| Şaran شرنه | |
|---|---|
 | |
| Ülke |  Afganistan |
| Vilayet | Paktika Vilayeti |
| Nüfus 2006 yılı | |
| • Toplam | 2.200 |
| Zaman dilimi | UTC+04.30 |
Şaran (Farsça: شرنه), Afganistan'ın doğusunda, Paktika Vilayeti'nin merkezi olan şehir.
Afganistan'ın orta-doğu kısmında yer alan şehrin nüfusu sadece 2.200'dür.[1]
 | ||
Afganistan ya da resmî adıyla Afganistan İslam Emirliği, Orta Asya'nın güneyinde denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Doğu ve güneyde Pakistan; batıda İran; kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan; kuzeydoğuda ise Çin ile komşudur. 652.000 km² yüz ölçümlü, kuzey ve güneydoğusunu düzlüklerin oluşturduğu dağlık bir ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Kâbil'dir. Yaklaşık 40 milyonluk nüfusunun çoğunluğunu Peştunlar, Tacikler, Hazaralar ve Özbekler oluşturur. Ülke, uluslararası alanda Afganistan İslam Cumhuriyeti olarak tanınmaktadır. ABD'nin Afganistan'dan çekilmesine akabinde gerçekleşen Taliban saldırıları ile 15 Ağustos 2021'de Taliban'ın başkent Kâbil'i ele geçirmesi sonucunda kurulmuş olup, yönetimin devri konusundaki tartışmalar ve görüşmeler devam etmektedir.
Farsça ya da Persçe, Hint-Avrupa dillerinin İran dilleri koluna ait bir batı İran dilidir. Başta İran olmak üzere, kuzeyde Rusya ve Azerbaycan, doğuda Afganistan ve Tacikistan, Orta Asya'da Özbekistan ve Basra Körfezi üzerinde Kuveyt ve Irak gibi ülkelerde 100 milyonun üzerinde kişi tarafından konuşulmaktadır. Antik Pers halkının konuştuğu dilden türemiştir.
Orta Asya, dar anlamıyla geçmişte Sovyetler Birliği'nin parçası olan beş ülkeyi tanımlar. Geniş anlamda ise Afganistan, Pakistan'ın kuzeyi, Çin'in batısı, Moğolistan ve Rusya'nın bir kısmı ile kuzeydoğu İran'ı içeren bölge ve bölgeyi tanımlamak için kullanılan coğrafi terim. Asya'nın dünya okyanuslarından uzak iç kesimini belirtmek için kullanılır, bölgenin bu denizlere kapalı oluşu başlıca ana özelliğidir. Orta Asya, aynı zamanda Türk halklarının anayurdudur.
Burka, her taraftan kapalı, giyenin önünü görmesi için yüz kısmı kafesli çarşaftır. Taliban yönetimi zamanında Afganistan'da giyilmesi zorunlu hâle getirilmiştir. Yeni yönetimle serbest bırakılmasına rağmen, halk bazında büyük bir değişim görülmemiştir. Bunun dinî, geleneksel ve sosyal sebepleri olduğuna dair yorumlar yapılmıştır. Şu anda yaygın olarak Afganistan, Pakistan ve Hindistan'ın kuzey bölgesinde rağbet görmekle beraber, dünyanın hemen hemen her yerinde kullanılmaktadır. Ayrıca bazı koyu Yahudi mezhepleri de burka benzeri tüm vücudu örten kıyafetler giymektedirler.
Güney Horasan,, İran'ın 31 eyaletinden birisidir.
Razavi Horasan Eyaleti, İran'ın 31 eyaletinden birisidir.
Afganlar, Afganistan'ın vatandaşlarına verilen addır. Ancak, "Afgan" sözcüğü belirli bir etnik grubu tanımlamaz, Peştunlar Afganistan'ın en büyük etnik grubu olup nüfusun %42'sini oluştururlar. Tacikler %27, Hazaralar %9, Özbekler %9, Aymaklar %4, Türkmenler %3, Beluciler %2 oranında yer alırlar. Peştuca ve Farsçanın Dari lehçesi Afganistan'da en çok konuşulan diller olup ülkedeki iki resmî dildir.
Paştun ya da Peştu, Afganistan'ın güneydoğusu ile Pakistan'ın kuzeydoğusunda yaşayan İranlı bir ulus. Konuştukları dil, İran dillerinden Peştucadır. Afganistan nüfusunun çoğunluğunu oluşturan Paştunlar, Afgan adının bütün Afganistan halkı için kullanılmaya başlamasından önce bu adı taşırlardı.
Afganistan-Türkiye ilişkileri, Türkiye Cumhuriyeti'nin Afganistan İslam Emirliği'yle süregelen uluslararası politikalarını içerir.
Afganistan arması, Afganistan'ın resmî devlet armasıdır.
Türkiye-Afganistan İttifak Antlaşması, 1 Mart 1921 tarihinde müzakere için Moskova'da bulunan Türk heyeti ile yeni kazanmış bulunan Afganistan temsilcileri arasında imzalanan dostluk antlaşmasıdır. Antlaşma 10 maddeden oluşmaktadır.
Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesi veya Sovyet-Afgan Savaşı, Sovyet kontrolündeki Afganistan Demokratik Cumhuriyeti'nde (DRA) 1979'dan 1989'a kadar süren uzun süreli bir silahlı çatışmaydı. Savaş, Soğuk Savaş'ın büyük bir çatışmasıydı, çünkü DRA, Sovyetler Birliği ve müttefik paramiliter gruplar arasında Afgan mücahitlere ve onların müttefik yabancı savaşçılarına karşı yoğun çatışmalar yaşandı. Mücahitler çeşitli ülke ve kuruluşlar tarafından desteklenirken, desteklerinin çoğunluğu Pakistan, ABD, İngiltere, Çin, İran ve Basra Körfezi'ndeki Arap ülkelerinden geldi. Yabancı güçlerin katılımı, savaşı ABD ile Sovyetler Birliği arasında bir vekalet savaşı haline getirdi. Çatışmalar 1980'ler boyunca çoğunlukla Afgan kırsalında gerçekleşti. Savaş yaklaşık 3.000.000 Afgan'ın ölümüyle sonuçlandı, milyonlarcası da mülteci olarak ülkeden kaçtı. Ülke dışında yerinden edilen Afganların çoğu Pakistan ve İran'a sığındı. Afganistan'ın 1979 nüfus sayımına göre 13,5 milyonluk eski nüfusunun yaklaşık %6,5 ila %11,5'inin çatışma sırasında öldürüldüğü tahmin edilmektedir. Sovyet-Afgan Savaşı, Afganistan genelinde büyük yıkıma neden oldu ve bilim adamları tarafından Sovyetler Birliği'nin dağılmasına ve Soğuk Savaş'ın resmen sona ermesine katkıda bulunan önemli bir faktör olarak gösterildi.
Afgan pasaportu Pasaport Genel Müdürlüğü tarafından uluslararası seyahat amacıyla Afgan vatandaşlarına verilir. Geçerli bir Afgan kimlik kartına (Tazkira) sahip olan her kişi, her 5-10 yılda bir yenilenen bir Afgan pasaportu için başvurabilir ve alabilir.
UTC+04:30, UTC'den 4,5 saat ileri zaman dilimi.
I. İngiliz-Afgan Savaşı diğer adıyla Auckland'ın Budalalığı, 1839-1842 yılları arasında Britanya İmparatorluğu ile Afganistan Emirliği arasında yaşanan ilk savaştır. Bu savaş Birleşik Krallık ile Rus İmparatorluğu arasındaki Büyük Oyun'un ilk çekişmesidir.
Tüm ülkelerin vatandaşlarının Afganistan'ı ziyaret etmek için vize almaları gerekmektedir. Tek muafiyet, Afganistan'da doğan, Afgan bir ebeveynden veya Afganistan'da doğmuş bir ebeveynden doğan yolculardır. 15 Ağustos 2021'de Kabil'in düşüşü'nün ardından, Uluslararası alanda tanınan eski hükûmet olan Afganistan İslam Cumhuriyeti tarafından kurulan diplomatik misyonlarına, çalışmalarını sürdürmeleri için Taliban tarafından talimat verildi. Taliban hükûmeti, Afganistan'a giriş için bu temsilcilikler tarafından verilen vizeleri kabul ediyor. Bazı Afganistan temsilcilikleri vize vermeyi durdurdu, diğer konsolosluklar ise vize vermeye devam etti.
Council Bluffs ABD'nin Iowa eyaletine bağlı Pottawattamie ilçesinin merkezi olan şehridir. Şehrin nüfusu 2010 sayımına göre 62.230'dur.
Afgan mutfağı; büyük oranda Afganistan'da yetişen tarım ürünleriyle yapılan yemeklerden oluşur. Afganistan'ın üreticisi olduğu en popüler besinler; buğday, arpa, pirinç ve mısırdır. Ülke topraklarının geniş bir bölümü karasal iklim altında olduğu için, tahıl ürünlerinin tarımı ve kullanımı oldukça fazladır. Bunların yanı sıra yüksek kalitedeki narı, üzümü ve kavunuyla tanınan Afganistan'da süt ve süt ürünleri de yoğun olarak tüketilmektedir.
Afganistan İç Savaşı'nın 1989-1992 yılları arasındaki kısmı, 1978'den beri devam eden Afganistan Savaşı'nın, Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a yaptığı askerî müdahalenin ardından ülkedeki güçlerini çekmesinin sona erdiği 15 Şubat 1989'dan, Peşaver Anlaşması'nın uygulamaya konulması sonrasında, Afganistan'daki yeni geçiş hükûmetinin göreve başlaması için belirlenen 28 Nisan 1992'e kadar olan bölümüdür. Afganistan Mücahitleri İslam Birliği adıyla birleşen ve Afganistan Demokratik Cumhuriyeti hükûmetine karşı mücadele eden Mücahitler bu mücadeleyi kazanmış ve hükûmetin düşmesi sonucu Afganistan İslam Devleti ilan edilmiştir.
Afganistan başbakanı, resmi adıyla Afganistan İslam Emirliği başbakanı, Afganistan'ın hükûmet başkanıdır.
