İçeriğe atla

Şemse

Şemse örneği

Şemse (Arapça: ﺷﻤﺴﻪ) Arapça şems: güneş sözcüğünden gelir.[1] İslam sanatında tezhip, ciltçilik ve işlemelerde görülen güneş şeklinde yuvarlak ya da eliptik süsleme motifinin ismidir. Türk süsleme sanatında form olarak çok beğenildiği için Edirnekâri, cilt, tezhip, kat’ı, malakâri, minyatür, deri, maden, çini, porselen, cam, ahşap, halı (özellikle Uşak) sanatlarında ve gömüt taşı işlemeciliğinde sıklıkla kullanılır. Tespihlerde püskül yerine takılan küçük makrame örgüsü kurslara da şemse denir. Şemsenin alt ve üst uçlarında yer alan süslü paftalara salbek denir. Şemseler salbekli ya da salbeksiz olarak iki türlüdür.[1][2][3][4]

Tekniklere göre şemse çeşitleri

  • Gömme şemse
  • Soğuk şemse
  • Yazma şemse
  • Mülevven şemse
  • Mülemma şemse
  • Alttan ayırma şemse
  • Üstten ayırma şemse
  • Müşebbek ya da kat’ı şemse
  • Zerduz şemse
  • Yekşah şemse
  • Lake şemse

Süsleme türlerine göre şemse çeşitleri

  • Geometrik
  • Rumi
  • Hatayi
  • Bulut
  • Şükûfe
  • Figürlü
  • Lake

Kaynakça

  1. ^ Bozkurt, Nebi. "Şemse". TDV İslam Ansiklopedisi. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2020. 
  2. ^ "Şemse". Kubbealtı Lugat. 16 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2020. 
  3. ^ Bakır, Turan. "İznik Çinilerinde Şemse Formu". Dergipark. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2020. 
  4. ^ Özcan, Yılmaz (1990). Türk Kitap Sanatında Şemse Motifi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları 1124. ISBN 975-17-0584-3. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Geleneksel Türk sanatları, Türk kültürü'nün bir kısmını meydana getiren sanat ve sanat türlerinin genel adıdır. Geleneksel Türk sanatlarının bir kısmı İslam öncesi dönemden kaynaklanır. Bir kısmı ise İslam ile birlikte gelişmiştir. Bu sanatların başında hat sanatı, tezhip, minyatür ve ebru gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İshak Paşa Sarayı</span> Tarihî saray

İshak Paşa Sarayı; Ağrı'nın Doğubayazıt ilçesinde bulunan bir saraydır. Yapımına 1685 yılında başlanan ve 1784'te tamamlanan saray; içinde barındırdığı cami, türbe, kütüphane, mahzenler, koğuşlar, harem ve selamlık bölümleri ile büyük bir yapı kompleksidir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde inşa edilmesine karşın genel olarak Selçuklu mimarisinden izler taşıyan İshak Paşa Sarayı'nda; Batı kökenli barok, gotik, rokoko ve ampir gibi sanat akımlarının etkileri de gözlemlenir. 2000 yılından beri UNESCO'nun Dünya Mirası Geçici Listesi'nde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Minare</span>

Minare, İslam dininin ibadet yeri olan camilerde namaza çağrıyı bildirmek ve sala okumak için inşa edilmiş ana yapıdan yüksek tasarlanan yapılardır. Namaza çağrının o mahaldeki herkesin işitebileceği yüksek bir yerden okunması, ibadethanelerde minare inşasının esasını teşkil etmektedir.

Sahın veya Sahn, İslam mimarisinde etrafı duvar veya revaklarla çevrili avlu.

<span class="mw-page-title-main">Mezopotamya mimarisi</span>

Mezopotamya sözcüğü Grekçe Potamos (nehirler) ve Mezos (arası)sözcüklerinin birleşiminden doğmuştur ve bu yeni sözcük genel anlamda Fırat ve Dicle nehirlerinin Anadolu'yu terk ettiği bölgeden başlayıp iki nehrin birleşerek Basra körfezine döküldüğü noktaya dek uzanan nehirler arasındaki geniş alanı kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Svastika</span> Avrasyadaki antik dinlerde ve 20. yüzyılda Nazi Partisi ve rejimince kullanılmış sembol

Svastika veya gamalı haç, tarih öncesi dönemlerden kalma bir semboldür. 1920'li yıllar itibarıyla Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisinin svastika sembolünü yoğun olarak kullanması nedeniyle Batı dünyasında bu sembol nasyonal sosyalizm ve aşırı sağ ideolojilerle sıklıkla ilişkilendirilebilmektedir.

Çini, bir yüzü sırlı, su geçirmez bir tabaka veya cam ile seramiğin ateşle birbirine kaynaştırılması sonucu ortaya çıkan levhadır.

<span class="mw-page-title-main">Şişli Camii</span> İstanbul, Türkiyede bir cami

Şişli Camii, İstanbul, Türkiye'de, Şişli ilçesinde bulunan bir camidir. Halâskârgazi Caddesi ile Abide-i Hürriyet Caddesi'nin kesişmesiyle oluşan bir adacıkta konumlanır.

Yağcıbedir halıları, özellikle Balıkesir'in Sındırgı ve Bigadiç köylerinde, Yörükler tarafından dokunan ve önemli kültürel değere sahip motifleri olan bir halı türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Tezhip</span> süslemeli el yazması

Tezhip kelimesi, Arapça zeheb (altın) kökünden türemiş olup, ‘altınlamak’ anlamına gelir. Çoğulu olan “tezhibat” “altınlama süslemeler” demektir. Tezhip günümüzde daha çok İslam kökenli kitap bezeme sanatlarına verilen addır. Tezhip sanatını icra eden erkeklere müzehhip kadınlara müzehhibe adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">El yazması</span>

Elyazması ya da el yazması, elle yazılan ve çizimleri yapılan; genellikle edebî, sanatsal ya da tarihî önemi haiz kitap.

<span class="mw-page-title-main">Süheyl Ünver</span> Türk hekim ve yazar

Ahmet Süheyl Ünver, Türk yazar ve doktor.

Hâlkâr; geleneksel Türk sanatlarının bir dalı olan tezhip sanatında kullanılan bir tekniktir. Tezhibin kelime anlamı "yalnız altınla yapılan süsleme"dir. Halkârın anlamı ise süslemedir. Bu süsleme, altınla ya da boya ile degrade tarzda sulandırılıp motiflerin uçlarında renk yoğun bırakılarak yapılan bir tarzdır. Altın, jelatinli su yardımı ile sürülür, uçlarda direkt bırakılırsa esas halkâr, fırça ile ince şekilde taranırsa Tarama Halkâr, altın ile beraber renkte uygulanır ise zerşikâf adını alır. Koyu zeminlerde uygulanırsa daha gösterişli olur. Zermühre denilen akik veya doğal taş yardımı ile de altın parlatılabilir. Mat bir parlama için ise eskiz veya ince kağıt üzerine koyularak mühre yapılır. Uygulanan Halkârlı desenlerin tahrirleri farklı renk altın veya boyalar ile de yapılabilir.

<span class="mw-page-title-main">İzmit Saat Kulesi</span> Kocaelinin İzmit ilçesinde bulunan bir saat kulesi

İzmit Saat Kulesi ya da diğer adıyla Kocaeli Saat Kulesi, Kocaeli'nin merkezi İzmit'te yer alan bir saat kulesidir. Hem ilin hem de şehrin sembolleri arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Çifte Minareli Medrese (Erzurum)</span> Erzurum, Türkiyede bir medrese

Çifte Minareli Medrese, Türkiye'de Erzurum İlinde bulunmaktadır. Selçuklular dönemine aittir. Bu tarihî eser günümüze kadar varlığını koruyabilmiş ve bulunduğu şehrin sembolü haline gelmiştir. Her yıl binlerce yerli ve yabancı turist tarafından ziyaret edilir.

<span class="mw-page-title-main">Kûfî</span> Bir Arap yazı çeşidi

Kûfi, Küfi veya Kufi,

Cahide Keskiner Türk tezhip ve minyatür sanatçısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Başdurak Camii</span> İzmir, Türkiyede bir cami

Başdurak Camii, İzmir'in Konak ilçesinde bulunan, Kemeraltı Çarşısı'nın ana güzergâhlarından olan Anafartalar Caddesi üzerindeki cami.

Kemeraltı Camii, İzmir'in Konak ilçesinde bulunan, adını içinde bulunduğu Kemeraltı Çarşısı'ndan alan, çarşının ana güzergahlarından olan Anafartalar Caddesi üzerindeki camidir. Yusuf Çavuşzade Ahmet Ağa Camii ve Mûsâ Bâlî Camii olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Süsleme</span>

Süsleme, bazı ilavelerle bir şeyi daha çarpıcı bir hale getirme sanatıdır. Başka bir değişle süsleme bir yeri veya bir başka sanat eserini süsleyip güzelleştirmektir. Mimarlık ve dekoratif sanatta, süsleme bir yapının veya nesnenin parçalarını süslemek için kullanılan bir dekorasyondur. Anıtsal heykel ve dekoratif sanattalardaki eşdeğerleri gibi büyük figüratif elemanlar bu terimden dışlanmıştır. Çoğu süs eşyası insan figürlerini içermemektedir. Genel ölçeğe göre küçüklerdir.