Şamil Aladin - Turkipedia

Şamil Aladin
Kendi dilinde adı	Şamil Seit oğlu Alâdin
Doğum	Kâmil Şamil Aladin 12 Temmuz 1912(1912-07-12) Mahuldür, Bahçesaray Rayonu, Tavrida Guberniyası, Rus İmparatorluğu
Ölüm	21 Mayıs 1996 (83 yaşında) Simferopol, Kırım, Ukrayna
Defin yeri	Simferopol Abdal mezarlığı
Önemli ödülleri	Vatanseverlik Savaşı Nişanı Özbekistan SSC Kültürünün Onur İşçisi
Resmî site
shamilalyadin.com

Şamil Aladin (Kırım Tatarcası: Şamil Seit oğlu Alâdin, Rusça: Шамиль Сеитович Алядинов; 12 Temmuz 1912 Bahçesaray Rayonu, Rus İmparatorluğu – 21 Mayıs 1996 Simferopol, Ukrayna) Kırım Tatarı yazar, şair, çevirmen ve insan hakları aktivisti. Şiirle başladığı edebiyat hayatına daha sonra düzyazı ve kurgusal olmayan eserlerle devam etti.

Hayatı

Kâmil Şamil Aladin, 12 Temmuz 1912 tarihinde Rusya'nın Bahçesaray Rayonu'na bağlı Mahuldür adlı bir Kırım Tatarı köyünde doğdu. Bahçesaray'da 7 yıllık öğretim gördü. Akmescit'te (Simferopol) Pedagogika Tehnikumı okulunu bitirdikten sonra Pedinstitut'ta eğitim gördü. 1932 yılının sonunda Kızıl Ordu'ya çağrıldı. Kızıl Kazak Atlılar Bölüğü'nde hizmet etti.

1935 yılında Kızıl Kazağın Yırları adlı ikinci şiir kitabını çıkardı. 1937 yılında ise SSCB Yazarlar Birliği üyeliğine kabul edildi.

II. Dünya Savaşı'ndan önce henüz Kırım'da yaşama hakkına sahipken şiir ve hikâyeleri yayınlanmaktaydı. Romanlar, hikâyeler, denemeler ve makaleleri ile Kırım Türk edebiyatının gelişmesinde etkili oldu.

Yazarın konularını gerçek hayattan alan 1957 yılında Teselli ve Çauş Oğlu isimli hikâyeleri, 1961 yılında Eger Sevsen, 1969'da Rüzgârdan sallangan Fenerler isimli romanları neşredildi. Daha sonra Elmaz ve Furtuna Tıngan Son adlı hikâyelerini yazdı.

1979 yılında yazdığı İblisnin Ziyafetine Davet isimli hikâyesinde ise; 1913 yılında vahşice öldürülen Usein Şamil Toktargazi'nin hayatı tarihi belgelere dayandırılarak yayınladı.

Aladin'in Kırım edebiyatının bilhassa II. Dünya Savaşı'ndan sonraki dönemini inceleyen yazılarının toplandığı Yüksek Hizmet (1983) isimli eseri, Kırım edebiyat tarihi açısından önemli açığı kapatan bir eser olarak kabul edilir.^[1]

Aladin, 1995 yılında Mahuldürge bardım, ağlap qayttım hikâyesini yazdı.^[2]

21 Mayıs 1996 tarihinde Ukrayna'ya bağlı olduğu dönemde Simferopol'de hayatı sona erdi.^[1] Simferopol'deki Abdal mezarlığına defnedildi.^[2]

Kaynakça

^ ^a ^b "Şamil Aladin". biyografi.net. 10 Haziran 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2020.
^ ^a ^b "Şamil Alâdin" (Kırım Tatarcası). Şamil Aladin'in resmî sitesi. 3 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2020.

İlgili Araştırma Makaleleri

Akmescit veya Simferopol, Ukrayna'ya bağlı Kırım Özerk Cumhuriyeti'nin de jure başkentidir. Kırım konusunda, Ukrayna ile Rusya arasında toprak anlaşmazlığı söz konusudur. Bu anlaşmazlık sonucunda Rusya, Kırım'ı ilhak etmiştir. İlhak edilişinden sonra Rusya Federasyonu'na bağlı Kırım Cumhuriyeti'nin, de facto başkenti olmuştur.

Kırım Tatarcası ya da Kırımca, Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dildir. Ancak bazı Oğuz grubuna ait özelliklere de sahiptir. Romanya'nın Dobruca yöresinde konuşulan şekline Dobruca Tatarcası adı verilir.

Halid Ziya Uşaklıgil, Servet-i Fünûn ve cumhuriyet dönemi Türk romancı ve yazar. Bâzı edebî yazılarını Hazine-i Evrak dergisinde Mehmet Halid Ziyaeddin adıyla yayımlamıştır.

Sivastopol, Osmanlı döneminde Akyar, Ukrayna'da Kırım yarımadasında Karadeniz kıyısında bulunan bir liman kentidir. Nüfusu 328.600'dür (2004).

Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya Kırım ÖSSC, Kırım Yarımadası'nda Rusya SFSC'ne bağlı olarak kurulan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'dir. Cumhuriyetin başkenti Akmescit (Simferopol). Resmi dilleri Kırım Tatarcası ve Rusçadır.

Muhtar Omarhan oğlu Avezov, Kazak eğitimci, yazar, çevirmen, eleştirmen, siyasetçi ve düşünürdür.

Ahmet Özenbaşlı, Kırım Tatar Milli Fırka hareketi önderlerinden, siyaset ve fikir adamı. Bahçesaray'da, ünlü medeniyet erbabı, kültür adamı Seyit Abdullah Özenbaşlı'nın ailesinde doğdu.

Şakir Selim, Kırım Tatarı şair, yayımcı, çevirmen.

Kırım Özerk Cumhuriyeti,, Ukrayna'nın özerk cumhuriyeti. Sovyetler Birliği döneminde varlık gösteren Kırım Oblastı ile aynı sınırlara sahiptir. Kırım Oblastı 1954'te Rusya SFSC'den Ukrayna SSC'ye geçti. 20 Ocak 1991'deki referandumdan sonra Ukrayna SSC içerisinde bir özerk cumhuriyet hâlini aldı. Sovyetler Birliği dağıldığında ve Ukrayna bağımsızlığını elde ettiğinde, Kırım yeni kurulan Ukrayna'nın parçası olarak kaldı.

İgor İrgitoğlu Badra Tıva Otonom Oblastının başkenti Kızıl şehrinde doğmuştur. Tıva Türklerinden gazeteci-yazar, şair, çevirmen. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğinin Gazeteciler Birliği'nin üyesi. Yazar İrgit Badranın oğlu.

<span class="mw-page-title-main">Yusuf Vezir Çemenzeminli</span> Azeri yazar

Yusuf Vezir Çemenzeminli, Azeri yazar, araştırmacı, siyasetçi.

Reşat Amet ya da Ukrayna'da bilindiği adıyla Reşat Medatoviç Ametov veya Reşat Ametov, Kırım Tatarı etnik kimliği savunucusu aktivist ve halkının kahramanı. Ukrayna Kahramanı Altın Yıldız Nişanı sahibidir.

Mehmet Niyazi Cemali, Rumen ve Kırım Tatarı şair, gazeteci, öğretmen, akademisyen ve etnik Tatar davasının aktivistiydi. Rus İmparatorluğu ve Kırım'da geçirdiği yaşamının bir parçası olan eserlerinin çoğunu Kırım Tatarcasında ve Osmanlı Türkçesinde yazmıştır. Niyazi, Kırım Tatar Diasporası ile Kırım arasındaki bağlantıyı sürdürmede önemli bir rol oynamış olmasından dolayı itibarlı bir konuma sahiptir.

Kırım Tatar Millî Kurultayı, Kırım Tatar halkının Kurultayı, ulusal bir kongresi ve Kırım Tatar halkını en yüksek derecede temsil eden tam yetkili organıdır. Kırım Tatar halkı tarafından seçilen delegeler tarafından, Ukrayna topraklarında daimi olarak ikâmet eden vatandaşlıklarından bağımsız olarak temsil görevi yerine getirilir.

Hüseyin Bodaninski, Kırım Tatarı asıllı tarihçi, sanatçı, sanat eleştirmeni, etnograf, arkeolog ve aktivist. Bahçesaray'daki Hansaray müzesinin ilk yöneticisidir.

Seitumer Emin II. Dünya Savaşı döneminine ait bir Kırım Tatar yazarı, şair, sivil haklar aktivisti ve Sovyet partizanıydı. II. Dünya Savaşından önce şiir yazmaya başlayan nesil ile 1960'lı yıllarda şiir yazmaya başlayan nesil arasında bağ kurabilen şairlerdendir. Şiirleri "Beyaz Çeçekler" (1968) ve "Ateşli Künler" (1969) adlı şiir kitaplarında; Rusça yazdığı şiirleri ise, "Alevli Dalgalar" (1977), "Yol" (1980), "Sesler" (1983) ve "Menim Sesim" (1987) adlı şiir kitaplarında yayımlanmıştır. Eserlerinde vatana duyulan sevgi, iyilik ve adalet konularının yanında halkın geleceği, nesillerin devamlılığı gibi konularda da düşüncelerini ortaya koymaktadır.

Yıldız dergisi, Kırım Tatarca olarak yayımlanan siyaset, yazın (edebiyat) ve sanat dergisi.

<span class="mw-page-title-main">Abduraim Reşidov</span>

Abduraim İsmailoviç Reşidov, SSCB'de Büyük Vatanseverlik Savaşı olarak bilinen II.Dünya Savaşı sırasında Sovyet Hava Kuvvetlerinin 162. Muhafız Bombardıman Havacılık Alayı komutan yardımcısıydı. 1945'te Binbaşı rütbesini korurken, savaş sırasında Pe-2'deki ilk 166 görevi için Sovyetler Birliği Kahramanı ilan edildi. Savaştan sonra, Kırım Tatarı sivil haklar hareketine yoğun bir şekilde dahil oldu ve hükûmete, geri dönüş hakkını reddetmeye devam ederlerse alenen kendi kendini feda edeceğine dair yemin etti.

Tercüman 1883'ten 1918'e kadar Bahçesaray'da yayınlanan ve Rus İmparatorluğu'nda Türkçe konuşan nüfusunun basılı organı olan bir gazeteydi. Kurucu ve yayıncısı Kırım Tatar eğitimci İsmail Gaspıralı idi. Tercüman, 35 yıl boyunca yayınlanmış olan tarihteki ilk Kırım Tatar gazetesiydi.

Kırım Tatar edebiyatı eserlerinin en eskileri, Altın Orda döneminde, altın çağı ise Kırım Hanlığı döneminde verilmiştir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.