius Triclinius'un 14. yüzyıldaki Scholia Recentiora'sı olmak üzere, geç Bizans dönemlerine değin devam etmiştir.

Akabinde şerh çalışmaları, eserleri art arda çoğaltan kopyacılar ve el yazmalarının sahiplerince bozunuma uğramış ve bu durum bazı noktalarda, öylesi bir dereceye ulaşmış ki köşelerde açıklama iliştirilecek yerin kalmaması ile şerhlerin el yazmalarından ayrı bir çalışma şeklinde icra edilmesi şart olmuştur. Başlarda, tek bir açıklama üzerine olan bu durum akabinde birden fazlasını da ele alır hale gelmiştir. Bu durum ya önsavın yinelenmesi, ya "böylece", "nispeten", "bazılarınca" gibi öbeklerin farklı açıklamalar sunmak amacıyla kullanılması ya da diğer kaynakların açık bir şekilde alıntılanmasıyla belirtilir.

Öne çıkan scholia serileri

En önemlileri Homeros'un İlyada'sı üzerine olanlar arasından özellikle 10. yüzyılda bulunup Villoison tarafından 1781'de Venedik'teki Marciana Millî Kütüphanesi'nde keşfedilmiş serilerdir. (daha detaylı bilgi için bkz. Venetus A, Homeric scholarship).Hesiodos, Pindaros, Sofokles, Aristofanes ve Rodoslu Apollonios üzerine olan scholialar da son derece önemli addedilmektedir. Latince en önemli olanlar Servius'un Virgilius üzerine, Acro ve Porphyrio'nun Horatius üzerine ve Donatus'un Terentius üzerine olan eserleridir.

Antik açıklamaların listesi

Bazı antik şerh örnekleri "şerh (scholia)" yerine "açıklama" sıfatıyla nitelendirilecek derecede yeterli kalite ve önem arz etmektedirler. Ticari bir çevirinin varlığı genellikle "şerh (scholia)" ve "yorum"ları ayırt etmek için kullanılır. Aşağıda, ticari çeviri yapıldığı belirtilen antik açıklamaların kronolojik bir listesi verilmiştir:

  • Asconius (muhtemelen milattan sonra 55 dolaylarında) Cicero'nun Pro Scauro, In Pisonem, Pro Milone, Pro Cornelio ve In Toga Candida'sı üzerine
  • Servius (muhtemelen milattan sonra 400 dolaylarında) Virgilius'in Aeneis'i üzerine
  • Macrobius (muhtemelen milattan sonra 400 dolaylarında) Cicero'nun Scipio'nun Rüyasıüzerine
  • Proclus (muhtemelen milattan sonra 440 dolaylarında) Platon'un Parmenides, Timeos ve Öklit'in Elementler'i üzerine
  • Boethius (muhtemelen milattan sonra 520 dolaylarında) Cicero'nun Topica'sı üzerine

Diğer kullanımlar

  • Spinoza, Etika'sındaki önermelerin birçoğunu, bireysel önermelerin yorum ve açılımlarını veya bazen birkaç önermenin üzerinden geçen varımların kısa sonuç bölümlerini kendi şerhi ile açıklamıştır.
  • Modern matematik metinlerinde, scholia sağlamanın geniş olarak açıklandığı veya daha öncesinde verilen kanıtlar ile karşılaştırıldığı dipnotlar olabilir. Bu noktada Bayes'in, Bernoulli Yöntemi'nin katsayısal önsel olasılığından ötürü Sürekli Tekdüze Dağılım varsayımı için bir gerekçe ileri sürdüğü scholiumu meşhur bir örnek olarak gösterilebilir.[2] Nispeten farklı bir kullanımın bir başka meşhur örneği Brook Taylor'un, sunulan önerilerin genellikle önerinin önemini daha kapsamlı bir vaziyette açıklayan bir şerhçe takip edildiği, Methodus Incrementorum'unda görülebilir.
  • Scholia, klasik çalışmalar alanında akademik bir dergidir.[3]
  • Wikidata üzerinden, özellikle bilimsel yayınlar için tarama yapan arama motoru: Scholia
  • Nicolás Gómez Dávila çalışmaları neredeyse tamamen örtülü bir metnin, kendisinin"escolios" ("açıklamalar") olarak adlandırdığı özdeyişlerinden oluşan, modernliğin en akılcı eleştirmenlerinden birisiydi.

Kaynakça

Alıntılar

  1. ^ Cicero Ad Atticum 16.7.
  2. ^ Murray, F. H. (Şubat 1930). "Note on a scholium of Bayes". Bulletin of the American Mathematical Society. 36 (2). American Mathematical Society. ss. 129-132. 4 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2018. 
  3. ^ Scholia 11 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Scholia reviews 1 Temmuz 2001 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça

  • Dickey, Eleanor. Ancient Greek Scholarship: A Guide to Finding, Reading, and Understanding Scholia, Commentaries, Lexica, and Grammatical Treatises. Oxford: OUP for the APA, 2007. ISBN 0-19-531293-7.
  • Reynolds, L.D. and N.G. Wilson. Scribes & Scholars: a Guide to the Transmission of Greek & Latin Literature, 3rd ed. Oxford: Clarendon Press, 1991. ISBN 0-19-872146-3.
  • Bu madde şu anda kamu malı olan bir yayından metin içermektedir: Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Scholium". Encyclopædia Britannica (11th ed.). Cambridge University Press.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İbn Rüşd</span> Arap filozof, bilim insanı ve yazar (1126–1198)

İbn Rüşd, Endülüslü-Arap felsefeci, hekim, fıkıhçı, matematikçi ve tıpçı. Tercüme ve yorumlamalarıyla Aristo'yu Avrupa'ya yeniden tanıtmıştır. İslam felsefesinde Aristocu akım olan meşşailiğin temsilcilerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Homeros</span>

Homeros Antik Çağ'da yaşamış İyonyalı ozan. Batı edebiyatının ilk büyük eserleri kabul edilen İlyada ve Odysseia destanlarının yazarı veya derleyicisi olduğu kabul edilmektedir. Smyrna (İzmir) bölgesinde yaşamış olduğu sanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Apollonios (Pergeli matematikçi)</span> Konik kesitler üzerine yazılarıyla tanınan antik Yunan coğrafyacı ve astronom

Pergeli Apollonius, konik kesitler üzerindeki çalışmaları ile tanınan Antik Yunan geometri uzmanı ve astronom. Öklid ve Arşimet'in konuya katkılarından başlayarak, onları analitik geometrinin icadından önceki duruma getirdi. Elips, parabol ve hiperbol terimlerinin tanımları bugün kullanımda olanlardır.

Maddecilik, özdekçilik veya materyalizm, her şeyin maddeden oluştuğunu ve bilinç de dahil olmak üzere bütün görüngülerin maddi etkileşimler sonucu oluştuğunu öne süren, a priori olan hiçbir metafiziksel kavramı kabul etmeyen felsefe kuramıdır. Bir diğer deyişle madde, var olan tek tözdür. Maddecilik "fiziksel maddenin tek veya esas gerçeklik olduğu" yönündeki kuramdır.

<span class="mw-page-title-main">Aizanoi</span>

Aizanoi, Kütahya şehir merkezine 58 kilometre uzaklıkta, Çavdarhisar ilçesinde bulunan antik kenttir.

<span class="mw-page-title-main">Misya</span>

Misya, Antik Çağ'da Anadolu'nun kuzeybatısında yer alan ve günümüzde yaklaşık olarak Bandırma, Erdek, Balıkesir, ilinin tümünü, Manisa, İzmir, Kütahya, Bursa, Çanakkale illerinin bir kısmını kapsayan bölge ve çevrenin adıdır. Herodot’tan 400 yıl sonra Amasya doğumlu coğrafyacı Strabon yazdığı Coğrafya isimli kitabında Uludağ, Olympos ve Mysia Olympos’u olarak geçer. Strabon, Mysia isminin aslının Lidya'lılarda gürgen ağacı anlamına gelmekte olduğunu belirtir. Ünlü coğrafyacı, Prusia (Bursa) kentinin Mysia Olympos’u (Uludağ) eteklerinde kurulduğunu, Frigyalılar ve Misyalılar sınır komşusu olduğunu belirtir.

<span class="mw-page-title-main">Thomas Bayes</span> Bayes teoremi ile bilinen İngiliz matematikçi

Thomas Bayes ( BAYZ

<span class="mw-page-title-main">Fizik tarihi</span> fizik biliminin tarihi

Fizik, felsefe ürünü bir çalışma alanıdır ve bu yüzden 19. yüzyıla kadar doğa felsefesi diye adlandırıldı. Ünlü fizik bilgini Isaac Newton (1642-1726) bile temel yapıtını "Doğa Felsefesinin Matematiksel İlkeleri" olarak adlandırmış ve kendisini de bir doğa filozofu olarak görmüştür. Günümüzde ise fizik; madde, enerji ve bunların birbiri arasındaki ilişkiyi inceleyen bir bilim dalı olarak tanımlanır. Fizik bir bakıma en eski ve en temel kuramsal bilimdir; onun keşifleri doğa bilimleri'nin her alanı hakkındadır çünkü madde ve enerji; doğanın temel ögeleridir. Diğer bilim dalları genellikle kendi alanlarıyla sınırlıdır ve fizikten sonradan ayrılıp bir bilim dalı olmaya hak kazanmış diye düşünülebilinir. 16. yüzyılda fizik doğa bilimlerinden ayrılmış, Rönesans dönemi sonrasında hızla artan bilgi birikimi ile mekanik, optik, akustik, elektrik gibi alt bilim dalları ortaya çıkmıştır. Fizik günümüzde klasik fizik ve modern fizik olarak ikiye ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">Antik Yunan astronomisi</span>

Yunan astronomisi klasik antik dönemde Yunan dilinde yazılmıştır ve antik Yunan, Helenistik, Greko-Romen ve geç dönem antik çağlarını kapsar. Yunanca, Helenistik dönemden Büyük İskender'in fethini takip eden süreçte bilimin dili haline geldiği için antik Yunan astronomisi coğrafi sınırları aşmıştır. Bu yüzden Helenistik astronomi olarak da adlandırılır. Helenistik ve Roma dönemleri boyunca Yunan olan veya olmayan birçok astronom, çalışmalarını Yunan geleneklerini kullanarak Ptolemaios krallığındaki İskenderiye kütüphanesini de içeren büyük bir enstitüde yürütüyordu.

<span class="mw-page-title-main">Dikaiarhos</span> MÖ 4. yüzyıl Yunan filozof ve coğrafyacı

Messanalı Dicaearchus, ayrıca Dicearchus veya Dicearch olarak da bilinen Yunan filozof, kartograf, coğrafyacı, matematikçi ve yazardır.

Ascalonlu Eutocius, çeşitli Arşimet incelemeleri ve Apollonius'un Konikleri üzerine yorumlar yazan bir Yunan matematikçi.

Antinouplisli Serenus, Roma Mısır'ındaki Geç Antik Thebaid'den bir Yunan matematikçi.

Bu, "Antik Yunan matematikçilerinin zaman çizelgesi"dir..

<span class="mw-page-title-main">Sakız Adalı Hipokrat</span> MÖ 5. yüzyılda yaşamış Yunan matematikçi ve astronom

Sakız Adalı Hipokrat eski bir Yunan matematikçi, geometrici ve astronom.

Rodoslu Attalus MÖ 2. yüzyılda Rodos'ta yaşamış ve Hipparchus'un çağdaşı olan eski bir Yunan gramerci, astronom ve matematikçi.

Gemi Kataloğu, Homeros'un İlyada destanında 2. kitapta yer alan epik bir katalogdur ve Truva'ya yelken açan Akha ordusundaki birlikleri sıralar. Katalog, her bir birliğin liderlerinin isimlerini, bazen kişilerin soylarını ve yerlerini, bazen lakaplarını ve kaç adet gemi ve adam ile Truva'ya geldiklerini anlatır. Aynı şekilde Truvalılar ve müttefikleri Kataloğu (2.816-877) ile devam eder. Benzer bir katalog Pseudo-Apollodoros Bibliotheka'da da yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bibliothiki (Sahte Apollodoros)</span> Sahte-Apollodorosun çalışması

Bibliothiki ayrıca Sahte-Apollodoros Bibliothiki'sı olarak da bilinir. Yunan mitleri ve kahramanlık efsanelerinin bir özetidir ve genellikle MS birinci veya ikinci yüzyıla tarihlenen üç kitap halinde düzenlenmiştir.

Panopolis'li Nonnus'(Nónnos ho Panopolítēs, fl. MS 5. yüzyıl), İmparatorluk Roma döneminin en dikkate değer Yunan epik şairiydi. O, Mısır Thebaid'teki Panopolis'in (Ahmim) yerlisiydi ve muhtemelen MS 5. yüzyılda yaşadı.Tanrı Dionysos'un destansı bir hikâyesi olan Dionysiaka'nın ve Yuhanna İncili'nin bir yorumu olan Metabol'un şairi olarak bilinir. Dionysos destanı, Dionysos'un hayatını, Hindistan'a yaptığı seferi ve batıya muzaffer dönüşünü anlatır, Homeros Yunancası ve daktili heksametre ile yazılmıştır ve 20.426 satır ile 48 kitaptan oluşur.

Epik Döngü, Eski Yunan destanlarının derlemesidir ve daktilik ölçü ile yazılıp, Truva Savaşı'nı konu alırlar. Bunlar sırası ile Cypria, Aethiopis, sözde Küçük İlyada, Iliupersis, Nostoi ve Telegoni'dir. Bilginler bazen Epik Döngü şiirleri arasına Homeros destanlarını katarlar; ancak Epik Döngü terimi daha çok Homeros'un olmayan şiirleri belirtmek için kullanılır.

Soli'li Krantor, Platon'un eserleri üzerine yorumlar yazan ilk filozof olan Antik Yunan filozofu ve Eski Akademi üyesiydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.