İçeriğe atla

Şaphane, Kütahya

Şaphane
İlçe
Kütahya ilinin ilçeleri
Kütahya ilinin ilçeleri
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlKütahya
Coğrafi bölgeEge Bölgesi
İdare
 • KaymakamMuhammet Önder[1]
 • Belediye başkanıLütfi Mutlu (CHP)
Yüzölçümü
 • Toplam251 km²
Rakım1000 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam6.366
 • Kır
3,060
 • Şehir
2.790
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu43950
İl alan kodu0274
İl plaka kodu43

Şaphane, Kütahya ilinin bir ilçesidir. İl merkezinin 130 km güneybatısında yer alır.

Tarihçe

Simav yakınlarında olması nedeniyle antik dönemde Synaus şehir devleti egemenliği altında bulunduğu tahmin edilmektedir. Roma ve Bizans egemenliğinde kalan yerleşim, 13. ve 14. yüzyılda Germiyanoğulları Beyliği yönetiminde yer almaktaydı. "Gediz Şaphanesi" olarak da bilinen yerleşim 1381 yılında Kütahya, Simav, Tavşanlı'yla birlikte Şehzade Bayezid'in çeyizi olarak Osmanlı topraklarına katıldı.[4] 1402 Ankara Savaşı'ndan sonra kısa bir süre Osmanlı egemenliğinden çıkan yerleşim 1429 yılında kesin olarak Osmanlı topraklarına katılmıştır.[5]

Şaphane kent merkezinde ilk yerleşim 1405 yılında kurulmuştur.[6] Bizans zamanından beri işletilmekte olan Şap madeni önemli bir ticaret ürünüydü. Çıkarılan şapın kullanımı 13.-16. yüzyıllarda Cenevizlilerin elindeydi. Evliya Çelebi'nin 1680 yılında yaptığı seyahatte, yerleşimden köy olarak bahsedilmiştir.[7] Tanzimat'a kadar "Şaphane-i Amire Müdürlüğü" adı altında doğrudan saraya bağlı olarak idare edilmiştir. 1845 yılı Osmanlı kayıtlarında Kütahya Sancağı’nın Gediz Kazasına bağlı bir köy olan yerleşimden, ilk defa 1879 yılında nahiye olarak bahsedilmiştir. Cumhuriyet Döneminde de önce bucak olan Şaphane, 1988 yılında Gediz'den ayrılarak resmen ilçe olmuştur.[6]

Coğrafi konumu

Toplam ilçe alanı 251 km²'dir. Şaphane ilçesi Kütahya'nın güneybatısında yer almaktadır. Engebeli bir araziye sahip olan Şaphane Dağı'nın batısında küçük bir akarsu vadisinin tabanında kurulmuştur. Sınır komşuları olarak doğusunda Gediz ilçesi, batısında Simav ilçesi, kuzey batısında Hisarcık ilçesi, güneyinde Uşak ili ve güneybatısında Pazarlar ilçesi ve Manisa ili, Selendi ilçesi bulunmaktadır. Dağın doruğunun konumu: (N (Kuzey) 39° 3' 45 E (Doğu) 29° 14' 30)'dur.

İklimi

Akdeniz iklimiyle, karasal bir iklim arasında geçiş özelliği gösteren iklim özelliklerine sahip ilçede yıllık ortalama yağış 1 m²'ye 719 kg ve ortalama sıcaklık 11.8 °C derecedir.

Nüfus

1845 temettü kayıtlarında yerleşimde 61 hane ve 305 kişi yaşamaktaydı. 1879 yılı salnamesinde yerleşimde 1388 kişinin yaşadığı belirtilmekte olup, yaşayanların tamamı Müslümandı. 1885 yılı salnamesine göre ise yerleşimde 3030 kişi yaşamaktaydı.[6]

Yıl Toplam ŞehirKır
1990[8]10.2473.8456.402
2000[9]11.7154.6717.044
2007[10]7.6973.2624.435
2008[11]7.5543.3564.198
2009[12]7.7863.6234.163
2010[13]7.4863.4674.019
2011[14]7.5003.5363.964
2012[15]7.5733.6843.889
2013[16]7.3743.6833.691
2014[17]7.0383.5503.488
2015[18]6.7623.3253.437
2016[18]6.5283.2003.328
2017[18]6.2723.0313.241
2018[18]6.3663.1353.231
2019[18]6.0302.9413.089
2020[18]5.8502.7903.060

Ekonomi

Tarım, hayvancılık ve meyvecilik geçim kaynaklarındandır. İlçe merkezinde bulunan Dostel Alüminyum Sülfat Sanayi A.Ş.'nin işlettiği şap fabrikasının da ilçe ekonomisine büyük katkısı bulunmaktadır. İlçeye bağlı belde ve köylerde besicilik ve özellikle süt hayvancılığı ön plandadır. İlçe merkezi belde ve köylerde özellikle vişne, kiraz ve elma üretilmektedir.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2007. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2015. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012. 
  4. ^ ""Murad I"; TDV İslam Ansiklopedisi; Cilt: 31; Sayfa: 160; İstanbul; 1993". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2015. 
  5. ^ ""Şaphane", Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü". 5 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2015. 
  6. ^ a b c ""1844 TARİHLİ TEMETTÜAT KAYITLARINA GÖRE KÜTAHYA SANCAĞINA BAĞLI ŞAPHANE KÖYÜNÜN SOSYAL EKONOMİK YAPISI "; Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi; Sayı 35; Kütahya; 2013; Arzu BAYKARA TAŞKAYA" (PDF). 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Temmuz 2015. 
  7. ^ ""XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Kütahya Gediz (Gedos) Şap Madeni"; Belleten 272, Cilt: LXXV-Sayı: 272; Nisan 2011; Emine DİNGEÇ". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2015. 
  8. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  9. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  16. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  17. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  18. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Şaphane Nüfusu - Kütahya". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Kütahya Şaphane Nüfusu". nufusune.com. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Köprübaşı, Manisa</span> Manisanın ilçesi

Köprübaşı, Türkiye'nin Ege Bölgesi'nde bulunan Manisa ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Gediz, Kütahya</span> Kütahyanın ilçesi

Gediz, Kütahya ilinin bir ilçesi. İlçe Kütahya'nın 90 kilometre güney batısında yer alır. Daha yakın bir il olan Uşak'a ise 45 km mesafededir. İlçe merkezinin nüfusu 31.12.2020 itibarıyla 24.669, kasaba ve köyler nüfusu ise 25.118 olmak üzere ilçenin toplam nüfusu 49.787'dir. Yüzölçümü 1442 km², deniz seviyesinden yüksekliği ise 736 metredir. Kütahya ilinin genelinin aksine daha ılıman bir iklim görülür; Kütahya'nın sıcaklık ortalamaları en yüksek olan ilçesidir. İlçede Murat Dağı kaplıcaları ve Ilıca kaplıcaları bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Simav</span> Kütahyanın ilçesi

Simav, Kütahya'nın bir ilçesidir. İl merkezinin 143 km güneybatısında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Yüreğir</span> Adananın ilçesi

Yüreğir, Adana ilinin Büyükşehir merkez ilçelerinden birisidir. Adana'nın ortasından geçen Seyhan Nehri, Yüreğir ve Seyhan ilçelerini ayırır.

<span class="mw-page-title-main">İhsaniye</span> Afyonkarahisar ilçesi

İhsaniye, Afyonkarahisar ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Dumlupınar</span> Kütahyanın ilçesi

Dumlupınar, Ege Bölgesi'nin doğusunda, nüfus bakımından en küçük ilçesi olarak bağlı bulunduğu Kütahya ilinin güneyinde yer alır. İl merkezine 80 km, Uşak'a 59 km, Afyonkarahisar şehir merkezine ise 59 km mesafededir.

<span class="mw-page-title-main">Kepsut</span> Balıkesirin ilçesi

Kepsut, Balıkesir ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Arpaçay, Kars</span> Kars ilinin ilçesi

Arpaçay, Kars ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Altıntaş</span> Kütahyanın ilçesi

Altıntaş, Türkiye'nin Kütahya ilinin bir ilçesidir. Kütahya il merkezine 50 km, Uşak'a 90 km, Afyonkarahisar'a 65 km uzaklıktadır. İlçe Kütahya-Afyonkarahisar, Kütahya-Uşak-İzmir arasında kavşak konumundadır. Eski adı Kurt Köy olarak bilinmektedir. 2020 yılı nüfusu 15.835'tir.

<span class="mw-page-title-main">Aslanapa</span> Kütahyanın ilçesi

Aslanapa Kütahya ilinin bir ilçesidir. Daha önceleri Merkez İlçeye bağlı Nahiye Merkezi iken Özal döneminde Şaphane ve Dumlupınar'la birlikte ilçeliğe hak kazanmıştır. İlin ve Türkiye'nin en küçük ilçe mekezlerinden biridir. Nüfusu 1.893'tür. İsmi üzerinde birçok görüş mevcuttur. Özellikle "apa" kelimesi oba kelimesinden gelir ve Aslan oba anlamında vb. rivayetler vardır.

<span class="mw-page-title-main">Çavdarhisar</span> Kütahyanın ilçesi

Çavdarhisar, Kütahya ilinin bir ilçesidir. Kütahya'ya 58 km uzaklıktadır. İlçe kimliği kazanmadan önce 37 km uzaklıktaki Emet ilçesine bağlı ufak bir kasaba olan Çavdarhisar çeşitli uğraş ve siyasi baskılarla ilçe olmayı başarmıştır. Tarihi zenginliğe sahip bir ilçedir. Aizanoi Antik Kenti ve bünyesindeki dünyanın ilk örneklerinden stadyum-tiyatro kompleksi, dünyanın ilk borsa yapısı vardır. Bu borsa yapısı 1970 Gediz depreminde caminin yıkılmasıyla ortaya çıkmıştır. Bunun dışında nekropoller, olimpiyat şeref tribün abidesi, 4 köprü ikisi çok kötü şekilde restore edilmiş ve hala kullanılıyor. Bunun dışında Meter Steunne alanı ve tüneli önemli bir eserdir.

<span class="mw-page-title-main">Domaniç</span> Kütahyanın ilçesi

Domaniç Kütahya ilinin bir ilçesidir. Domaniç İlçe Merkezi ve köylerle birlikte nüfus 2020 yılında 14 bin 545 kişi iken, bu rakam 2021 yılında 320 kişi azalarak 14 bin 225 kişiye geriledi.

<span class="mw-page-title-main">Emet</span> Kütahyanın ilçesi

Emet Kütahya ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Kuluncak</span> Malatyanın ilçesi

Kuluncak, Malatya iline bağlı bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Selendi</span> Manisanın ilçesi

Selendi. Türkiye'nin Ege Bölgesi'nde bulunan Manisa ilinin ilçelerinden biridir. 1954 yılında, 6324 numaralı karar ile kurulmuştur. Manisa'ya 155 km, Uşak'a ise 70 km mesafede yer alır. İlçe sınırlarından Gediz Nehri'nin önemli kollarında biri olan Selendi çayı geçer. Asıl geçim kaynağı tütüncülük, hayvancılık ve tarımdır. Ayrıca Pınarlar, Eskin, Terziler, Kürkçü ve Hacıhaliller köylerinde son yıllarda kirazcılık artmıştır. Kınık mahallesi piknik alanı, Gavur evleri kaya mezarları, Bayraklı anıtı Selendi'nin gezilebilecek yerleridir. Merkez nüfusu 8.108'dir. Köyleri de dahil toplam nüfusu 26.500'dür fakat son 50 yıldır sürekli göç veren ilçenin göç eden kişileri de hesaba katıldığında nüfusu 77.000'i geçmektedir. Manisa'nın en az yoğunluklu ilçesidir. Ayrıca ilçede eskin mahallesinde bulunan altın-kurşun-krom karışımı maden rezervi bir müddet işletilmiş fakat madenin 49 yıllık kullanım hakkını elinde bulunduran Bulgaristanlı firmanın bu ülkede iflas etmesi sonucu maden kapatılmıştır ve yıllardır atıl olarak durmaktadır. Bunların yanında Gediz Nehrinin en büyük kolu olan selendi çayı kış aylarında Gediz Nehrinden daha fazla su taşır. İlçenin tarihinde aldığı en büyük yatırımlar; tekel yaprak tütün depolama işletmeleri ve yatılı ilköğretim bölge okuludur. Selendi'nin tarhana, höşmerim, keşkek ve yufkası meşhurdur. İlçede üretilen Amerikan tipi küçük yapraklı tütünler çok değerlidir.

<span class="mw-page-title-main">Çatalpınar</span> Ordunun ilçesi

Çatalpınar, Ordu ilinin bir ilçesidir. Fatsa'ya 20 kilometre, Altınordu'ya 56 km uzaklıktadır. Geçim kaynakları tarım ve hayvancılıktır. Fındık yetiştirilir.Burada fındık yetiştirilmeden önceki geçim kaynağı mısır idi.

<span class="mw-page-title-main">Banaz</span> Uşakın ilçesi

Banaz, Uşak ilinin bir ilçesidir.

Hisarcık, Ege Bölgesi'nde Kütahya ilinin ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Pazarlar</span> Kütahyanın ilçesi

Pazarlar, Ege Bölgesi'nde Kütahya ilinin ilçesidir. İlçede kiraz, vişne, elma ve turşuluk biber yetiştirilir. İlçenin başlıca geçim kaynağı tarım, hayvancılık ve dokumacılıktır. Uşak'a 64 km, Kütahya'ya 125 km uzaklıktadır. İlçeden her gün Simav, Uşak ve İzmir'e düzenli olarak otobüs seferleri yapılır. İlçede bir meslek yüksek okuku, iki lise, bir ilkokul bulunur. Pazarlar Meslek Yüksek Okulunda 500 civarında öğrenci eğitim görmektedir. İlçe'nin 250 yıllık tarihi vardır. Etrafında bulunan yedi köyün birleşmesiyle oluşmuştur. İsmini de bu yedi köyün ortak pazarı olmasından almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kütahya'nın ilçeleri</span> Vikimedya liste maddesi

Kütahya ilinde 12 ilçe ve 1 il merkezi vardır:


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.