İçeriğe atla

Şamahı (uzeyd)

Şamahı Uyezd (Rusça: Шемахинский уезд, Azerice: Şamaxı qəzası) Rus Çarlığı, (Hazar, Şamahı ve Baku valiliklerinin bir parçası olarak) Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti ve Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti (Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetinin bir parçası olarak), 1929 tarihine kadar var olan idari bir birim. Şamahı Uyezd'in kuzeyinde Kuba Uzeyd doğusunda Baku Uzeyd, batısında Göyçay Uzeyd, güneyinde Javad Uzeyd bulunuyordu.[1] Şamahı Uyezd'in idari merkezi Şamahı şehriydi.[2]

Tarih

Şamahı Uyezd Transkafkasya bölgesinin yönetim kurumları" kanununa göre 10 Nisan 1840 tarihinde Şirvan eyaleti ve Salyan toprakları temel alınarak kuruldu. Bölge 1841-1846 yılları arasında Hazar bölgesinin bir parçasıydı. 1846 tarihinde yeni kurulan Shamakhi Valiliğine aynı adla katıldı. 1858 Şamahı depreminde Şamahı şehri ve Şamahı Uzeyd büyük hasar gördüğü için Şamahı Valiliğinin merkezi Şamahı şehrinden Bakü şehrine taşındı. Bundan sonra Şamahı Valiliğinin adı da Baku Valiliği olarak değiştirildi.[3] Şamahı Rus Çarlığının yıkılışından sonra kısa bir süre Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyetinin bir parçası oldu. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti bağımsızlığını ilan ettikten sonra Temmuz 1918'de Kafkas İslam Ordusu ve Azerbaycan kuvvetleri Şamahı'yı Bolşeviklerden kurtardı. 1920'de Kızıl Ordu'nun Azerbaycan'a müdahalesi sonucunda Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti sona erdi. Şamahı uyezd, 1929'da feshedilinceye kadar Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin bir parçası oldu.

Nüfus

1897 nüfus sayımına göre Şamahı Uyezd'de 121.842 kişi yaşıyordu ve bunların 20.007'si Şamahı şehrinde yaşıyordu . Nüfus sayımına göre bölgede, anadili Azerice olan 89.840 kişi, Ermenice olan 14.283 kişi ve Rusça olan 11.362 kişi bulunuyordu.[4] Nüfus 1926'da 91.185'e düştü.[5] 1917 tarihli Kafkas Takvimine göre bölgenin alanı 7.553,64 km kare nüfusu ise 133.800 kişiydi. Bunlardan 132.362'si yerli, 1.438'i geçici ikamet eden, 71.848'i erkek ve 61.952'si kadındı. Halkın 97 bin kişisini Azeriler oluşturuyordu. Çarlık Rusyasının yeniden yerleşim politikasının bir sonucu olarak, bölgeye 17.656 Rus, 1.511 Doğu Ortodoksu ve 16.145 sektant 17.542 Ermeni-Gregoryen yerleştirildi.

1897 tarihinde etnik gruplar

Uyezd Azeriler
ErmenilerRuslarTatlarMuseviler
Şamahı % 73,7 % 11,7 % 9,3 % 3,7 % 0.9

Kaynakça

  1. ^ Tsutsiev, Arthur (2014). Atlas of the Ethno-Political History of the Caucasus. Nora Seligman Favorov tarafından çevrildi. New Haven: Yale University Press. s. 59. ISBN 9780300153088. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 21 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Ekim 2020. 
  3. ^ Документы по истории Баку. 1810—1917. — Баку, 1978, с. 69
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2020. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Rayon, Sovyetler Birliği'nden kalma bir yönetim birimidir:

<span class="mw-page-title-main">Saingilo</span> Tarihi bölge

Saingilo, Gürcistan’ın tarihsel Hereti bölgesinin doğu bölümüne verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, bugünkü Azerbaycan'dan önce 1920 yılında Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin yıkılması ve Kızıl Ordu'nun işgaliyle kurulan, 1920–1922 ile 1936–1991 yılları arasında varlığını sürdüren, Sovyetler Birliği'ni oluşturan 15 cumhuriyetten biridir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti</span> ilk Azerbaycan cumhuriyeti (28 Mayıs 1918-28 Nisan 1920)

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti veya kısaca Azerbaycan Cumhuriyeti, Doğu Kafkasya'da yerleşmiş ve yüzölçümü 147.629 km2 olan, Müslüman ve Türk toplumlarında kurulan ilk laik ve demokratik devlet. Nüfusu 2 milyon kişiye ulaşan cumhuriyetin sınırları kuzeyde Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti, kuzeybatıda Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, batıda Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve güneyde İran'la belirlenmiştir. Azerbaycan'da en büyük şehir olan Bakü'nün Bolşevik Bakü Sovyeti'nin kontrolünde olması nedeniyle, AHC'nin geçici başkenti Gence olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Transkafkasya SFSC, 1922 ile 1936 yılları arasında Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin birleşmesiyle oluşan Sovyetler Birliği cumhuriyeti. Başkenti günümüzde Gürcistan'ın başkenti olan Tiflis'ti.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan-Ermenistan Savaşı (1918-1920)</span> 1918-20 Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki toprak çatışmaları serisi

1918–1920 Azerbaycan–Ermenistan Savaşı, 1917'de Ekim Devrimi yani Bolşevik Devrimi'nden sonra başlamıştır. Çoğu saldırı düzenli ordu biçiminde olmadı. Daha sonra Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti kuruldu. Osmanlı İmparatorluğu'nun Erivan'ı boşaltıp Iğdır Ovası'na çekilmesi ile savaş başlamış oldu (1920).

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'ın posta tarihi ve posta pulları</span>

Azerbaycan'ın posta tarihi ve posta pulları, Azerbaycan'daki posta sistemini ve posta pullarını tanımlar. Rusya İmparatorluğu posta damgası ve posta pulları 1858 yılından itibaren Azerbaycan'da kullanılıyordu. İlk posta damgaları farklı biçimlerdeki noktalardan oluşturuldu. Şehir isimli tarihli posta damgaları kısa süre sonra oluştu.

<span class="mw-page-title-main">Bakü Muharebesi (1918)</span> 1. Dünya Savaşı sırasında Rus ve Türk orduları arasında geçen savaş

Bakü Muharebesi, 1918 yılında Azeri ve Dağıstanlı gönüllülerle takviye edilen ve Kafkas İslam Ordusu adı verilen Osmanlı Ordusu'nun Bakü Sovyeti, Britanya İmparatorluğu, Merkezi Hazar Diktatörlüğü ve Beyaz Ordu karşısında Bakü'yü almak için giriştiği muharebe.

<span class="mw-page-title-main">Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti</span> Güney Kafkasyada eski bir devlet

Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti (TDFC), Transkafkasya Federasyonu veya Kafkasardı Federatif Cumhuriyeti, Rus İmparatorluğu'nun çöküşü sonucunda, 1918'in Ocak ayından itibaren başlayan hazırlıkların ardından 22 Nisanda bugünkü Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan topraklarında oluşturulmuş federatif devlettir. 26 Mayıs 1918 tarihinde Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nın ve 28 Mayıs 1918 tarihinde Azerbaycan Halk Cumhuriyeti ve Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin ilan edilmesi ile TDFC'nin varlığı sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ayna Sultanova</span>

Ayna Sultanova, Azeri devrimci. Azerbaycan'ın ilk kadın komünist devrimcilerinden biridir. 'Şark kadını' dergisinin ilk editörüdür. Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetinde(ASSC) Yüksek Mahkeme başkanı ve Eğitim, Adalet Komisarlığı gibi yüksek görevlerde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Gazanfer Musabeyov</span> Azerbaycanlı siyasetçi

Gazanfer Musabeyov, Azeri Bolşevik devrimci ve Sovyet devletadamı. Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Merkez İcra Komitesinin başkanı. 1931 ile 1936 yılları arasında Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti hükûmetine başkanlık yapmıştır. Büyük Temizlik sırasında, Gazanfer Musabeyov Haziran 1937 tarihinde tutuklandı ve Sovyet devletine karşı komplo kurmakla suçlandı, ölüm cezası aldı ve 9 Şubat 1938 tarihinde idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Samed Ağa Ağamalıoğlu</span> Azeri siyasetçi

Samed Ağa Ağamalıoğlu Sovyet devlet adamı ve sosyalist devrimci, Kafkasya'da 1905 Rus Devrimi'ne katılmıştır. Samed Hasan oğlu Aliyev gerçek ismiyle Ağamalıoğlu, Elizavetpol Guberniyası Kazah bölgesinde Kyrah Kesemen köyünde köylü bir ebeveynin çocuğu olarak dünyaya geldi. Vladikavkaz askeri okulundan mezun oldu, topoğrafya eğitimi aldı. 1887 yılında, Gence'de askeri hizmete girdi ve kısa süre sonra Marksizm okumaya başladı ve sosyalist bir devrimci olup aktif Himmet üyesi oldu. 1917 Şubat Devrimi sonrası, Gence'de Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi icra komitesi üyesi oldu. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin Azerbaycan Millî Şurası'nda Müslüman Sosyalist Blok'tan milletvekili seçildi. Müsavat'ın iktidardan indirilmesinden kısa bir süre sonra, Azerbaycan SSC'nin Halk Komiseri oldu ve 1922 ile 1929 yılları arasında Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nin CEC Başkanı ve Başkanlarından biri olarak görev yaptı. 1922 yılında SSCB'nin Sovyetler 1. Kongresinde, SSCB CEC üyesi sonra SSCB CEC Prezidyumu üyesi seçildi. Latin alfabesinin Doğu Sovyetlere girmesine öncülük etti. Ağamalıoğlu ayrıca devrimci hareket ve Sovyetler Birliği'nin doğu bölgelerinde kültür devrimi üzerine birçok çalışmanın yazarıdır. Tanınmış Azeri oyun yazarı Mirza Fetali Ahundov'un Kemalüddövle Mektubları'nın ilk hazırlayıcısı ve yayıncısıdır. Dönemin kültürel ikonu Maksim Gorki, onu "olağanüstü adam" olarak tanımlamıştır ve yeniden düzenlenmiş alfabe üzerine çalışmalarını çok takdir etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bakü Guberniyası</span>

Bakü Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Azerbaycan'ın doğusunu kapsamaktaydı. Guberniya merkezi Bakü idi.

<span class="mw-page-title-main">Erivan Guberniyası</span>

Erivan Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Ermenistan ile Azerbaycan'ın Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ve Türkiye'nin Iğdır ilini kapsamaktaydı. Guberniya merkezi Erivan idi.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Ordu'nun Ermenistan'ı işgâli</span>

Kızıl Ordu'nun Ermenistan'ı işgâli veya Ermenistan'ın Sovyetleştirilmesi, Rus-Ermeni savaşı, Sovyet Rusya'nın 11. Ordusunun, Eylül ayından başlayarak 4 Aralık 1920 tarihine kadar geçen sürede, eski Rus İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu toprakları üzerinde kurulmuş olan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nde yeni Sovyet hükûmeti kurmak için gerçekleştirdiği askerî seferdir. Müdahale, Ermeni Bolşeviklerin başkent Erivan ve diğer şehirlerde çıkardıkları ayaklanma ile de eş zamanlıdır. Müdahale, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin varlığının sona ermesine ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kurulmasına neden olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Lenkeran (uyezd)</span>

Lankaran Uyezd Rus Çarlığı, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti ve Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Baku Valiliği içinde 1929 tarihine kadar var olan idari bir birim. Lankaran Uyezd'in kuzeyinde Javad Uzeyd doğusunda Hazar Denizi, batısında ve güneyinde İran bulunuyordu. Lenkeran Uyezd'in idari merkezi Lenkeran şehriydi.

<span class="mw-page-title-main">Bakü Uyezdi</span>

Bakü Uyezdi 1929 yılına kadar Bakü Guberniyası, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti ve Azerbaycan SSR bünyesinde idari bir birimdi. Doğusunda Hazar Denizi, batıda Şamahı Uyezd, kuzeyde Kuba Uyezd, güneyde Lenkeran Uyezdi ile çevriliydi. Uyezdin idare merkezi Bakü idi.

<span class="mw-page-title-main">Binegedi Savaşı</span>

Binegedi savaşı, Nuri Paşa liderliğindeki Osmanlı-Azerbaycan koalisyon güçleri ile Lionel Dunsterville liderliğindeki İngiliz-Ermeni-Beyaz Rus kuvvetleri arasında 26-31 Ağustos 1918 tarihleri arasında I. Dünya Savaşı'nın bir parçası olarak meydana gelen bir savaştı. Savaş, Bakü Savaşı'nın önemli bir parçasıydı.

Zeynal bey Vezirov Azerbaycanlı bir siyasetçi, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti parlamentosu üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Mehdi Bey Hacıbababeyov</span>

Mehdi Bey Hacıbababeyov sosyal ve politik faaliyetlerde bulunmuş şahıs, Azerbaycan'ın bağımsızlık mücadelesinin aktif katılımcılarından biri.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.