İçeriğe atla

Şehir planlaması

Şehir planlaması, bir şehrin ve insan ihtiyaçlarını karşılayan alt alanlarının gelecekte arzu edilen koşullarda geliştirilmesi ve bu istikamette uygulanmasıyla ilgilenen bilimsel disiplindir. Özellikle ekonomik, ekolojik, sosyal, yaratıcı ve teknik yönleri dikkate alarak mekâna yönelik kavramlar ve süreçler geliştirir. Kural olarak, devlet tarafından kurumsallaştırılır ve belediyede arazi kullanımını bağlayıcı bir şekilde düzenler. Bu, çatışmayı en aza indirmek amacıyla ideal olarak kamunun çıkarları ile özel çıkarları hesaba katarak, hem kamunun, hem de özel inşaatın yanı sıra mekânsal altyapı geliştirmeyi de içerir.

Üniversitelerde müstakil bir program olarak sunulan şehir ve bölge planlama, kentsel ve bölgesel bir planlama tasarlama esnasında, daha büyük ölçekli (bölge veya ülke) vaziyet ve planlamayı da dikkate almak durumundadır. Şehir ve bölge planlama, aynı zamanda kavramsal olarak kırsal toplulukların veya köylerin gelişimini de içerir. Daha mimarî yönelimli kentsel gelişim, özellikle kentsel planlamanın görünür ve tasarım yönleriyle ilgilenir.

Kapsamı

Şehir planlamasında yer alan uzmanlar (çoğunlukla şehir plancıları, aynı zamanda mimarlar, inşaat mühendisleri, coğrafyacılar, peyzaj mimarları ve trafik mühendisleri) şehir plancıları olarak adlandırılır. Şehir planlama, bazı üniversitelerde bağımsız bir alan olarak veya mimarlık, inşaat mühendisliği, coğrafya, mekânsal planlama veya ulaşım gibi ilgili eğitimlerde uzmanlık olarak öğretilen bir disiplindir. Şehir ve bölge planlamanın asıl görevi, şehirlerde, belediyelerde ve bunların alt alanlarında sürdürülebilir kentsel kalkınmayı idâme ettirmektir.[1]

Türkiye'de şehir ve bölge planlama

1930’da çıkarılan 1580 sayılı Belediyeler Kanunu ve 1593 sayılı Umumî Hıfzıssıhhâ Kanunu ile belediyelere imar planı yaptır­ma yükümlülüğü getirildi. Cumhuriyet’in ilk yıllarında ise yabancı uzmanlara sipariş edilen kentsel tasarım ve şehir planlama tasarıları, II. Dünya Savaşı'ndan sonra tamamen Türkiye’de yetişmiş uzmanlar tarafından yapılmaya başladı. 1961’de Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde (ODTÜ) kurulan şehir ve bölge planlama bölümü, mimar ve mühendislerden bağımsız olarak faaliyet gösterecek, uzman şehir planlamacıları yetiştirilmesini hedefliyordu.[2]

II. Dünya Savaşı sonrasında değişen ekonomi politikaları, savaş sonrası değişen uluslararası denteknoloji ile birlikte ulaşım imkanlarının artması, gitgide hızlanan köyden şehre göçler, konut ve işyeri talebinin artmasına neden olmuş; bu olgu da şehirlerin kontrol edilemez bir şekilde değişmesini beraberinde getirmiştir.[3]

2021 yılı itibarıyla Türkiye'de 33 üniversitede şehir ve bölge planlama bölümü yer almaktadır. Bu üniversitelerin tam listesi aşağıdaki gibidir:

  1. Orta Doğu Teknik Üniversitesi
  2. İstanbul Teknik Üniversitesi
  3. Ted Üniversitesi
  4. Yıldız Teknik Üniversitesi
  5. Çankaya Üniversitesi
  6. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
  7. İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü
  8. Gazi Üniversitesi
  9. Dokuz Eylül Üniversitesi
  10. Gebze Üniversitesi
  11. Akdeniz Üniversitesi
  12. Bursa Teknik Üniversitesi
  13. Karadeniz Teknik Üniversitesi
  14. İzmir Demokrasi Üniversitesi
  15. Ondokuz Mayıs Üniversitesi
  16. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
  17. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
  18. Pamukkale Üniversitesi
  19. Konya Teknik Üniversitesi
  20. Süleyman Demirel Üniversitesi
  21. Mersin Üniversitesi
  22. Erciyes Üniversitesi
  23. Necmettin Erbakan Üniversitesi
  24. Uşak Üniversitesi
  25. Amasya Üniversitesi
  26. Atatürk Üniversitesi
  27. Kırklareli Üniversitesi
  28. İskenderun Teknik Üniversitesi
  29. Gaziantep Üniversitesi
  30. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
  31. Yozgat Bozok Üniversitesi
  32. Van Yüzüncüyıl Üniversitesi
  33. Siirt Üniversitesi

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Şehir Planlamasına Giriş. Gazi Kitabevi. 6 Şubat 2019. 
  2. ^ Ünal, Yücel (2015). Türk şehir planlama hukukunun dünü-bugünü 1985-2015. İstanbul. ISBN 978-605-4847-79-2. OCLC 911227782. 
  3. ^ Kılınçaslan, İsmet (2010). Kent ekonomisi : sektörlerin gelişimi, yer seçimi kuramı, arazi ekonomisi, yapısal analiz. 1.basım. İstanbul: Ninova Yayıncılık. ISBN 978-605-88444-0-7. OCLC 794908194. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yıldız Teknik Üniversitesi</span> İstanbulda kurulu devlet üniversitesi

Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ), İstanbul, Türkiye'de yer alan; 1911 yılında Kondüktör Mekteb-i Âlîsi adıyla kurulmuş devlet üniversitesidir.

Harita mühendisliği, yeryüzünün tamamının veya bir parçasının çeşitli tekniklerle metrik anlamda ölçülmesi ve elde edilen mekansal verilerin bilgisayar ortamında işlenip değerlendirilmesi sonrası belirli standartlara veya prensiplere göre harita ve planlara dönüştürülmesi, ayrıca konum ve mekanla ilgili her türlü ölçüm, hesaplama, analiz ve görselleştirme çalışmaları ile ilgilenen mühendislik dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Orhan Arda</span> Türk mimar

Ahmet Orhan Arda, Türk mimar ve akademisyendir.

<span class="mw-page-title-main">Hakkı Atun</span> 4. KKTC başbakanı

Hakkı Atun, 1935 yılında Mağusa'nın Ergazi Köyünde doğdu. 1959'da İstanbul Teknik Üniversitesi'nden yüksek mühendis mimar olarak mezun oldu. Manchester ve Nottingham Üniversitelerinde kent planlama ihtisası yaptı. 1961-1975 yıllarında çeşitli kamu görevlerinde bulundu.1963 yılında Limasol-Baf Planlama Bölge Müdürü, 1967'de Planlama İnşaat Dairesi Müdürü, 1975'te İskan Müsteşarı oldu.

Kemal Ahmet Arû, Türkiye’de şehirciliğin temellerini atan mimar ve kent plancısı.

<span class="mw-page-title-main">Erdoğan Bayraktar</span> 61. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmetinin Çevre ve Şehircilik Bakanı (2011 - 2013)

Erdoğan Bayraktar, Türk mühendis, bürokrat ve siyasetçi. 61. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti'nin eski Çevre ve Şehircilik Bakanı.

<span class="mw-page-title-main">Torino Politeknik Üniversitesi</span>

Politecnico di Torino, Kuzey İtalya'da, Torino şehrinde yer alan mühendislik ve mimarlık üniversitesidir. 1859'da kurulmuştur. İtalya'nın en eski teknik üniversitesidir. 26.000 öğrencisi vardır. ESDP ve TIME ağına üyedir.

İlhan Tekeli, Türk sosyal bilimci, şehir ve bölge plancısı, sosyolog. İlk ve ortaöğrenimini İzmir’de tamamladı. İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü’nden mezun oldu. 1964’te Ortadoğu Teknik Üniversitesi’nde Şehir ve Bölge Planlama alanında; 1966’da Pennsylvania Üniversitesi’nde yüksek lisansını tamamladı.

<span class="mw-page-title-main">Peyzaj mimarlığı</span>

Peyzaj mimarlığı, doğal ve kültürel kaynakları ve fiziksel çevreyi insan yararı, mutluluğu, güvenliği, sağlığı ve konforu için estetik ve bilimsel ilkeler çerçevesinde ele alan, mekan ve yaşam ortamı oluşturan, biyoçeşitliliği destekleyen arazi planlaması, tasarımı, yönetimi, korunması, onarılması ve denetlenmesi konularını kapsayan eğitim, araştırmalar yapan ve ülkesel, bölgesel, kentsel ve kırsal ölçekte fiziksel planlar içerisinde yer alarak kültürel ve doğal değerlerin korunması ve sürdürülebilirlik adına ekolojik öncelikli projeler üretilmesini sağlayan bir planlama ve tasarım dalıdır.

Peyzaj planlama; doğal ve kültürel süreçlerin ve kaynakların tanımladığı yaşam ortamlarının, koruma-kullanım dengesinin sağlanması ile kentsel, kırsal ve endüstriyel, turistik ve benzeri kullanımlarda var olan ve olası çevre sorunlarının giderilmesi ve önlenmesi temelinde, kamu ve toplum yararını gözeterek açık ve/veya yeşil alanların oluşturulmasında, koruma, onarım, yenileme, restorasyon ve yönetimi ile plan ve projelerin uygulanmasını içeren planlamadır.

Peyzaj mimarı, peyzajı oluşturan doğal ve kültürel kaynakları koruyarak insanlar için güvenli, yaşanabilir, erişebilir, konforlu ve huzurlu mekanlar yaratan bunu yaparken de ekolojik, estetik, ekonomik ve işlevsel boyutları göz önüne alarak tasarlanması, planlanması, tahrip olmuş veya bozulan alanlarda onarımını ve sürdürülebilirlik ilkesi ile paralel yönetim konularında bilimsel ve sanatsal ilkeler doğrultusunda proje üreten kişidir. Peyzaj mimarlığı mesleğini yapan kişilerdir. Üniversitelerin dört yıllık lisans programından mezun olan kişilere peyzaj mimarı, iki yıllık önlisans programından mezun olanlara peyzaj teknikeri, yüksek lisans (master) programlarından mezun olanlar ise peyzaj yüksek mimarı unvanı alırlar.

Peyzaj mühendisliği, ekolojik ölçütler doğrultusunda araziyi ve suyu şekillendirmek için matematik ve bilimin uygulamasıdır. Ayrıca yeşil mühendislik diye tariflenebilir ama peyzaj mühendisliği için bilinen en iyi tasarım profesyonelleri peyzaj mimarıdır. Peyzaj mühendisliği, antropojenik peyzajın yaratılması ve tasarlanması için mühendislik ve diğer bilimlerin disiplinler arası uygulamasıdır. Bu farklılık geleneksel olarak alanın, arazinin yeniden ıslahı, iyileştirilmesi, yeniden kullanımını ve geri kazanımını kapsamaktadır. Bunu yaparken Peyzaj mühendisliği;

Ulaşım planlaması, ulaşım altyapısı ile ulaşım işletme sistemlerine yapılacak yatırımların ve düzenlemelerin belirlenmesini içeren bir bilim dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Jakoba Mulder</span>

Jakoba Helena (Ko) Mulder, Hollandalı mimar ve şehir planlamacısı. Amsterdam'daki Amsterdamse Bos adlı insan eliyle yapılmış ormanı ve Beatrix Park'ı tasarlamıştır.

Tayfun Kahraman, Türk şehir plancısı, akademisyen ve bürokrat.

<span class="mw-page-title-main">Mimari teknoloji</span>

Mimari teknoloji veya yapı teknolojisi, teknolojinin yapıların tasarımına uygulanmasıdır. Mimarlık ve inşaat mühendisliğinin bir bileşenidir ve bazen ayrı bir disiplin veya alt kategori olarak görülmektedir. Yeni malzemeler ve teknolojiler, özellikle 19.yüzyılda sanayileşmenin ortaya çıkmasından bu yana, yapının evrimi boyunca yeni tasarım zorlukları ve inşaat yöntemleri ortaya çıkarmıştır. Mimari teknoloji, bir binanın farklı unsurları ve etkileşimleri ile ilgilidir; bina bilimlerindeki gelişmelerle yakından uyumludur. Mimari teknoloji, "İnşaat teknolojilerinin yapı tasarım sürecinde uygulanmasında ve entegrasyonunda kullanılan teknik tasarım ve uzmanlık" olarak özetlenmektedir. "Performans, üretim ve tedarik kriterlerini karşılayan verimli ve etkili teknik tasarım çözümleri üretmek için bina tasarım faktörlerini analiz etme, sentezleme ve değerlendirme becerisidir."

<span class="mw-page-title-main">Turgut Toydemir</span> Türk mimar

Turgut Toydemir, Türk mimardır.

Buğra Gökce Türk akademisyen, şehir plancısı.

<span class="mw-page-title-main">Sivil mühendislik</span> Mühendislik disiplini

Sivil mühendislik, bir mühendislik dalıdır. Yollar, köprüler, kanallar, barajlar, havaalanları, kanalizasyon sistemleri, boru hatları, binalar, demiryolları, kamu işleri de dahil olmak üzere tasarım, inşaat ve bakım ile ilgilenir. Sivil mühendislik geleneksel olarak bir dizi alt disipline ayrılmıştır. Askeri mühendislik'ten sonra en eski ikinci mühendislik disiplini olarak kabul edilir. Sivil mühendislik, bayındırlık hizmetlerinden federal hükûmet kurumlarına kadar birçok kamu sektöründe yer alabilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.