İçeriğe atla

Şarabın aroması

Koku alma, şarap tadımının önemli bir parçasıdır; Algılanan tadın çoğunun, burun boşluğunun arkasındaki koku alma reseptörlerinden kaynaklandığı düşünülmektedir.

Şarabın aromaları, tatlarından daha çeşitlidir. İnsan dili, dildeki tat reseptörleri tarafından algılanan birincil tatlar ile sınırlıdır – ekşilik, acılık, tuzluluk, tatlılık ve lezzetli. Şarapta bulunan çok çeşitli meyve, topraksı, kösele, çiçek, bitki, mineral ve odunsu aroma, Olfaktör bulbus tarafından algılanan aroma notalarından elde edilir.[1] Şarap tadımında, mevcut olabilecek şarabın bazı bileşenlerini tanımlamak için bazen bir yudum almadan önce şarap koklanır. Neyin koklandığını açıklamak için farklı terimler kullanılır. En temel terim, hoş olmayan bir koku veya olası şarap kusuru anlamına gelen kokunun aksine genellikle "hoş" bir kokuyu ifade eden aromadır. Aroma terimi, genellikle fermantasyon ve şarabın yaşlanması kimyasal reaksiyonlarından kaynaklanan kokuları ifade eden buketten de ayırt edilebilir.[2]

Aromaya karşı buket

Gewürztraminer üzüm çeşidiyle ilişkili yaygın aroma, liçi (ing:lychee) meyvesidir.

Profesyonel şarap tadımında, genellikle "aromalar" ve şarabın "buketi" arasında ayrım yapılırken, sıradan şarap tadımlarında bu iki terim birbirinin yerine kullanılır. Aroma, en kolay çeşit (varyete) şarapta – örneğin Gewürztraminer ile liçi veya Cabernet Sauvignon ile siyah frenk üzümü gibi üzüm çeşidine özgü kokuları ifade eder. Bunlar genellikle genç bir şarapla ilişkilendirilen kokulardır. Şarap yaşlandıkça, asitler, şekerler, alkoller ve fenolik bileşikler arasındaki kimyasal reaksiyonlar şarap buketi olarak bilinen yeni şarap kokuları oluşturur. Bunlar, yaşlı bir Sauternes içinde bal veya Pinot noir içindeki Trüf mantarı kokusu içerebilir. Buket terimi, fermentasyondan ve meşe'ye maruz kalmaktan türetilen kokuları içerecek şekilde genişletilebilir. Burgonya'da şarap aromaları üç kategoriye ayrılır – birincil, ikincil ve üçüncül aromalar. Birincil aromalar, üzüm çeşidinin kendisine özgü olanlardır. İkincil aromalar, fermantasyondan elde edilen aromalardır. Üçüncül aromalar, şişe veya meşe yaşlanması yoluyla gelişen aromalardır.[2]

Mikrooksijenasyon tekniği aromatik buketi etkiler.[3]

Şarap aromasının bileşenleri

Şarapta, şarabın aroma oluşumuna katkı yapan uçucu ve uçucu olmayan bileşikler vardır. Fermantasyonda ve şarap oluşumunun ilk birkaç ayında, bu bileşikler arasında sık sık kimyasal reaksiyonlar oluşur ve şarabın aroması bu dönemde diğer herhangi bir dönemden daha hızlı değişir. Şarap yaşlandıkça ve olgunlaştıkça, aromadaki değişiklikler ve gelişmeler daha yavaş ve kademeli bir hızda gerçekleşmeye devam eder. Uçucu aroma bileşikleri, üzüm tanesinin kabuğunda ve suyundadır ve bileşimleri her bir üzüm çeşidine göre değişir. Vitis asmasının bu bileşikleri, tozlaşmayla ve meyvelerini yiyip tohumlarını dağıtması için kuşlara ve diğer hayvanlara yardımcı olarak ve böcekleri çekerek kendi üremesine yardımcı olacak evrimsel bir araç geliştirdiği teorisi öne sürülmüştür. Bireysel üzüm çeşitleriyle ilişkili çeşitli aroma spektrumu, asmanın ekolojik koşullara uyumunun ve diğer bitkiler arasındaki rekabetin bir yansımasıdır.[4]

Asmanın, tohumların tozlaşmasına ve dağılmasına yardımcı olmak için böcekleri ve hayvanları çekmek amacıyla evrimsel ilerleme olarak aroma bileşikleri geliştirdiği teorisi öne sürülür.

Aromadan sorumlu uçucu bileşiklerin çoğu şaraptaki şekerler ile birleşerek kokusuz glikozitler oluşturur. Enzimler veya şaraptaki asitler'in neden olduğu hidroliz işlemi ile aromatik hale dönerler. Şarabı tatma eylemi, esasen bu buharlaştırılmış aroma bileşiklerini koklama eylemidir. Olfaktör reseptör hücreleri, her biri farklı bir aromaya duyarlıdır, bu bileşikleri alır ve koku ampulü yoluyla bilgiyi beyne iletir.[5] 1980'lerde üzümdeki aroma/tat bileşikleri ile sonuçtaki şarap kalitesi arasındaki ilişkinin araştırılmasında yeni bir odak noktası oldu. Bilim insanları, çeşitli üzüm çeşitlerindeki uçucu aroma bileşiklerini tanımlamak için kromatograf – kütle spektrometrelerini kullandılar.[4]

Aroma ve aromadan sorumlu bileşiklerin yanı sıra bunların şarap kalitesiyle olan ilişkisi üzerine çalışmalar devam etmektedir. Bu bileşiklerin anlaşılması arttıkça gelecekte şarapların, şaraba karmaşıklık ve ek aromalar eklemek için kimyasal katkı maddelerinin kullanılarak "manipüle edilebileceği" endişesi vardır (örneğin, imal edilen bir parfümü yaratmak gibi). 2004 yılında, Güney Afrika'da bir şaraphanenin aroma artırmak için Sauvignon blanc'a yasa dışı tatlandırıcı eklediği belirlendi. Bağcılık çalışmaları, asmanın yıllık büyüme döngüsü sırasında üzümlerde aroma bileşiklerinin nasıl geliştiğine ve gölgelik yönetimi gibi bağcılık tekniklerinin şarapta arzu edilen aromatiklerinin geliştirilmesine nasıl katkıda bulunabileceğine odaklanmıştır.[4]

Kaynakça

  1. ^ J. Robinson (ed) "The Oxford Companion to Wine" Third Edition p. 683 Oxford University Press 2006 0-19-860990-6
  2. ^ a b J. Robinson (ed) "The Oxford Companion to Wine" Third Edition p. 35 Oxford University Press 2006 0-19-860990-6
  3. ^ Sensory characteristics changes of red Grenache wines submitted to different oxygen exposures pre and post bottling. Soline Caillé, Alain Samson, Jérémie Wirth, Jean-Baptiste Diéval, Stéphane Vidal and Véronique Cheynier, Analytica Chimica Acta, 15 February 2010, Volume 660, Issues 1–2, pp. 35–42, DOI:10.1016/j.aca.2009.11.049
  4. ^ a b c J. Robinson (ed) "The Oxford Companion to Wine" Third Edition pp. 273–274 Oxford University Press 2006 0-19-860990-6
  5. ^ K. MacNeil The Wine Bible pp. 100–104 Workman Publishing 2001 1-56305-434-5

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aroma</span>

Aromalar, koku veya tat vermek ya da gıdaların sahip olduğu koku veya tadı kuvvetlendirmek ya da değiştirmek amacıyla gıdalara ilave edilen ürünlerdir. Türkçede güzel koku anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Cabernet Sauvignon</span>

Cabernet Sauvignon dünyanın en çok tanınan kırmızı şaraplık üzüm çeşitlerinden biri. Kanada'nın Okanagan Vadisi'nden, Lübnan'ın Bekaa Vadisi'ne kadar hemen hemen her büyük şarap üreticisi ülkede geniş bir iklim yelpazesinde yetiştirilmektedir. Cabernet Sauvignon, genellikle Merlot ve Cabernet Franc ile harmanlandığı Bordeaux şarapları sayesinde uluslararası alanda tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Merlot</span> Merlot bir şarap çeşidi yapmada veya yemede kullanılan bir üzümdür.

Merlot hem tek çeşit (sepaj), hem de harmanlanmış (kupaj) üzümlerle şarap yapımında kullanılan lacivert renkli şaraplık bir üzüm çeşididir. Merlot ismi Fransızcada karatavuk anlamına gelen merle kelimesine küçültme eki eklenmesiyle oluşturulmuş olup muhtemelen üzümün rengi dolayısıyla bu ismi almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Asmaların yıllık büyüme döngüsü</span>

Asmaların yıllık büyüme döngüsü her yıl bağda oluşan, ilkbaharda tomurcuk kırılmasıyla başlayan ve sonbaharda yaprak dökümü ve ardından kışın uyku hali ile sonuçlanan süreçtir. Şarap yapımı açısından süreçteki her adım şarap yapmak için ideal özelliklere sahip üzümlerin geliştirilmesinde hayati bir rol oynar. Bagcılık uzmanları ve bağ yöneticileri iklim etkisini,asma hastalığını ve asmanın tomurcuklanmasından itibaren ilerlemesini engelleyen ya da kolaylaştıran zararlıları, çiçeklenmeyi, veraison, meyve oluşumunu, hasatı, gölgelik yönetimi gibi bağcılık uygulamalarının kullanılmasıyla gerekirse yaprak düşmesi ve uyku-hali tepkisini, sulamayı, asma eğitimini ve tarımsal kimyasalların kullanımını izlerler. Yıllık büyüme döngüsünün aşamaları genellikle bir asmanın yaşamının ilk yılı içinde gözlemlenebilir hale gelir. Büyüme döngüsünün her aşamasında harcanan zaman bir dizi faktöre bağlıdır - en önemlisi iklim türü ve üzüm çeşidinin özellikleridir.

<span class="mw-page-title-main">Provans şarabı</span>

Provans şarabı güneydoğu Fransa'daki Fransız şarabı üreten Provans bölgesinden gelir. Romalılar bölgeyi provincia nostra adıyla adlandırdı. Provans Alpler'in hemen güneyinde İtalya dışındaki ilk Roma eyaletiydi.

<span class="mw-page-title-main">Meşe (şarap)</span>

Meşe şarap yapımında şarabın rengini, aromasını, tanen profilini ve dokusunu değiştirmek için kullanılır. Fermantasyon veya yaşlandırma dönemlerinde fıçı formunda veya paslanmaz çelik gibi bir kapta fermente edilmiş şaraba eklenen serbest yüzen talaş veya çıta olarak eklenebilir. Meşe fıçıları buharlaşma ve düşük seviyede oksijene maruziyetle şaraba başka nitelikler kazandırabilir.

<span class="mw-page-title-main">Sauvignon blanc</span> Üzüm çeşidi

Sauvignon blanc, Fransa'nın Bordeaux bölgesinin yeşil kabuklu bir üzüm çeşididir. Üzüm adını büyük olasılıkla Güney Batı Fransa'da yerli bir üzüm olarak erken kökenleri nedeniyle Fransızcada sauvage ("yabani") ve blanc ("beyaz") kelimelerinden alır. Muhtemelen Savagnin'in soyundan geliyor. Fransızca: Sauvignon blanc asması dünyanın şarap bölgelerinin birçoğuna ekilir ve gevrek, sek ve ferahlatıcı bir çeşit beyaz şarap üretir. Üzüm aynı zamanda Sauternes ve Barsac'ın meşhur tatlı şaraplarının bir bileşenidir. Sauvignon blanc, ABD'de Fransa, Şili, Romanya, Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Afrika, Bulgaristan, Washington ve Kaliforniya eyaletlerinde yaygın olarak yetiştirilmektedir. Bazı Yeni Dünya Sauvignon blanclar, özellikle California'dan, Robert Mondavi tarafından Pouilly-Fumé'ye atıfta bulunulan bir pazarlama terimi olan "Fumé Blanc" olarak da adlandırılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Syrah</span>

Syrah, koyu kabuklu üzüm çeşidi olup başlıca kırmızı şarap üretmek için tüm dünyada yetiştirildi. 1999'da Syrah'ın güneydoğu Fransa'dan, Dureza ve Mondeuse Blanche'den iki meçhul üzümün yavrusu olduğu bulundu. Syrah, Syrah'ın 1880'den kalma Peloursin ile bir melezi olan Petite Sirah ile karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Airén</span>

Airén, genellikle şarap yapımında kullanılan beyaz bir üzüm olan Vitis vinifera çeşididir. Bu üzüm, yetiştirilen tüm üzümlerin neredeyse dörtte birini temsil ettiği İspanya 'ya özgüdür. 2010 yılı itibarıyla Airén'in, neredeyse yalnızca İspanya'da bulunmasına rağmen, 2004'te 306.000 hektar olan 252.000 hektar ile dünyanın en çok yetiştirilen 3. üzüm çeşidi olduğu tahmin ediliyordu. Airén asma sayısı açısından düşük yoğunlukta ekilme eğiliminde olduğundan diğer bazı türler daha çok ekilir.

<span class="mw-page-title-main">Bağcılıkta olgunlaşma</span>

Bağcılıkta olgunlaşma, hasat başlangıcını işaret eden asmadaki şaraplık üzümlerin olgunlaşmasının tamamlanmasıdır. Olgunluğu tam olarak neyin oluşturduğu, hangi tarz şarap üretildiğine ve şarap üreticisinin olgunluk kıstaslarına göre değişir. Üzümler toplandıktan sonra şarabın kalitesini etkileyecek olan üzümün fiziksel ve kimyasal bileşenleri belirlenir. Bu yüzden hasat için en uygun olgunluk anının belirlenmesi şarapçılıkta en önemli karardır.

<span class="mw-page-title-main">Assyrtiko</span>

Assyrtiko, Santorini adasına özgü şarap yapımında kullanılan beyaz bir Yunan üzüm çeşididir. Santorini'nin ve Paros gibi diğer Ege adalarının kurak volkanik kül bakımından zengin topraklarında yaygın olarak dikilir. Sıcak iklimlerde dahi asiditesini koruyabilmesi nedeniyle farklı yerlere de dikilebilmektedir. Yunanistan'ın kuzeydoğusunda yer alan Halkidiki'de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Şarabın yaşlanması</span> Şarap yıllandırma işlemi

Şarabın yaşlanması şarap kimyası'nın önemli unsurudur ve potansiyel olarak şarabın kalitesini iyileştirebilir. Bu, şarabı diğer tüketim maddelerinden ayırır. Şarap bozulabilir olsa da şarabın şeker, asit ve fenolik bileşiklerini içeren karmaşık kimyasal reaksiyonlar şarabın aromasını, renginive ağızda bıraktığı tadı, tadanı daha çok memnun edebilecek şekilde değiştirebilir. Şarabın yıllandırma yeteneği, üzüm çeşidi, bağbozumu, bağcılık uygulamaları, şarap bölgesi ve şarap yapım tarzı gibi birçok faktörden etkilenir. Şarap şişelendikten sonra saklandığı şartlar şarabın ne kadar iyi yaşlandığını etkiler ve çok zaman ve finansal yatırım gerektirebilir. Yıllanmış şarabın kalitesi saklandığı koşullara ve şişe ile mantarın durumuna bağlı olarak şişeden şişeye değişir ve bu yüzden yaşlı iyi şaraplardan ziyade eski iyi şişelerin olduğu söylenir. Şarabın kimyası uzun süredir anlaşılmadığından ve eski şaraplar genellikle olağanüstü fiyatlara satıldığından, şarabın yıllandırılması konusunda önemli bir gizem vardır. Ancak, şarapların çoğunluğu yıllandırılmaz ve hatta yıllandırılan şaraplar bile nadiren uzun süre yıllanırlar; Şarabın %90'ının bir üretim yılında, %99'unun ise 5 yıl içinde tüketilmesi gerektiği tahmin edilir.

<span class="mw-page-title-main">Aroma bileşiği</span> Kimyasal bileşik

Koku, aroma, koku veya tat olarak da bilinen aroma bileşiği, koku veya kokuya sahip kimyasal bir bileşiktir. Tek bir kimyasal veya kimyasal bileşikler sınıfının bir koku vermesi için, burnun üst kısmındaki hava yoluyla koku alma sistemine geçiş için yeterince uçucu olması gerekir. Çeşitli kokulu meyveler çeşitli aroma bileşiklerine özellikle çekici aromalara sahip olacak şekilde ticari olarak yetiştirilen ve birkaç yüz aroma bileşiği içeren çilekler bunlara örnektir.

<span class="mw-page-title-main">Sangiovese</span>

Sangiovese, adını Latince sanguis Jovis, "Jüpiter'in kanı" 'ndan alan kırmızı bir İtalyan şarabı üzüm çeşidi'dir. Romagna'dan Lazio'ya ,Campania ve Sicilya'ya kadar Orta İtalya'nın çoğunun üzümü olmasına rağmen, İtalya dışında en çok Brunello di Montalcino ve Rosso di Montalcino'nun tek bileşeni ve Chianti, Carmignano, Vino Nobile di Montepulciano ve Morellino di Scansano, karışımlarının ana bileşeni olarak ünlü olmasının yanında aynı zamanda Sangiovese di Romagna ve Tignanello şarapları gibi modern "Süper Toskana" kupaj (İngilizce:varietal) şarapları yapmak için de kullanılabilir.

Vitis labrusca', tilki üzümü, asmaların bir türü olup Vitis cins çiçekli bitki Vitaceae familyasındandır.

<span class="mw-page-title-main">Fermantasyon (şarap)</span>

Şarap yapımında fermantasyon süreci üzüm suyunu alkollü içeceğe dönüştürür. Fermentasyon sırasında, maya meyve suyunda bulunan şekeri etanol ve karbon dioksit'e dönüştürür. Şarapçılık'ta fermantasyonun başlangıcında şıradadaki oksijen seviyesinin yanı sıra fermantasyon sıcaklığı ve hızı da önemli hususlardır. Sıkışmış fermantasyon ve birkaç şarap hata gelişme riski de bu aşamada oluşabilir ki bu "birincil fermantasyon" için 5 ila 14 gün arasında ve potansiyel olarak ikincil fermantasyon için 5 ila 10 gün daha sürebilir. Fermantasyon, Riesling gibi birçok beyaz şarapta yaygın olan paslanmaz çelik tanklarda, açık ahşap fıçıda, şarap fıçısında ve birçok köpüklü şarap'ın üretiminde olduğu gibi şarap şişesinin içinde de yapılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Şaraptaki şekerler</span>

Şaraptaki şekerler şarap yapımını mümkün kılan doğa olayının merkezindedir. Fermantasyon işleminde, şarap üzümlerinden gelen şekerler parçalanır ve maya tarafından alkole (etanol) ve karbon dioksite dönüştürülür. Üzümler, yapraklardan fotosentez ile üretilen sakaroz moleküllerinin yer değiştirmesi yoluyla asmada büyürken şeker biriktirir. Olgunlaşmada sakaroz molekülleri invertaz enzimi tarafından hidrolize (ayrılır) edilip glukoz ve fruktoz'a dönüşür. Hasat zamanına kadar, üzümün %15 ila %25'i basit şekerlerden oluşur. Hem glikoz hem de fruktoz, altı-karbonlu şekerdir ancak üzümde üç, dört, beş ve yedi karbonlu şekerler de bulunur. Beş karbonlu arabinoz, ramnoz ve ksiloz gibi şekerler fermantasyondan sonra hala şarapta mevcut olduğundan, tüm şekerler mayalanabilir değildir. Çok yüksek şeker içeriği, belirli bir (yüksek) alkol içeriğine ulaşıldığında mayayı öldürür. Bu nedenle hiçbir şarap tamamen "sek" tamamen mayalanmaz. Şarabın alkol içeriğini belirlemede şekerin rolü, şarap yapımında yalnızca alkol içeriğini artırmak için şaptalizasyon olarak bilinen süreçte bazen şarap üreticilerini şeker eklemeye teşvik eder.

<span class="mw-page-title-main">Şarap tadımı tanımlayıcıları</span>

Şarap tadımı tanımlayıcılarının kullanılması, tadımcının deneyimlediği aromaları ve tat'ları niteliksel olarak ilişkilendirmesine olanak tanır ve şarabın genel kalitesinin değerlendirmesinde kullanılabilir. Şarap yazarları şarap tadımcıları ile sıradan meraklıları birbirinden şöyle ayırır; tadımcılar, şarabın tadı hakkında nesnel bir tanım vermeye çalışırlar, sıradan meraklılar ise şarabı takdir eder ancak incelemelerini tadımcılardan daha erken durdurur. Bir kişinin şarabı tatma yeteneğinin birincil kaynağı koku duyularından elde edilir. Tadımcının kendi kişisel deneyimleri, tattıklarını kavramsallaştırmada ve bu algıya bir açıklama eklemede önemli rol oynar. Tadımın bireysel doğası, tanımlayıcıların çeşitli tadımcılar arasında farklı algılanabileceği anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Teinturier</span>

Teinturier üzümleri, üzüm tanesinin özünde biriken antosiyanin pigmentlerinden kaynaklanan eti ve suyu kırmızı renkli üzümlerdir. Çoğu durumda, antosiyanin pigmentleri yalnızca dış kabuk dokusuyla sınırlıdır ve çoğu koyu kabuklu üzüm çeşidinin sıkılmış üzüm suyu berraktır. Kırmızı şarabın kırmızı rengi, fermantasyon işlemi sırasında belirli bir süre boyunca maserasyon yapılmış (ezilmiş) kabuklardan çıkarılan antosiyaninlerden gelir.

<span class="mw-page-title-main">Viognier</span>

Viognier beyaz şaraplık bir üzüm çeşididir. Rhône Vadisi'nde Fransız şarabı Condrieu için izin verilen tek üzümdür.