İçeriğe atla

Şaporal

Santa Barbara, California yakınlarındaki Santa Ynez Dağları'ndaki Şaporal

Şaporal (/ˌʃæpəˈræl, ˌtʃæp-/ SHAP-ə-RAL-,_-CHAP),[1] öncelikle ABD'nin Kaliforniya eyaletinde, güney Oregon'da ve Meksika'daki Baja California Yarımadası'nın kuzey kesiminde bulunan bir çalılık bitki topluluğu ve coğrafi özelliktir. Akdeniz iklimi (ılıman yağışlı kışlar ve sıcak kuru yazlar) ve seyrek, yüksek yoğunluklu taç yangınları ile şekillenir. Şaporal, şaporal biyomu içinde genellikle daha kuru, güneye bakan yamaçlarda bulunan yumuşak yapraklı, kuraklığa bağlı, yaprak döken, kıyı adaçayı çalılık topluluğunun aksine, sert sklerofilli yaprak dökmeyen yapraklara sahip yaz kuraklığına dayanıklı bitkiler içerir. Orta Arizona, batı Teksas ve orta Meksika'nın dağ zincirlerinin (mexical) doğu tarafı boyunca, diğer şaporal oluşumlarının Akdeniz ikliminin aksine yaz yağmurlarına sahip, yakından ilişkili diğer üç şaporal çalılık sistemi meydana gelir. Şaporal, Kaliforniya'nın yabani bitki örtüsünün %9'unu oluşturur ve bitki türlerinin %20'sini içerir.[2] Adı İspanyolca chaparro kelimesinden gelir ve "bodur meşenin yeri" anlamına gelir.

Kaynakça

  1. ^ "chaparral". Dictionary.com Unabridged. Random House. 
  2. ^ Parker, V. T. (2016). Mooney, H.; Zavaleta, E. (Ed.). "Chaparral". Ecosystems of California. Oakland, CA: University of California Press: 479-507. 

Bibliyografi

  • Haidinger, T.L., and J.E. Keeley. 1993. Role of high fire frequency in destruction of mixed chaparral. Madrono 40: 141–147.
  • Halsey, R.W. 2008. Fire, Chaparral, and Survival in Southern California. Second Edition. Sunbelt Publications, San Diego, CA. 232 p.
  • Hanes, T. L. 1971. Succession after fire in the chaparral of southern California. Ecol. Monographs 41: 27–52.
  • Hubbard, R.F. 1986. Stand age and growth dynamics in chamise chaparral. Master's thesis, San Diego State University, San Diego, California.
  • Keeley, J. E., C. J. Fotheringham, and M. Morais. 1999. Reexamining fire suppression impacts on brushland fire regimes. Science 284:1829–1832.
  • Keeley, J.E. 1995. Future of California floristics and systematics: wildfire threats to the California flora. Madrono 42: 175–179.
  • Keeley, J.E., A. H. Pfaff, and H.D. Stafford. 2005. Fire suppression impacts on postfire recovery of Sierra Nevada chaparral shrublands. International Journal of Wildland Fire 14: 255–265.
  • Larigauderie, A., T.W. Hubbard, and J. Kummerow. 1990. Growth dynamics of two chaparral shrub species with time after fire. Madrono 37: 225–236.
  • Minnich, R. A. 1983. Fire mosaics in southern California and northern Baja California. Science 219:1287–1294.
  • Moritz, M.A., J.E. Keeley, E.A. Johnson, and A.A. Schaffner. 2004. Testing a basic assumption of shrubland fire management: How important is fuel age? Frontiers in Ecology and the Environment 2:67–72.
  • Pratt, R. B., A. L. Jacobsen, A. R. Ramirez, A. M. Helms, C. A. Traugh, M. F. Tobin, M. S. Heffner, and S. D. Davis. 2013. Mortality of resprouting chaparral shrubs after a fire and during a record drought: physiological mechanisms and demographic consequences. Global Change Biology 20:893–907.
  • Syphard, A. D., V. C. Radeloff, J. E. Keeley, T. J. Hawbaker, M. K. Clayton, S. I. Stewart, and R. B. Hammer. 2007. Human influence on California fire regimes. Ecological Applications 17:1388–1402.
  • Vale, T. R. 2002. Fire, Native Peoples, and the Natural Landscape. Island Press, Washington, DC, USA.
  • Venturas, M. D., E. D. MacKinnon, H. L. Dario, A. L. Jacobsen, R. B. Pratt, and S. D. Davis. 2016. Chaparral shrub hydraulic traits, size, and life history types relate to species mortality during California's historic drought of 2014. PLoS ONE 11(7): p.e0159145.
  • Zedler, P. H. 1995. Fire frequency in southern California shrublands: biological effects and management options, pp. 101–112 in J.E. Keeley and T. Scott (eds.), Brushfires in California wildlands: ecology and resource management. International Association of Wildland Fire, Fairfield, Wash.
  • Biology: Exploring Life. Boston, Massachusetts: Pearson Prentice Hall. 2006. ISBN 0-13-250882-6. 2 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2023. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ekoloji</span> Organizmaların ve çevrelerinin incelenmesi

Ekoloji ya da doğa bilimi, canlıların hem kendi aralarında hem de fiziksel çevreleri ile olan ilişkileri inceleyen bilim dalıdır. Ekoloji canlıları birey, popülasyon, komünite, ekosistem ve biyosfer düzeylerinde inceler. Ekoloji çok yakından ilişkili olduğu biyocoğrafya, evrimsel biyoloji, genetik, etoloji ve doğa tarihi dallarıyla örtüşür. Ekoloji, biyoloji biliminin bir dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Biyom</span> Bir çevre ile ilişkili organizmalar topluluğu

Biyom, bulundukları fiziksel çevreye ve ortak bir bölgesel iklime tepki olarak oluşmuş biyolojik bir topluluktan oluşan biyocoğrafik bir birimdir. Bir diğer tanıma göre, biyosferin aynı iklim koşullarında ve aynı bitki örtüsünün egemen olduğu çok geniş bölümlerini belirten çevrebilim terimidir. Yeryüzündeki birbirine bitişik, benzer yayılmış yaşam alanları olarak da tanımlanabilir. Biyomlar birden fazla kıtaya yayılabilir. Biyom, habitattan daha geniş bir terimdir ve çeşitli habitatları içerebilir.

<span class="mw-page-title-main">Orman yangını</span> doğal ya da insani sebeplerden ortaya çıkan yangınların ormanları kısmen veya tamamen yok etmesi

Orman yangını, doğal ya da insani sebeplerden ortaya çıkan yangınların ormanları kısmen veya tamamen yakmasıdır. Yıldırım düşmesi, yanardağ patlaması ve yüksek sıcaklık gibi doğal sebeplerle çıkan yangınlar ile sigara, tarımsal ürünler nedenli çıkan insan kaynaklı yangınlar vardır. Ormanların yanması ekolojik olarak birçok zarara sebep olur, iklim değişikliği ve kuraklık bunun başlıca sonuçlarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Batı Virginia</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Batı Virginia, ABD'nin eyaletlerinden birisidir. Güneydoğuda Virginia'yla, güneybatıda Kentucky'yle, kuzeybatıda Ohio'yla ve kuzeydoğuda ise Pensilvanya ve Maryland ile sınırdır. Başkenti ve en büyük şehri Charleston'dur.

<span class="mw-page-title-main">Sedir Yangını</span>

Sedir yangını, insan kaynaklı bir yangın olup, 25 Ekim 2003 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri Güney Kaliforniya'da kontrol dışında yayılarak büyük bir alanı sardı. Santa Ana Rüzgarları tarafından sürüldü. Yangın 280.278 akre (1.134,2 km²) lik bir alanı yakarak 2820 yapıyı tahrip etti ve 15 kişinin ölümüne neden oldu 3 Kasım'da kontrol altına alınmadan önce. Ve Kaliforniya'nın tarihinde kayda geçen en geniş yangın oldu. sedir yangını o ay içinde Güney Kaliforniya'da olan 15 yangın içinden biri idi.Old Fire Eski Yangını da içeren bu yangın 2003 yangın fırtınası ve 2003 yılı yangın kuşatması olarak blinir hale geldi"

<span class="mw-page-title-main">Clive Granger</span> Galli ekonomist

Sir Clive William John Granger Galli ekonomist ve Nottingham Üniversitesi ve Kaliforniya Üniversitesi'nde emekli profesör. 2003 Nobel Ekonomi Ödülü'nü Robert F. Engle ile paylaştı.

<span class="mw-page-title-main">Carpinus orientalis</span> huşgiller (Betulaceae) familyasından gürgen

Doğu gürgeni, huşgiller (Betulaceae) familyasından anavatanı Kuzey İran ile Güneydoğu Avrupa olan bir gürgen türü.

<span class="mw-page-title-main">Olympia Dukakis</span> Amerikalı sinema oyuncusu (1931 – 2021)

Olympia Dukakis, Oscar, BAFTA ve Altın Küre sahibi, Yunan asıllı Amerikalı oyuncudur.

Nyctiphanes simplex, Euphausiidae familyasından, Kaliforniya Körfezi'nin batı kıyılarında yaşayan kril türüdür.

Numi dilleri ya da Numik dilleri, ABD'nin batısında Kızılderililer tarafından konuşulan Uto-Aztek dilleri ailesinden dil grubu.

<span class="mw-page-title-main">Eel Nehri Atabaskları</span>

Eel Nehri Atabaskları, Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeybatı Kaliforniya eyaletinde Eel Nehri civarında yaşayan ve adlarını da buradan alan, avcı ve toplayıcı, animist ya da şamanist Kaliforniya Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Atabaskların Pasifik Atabaskları grubunun Kaliforniya Atabaskları alt grubunda yer alırlar. Diğer ABD Kızılderilileri gibi Eel Nehri Atabaskları da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

Vintu dilleri, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Kaliforniya eyaletinin kuzey merkezinde yaşayan Vintu halkları tarafından konuşulan Amerind Kızılderili dil ailesi. Biri tükenmiş olan diğerleri de tükenmekte olan dört dilden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Ağrı (tıp)</span> sıkıntılı ve hoş olmayan duygu türü

Ağrı genellikle yoğun veya zarar verici uyaranların neden olduğu üzücü bir duygudur. Uluslararası Ağrı Çalışmaları Derneği ağrıyı "gerçek veya olası doku hasarıyla ilişkili veya ilişkili olana benzeyen hoş olmayan duyusal ve duygusal deneyim" olarak tanımlar."

<span class="mw-page-title-main">Kopepod</span> kabukluların alt sınıfı

Copepoda, Maxillopoda sınıfına bağlı bir hayvan altsınıfıdır. Kopepodlar oldukça eski evrimsel tarihe sahip olan eklembacaklılardır. Vücutlarının oldukça küçük ve dayanıksız olmaları nedeniyle fosilleşmeleri oldukça zordur. Güney İngiltere'deki neolitik kazı alanında harpaktikoid bir kopepod olan Enhydrosoma garienis ’in bir erkek bireyi tanımlanmıştır; bu birey fosilden daha çok kurumuş durumda olup rehidrasyon işlemi ile incelenebilir duruma getirilip teşhis edilmiitir. Kopepodlara ait ilk gerçek fosil kayıtları Palmer tarafından Kuzey ve Güney Amerika’da Miyosen ve Pleistosen döneminden kalma bor mineralleri içerisinde bulunan bireylerden elde edilmiştir .Bu bireylerden bir tanesi Cletocamptus Schmankewitsch,cinsi olarak tanımlanırken diğeri takım seviyesine kadar teşhis edilebilmiştir.En dikkat çekici fosil kopepod hiç şüphesiz Kabatarina pattersoni dir. Brezilya’da Alt Kretase’ye ait kalker kayaçlarda bulunan bu tür parazitik olup yine fosil tür olan Cladocyclus gardneri,solungaçlarında tespit edilmiştir. Bu veriler kopepodlar'ın fosil kayıtlarının günümüzden 110-120 MY öncesine kadar geri çekilmesini sağlamıştır.Çok uzun evrimsel tarihleri boyunca kopepodlar denizler, yeraltı suları, sürekli ve geçici tatlı ve acı sular ile nemli karasal habitatları da içeren tüm sucul biyotoplarda başarılı bir şekilde kolonize olmuşlardır. Antarktik göllerin donmuş yüzeyleri altında ve Nepal Dağları’nda 5540 m yükseklikte dahi bulunmuşlardır. Bununla birlikte kopepodların yaşam alanları içine tatlısu ve denizel sedimentler, yeraltı suları, bataklıkların yanı sıra ağaç kovuklarındaki su birikintileri ve hatta atık araba tekerlekleri ve bromeliadların yaprakları arasında biriken su ortamları gibi kriptik habitatlar da bulunmaktadır. Ayrıca, serbest yaşayan siklopoid ve harpaktikoid kopepodlar orman tabanındaki nemli çürümüş bölge faunasının da önemli bileşenleridir. Derin hidrotermal kaynaklardan tespit edilen omurgasızların en baskın ve zengin grubunu da kopepodlar oluşturmaktadır

<span class="mw-page-title-main">Linda Cristal</span> Arjantinli oyuncu

Linda Cristal Arjantinli aktris. 1958 komedi filmi The Perfect Furlough'daki performansı nedeniyle Altın Küre Ödülü kazanmadan önce, 1950'lerde bir dizi Batı filminde rolaldı.

<span class="mw-page-title-main">Convolvulaceae</span> Çiçekli bitkilerin Solanales takımına bağlı bir familyası

Convolvulaceae, Tarlasarmaşığıgiller, Çitsarmaşığıgiller, Kahkahaçiçeğigiller veya Gündüzsefasıgiller; Solanales takımına ait, yaklaşık 58 cins ve 1.880 tür ile temsil edilen, tropikler ve ılıman kuşak başta olmak üzere dünya çapında yayılış gösteren; tatlı patates, cinsaçı ve tarla sarmaşığı gibi bitkileri içeren, bir çiçekli bitki familyasıdır.

Caroline Priscilla Bingham, botanik üzerine bilimsel makaleler yayınlayan ilk Amerikalı kadınlardan biri olan botanikçiydi. Yeni bir cins ve birkaç yeni tür keşfeden etkili bir botanik örnek koleksiyoncusuydu. Keşiflerinin bir sonucu olarak, Bingham bir cins ve onuruna isimlendirilen birkaç su yosunu türüne sahipti.

<span class="mw-page-title-main">Eureptilia</span> sürüngen kladı

Eureptilia, Sauropsida'nın iki ana grubundan birisidir. Eureptilia yalnızca tüm Diapsidleri değil, aynı zamanda daha önce yaşamış Anapsida kladındaki, eski "Cotylosauria" ismiyle sınıflandırılan bir dizi ilkel Permo-Karbonifer canlılarını da içerir.

<span class="mw-page-title-main">Esvatini-Türkiye ilişkileri</span>

Esvatini-Türkiye ilişkileri, Esvatini ile Türkiye arasındaki dış ilişkilerdir. Türkiye'nin Güney Afrika'daki Pretoria Büyükelçisi Esvatini'ye akredite edilmiştir. Esvatini'nin Brüksel Büyükelçiliği de Türkiye'ye akredite edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Peracarida</span>

Peracarida, Eumalacostraca altsınıfına bağlı bir hayvan üsttakımıdır. Türlerinin çoğu genel olarak 2 cm (0,8 in)'den daha küçük olsa da, aralarındaki en büyük tür olan Bathynomus giganteus 76 cm (29,9 in)'e erişebilir. Bilinen en eski türü, İrlanda'da Famenien'den de eski zamanlara dayanan Oxyuropoda ligioides fosilidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.