İçeriğe atla

Şeki Han Mezarlığı'ndaki epigrafik anıtlar

Koordinatlar: 41°12′09″K 47°11′30″D / 41.20250°K 47.19167°D / 41.20250; 47.19167
Han Mezarlığı
Şeki'deki Han Camii ve Han Mezarlığı
Harita
Ülke(ler) Azerbaycan
Şehir(ler)Şeki
Koordinatlar41°12′09″K 47°11′30″D / 41.20250°K 47.19167°D / 41.20250; 47.19167
Dinİslam (sünni)
Açılış1815

Şeki Han Mezarlığı'ndaki epigrafik anıtlar, şu anda ya da bir zamanlar var olan yazıtlı mezar taşları, yazıtlı mezar taşları parçaları ve bir yazıtlı mezarüstü taşdan oluşmaktadır.

Genel bilgi

Şeki Han Camii'nin doğu tarafında yer alan Şeki Han Mezarlığı'nda 15-20 adet yazıtlı mezar taşı bulunuyordu.[1] Şu anda sadece 10 adet yazıtlı mezar taşı ve bir adet yazıtlı mezarüstü taş bulunmaktadır.

1961'de Meşedihanım Nemet tarafından yazılan bilimsel bir makalede [1] mezarlıkta bulunan 9 mezar taşı hakkında bilgi verilmiş, 1984 ve 2001 yıllarında yayımlanan kitaplarında[2][3] ise diğer bazı mezar taşları hakkında bilgiler sunulmuştur. Bir mezar taşı parçası üzerindeki yazıtı 2009 yılında Aydın Memmedov okumuş ve bu mezar taşının İsmayıl Han'ın kızı Saadet Begüm'e ait olduğunu ilk kez tespit etmiştir.[4] 2018 yılının sonlarında ise Azerbaycan Millî İlimler Akademisi Şeki Bölgesel Bilimsel Merkezi, mezarlıktaki epigrafik anıtların kapsamlı bir şekilde incelenmesine başlamıştır.

Mezarlıkta Şeki hanlarından sadece birinin - Feth Ali Han'ın, mezarının üzerinde bir mezar taşı bulunmaktadır. 1831'de Astrahan'da hayatını kaybeden kardeşi Muhammedhasan Han'ın da bu mezarlıkta defnedildiği,[5] babası Muhammedhüseyin Han'ın ise Han Camii'nin mihrabı içinde gömüldüğü bilinmektedir,[6] ancak mezar taşları henüz bulunamamıştır.

Şüphesiz ki, Gence'li Cavad Han'ın eşinin de mezarı buradadır; kaynaklarda belirtildiğine göre Cavad Han, Ruslarla savaşta öldürüldükten sonra eşi (Muhammedhasan Han'ın kız kardeşi) Nuhaya dönmüş ve 1830 yılında burada hayatını kaybetmiştir.[7]

2022 yılında gerçekleştirilen "Yukarı Baş" Ulusal Tarih-Mimari Koruma Alanı tarafından yürütülen bilimsel araştırma çalışmalarının sonuçları, Şeki Tarih ve Yerel Kültür Müzesi'nin topladığı ve fonunda sakladığı, devlet koruması altına alınmış dekoratif-uygulamalı sanat örneklerinden olan baş taşlarının bazılarının, geçmişte var olan Şeki Han Mezarlığı'ndaki mezar üstü anıtlar olduğunu ortaya çıkarmıştır. Koruma alanı tarafından yürütülen bilimsel araştırma çalışmaları sonucunda, bu baş taşlarından birinin, genç yaşta ölmüş olan Muhammedhüseyin Han'ın oğluna ait olduğu belirlenmiştir. Bu bulgu, Şeki han mezarlığını inceleyen önceki dönem uzmanlarına bilinmeyen bir gerçektir.

Bazı yazarlara göre 2010 yılı başında mezarlıktan sağlam bir mezar taşı ve çok sayıda mezar taşı parçası alınarak müzeye taşınmıştır.[8] Han mezarlığından çıkarılan mezar taşının tamamı Azerbaycan'ın önde gelen devlet adamı Fetali Han Hoyski'nin üvey kız kardeşi Seltanat Begüm'e, mezar taşı parçalarından biri de Seltanet Begüm'ün (İsmail Han Hoyski'nin kızı) annesi Saadat Beym'e aitti.

Liste

Şəki Xan qəbiristanlığının ümumi görünüşüTelli bəyimin başdaşıƏbdülhəmid ağanın başdaşıTutu ağanın başdaşıHacı Ağa Nigarın/Zeynəbin başdaşıBulaq kitabəsiCəmilə xanımın başdaşıKərim ağa Şəkixanovun başdaşıFətəli xanın başdaşıGüllü xanımın başdaşıGöyçək xanımın başdaşıMustafa ağanın başdaşıBulaq kitabəsi
Şəki Xan qəbiristanlığının ümumi görünüşü
Resim İsim,
Baba adı,
Soyadı 		Doğum
yılı 		Ölüm
tarihi 		Ek not
Mustafa Ağa'nın mezar taşı
Mustafa Ağa Kerim Ağa oğlu Şekihanov≈18311895, 5 Ekim
(Hicri 1313, 17 Cemadiyal-evvel)
Göycek Hanım'ın mezar taşı
Göycek Hanım Muhammedhüseyin Han'ın kızı1849, Mayıs/Haziran ayı
(1265 Hicri yılının Recep ayı)
Güllü Hanım'ın mezar taşı
Güllü Hanım Kerim Ağa kızı Şekikhanova19 Kasım 1858-ci il
(Hicri 12.04.1275)
Fetali Han'ın mezar taşı
Fatali Han
Muhammedhuseyn Han'ın oğlu		11 Mayıs 1815
(Hicri 02.05.1230)
Kerim Ağa Şekihanov'un mezar taşı
Kerim Ağa Fatali Han oğlu Şekihanov≈178810 Aralık 1858
(Hicri 14.05.1275)
Cemile Hanım'ın mezar taşı
Cemile Hanım
Muhammedhuseyn Han'ın kızı		26 Haziran 1835
(Hicri 02.01.1251)
Telli Begüm'ün mezar taşı
Telli Begüm
Abdülhamid ağa kızı		1899/1900
(Hicri 1317)
Abdülhamid Ağa'nın mezar taşı
Abdülhamid Ağa
Abdülhaşim Ağa oğlu		1854/1855
(Hicri 1271)
Tutu Ağa'nın mezar taşı
Tutu Ağa
Muhammedhasan Han kızı		23 Kasım 1859
(Hicri 23.04. 1276)
Hacı Ağa Nigar/Zeynep'in mezar taşı
Hacı Ağa Nigar/Zeynep'in
mezar taşı		1817/1818
(Hicri 1233) 		Meşedihanim Neymat, 2001 yılında yayınladığı kitabında mezar taşındaki ismi "Hacı Ağa Beyin kızı Zeynep" olarak göstermiş,[3] ancak 1981 yılında yayınladığı kitabında bu ismi "Hacı Ağa Nigar Hacı kızı"[9] olarak sunmuştur.
Seltanet Begüm'ün mezar taşı
Seltanet Begüm
İskender Han kızı		5 Ocak 1869
(Hicri 22.09.1285) 		2010 yılının başında bu sağlam mezar taşı, çeşitli parçalarıyla birlikte mezarlıktan alınarak, R.b. Efendiyev'in adını taşıyan Şeki Tarih ve Yerel Kültür Müzesi'ne götürüldü ve bugüne kadar orada muhafaza ediliyor.[8] Seltanet Begüm Azerbaycan'ın önde gelen devlet adamı Fetali Han Hoyski'nin üvey kız kardeşiydi.
Seadat Hanım'ın mezar taşı
Seadat Hanım
İsmail Han kızı		181924 Temmuz 1892-cu il
(Hicri 28.12.1309) 		2010 yılının başında mezarlıktan alınarak R.b. Efendiyev'in adını taşıyan Şeki Tarih ve Yerel Kültür Müzesi'ne götürüldü ve bugüne kadar orada muhafaza ediliyor. Seadat Hanım'ın annesi Tuti Ağa'ydı.
Bulaq yazıtı
Muhammed Paşa
Ahmed Han oğlu		20 Mayıs
1859
(Hicri 17 Şevval 1275)		5 Ekim 1920
(Hicri 21 Muharrem 1339) 		Çeşme taşına kazınmış bir yazıt

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Nemətova M.S. 1961, s. 18-37.
  2. ^ Нейматова М.С. 1981, s. Нейматова М.С..
  3. ^ a b Нейматова М.С. 2001, s. 108.
  4. ^ Məmmədov A.S. 2009, s. 4.
  5. ^ Tahirzadə Ə.Ş. 2005, s. 277.
  6. ^ Salman Mümtaz 1925.
  7. ^ AKAK, səh.: 905, 1875.
  8. ^ a b Məmmədov A.S. 2010.
  9. ^ Нейматова М.С. 1981, s. 27.

Kaynak

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cengiz Han</span> Moğol İmparatorluğunun kurucusu ve ilk hükümdarı (1162–1227)

Cengiz Han,, Moğol İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk Kağanı olan Moğol komutan ve hükümdardır. Hükümdarlığı döneminde gerçekleştirdiği hiçbir savaşı kaybetmeyen Cengiz Han, dünya tarihinin en büyük askerî liderlerinden birisi olarak kabul edilmektedir. 13. yüzyılın başında Orta Asya'daki tüm göçebe bozkır kavimlerini birleştirip, bir ulus hâline getirerek Moğol siyasi kimliği çatısı altında toplamıştır. Cengiz Han, hükümdarlığı döneminde 1206-1227 arasında, Kuzey Çin'deki Batı Xia ve Jin Hanedanı; Türkistan'daki Kara Hıtay, Maveraünnehir; Harezm, Horasan ve İran'daki Harezmşahlar, Kafkasya'daki Gürcüler, Deşt-i Kıpçak'taki Rus Knezlikleri, Kıpçaklar ile İdil Bulgarları üzerine seferler yaptı. Bunların sonucunda Pasifik Okyanusu'ndan Hazar Denizi'ne ve Karadeniz'in kuzeyine kadar uzanan bir imparatorluk kurdu.

<span class="mw-page-title-main">Semerkant</span> Özbekistan şehri

Semerkant, Özbekistan'ın 12 ilinden biri olan Semerkant ilinin yönetim merkezi olan şehir. Zerefşan Nehri vadisinde, başkent Taşkent'in 275 km güneybatısında yer alır. Nüfus açısından Özbekistan'ın en büyük ikinci şehri, tarihi ve sosyo-kültürel açıdan en önemli şehridir. 2500 sene öncesine dayanan tarihiyle dünyanın en eski şehirleri arasında yer alan Semerkant, İpek Yolu'nun önemli bir kavşağında yer almasından dolayı tarih boyunca siyasi, ekonomik ve kültürel açıdan önemli bir yerleşim yeri oldu.

Piribeyli, Konya'nın Yunak ilçesine bağlı 2013 itibarı ile bir mahalledir.Yunak ilçesinin kuzeybatısında yer alan Piribeyli, dağlık bir bölgede konumlanmıştır. İlçe merkezine uzaklığı ise yaklaşık olarak 20 kilometredir.

<span class="mw-page-title-main">Hansaray</span> Kırım, Bahçesarayda I. Sahib Giray tarafından yaptırılan bir saray yerleşkesi

Hansaray veya Kırım Han Sarayı, Ukrayna'nın Kırım Özerk Cumhuriyeti'deki Bahçesaray şehrinde bulunan I. Sahib Giray tarafından yaptırılan bir saray kompleksidir.

<span class="mw-page-title-main">Revan Hanlığı</span> 1747 ile 1828 yıllarında faaliyet gösteren Türk hanlığıdır. Kökeni Türk olan hanlığın bayrağında elinde kılıç tutan bir aslan sembolü vardır.

Revan Hanlığı, merkezi günümüzdeki Erivan şehrini başkent olarak seçen ve 1747 ile 1828 yıllarında faaliyet gösteren hanlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Şirvanşahlar Devleti</span>

Şirvanşahlar Devleti ,(Arapça/Farsça: شروانشاه) — 861-1538 yılları arasında Güneydoğu Kafkasya'da, ağırlıklı olarak günümüz Azerbaycan Cumhuriyeti'de ve kısmen de günümüz Dağıstan topraklarında var olmuş ve sonradan Azerbaycanlılaşmış bir devlettir. Devletin sınırları doğuda Derbent'ten, Kür Nehri'nin Hazar Denizi'ne döküldüğü noktaya kadar uzanarak, Şirvan tarihi bölgesi ile bazen batıda Gence şehrine kadar ulaşmış, ayrıca farklı dönemlerde Şeki, Karabağ ve Beylegan'ı da kapsamıştır. Başkenti Şamahı ve Bakü olmuştur.

Şeki Han Sarayı

Şeki Han Sarayı, Azerbaycan'ın Şeki şehrinde bulunan eski bir han sarayıdır. Şu anda müze olarak faaliyet göstermektedir. Yukarı Baş Devlet Tarihi-Mimari Koruma Alanı topraklarında bulunan saray, dünya çapında öneme sahip tarihi ve mimari bir anıttır. 18. yüzyılda inşa edilen saray binası, şehrin kuzeydoğu kesiminde, kale duvarlarıyla çevrili alanda yer almaktadır

<span class="mw-page-title-main">İçerişehir</span> Bakünün tarihî çekirdeği

İçerişehir ya da Eskişehir, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'nün tarihî çekirdeği olarak bilinmektedir. Haydar Aliyev Vakfı'nın çalışmaları sonucunda UNESCO'nun Dünya Miras Komitesi'nin 2000 yılında Avustralya'nın Cairns kentinde yaptığı 24. oturumda Şirvanşahlar Sarayı ve Kız Kulesi ile birlikte Dünya Mirası olarak kabul edilen İçerişehir, Azerbaycan'dan listeye dahil olan ilk yapıdır. Bakü'nün en eski kısmı olan İçerişehir, iyi korunmuş kale duvarları ile çevrilidir. 221.000 m² alana sahip olan koruma alanında 1300'den fazla aile yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Cevad Han</span> Gence Hanı

Cevad Han veya Cevad Han Ziyadoğlu-Kaçar Kaçar hanedanından büyük bir Azerbaycan generali, İran devletinin ordu komutanı, devlet adamı, Gence Hanlığı'nın son hükümdarıdır. Gence şehrini 1786'dan beri yöneten Cevad Han Ziyadoğlu, 3-4 Ocak 1804 gecesi General Pavel Sisianov önderliğinde şehri uzun süre kuşatan işgalci Rus birlikleriyle yapılan kanlı savaşta kahramanca şehit düştü.

<span class="mw-page-title-main">Gobustan Devlet Tarihi-Doğa Koruma Alanı</span> Bakünün Karadağ ilçesinde yer alan tarihi doğa koruma alanı

Gobustan Devlet Tarihi- Doğa Koruma Alanı, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'nün Karadağ rayonunda yer alan tarihi doğa koruma alanıdır. Pek çok dağ geçidi (Azerbaycanca:Gobu) barındıran bölgenin adının buradan geldiği tahmin edilmektedir. 2007 yılında Haydar Aliyev Vakfı'nın çalışmaları sonucu UNESCO, bölgeyi Dünya Mirası ilan etti..

<span class="mw-page-title-main">Kiş Kilisesi</span>

Kiş Kilisesi veya Kutsal Yelisey Kilisesi, Azerbaycan'nın Şeki iline bağlı Kiş köyünde bulunan bir Alban kilisedir. Kilisenin inşası 12. yüzyılda tamamlanmış olup günümüzde müze olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Şirvanşahlar Türbesi</span>

Şirvanşahlar Türbesi, Şirvanşahlar Sarayı'nın alt avlusunda bulunan üç binadan biridir. Mezarın tepesinden bakıldığında, kesme yıldızlarla süslenmiş ve altıgen kubbeyle tamamlanan dikdörtgen gibi görünüyor. Orta Çağ'da kubbe üzerindeki yıldız şeklindeki eğimlere mavi renkli bir taş yerleştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Adalet Tahirzade</span>

Adalet Şerif oğlu Tahirzade ; öğretmen, dilbilimci, filolog-metin bilimcisi, tarihçi, gazeteci, profesör doktor, eski Eğitim Bakanı Yardımcısı.

<span class="mw-page-title-main">İmamzade Türbesi (Gence)</span>

Gence İmamzadesi veya Mavi İmam Türbesi, Gence şehri yakınlarında, Eski Gence topraklarında bulunan ve Gence Eyaleti Tarihi-Kültürel Arazisine dahil olan dini bir mimari komplekstir. Külliye, 8. yüzyılda vefat eden İmam Muhammed Bakır'ın oğlu İbrahim'in mezarı üzerine dikilen türbenin etrafında oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Şeki Han Camii</span>

Şeki Han Camii18.-19. yüzyıllara ait tarihi-mimari bir eserdir. Azerbaycan'ın Şeki şehrinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Kazah</span> Türk asker

Mehmet Kazah veya Gülmemmed Gülmemmedov, Azerbaycan Cumhuriyeti Ordusu'nun subayı, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Albayıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gilehli Camii</span>

Gilehli Camii veya Gileyli Camii, Şeki şehrinde bulunan, 18. yüzyılda inşa edilmiş tarihi bir camidir. Gilak Camii, 1749 yılında Şeki Han'ı Hacı Çelebi Han tarafından yaptırılmıştır. 1805 yılında Hacı Şemseddin Bey o caminin yerine yeni bir cami yaptırdı. Bundan sonra cami "Hacı Şemseddin Bey Camii" adıyla anılmaya başlandı.

Rövşen Bey Efendizade veya Rövşen Bey Efendiyev - Azerbaycanlı eğitim adamı, öğretmen. Hacıbeyli kardeşlerin opera-operet sanatçılarından oluşan topluluğunun müdürü.

<span class="mw-page-title-main">Mirali Türbesi</span>

Mirali Türbesi Füzuli ilçesine bağlı Kurdlar ve Aşağı Veyselli köyleri arasındaki Orta Çağ'dan kalma nekropolün yakınında bulunan tarihi ve mimari bir anıttır. Anıtın kime ithaf edildiği, mimarı ve banisinin kim olduğu ve kesin inşa tarihi hakkında bilgi bulunmamaktadır. Anıt, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu'nun 2 Ağustos 2001 tarihli kararıyla 132 numara ile ulusal öneme sahip taşınmaz tarihi ve kültürel anıtlar listesine dahil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Han Ziyadhanov</span>

İsmail Han Ziyadhanov — Azerbaycan Cumhuriyeti hükümetinin üyesi, diplomat, Azerbaycan Cumhuriyeti ordusunun yarbayı. Rusya İmparatorluğu'nun Birinci Devlet Dumasına seçilen 5 Azerbaycanlıdan biri.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.