İçeriğe atla

Şavmta Kilisesi

Koordinatlar: 41°22′32″K 42°22′28″D / 41.37556°K 42.37444°D / 41.37556; 42.37444
Şavmta Kilisesi
Harita
Temel bilgiler
Koordinatlar41°22′32″K 42°22′28″D / 41.37556°K 42.37444°D / 41.37556; 42.37444
İnançDoğu Ortodoks Kilisesi
MezhepGürcü Ortodoks Kilisesi
Mimari
Mimari türKilise
Mimari biçimGürcü mimarisi
Tamamlanma?
Özellikler
MalzemelerKesme taş

Şavmta Kilisesi (Gürcüce: შავმთას ეკლესია), tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Şenköy'de eski bir kilisedir. Yıkılmış olan kilisenin taşlarının bir kısmı Çoraklı Köyü Camii'nin inşasında kullanılmıştır.[1]

Tarihçe

Şavmta Kilisesi, eski bir Gürcü yerleşimi olan Şavmta köyünün kilisesiydi. Köyün yer aldığı Şavşeti bölgesi 16. yüzyılın ortalarında Osmanlıların eline geçmiştir. Şavmta köyünün Müslüman olmasıyla kilisenin cemaatinin kalmadığı, kilisenin de zaman içinde yıkıldığı anlaşılmaktadır. 1904 yılında Şavşeti bölgesini gezmiş olan Nikolay Marr, Şavmta Kilisesi'nin yıkılmış olduğunu, duvarlarından geriye sadece apsis duvarının kuzey parçasının kaldığını, kilisenin kaplama taşlarının köylüler tarafından sökülüp alındığını yazmıştır.[2] Nitekim Çoraklı Köyü Camii 1896 yılında inşa edilmiş, bu kilisenin kesme taşları caminin temelinde kullanılmıştır.[1][3] Kilisenin yıkılıp caminin inşa edildiği yıllarda Şavşat bölgesi Rus idaresinde bulunuyordu ve Şavmta Garkloba köyünün bir mahallesiydi.[4]

Mimari

Şavmta Kilisesi'nin mimari özellikleri bilinmektedir. Dolgu duvar tekniğiyle inşa edilmiş olan bu yapıdan geriye yuvarlak formlu apsis duvarının bir kısmı kalmıştır. Şavmta Kilisesi'nin büyükçe bir yapı olduğu, duvarlarının kesme taşlarla kaplandığı Nikolay Marr'ın tespitinden ve Çoraklı Köyü Camii'nde kullanılan taş malzemeden bilinmektedir. Duvarların dolgusunda moloz taşlar, bu duvarın dış yüzeyinin kaplamasında ise pembemsi kesme taş kullanılmıştır. Kaplamaya sahip duvardan bugüne sadece bir metrekarelik bir bölüm kalmıştır. Kilisenin penceresinin kenar süslemelerine ait oymalı pembemsi taşlar caminin güney duvarında yer alır. Kilisenin penceresinin oymalı taşlarının üst kısmı ise, caminin bodrum katının penceresinin kenarlarına, kilisenin penceresinin aynı taştan hazırlanmış alt kısmı da caminin duvarına konmuştur. Kilisenin penceresine ait oymalı başka taşlar ile kilisenin kesme taşları caminin aynı duvarında bulunmaktadır. Bu taşlardan birinde kırmızı, mavi ve yeşil boya izlerinin bulunması, Şavmta Kilisesi'nin duvar resimlerine sahip olduğunu göstermektedir.[1][2][5]

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Doliskana Manastırı</span>

Doliskana Manastırı, tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde, tarihsel Klarceti bölgesinde, Doliskana köyünde orta çağ Gürcü manastırıdır. Günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Hamamlı köyünde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Ança Manastırı</span>

Ança Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Anca olan İncilli köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü Ortodoks manastırıdır. Ança Manastırı, Tao-Klarceti bölgesindeki beş Gürcü piskoposluğundan biri olan Ança Piskoposluğu'nun da merkeziydi.

<span class="mw-page-title-main">Ekeki Kilisesi</span>

Ekeki Kilisesi, Erzurum ilinin Tortum ilçesinde, eski adıyla Ekeki, yeni adıyla Vişneli köyünde bulunan Gürcü kilisesi. Aynı adı taşıyan manastırın ana kilisesi olduğu sanılan yapı, tarihsel Tao bölgesinde yer alıyordu. Ekeki Kilisesi, 9. yüzyılda düzgün kesme taşlardan inşa edilmiş haç planlı ve kubbeli bir yapıydı. Doğu cephesinde üç apsisi vardı ve sunak bu bölümde yer alıyordu. Kubbe kasnağı ve bazı pencerelerin üst kısmı renkli taşlarla süslenmişti.

<span class="mw-page-title-main">Goguba Kilisesi</span>

Goguba Kilisesi, Guguba Kilisesi ve Ugubo Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesinde, eski adı Goguba olan Binbaşak köyünde inşa edilmiş Gürcü kilisesidir. Zaman için hasar görmüş, 1960'larda da insan eliyle tamamen yıkılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İskender Paşa Camii (Ardanuç)</span>

İskender Paşa Camii, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesinin idari merkezi olan Ardanuç kasabasının ilk yerleşimi olan Adakale'deki camidir. Cami, Ardanuç Kalesi'ni 1551'de Gürcülerden ele geçiren Çerkez İskender Paşa'nın adını taşımaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Okrobageti Kilisesi</span>

Okrobageti Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Okrobageti olan Köprülü köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Rabat Kilisesi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Samtzkaro Kilisesi (Aşağı)</span>

Aşağı Samtzkaro Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesindeki Gürcü kiliselerinden biridir. Günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Samtskaro olan Aşağı Irmaklar köyündedir.

<span class="mw-page-title-main">İspir Kalesi Kilisesi</span>

İspir Kalesi Kilisesi, tarihsel Speri bölgesinde, bugün Erzurum iline bağlı İspir ilçesinin merkezinde Orta Çağ'dan kalma bir kilisedir. İspir Kalesi'nin içinde yer alır ve büyük ölçüde yıkılmıştır.

Sinkoti Kilisesi veya Singoti Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Şavşat ilçesinin Küplüce köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

<span class="mw-page-title-main">Çoraklı Köyü Camii</span> Şavmta Kilisesi taşları kullanılarak inşa edilen cami, Şavşat, Çoraklı, Artvin.

Çoraklı Köyü Camii, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Çoraklı köyünde eski bir camidir. Caminin inşasında temel taşları olarak Şavmta Kilisesi'nin süslemeli taşları kullanılmıştır. İnşa edildiği tarihte köy Garkloba adını taşıdığı için Çoraklı Köyü Camii, Garkloba Camii olarak da bilinir.

Tsihisdziri Kilisesi, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Tsihisdziri olan Kayadibi köyünde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir.

Şindoba Kilisesi veya Şindobani Kilisesi, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Dalkırmaz köyünün sınırları içinde erken Orta Çağ'dan kalma ve eski Şindobani köyüne ait Gürcü kilisesidir.

Yukarı Samtzkaro Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesindeki Gürcü kiliselerinden biridir. Günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı (Yukarı) Samtzkaro olan Yukarı Irmaklar köyündedir.

Tzinobani Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Meşeli köyünün sınırları içinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Ortadan kalkmış bir yerleşim olan Tzinobani köyünün kilisesiydi.

Meria Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Meria olan Veliköy'ün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Bulunduğu mahalleden dolayı Molohori Kilisesi olarak da bilinir.

Ube Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Ube olan Oba köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş bir Gürcü kilisesidir. Bulunduğu yer itibarıyla Vanisa Kilisesi olarak da bilinir.

Devadzeler Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Daba olan Erikli köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Devadzeler mahallesinin kilisesi olduğu için bu adla anılır. Bu yapı, Devadzeler'in diğer adına istinaden Devieti Kilisesi olarak da bilinir.

Cvarebi Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Cvarebi olan Şalcı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisesidir.

Ahaldaba Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Ahaldaba olan Tepeköy'de Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

<span class="mw-page-title-main">Svirevani Kilisesi</span> Artvin Şavşat Dutlu Köyü Orta Çağ Gürcü Kilisesi

Svirevani Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Svirevani olan Dutlu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Surevani Kilisesi olarak da bilinir.