İçeriğe atla

Şemsiruhsar Hatun

Şemsiruhsar Hatun
Doğum1552[1]
Arnavutluk
Ölüm18 Ekim 1613 (61 yaşında)
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
EvlilikIII. Murad
AileRukiye Sultan

Şemsiruhsar Hatun[2][3] (Osmanlı Türkçesi: شمس رخسار خاتون‎) III. Murad'ın cariyesiydi.

Etimoloji

Saray hizmetine girdiğinde kendisine "güneş yüzlü" veya "güneş yanaklı" anlamına gelen Türkçe ve Farsça Şems-î-Rûhsâr (Osmanlı Türkçesi: شمس رخسار) adı verildi. Farsça Şems "Güneş", Rûhsâr ise yanak veya yüz demektir. Burada "güneş" (Şems) kelimesi yanak veya yüz (Ruhsar) için bir kinaye olarak kullanılmıştır.

Biyografi

Geçmişi hakkında hiçbir şey bilinmiyor. Vakfiyelerde, onu Hātun binti Abd-ül Gaffar (Abdül Gaffar'ın kızı) olarak yazıldığı ve bu; babasının "Türk olmuş", yani İslam'a geçmiş bir Pontus Rumu olduğu yönündeki yaygın görüşü destekliyor. Kendisini Türk olarak tanımladığı için de asıl adı bilinmiyor. Müslüman olmuş bir harem cariyesi olması da kuvvetle muhtemeldir. "Bağışlayanın Kulu" anlamına gelen Abd-ül Gaffar, klasik Osmanlı döneminde İslam'a geçen birçok Balkan ve Anadolu Hristiyanı için kullanılan isimdi.

Nispeten belirsiz olmasına rağmen, Haseki olmayan cariyeler, statü ve güçten tamamen yoksun bırakılmadı ve bir kız annesi Şemsiruhsar Hatun da bu cariyeler gibi sarayda yaşamıştır. Medine'deki Peygamber mescidinde Kur'an-ı Kerim okunması için vakfiyesi vardır.[4]

1022/1613 tarihli vakfiyede Şemsiruhsar Hatun'un 1613'te ölümü hakkında bilgi verilmektedir:

"...Merhum Hazret-i Murad Han tabe serahu evlâd-ı emcadından Rukiye Sultan Hazretlarinin valide-î macideleri olub bundan akdem takdir-î rabbanî birle veda-î âlem-î fânî eden merhum ve mebrure sahibetü'l-hayrat ve'l hasenet ve rağibatü's-sadaqat ve'l-meberrat Şemsiruhsar Hatun ibn Abdülgaffar nam müteveffiyenin...[5]

Ailesi

Kızı Rukiye Sultan.[5] 21 Şubat 1613'te Rumeli Beylerbeyi Vezir Damad Nakkaş Hasan Paşa ile evlendi.[6]

Kaynakça

  1. ^ Uluçay 2011, p. 293.
  2. ^ Sultan III. Murad'ın kırk karısı ve cariyesi (haseki rütbesi olmayan) vardı, bunlardan Prenses Rukiye'nin annesi Şemsiruhsar Hatun da vardı.
  3. ^ 40'ı aşkın hasekisi olan III. Murad'ın kadınlarının adlarını ve sayılarını tespit etmek pek zor. Bu, babasında da aynı şekildedir. Nurbanu Sultan ve Safiye Sultanların, kocalarının cariyelerle münasebette bulunmalarına göz yummakla beraber, daima baş kadın mevkiini muhafaza ettikleri biliniyor. Bununla beraber Alderson, Safiye Sultan'dan başka III. Murad'ın kadınlarının isimlerini vermektedir: Mihriban, Nazperver Şahihuban, Fahriye? oğlu Mehmed tarafından takdim edilen Islav soyundan bir cariye. Sod. Tablo XII. Ahmet Refik Bey de Nazperver ile Şahihuban'ın haseki olduğunu kabul ediyor. Kadılınlar Saltanatı, I., 103, 111.
  4. ^ Leslie P. Peirce (1993). İmparatorluk Haremi: Osmanlı İmparatorluğu'nda Kadın ve Egemenlik 27 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Oxford Üniversitesi Yayınları. P. 129. ISBN 978-0-195-08677-5.
  5. ^ a b M. Çağatay Uluçay (2011). Padişahların kadınları ve kızları. Ötüken. ISBN 978-9-754-37840-5. p.74
  6. ^ "Turkey: The Imperial House of Osman". 2 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2014. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hürrem Sultan</span> Osmanlı padişahı I. Süleymanın nikâhlı eşi II. Selimin validesi Kadınlar Saltanatını başlatan sultandır

Hürrem Sultan, Osmanlı İmparatorluğu'nun onuncu padişahı ve 89. İslam Halifesi I. Süleyman'ın nikâhlı eşi, sonraki padişah II. Selim ile Şehzade Mehmed, Mihrimah Sultan, Şehzade Abdullah, Şehzade Bayezid ve Şehzade Cihangir'in annesi, Haseki Sultan.

<span class="mw-page-title-main">III. Mehmed</span> 13. Osmanlı padişahı (1595–1603)

III. Mehmed, divan edebiyatındaki mahlasıyla Adlî, 13. Osmanlı padişahı ve 92. İslam halifesidir. Sancağa giden son, I. Süleyman'dan 30 yıl sonra sefere çıkan ilk padişahtır ve bu nedenle de Avusturya’ya karşı kazanılan Eğri Kuşatması’nda ordunun başında olması nedeniyle kendisine Eğri Fatihi unvanı verilmiştir. Döneminde gerçekleşmiş olan Haçova Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa topraklarında kazandığı son büyük zaferidir. Sancak düzenini kaldırmış ve kendisinden önceki hükümdarlar dönemlerinde de süren Celali İsyanları’nı 1595-1603 yılları arasında kanlı şekilde bastırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">III. Murad</span> 12. Osmanlı padişahı (1574–1595)

III. Murad, divan edebiyatındaki mahlasıyla Muradi, 12. Osmanlı padişahı ve 91. İslam halifesi. Saltanatı sırasında Osmanlı İmparatorluğu en geniş sınırlara ulaşmasına rağmen, devletteki yozlaşma yine saltanatı sırasında başlamıştır. Saltanatı boyunca sefere gitmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sultan</span> İslam devletlerinde hükümdarlara verilen bir lakap

Sultan, tarihte pek çok farklı anlamda kullanılmış olan İslamî bir sıfattır. Sözcük olarak "güç", "otorite", "yönetici" anlamlarına gelir. Genelde bağımsızlığını ilan eden İslam hükümdarları tarafından kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Safiye Sultan</span> III.Murad Hanın Hasekisi ve III.Mehmed Hanın validesi. Valide Sultan (1595 - 1603)

Safiye Sultan veya Melike Safiye Sultan, Osmanlı Padişahı III. Murad'ın eşi ve Sultan III. Mehmed'in annesi.

Afife Nurbanu Valide Sultan, Osmanlı Padişahı II. Selim'in yasal eşi olarak Haseki Sultan, Sultan III. Murad'ın annesi ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Valide Sultan'ıdır. Haseki Hürrem Sultan'ın gelinidir. Kadınlar Saltanatı döneminin en önemli isimlerinden biriydi. Çelişkili teoriler onu Venedikli, Yahudi veya Yunan kökenli olarak tanımlıyor. Doğum adı Cecilia Venier-Baffo, Rachel veya Kalē Kartanou olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Kösem Sultan</span> Osmanlı İmparatorluğunun Saltanat Naibi Sultan I.Ahmedin nikâhlı eşi, IV. Murad ve I. İbrahimin validesi ve torununun (IV. Mehmed) saltanatını gören tek Valide Sultandır

Mahpeyker Kösem Sultan, Osmanlı İmparatorluğu tarihinin en güçlü kadın figürlerinden birisi, Sultan I. Ahmed'in nikâhlı eşi ve IV. Murad ve İbrahim'in annesidir. Osmanlı tarihinin en güçlü ve etkili kadınlarından biri ve aynı zamanda sonradan Kadınlar Saltanatı olarak adlandırılan dönemin merkezi bir figürü oldu. Naip olarak, Osmanlı İmparatorluğu'nu yaklaşık 20 yıl boyunca etkin bir şekilde yönetti.

<span class="mw-page-title-main">Saliha Dilaşub Sultan</span> Sultan İbrahimin Hasekisi ve II.Süleymanın validesi. Valide Sultan (1687 - 1689)

Saliha Dilâşub Sultan Osmanlı İmparatorluğu'nun Valide Sultanı, padişah II. Süleyman'ın annesi ve Sultan İbrahim'in eşiydi.

Bayram Paşaya da Ladikli Bayram Paşa olarak da bilinir, IV. Murad saltanatında 2 Şubat 1637 - 26 Ağustos 1638 tarihleri arasında bir yıl altı ay yirmi iki gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. Aynı zamanda I. Ahmed'in kızı Hanzade Sultan'ın eşidir. İstanbul'un Bayrampaşa ilçesi onun adını taşımaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'nda kölelik</span> Osmanlı ekonomisinde ve toplumunda insan köleliği

Osmanlı İmparatorluğu'nda kölelik, Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomisinin ve geleneksel toplumunun yasal ve önemli bir parçasıydı. Köle edinilen ana kaynaklar Güney Avrupa, Doğu Avrupa, Balkanlar ve Kafkasya'daki savaşlar, siyasi olarak organize edilmiş köleleştirme seferleri ve Afrika'dan getirilen siyahilerin satıldığı köle ticaretiydi. Büyük askeri seferlerin ardından köle satış fiyatlarının düştüğü bilinir. Osmanlı İmparatorluğu'nun idari ve siyasi merkezi olan İstanbul'da, 16. ve 17. yüzyıl nüfusunun yaklaşık beşte biri kölelerden oluşuyordu. Bu yüzyılların gümrük istatistikleri, İstanbul'un Karadeniz'den yaptığı ilave köle ithalatının 1453'ten 1700'e kadar toplam 2,5 milyon civarında olabileceğini gösteriyor.

<span class="mw-page-title-main">Emetullah Râbia Gülnûş Sultan</span> IV. Mehmedin tek hasekisi iki oğlunun döneminde Valide Sultanlık yaptı. Haseki Sultan ünvanını kullanan son kadındır.

Emetullah Râbia Gülnûş Sultan, Osmanlı İmparatorluğu'nun Valide Sultan'ı, İki ayrı padişahın annesi ve Sultan IV. Mehmed'in tek hasekisi. Osmanlı İmparatorluğunda Haseki Sultan unvanını kullanan son kadın sultan.

<span class="mw-page-title-main">Ayazma Camii</span>

Ayazma Camii, İstanbul'un Üsküdar ilçesinin Aziz Mahmud Hüdayi Mahallesi'nde yer alan, Osmanlı Dönemi'nden kalma tarihi bir camidir. 26. Osmanlı Padişahı III. Mustafa tarafından, annesi Mihrişah Emine Sultan ve ağabeyi Şehzade Süleyman adına yaptırılmıştır. Mimarı Mehmed Tahir Ağa'dır. Yapımına 1758 yılında başlanan cami, 2 yıllık inşaat sürecinden sonra 1760 yılında ibadete açılmıştır. Cami mimari olarak Osmanlı ve Barok esintilerini yansıtmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gülfem Hatun</span> I. Süleymanın eşi

Gülfem Hatun (ö. 1561 veya 1562, İstanbul), Osmanlı Padişahı I. Süleyman'ın eşi. Cariye kökenlidir.

Ayşe Sultan, Osmanlı padişahı III. Murad'ın ilk ve en sevdiği kız evladıdır. Ayşe Sultan'ın annesi, III. Murad'ın en çok sevdiği Haseki Safiye Sultan'ın kızıdır. Osmanlı paşaları Damat İbrahim Paşa'nın, Yemişçi Hasan Paşa'nın ve Güzelce Mahmud Paşa'nın zevcesi idi.

Fatma Hatun Osmanlı padişahı II. Murad'ın kızı ve Fatih Sultan Mehmed'in ablasıdır.

Atike Sultan ya da Burnaz Atike Sultan Osmanlı padişahı I. Ahmed'in kızı; IV. Murad, I. İbrahim ve Şehzade Kasım'ın kız kardeşidir.

<span class="mw-page-title-main">Naime Sultan</span> Osmanlı prensesi

Fatıma Naime Sultan, Sultan II. Abdülhamid'in ve Bidâr Kadınefendi'nin kızı.

<span class="mw-page-title-main">Refia Sultan (Abdülmecid'in kızı)</span> Osmanlı prensesi (1842-1880)

Refia Sultan, Sultan Abdülmecid'in ve Gülcemal Kadınefendi'nin kızı, Sultan Reşad ile Fatma Sultan'ın öz kız kardeşi.

<span class="mw-page-title-main">Canfeda Hatun</span> III. Murad döneminin harem kethüdası

Canfeda Hatun, III. Murad döneminin harem kethüdası.

Mihrimah Sultan III. Murad ile Safiye Sultan'ın kızı ve III. Mehmed'in kardeşi olan Osmanlı prensesi.