İçeriğe atla

Şehir efsanesi

ABD'de Columbia Üniversitesi'nde, bilimsel çevrelere has bir tür "şehir efsanesi" sayılan "cam sıvı mıdır değil midir" tartışması için bir toplantı duyurusu yapılırken, ünlü şehir efsanelerinde de eğlenceli bir gönderme yapılmış ve duyuru ekine New York kanalizasyonlarında yaşadıkları ileri sürülen timsahlarla ilgili bir fotomontaj fotoğraf konmuştur.

Şehir efsanesi (İngilizcesi: urban legend veya urban myth), modern çağın kulaktan kulağa yayılan, doğruluğu şüphe götürür, uydurma folklorik hikâyelerine verilen addır.[1][2]

Birçok folklorik hikâyede olduğu gibi şehir efsanelerinin her zaman uydurma ve gerçek dışı olduğu söylenemez ama genelde çarpıtılmış, abartılmış ve heyecan katılmış hikâyelerdir.[3]

Bu hikâyelerin isimlerinin "şehir efsanesi" olmasına rağmen konularını şehirden almaları gerekmez. Sadece onları geleneksel folklorik hikâyelerden ayırt edebilmek için bu isimle anılırlar. Bu ayrımı daha iyi vurgulayabilmek için sosyologlar ve folklor araştırmacıları daha çok "çağdaş efsaneler" terimini tercih ederler.[4]

Şehir efsanelerinin bazıları aradan yıllar geçmesine ve ülkeden ülkeye yayılmasına rağmen hiç değişiklik geçirmezken bazılarının ülkelere veya yörelere göre modifikasyonları ortaya çıkmıştır. Gelişen teknoloji ve yeni trendlerle birlikte daha önce hiç duyulmamış yepyeni şehir efsaneleri de türetilmektedir. Son yıllarda bilgisayar ve internet kullanımının yaygınlaşması ile şehir efsanelerinin sayısı ve çeşitliliğinde artma görülmektedir.

Japonların Haliç'i hiçbir ücret almadan temizlemeyi ama dipten çıkacakların kendilerine verilmesini teklif ettikleri, buna karşılık Haliç'in dibinde bol miktarda altın olduğunu bilen yetkililerin de bu teklifi reddettiklerine dair hikâye en eski ve yaygın şehir efsanelerinden biridir.[5] 1940'ların başında Türkiye'de yaygın olan bir şehir efsanesi de “Hitler’in gizli Müslüman olduğu” idi. Aslında bunun bir Alman propagandası olduğu da ileri sürülmüştür.[6]

ABD'de kulaktan kulağa yayılan klasik şehir efsanelerinin en bilineni ise New York kanalizasyon sisteminde büyük timsahların yaşadığı ve zaman zaman insanlara saldırdığına dair olanıdır.[7] Hatta Ninja Kaplumbağalar çizgi karakterleri ve bundan uyarlanan filmler bu efsaneden esinlenilerek yaratılmışlardı.

Televizyon kanalı Discovery Channel'da 2003 yılından beri yayınlanmakta olan Efsane Avcıları (MythBusters)[8] adlı bir programda şehir efsanelerinin doğruluğu veya yanlışlığı bilimsel metotlarla ama eğlenceli bir tarzda kanıtlanmaya çalışılmaktadır.

Naziler hakkında bolca komplo teorisinin yanında şehir efsaneleri de vardır. Nazilerin Altın treni buna bir örnektir.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2009. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2009. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Ocak 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2009. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2009. 
  5. ^ "Yalanın gözünü kim çıkardı?". 19 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2010. 
  6. ^ "Bu Günü Anlamak İçin Geçmişe Bakmalı". ASEKAM. Erişim tarihi: 15 Ekim 2010. []
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2009. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2008. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Mitoloji, mit veya söylen bilimi belirli bir din veya kültürdeki insanlık ile evrenin yaratılış ve doğasını, geleneklere özgü inanç ve uygulamaların sebebini açıklamaya yönelik söylencelerin tümü. Mit (söylen) sözcüğü gerçekte doğru olmayan bir hikâye veya anlatı için tercih edilir ve çoğunlukla bir yanlışlık, doğru olmayan unsur vurgusu barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Yunan mitolojisi</span> Antik Yunanların oluşturduğu mitlerden oluşan mitoloji

Yunan mitolojisi, Antik Yunanistan'da dünyanın yaratılışı, tanrı, tanrıça ve kahramanların hayatı hakkındaki söylence ve öğretileri içermekle kalmayıp aynı zamanda Eski Yunan dininin gövdesini oluşturmaktadır. Günümüzde, bu mitoloji hakkındaki bilgilerimizi bu sözlü edebiyatın yazılı hâllerinden alıyoruz. Tarihçiler, mitoloji hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için o dönemin sanatındaki ipuçlarını bile toplar.

<span class="mw-page-title-main">Ergenekon Destanı</span> Moğol ve Türk destanı

Ergenekon Efsanesi veya Ergenekon Destanı; kaynaklara göre Göktürklerin yeniden doğuşuna ilişkin hikâye.

<span class="mw-page-title-main">Kasas Suresi</span> Kuranın 28. suresi

Kasas Suresi, Kur'an'ın 28. suresidir. Adını, 25. ayette geçen “el-Kasas” kelimesinden almıştır. Kasas, kıssalar veya anlatılar anlamındadır. Kur'an'da çok sayıda anlatı yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Köroğlu</span> efsanevi Türk halk ozanı

Köroğlu, hem bir Türk destan kahramanının adıdır, hem de 16.yüzyılda yaşayıp büyük ün kazanmış bir halk ozanının mahlasıdır.

<i>Dede Korkut Kitabı</i> Oğuz Türklerinin en eski epik destansı hikâyeleri

Dede Korkut Kitabı, Oğuz Türklerinin bilinen en eski epik destansı hikâyeleridir. Hikâyeler, göçebe Türk halklarının sosyal yaşam tarzları ve İslam öncesi inançları için önemli olan ahlak ve değerleri taşır. Kitabın efsanevi anlatımı, başta Türkiye, Azerbaycan ve Türkmenistan olmak üzere Oğuz kökenli halkların kültürel mirasının bir parçasıdır. Aslen sözlü bir edebî ürün olup, 14. veya 15. yüzyılda anonim bir yazar tarafından yazıya geçirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Isaac Bashevis Singer</span>

Isaac Bashevis Singer Polonya kökenli Amerikalı yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Sargon (Akad kralı)</span> Akad imparatorluğunun ilk hükümdarı

Büyük Sargon, Akad İmparatorluğu'nun ilk hükümdarı.

<i>Riddick Günlükleri</i>

Riddick Günlükleri 2004 yılında, David Twohy tarafından kaleme alınmış ve yönetilmiş bir bilimkurgu-aksiyon filmidir. Baş rolde Vin Diesel, yan rollerde Alexa Davalos, Linus Roache, Judi Dench, Thandie Newton, Karl Urban ve Colm Feore oynamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">D 750</span> Zonguldak ile Tarsus, Mersin arasındaki toplam 727 kmlik kara yolu

D.750, Türkiye'de bir devlet kara yoludur.

Bizas Antik Yunan efsanelerine göre daha sonraları Konstantinopolis ve İstanbul adlarıyla anılan Bizantion kentine adını veren kraldır.

<span class="mw-page-title-main">Beynin yüzde onunun kullanıldığı efsanesi</span>

İnsanların beyinlerinin yüzde onunu kullandığı uzun yıllardan beridir süregelen yaygın bir şehir efsanesidir. Bu efsane yüzünden içinde Albert Einstein'ın da bulunduğu birçok insan hakkında yanlış atıflarda bulunulmuştur. Bir insanın beyninin bu sözde kullanılmayan kısmını kontrol edip zekasını arttırabileceğine inanılır.

<span class="mw-page-title-main">Mesih efsanesi teorisi</span> Nasıralı Yeşuanın (İsa) hiç var olmadığını öne süren kuram

Mesih Efsânesi teorisi ya da İsa Efsânesi teorisi ya da kısa şekliyle Efsânecilik, Nasıralı İsa'nın hiç var olmadığını veya var olmuşsa bile Hristiyanlığın kurulmasıyla ve incillerde anlatılanlarla hiçbir bağlantısı olmadığını öne sürer. Mesih Efsânesi teorisi, tarihsel İsa araştırmacılığına aykırı bir duruş sergiler. Tarihî İsa araştırmacılığı ise İncillerde anlatılan olayların birçoğunun tarihî olmadığını fakat İncillerin dallanıp budaklandığı tarihî bir özünün olduğunu savunur.

<span class="mw-page-title-main">Muhlenberg Efsanesi</span> Şehir efsanesi

Muhlenberg Efsanesi, Almanya ve ABD'de bir şehir efsanesidir. Efsaneye göre, Amerikan Temsilciler Meclisi'nin ilk sözcüsü olan Frederick Muhlenberg'in aleyhte kullandığı oyla, Almancanın ABD'nin resmi dili olması önlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kosova Efsanesi</span>

Kosova Efsanesi veya Kosova Kültü Sırp ulusalcıların efsanelerinden biridir. Sırp ulusalcılara göre 1389'daki Kosova Savaşı’nda Sırp Prens Lazar'ın mağlubiyete uğramasının nedeni Sırp milletin bilinçli bir şekilde Sırp İmparatorluğunu Hristiyan inancındaki Cennet Krallığına feda etmesiydi.

Kuchisake-onna, 1979 yılının ilkbaharından yaz aylarına kadar Japonya'da yayılan ve toplumda sorunlara dahi sebep olan bir şehir efsanesidir. 2004 yılında Kore'de de popülerlik kazanmış olan bu efsane Çin’de de ünlüdür.

Osman Bey'in Rüyası veya Osman Gazi'nin Rüyası, Osmanlı İmparatorluğu'nun kurucusu Osman Bey hakkında anlatılan, devletin kuruluşu ile bağlantılı bir rivayettir. Rivayete göre Osman Bey rüyasında Şeyh Edebali'nin koynundan bir ayın doğup, kendi koynuna girdiğini ve göbeğinden çıkan ağacın bütün dünyayı kapladığını görmüştü.

Völkisch Hareketi, 19. yüzyılın sonlarından Nazi dönemine kadar aktif olan ve daha sonra Federal Almanya Cumhuriyeti'nde kalıntıları olan bir Alman etno-milliyetçi hareketiydi. Tek beden metaforundan esinlenerek "kan ve toprak" fikri üzerine inşa edildi ve birlik içinde doğal olarak yetişen topluluklar fikriyle karakterize edildi. 1900'lerden itibaren organikçilik, ırkçılık, popülizm, tarımcılık, romantik milliyetçilik ve antisemitizm ile karakterize edildi. Völkisch milliyetçileri genellikle Yahudileri Almanlardan farklı bir Volk'a ait olan "yabancı bir ırk" olarak görüyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">Tafefobi</span>

Tafefobi, diri diri gömülmeye ilişkin anormal bir korkudur.

<span class="mw-page-title-main">Adolf Hitler'in kişilik kültü</span>

Adolf Hitler'in kişilik kültü, Nazi Almanyası'nın (1933–1945) öne çıkan bir özelliğiydi, ve 1920'lerde Nazi Partisi'nin ilk günlerinde başladı. Führerprinzip'e dayanarak, aralıksız Nazi propagandasının her zaman öne sürerek, liderin her zaman haklı olduğu ve Hitler'in Almanya'nın ekonomik sorunlarını çözmedeki bariz başarısıyla, İkinci Dünya Savaşı öncesinde dış politikadaki kan dökmeden elde ettiği zaferleriyle pekiştirildi ve savaşın başlarında Polonya ve Fransa'daki hızlı askeri başarıları, sonunda Alman halkının Nazi kontrolünün merkezi bir yönü haline geldi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.