İçeriğe atla

Şebüsterî

Şebüsterî (1288, Şebister – ö. 1320, a.y.),[1] İranlı[2][3][4] mutasavvıf ve şair.

Hayatı

Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte 1288 veya 1320 tarihlerinde Tebriz yakınlarındaki Şebister'de doğduğu bilinmektedir.

İlk eğitimi doğduğu şehir Tebriz'de aldı. Şebüsteri'nin en önemli üstadlarından biri hayatı hakkında pek bilgi bulunmayan sufi Şeyh Eminüddin-i Tebrizi, manevi hocası ve mürşidi ise Bahaeddin Yakub-ı Tebrîzî'dir.

Şebüsteri'nin Bağdat, Endülüs, Şam, Mısır, Hicaz'ı dolaştığı Kafkaslar'a kadar gittiği ve oradaki şeyh ve alimlerle görüştüğü bilinmektedir. Vefat tarihi olarak 1319-20 veya 1321 olduğu söylenir. Bu durumda vefat ettiğinde yaşı 35 veya 37'dir.

Tasavvufi Yönü

Fıkıhta Şafii, itikadda Eşari olan Şebüsteri ağırlıklı olarak tasavvuf, kelam ve felsefe konuları üzerinde durmuştur. Eserlerini Moğol işgali döneminde kaleme aldı. Şiirde Ebu Said Ebu'l Hayr, Feridüddin Attar ve Mevlana Celaleddin Rumi'den etkilenmiştir. Muhyiddin İbn Arabi'nin Vahdet-i Vücud öğretisinden ve onun sembolik terminolojisinden etkilendi. Şebüsteri İbn-i Arabi'nin düşünce ve terminolojisini Farsça şiire dahil eden sufilerden biri kabul edilir.

Şebüsteri'nin en ünlü eseri Gülşen-i Râz adındaki mistik metindir. 1311 yılında Mesnevi tarzında yazılan şiir, Emir Hüseyin Herevi'nin sufi metafiziği hakkında sorduğu suallere Şebüsteri'nin verdiği cevaplardan oluşur. Eser, tasavvufun özelde de vahdet-i vücud doktrininin ve sufi terminolojisinin en özlü izahlarından biridir.

Emir Hüseyin'in sorduğu bazı sorular şunlardır:

  • Ben kimim? Bana benden haber ver; kendinden kendine git derler; bunun manası nedir?
  • Vahdet sırrına kim vakıf olur, arif olan neyi bilir, anlar?
  • Yolcu nasıl kişidir? Yola giden kimdir? Kime tam ve kamil kişi diyeyim?

Eserin otuzun üzerinde şerh, haşiye, nazire ve çevirisi yapılmıştır. Almanca, İngilizce, Türkçe, Urduca gibi dillere çevirileri vardır. Ünlü tasavvuf araştırmacısı A.J.Arberry, eserin sufilerin "Summa Theologica"sı olduğunu söylemiştir. Eser ayrıca François Bernier'in 1688'de yazdığı Lettre sur le Quietisme des Indes adlı eserde tasavvufu açıklamakta kullandığı temel bir referans kitabı olmuştu.

Gülşen-i Raz'ın Türkçeye Çeviri ve Şerhleri

  • Tercüme-i Gülşen-i Râz, XV. yüzyıl sufilerinden Şeyh Elvân-ı Şirâzî (ö.1426)tarafından çevirilmiştir.
  • Türcüme-i Gülşen-i Râz, Şeyhülislam Dâsıtânî çevirisidir.
  • Câm-ı Dilnüvâz Terceme-i Şerh-i Gülşen-i Râz, Cemaleddin-i Hulvi'nin (ö.1654) Muhammed Lâhîcî'nin şerhinin özetleyerek hazırladığı tercüme ve şerh (yorum)dir.
  • Şerh ve Tercüme-i Gülşen-i Râz, Töre Ahmed Nazmî tarafından hazırlanmıştır.
  • Rûşen-i Dilnuvâz, Haririzâde Mehmed Kemaleddin (ö.1882) tarafından yapılmıştır.
  • Hüseyin Bey, Gülşen-i Râz Şerhi
  • Gülşen-i Râz Şerhi, Abdülbaki Gölpınarlı tarafından 1972'de basımı yapılmıştır.
  • Gülşen-i Râz, Sadık Yalsızuçanlar, 1999
  • Gülşen-i Râz, Yahya Mustaoğlu, 2007
  • Câm-ı dil-nüvâz, Gülşen-i Raz Şerhi, Cemaleddin Mahmud Hulvi, Haz.: Sait Okumuş, İnsan Yayınları, İstanbul 2012 (Orijinal metin ve çevrimyazı birlikte).

Batı Dillerine Çevirileri

  • Mahmûd Schebisteri's Rosenflor des Geheimnisses: mit Zwey Ansichten: des Dorfes Schebister und der Grabstatte von Tebris, tr.Joseph von Hammer-Purgstall, 1838
  • Mahmud Shabistari, The Secret Rose Garden, tr. Florence Lederer
  • Gulshan-i Raz-The Mystic Rose Garden of Sa'd u'd-Din Mahmûd Shabistari the Persian Text, with an English Translation and Notes, tr.Edward Henry Whinfield, 1880
  • Mystical Garden of Roses of Mahmoud Shabistari, tr. Edward Armstrong Johnson, 1887

Eserleri

  • Gülşen-i Raz
  • Saadet-nâme
  • Hakku'l-Yakîn fi Marifeti Rabbi'l-Âlemin
  • Mir'âtu'l-Muhakkikîn
  • Şâhid-nâme

Kaynakça

  1. ^ "TDV İslam Ansiklopedisi, c: 38; sayfa: 400, madde yazarı: Adnan Karaismailoğlu". 16 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2015. 
  2. ^ Leonard Lewisohn, C. Shackle, "ʻAṭṭār and the Persian Sufi tradition: the art of spiritual flight", I.B. Tauris, 2006. pg 40
  3. ^ Jon Robertson, "Fire and light: an off-road search for the spirit of God", Celestial Arts, 2006. pg 206: "The great thirteenth-century Persian Sufi poet Mahmud Shabistari"
  4. ^ Gai Eaton, "Islam and the destiny of man", SUNY Press, 1985. pg 53: "According to the Persian poet Mahmud Shabistari: "The Absolute is so nakedly apparent to man's sight that it is not visible"

Dış bağlantılar


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İbn Rüşd</span> Arap filozof, bilim insanı ve yazar (1126–1198)

İbn Rüşd, Endülüslü-Arap felsefeci, hekim, fıkıhçı, matematikçi ve tıpçı. Tercüme ve yorumlamalarıyla Aristo'yu Avrupa'ya yeniden tanıtmıştır. İslam felsefesinde Aristocu akım olan meşşailiğin temsilcilerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Tasavvuf</span> İslamın içsel, mistik boyutu

Tasavvuf veya Sûfîzm ya da Sûfîlik, İslam'ın iç veya mistik yüzü olarak tarif edilir. Ayrıca Sufizmin batıda yükseltilen içeriğinin "Budizm ve Taoizm gibi içeriksiz güzel yaşama tarzı" olarak yorumlanması da vardır.

<span class="mw-page-title-main">Muhyiddin İbnü'l-Arabî</span> Endülüslü İslam düşünürü, sufi ve filozof (1165–1240)

Muhyiddin İbnü'l-Arabî ya da tam adıyla Muhyiddîn Muhammed bin Ali bin Muhammed el-Arabî el-Hâtimî et-Tâî, ünlü İslâm düşünürü, mutasavvıf, yazar ve şair. Şeyhü'l Ekber unvanı ile de bilinir.

Sufi metafiziği başlıca vahdet (birlik) düşüncesi etrafında gelişmiştir. Öyle ki varlık bir "Mutlak Varlık" ve O'nun aynada yansımalarından oluşan görüntülerden ibarettir. Bu anlayışı açıklayan iki farklı ifade biçimi kullanılır; Vahdet-i vücud ve vahdet-i şuhut. Bazı İslami reformcular bu iki deyim arasındaki farklılığın sadece semantik ve deyimle ilgili olduğunu, özünde bir farklılık içermediğini söylerler. Sufi metafiziğinde diğer dikkat çeken konular hulul, teşkik ve maksut birliği gibi konulardır. Allah ile evren arasındaki ilişkinin tarzı sufiler arasında olduğu gibi, sufi olmayan müslümanlar arasında da tartışılagelmekte olan bir konudur.

<span class="mw-page-title-main">Şeyh Bedreddin</span> Osmanlı şeyh ve filozof

Şeyh Bedreddin Mahmud, Bedreddin Simâvî veya Simavnalı Bedreddin, İslâm tasavvufunun Vahdet-i Vücud okuluna mensup mutasavvıf, filozof ve Osmanlı kazaskeri. Şeyh Bedreddin İsyanı diye bilinen dini ve siyasi ayaklanmanın lideri.

Abdurrezzak Kemaleddin b. Ebi'l-Ganâim el-Kâşânî. Tam adı Abdürrezzâk b. Ebi'l-Ganâim b. Ahmed Ebi'l-Fazâil b. Muhammed el-Kāşânî'dir.

Niyâzî-i Mısrî,, Halvetiye tarikatının Mısriyye kolunun kurucusu olan mutasavvıf ve şair.

Gülşen-i Râz, Mahmud Şebüsteri'nin eseri olan tasavvuf klasiği.

<span class="mw-page-title-main">Sadreddin Konevî</span>

Sadreddin Konevî (1209-1274), Fars asıllı filozof ve tasavvuf felsefesindeki en etkili düşünürlerden biriydi.

Abdullah Bosnevi (1584-1644), Osmanlı Devleti'nde Melami mutasavvıf ve şair.

<span class="mw-page-title-main">İdris-i Bitlisî</span> Kürt asıllı Osmanlı devlet adamı (ö. 1520)

İdris-i Bitlisî veya Bitlisli İdris, devlet adamı, tarihçi ve edebiyatçı. Özellikle Yavuz Sultan Selim devrinde Osmanlı İmparatorluğu'nun doğu siyasetinde önemli rol oynadığı söylenir.

Muhammed Nur'ül Arabi, Son dönem melamiliğin piri. 1813-1887 arasında yaşamış sufi. Çeşitli sufi üstadlarından ders almış olan ve hayatının büyük kısmını Anadolu ve Rumeli topraklarında geçiren Seyyid Muhammed Nur, Abdülbaki Gölpınarlı tarafından Üçüncü Devir Melamiliği şeklindeki tanımlanan dönemin de öncüsü kabul edilmektedir.

Gülşen sözcüğü aşağıdaki anlamlara gelebilir:

Köstendilli Süleyman, eserlerinde Şeyhî mahlasını kullanan 18. yüzyıl sufi ve yazarı. Tam adı Mollazâde Süleyman Şeyhî-i Köstendilî-i Nakşibendî Efendi'nin adı Süleyman, Nakşibendî tarikatına intisab etmiş olması nedeniyle “Nakşibendî”, şeyh olması nedeniyle de “Şeyhî” unvanıyla anılır. “Mollazâde” ailesinden gelen bir isimdir.

Ekberilik, Muhyiddin İbn Arabi'nin temel kavramlarını geliştirdiği sufi metafiziğinin Vahdet-i Vücud denilen meşrep veya okuluna bağlı olan sufileri tanımlamakta kullanılan bir terim.

Kırımlı Selim Baba, 18. asırda yaşamış mutasavvıf ve şair. Diğer adı Selim-i Divâne'dir.

Abdullah-ı İlahi Osmanlı dönemi sufilerindendir. Abdullah-ı Simavi veya Şeyh İlahi isimleriyle de bilinir. Şiirlerinde İlahi mahlasını kullanmıştır.

İbn Sevdekin; Sufi, Muhyiddin İbn Arabi'nin öğrencilerinden ve yorumcularındandır.

<span class="mw-page-title-main">Âmülî</span>

Haydar Amuli, İran kökenli Şii sufi, filozof ve mistik.

İsmâil Rusûhî Dede ya da Ankaravî İsmâil Rusûhî Efendi, Galata Mevlevîhânesi şeyhlerindendir. Mutasavvıf kimliğinin yanında devrinin önemli ilim adamlarından olan Ankaravî, değişik konularda yirmi dört adet eser yazmıştır. Bazı kaynaklarda eser sayısı 28 olarak belirtilir. Mesnevi hakkındaki çalışmalarıyla da Anadolu tasavvuf hareketinin önde gelen isimleri arasında yer alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.