İçeriğe atla

Şam Devleti

Şam
Fransızca: État de Damas
Arapça: دولة دمشق
Şam Devleti
1920-1925
Şam bayrağı
Bayrak
Fransız Suriye Mandası'nın alt idari bölümleri ve turuncu renkteki Şam Devleti.
Fransız Suriye Mandası'nın alt idari bölümleri ve turuncu renkteki Şam Devleti.
Tür1920-1922
Fransız Suriye Mandası tarafından yönetilen devlet
1922-1925
Suriye Federasyonu devleti (Fransız Suriye Mandası tarafından yönetiliyor)
BaşkentŞam
Yaygın dil(ler)Arapça, Fransızca
Tarihî dönemİki savaş arası dönem
25 Temmuz 1920
• Cebel el-Dürzi Devleti'nin ayrılması
1 Mayıs 1921
28 Haziran 1922
1 Ocak 1925
Öncüller		Ardıllar
Suriye Arap Krallığı
1921:
Cebel el-Dürzi Devleti
1922:
Suriye Federasyonu

Şam Devleti[1] veya Şam Bölgesi,[2] (Fransızca:État de Damas, Arapça: دولة دمشق, Dawlat-î Dimashq), San Remo Konferansı'ndan sonra, 3 Eylül 1920'de,[3] Fransız general Henri Gouraud tarafından, Kral Faysal'ın kısa süreli monarşisi olan Suriye Arap Krallığı'na son veren,[3] Fransız Suriye ve Lübnan Mandası'nda, mandaya bağlı şekilde kurulan 6 otonom devletten (bölgeden) birisidir.[3]

Fransız Şam Devleti dışında, mandaya bağlı diğer otonom devletler ise, Halep Devleti (1920),[1] Nusayri Devleti (1920),[4] Cebel-i Dürzi Devleti (1921),[1] daha sonra Hatay Devleti (1938) olacak olan İskenderun Sancağı (1921)[5] ve sonrasında günümüz Lübnan'nın bağımsızlığını (1946) kazanacağı Büyük Lübnan Devleti (1920) olmuştur.[6]

Kuruluş

Şam Devleti, Fransız General Henri Gouraud tarafından 3 Eylül 1920'de başkenti Şam olacak şekilde ilan edildi.[3] Yeni devletin ilk devlet başkanı Hakkı el-Azm'dı. Şam Devleti; Humus, Hama ve Asi Nehri Vadisi'nin yanı sıra Şam ve çevresini de kapsıyordu.

Yeni Şam devleti, Osmanlı döneminde Şam Vilayeti'nin bir parçası olan dört kazayı (bucak) yeni Büyük Lübnan Devleti'ni yaratmak için esas olarak Hristiyan olan Lübnan Dağı'na kaybetti. Şam'dan ayrılan bölge bugün Bekaa Vadisi'ne ve Güney Lübnan'a tekabül ediyor. Şam ve daha sonra Suriye, bu toprakların ayrılmasını sürekli olarak protesto etti ve manda dönemi boyunca geri almayı talep etti. Çoğunluğu Müslüman olan bu bölgelerin nüfusu da Şam'dan ayrılmayı protesto etti.

Suriye Federasyonu ve Suriye Devleti

22 Haziran 1922'de, General Henri Gouraud; Nusayri Devleti, Şam Devleti ve Halep Devleti'nin birleştirilerek, Fransız Suriye Mandası'na bağlı, Suriye Federasyonu'nun (Fransızca: 'La Fédération Syrienne) kurulduğunu açıkladı.[3][7]

1924'te Nusayri Devleti'nin Suriye Federasyonu'ndan ayrılarak tekrar kendi başına otonom olmasıyla, 2 yıl boyunca devam eden Suriye Federasyonu'nun bozulmasının ilk adımı atıldı.[3]

Kısa süre sonra 1 Aralık 1924'te General Gouraud ve diğer yetkililerin yaptığı düzenlemeler sonrası 1 Ocak 1925'te, Suriye Federasyonu tamamen dağıtıldı ve yerine - Halep Devleti ve Şam Devleti zaman kaybetmeden birleştirilerek - yine Fransız Suriye Mandası'na idari olarak bağlı olan otonom Suriye Devleti kuruldu.[3][8]

Nüfus

1921-22 Fransız nüfus sayımına göre Şam Devleti Nüfusunun Genel Dağılımı[9]
Din Nüfuz Oran
Sünni447.000 %75,1
Hristiyan67.000 %11,3
Yabancı 49.000 %8,2
Onikici9000 %1,5
İsmaili8000 %1,3
Yahudi6000 %1,1
Nusayri 5000 %0,8
Dürzi4000 %0,7
Toplam 595.000 %100

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c Okur, Mehmet Akif (2009). "Emperyalizmin Ortadoğu Tecrübesinden Bir Kesit: Suriye'de Fransız Mandası" (PDF). Yesevi Yayınları. s. 142. 13 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2012. 
  2. ^ Duran, Yusuf (2007). "İskenderun Sancağı'nda Fransız mandası (1920-1936)". Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü - Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi. s. 43. 18 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2012. 
  3. ^ a b c d e f g "Suriye Tarihi Kronolojisi". 31 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2012. 
  4. ^ Duran, Yusuf (2007). "İskenderun Sancağı'nda Fransız mandası (1920-1936)". Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü - Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi. s. 61. 18 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2012. 
  5. ^ Duran, Yusuf (2007). "İskenderun Sancağı'nda Fransız mandası (1920-1936)". Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü - Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi. s. 176. 18 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2012. 
  6. ^ Duran, Yusuf (2007). "İskenderun Sancağı'nda Fransız mandası (1920-1936)". Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü - Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi. s. 42. 18 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2012. 
  7. ^ Okur, Mehmet Akif (2009). "Emperyalizmin Ortadoğu Tecrübesinden Bir Kesit: Suriye'de Fransız Mandası" (PDF). Yesevi Yayınları. s. 152. 13 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2012. 
  8. ^ "Fransız Suriye ve Lübnan Mandası İdari ve Politik Gelişim Süreci (1920-1946) - PDF" (PDF). 26 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Haziran 2012. 
  9. ^ E. J. Brill's first encyclopaedia of Islam, 1913-1936, Volume 2, page 301

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Henri Gouraud</span> Fransız asker (1867-1946)

Henri Joseph Étienne Gouraud, Fransız asker. Mayıs 1915'te yönetimindeki 10. tümenle Çanakkale Savaşı'na katılmış. Haziran 1915'te Birinci Kerevizdere Muharebesi ve Zığındere Muharebesi sırasında sağ kolu kopmuş, iki bacağı da kırılmıştır. Tekrar askeri hizmete geri dönen Gouraud, Fas ve Avrupa'da çeşitli görevlerde bulundu.

2011'den bu yana Suriye İç Savaşı'nın bir sonucu olarak, savaşta farklı gruplar tarafından kullanılan ve Suriye'yi temsil etmek için kullanılan en az iki bayrak var. Baas Partisi liderliğindeki Suriye Arap Cumhuriyeti'nin görevdeki hükümeti, başlangıçta Birleşik Arap Cumhuriyeti tarafından kullanılan kırmızı-beyaz-siyah üç rengini kullanırken, Suriye Ulusal Koalisyonu gibi Suriyeli muhalif gruplar yeşil-beyaz-siyah üç rengini kullanıyor. Bu bayrak ilk olarak Suriye Mandası tarafından kullanılan "bağımsızlık bayrağı"ydı.

<span class="mw-page-title-main">Levant</span> Akdenizin doğu sahillerinde bulunan coğrafi bölge

Levant, Akdeniz'in doğu sahillerinde bulunan geniş bir araziyi tanımlamak için kullanılan, sınırları kesin olmayan, coğrafî, tarihî ve kültürel bir adlandırma. Genel olarak tarih süreci içerisinde Toros Dağları'nın güneyinde,Orta Doğu'da geniş bir alanı belirtmektedir. Batısında Akdeniz, güneyinde Arabistan Çölü ve doğusunda Mezopotamya ile sınırlanmıştır. Levant Kafkasya Dağları'nı, Arap Yarımadası'nın belirli bir parçasını ve -her ne kadar kimi kaynaklarda Kilikya dahil edilse de- Hatay ili haricinde Anadolu'yu içermez. Sina Yarımadası, Levant ile Mısır arasında bir kara köprüsü oluşturduğundan dışarıda tutulabilir. Zamanla Levant insanı ve kültürü Sina ve Nil Nehri arasındaki bölgeye egemen olmuş olsa da, bu bölge coğrafi Levant'ı tam olarak karşılamaz.

<span class="mw-page-title-main">Alevi Devleti</span> Fransız Suriye Mandasındaki eski devlet

Alevi Devleti veya Nusayri Devleti, 1922'ye kadar Alevi Bölgesi olarak adlandırıldı, başlangıcından 1922'de Suriye Federasyonu'na entegrasyonuna kadar yerel olarak baskın olan Arap Alevilerinden oluşan, I. Dünya Savaşı'ndan sonra günümüz Suriye'sinin kıyısında bir Fransız manda bölgesiydi. Milletler Cemiyeti Fransız Mandası 1920'den 1946'ya kadar sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Fransız Suriye ve Lübnan Mandası</span> Günümüzdeki Suriye ve Lübnan topraklarında 1923-1946 yıllarında Fransa egemenliğinde kalmış manda yönetimi

Fransız Suriye ve Lübnan Mandası (1923-1946), Birinci Dünya Savaşı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun bölünmesi sonrasında Suriye ve Lübnan'la ilgili olarak kurulan bir Milletler Cemiyeti mandası. Manda sisteminin sömürgecilikten farklı olması gerekiyordu, yöneten ülke, sakinleri kendi kendini yönetmeye uygun kabul edilene kadar mütevelli olarak hareket etmeyi amaçladı. Bu noktada, görev süresi sona erecek ve bağımsız bir devlet doğacaktı.

<span class="mw-page-title-main">Hatay'ın posta pulları</span>

Bu Hatay Devleti'nin posta tarihi ve posta pulları üzerine bir araştırmadır.

<span class="mw-page-title-main">İskenderun Sancağı</span> Fransız Suriye mandasındaki eski ikinci düzey Osmanlı vilayeti, günümüzdeki Hatay ili

İskenderun Sancağı, 20 Ekim 1921 tarihinde Fransa ile Türkiye arasında imzalanan Ankara Anlaşması'nın "İskenderun Bölgesi için özel bir idare usulü tesis olunacaktır. Bu mıntıkanın Türk ırkından olan ahalisi kültürlerinin inkişafı için her türlü teşkilattan faydalanacaklardır. Türk lisanı orada resmî dil olacaktır." kararlı 7. maddesi gereği kurulan özerk bölge. Sancak kurulduğu sırada bölgede çoğunluğu Türkler ve Araplar oluşturmakla birlikte, dinî olarak ise nüfusun çoğunluğunu Sünni ve Alevi Müslümanlar oluştururken kalan azınlığı ise Ortodokslar ve Katolikler oluşturuyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">Türk Kurtuluş Savaşı Suriye Cephesi</span>

I. Dünya Savaşı sırasında İngilizler, Osmanlı kuvvetlerini hızlı bir şekilde mağlup etmek için Arabistan'da bulunan Araplar ile anlaştılar. Bu antlaşma ile Araplar savaş bitince bağımsız olacaklardı. Fakat Rusya'da gerçekleşen Bolşevik İhtilali sırasında Vladimir Lenin, Rus Çarlığı sırasında imzalanan gizli antlaşmaları gün yüzüne çıkardı. Bu antlaşmalardan bir tanesi Sykes-Picot Anlaşmasıydı. Bu antlaşmaya göre Orta Doğu'yu İngilizler ve Fransızlar tarafından paylaşılıyordu. Bundan sonra toplanan San Remo Konferansında da Araplara bağımsızlık söz konusu bile değildi. Bunun üzerine Araplar silahlandı.

<span class="mw-page-title-main">Fransa-Suriye Savaşı</span> Fransa-Suriye askerî ilişkileri

Fransa-Suriye Savaşı 1920'de yeni kurulan Suriye Arap Krallığı'nın Haşimi hükümdarları ile Fransa arasında gerçekleşti. Meyselun Muharebesi'nde doruğa ulaşan bir dizi çatışma sırasında Fransız kuvvetleri, 24 Temmuz 1920'de Şam'a girerek Haşimi hükümdar Kral Faysal ve yandaşlarının güçlerini yendi. 25 Temmuz'da Suriye'de, Alaeddin ed-Dürubi'nin başkanlığında yeni bir Fransız yanlısı hükûmet ilan edildi ve Suriye bölgesi sonunda Suriye ve Lübnan Mandası altında birkaç bağımlı devlete bölündü. Irak'taki yeni mandadaki konumlarından endişe duyan İngiliz hükümeti, kaçak Faysal'ı Irak'ın yeni kralı ilan etmeyi kabul etti.

<span class="mw-page-title-main">Salih el-Ali</span> Suriyeli Nusayri lider (1883-1950)

Salih el-Ali veya Şeyh Salih Ahmed el-Ali, Büyük Suriye İsyanı'ndan önce Suriye'deki Fransız Mandası'na karşı ilk isyanlardan biri olan 1919 Suriye İsyanı'nı komuta eden Suriyeli bir Nusayri liderdi.

<span class="mw-page-title-main">İşgal Edilmiş Düşman Toprakları Yönetimi</span>

İşgal Edilmiş Düşman Toprakları Yönetimi (İEDTY), 1917-1920 yılları arasında eski Osmanlı İmparatorluğu'nun Levant ve Mezopotamya'daki vilayetleri üzerinde Britanya ve Fransız ortak askeri yönetimiydi. Yönetim, 19-26 Nisan 1920 San Remo Konferansı'nda Fransız Suriye ve Lübnan Mandası ile Birleşik Krallık Filistin Mandası'nın kurulmasıyla sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Cebel el-Dürzi Devleti</span> Fransız Suriye Mandasındaki eski devlet

Cebel el-Dürzi, 1921'den 1936'ya kadar Fransız Suriye ve Lübnan Mandası'nda, Fransız gözetimi altındaki yerel Dürzi nüfusu için bir hükûmet olarak işlev görmek üzere tasarlanmış özerk bir devletti.

<span class="mw-page-title-main">Suphi Bereket</span> Türk asıllı Suriyeli siyasetçi (1889-1939)

Suphi Bey Bereket el-Halidi, Türk politikacı/devlet adamıdır. Fransız Suriye Mandası sırasında, 29 Haziran 1922'den 31 Aralık 1924'e kadar Suriye Federasyonu'nun ve 1 Ocak 1925'ten 21 Aralık 1925'e kadar Suriye Devleti'nin devlet başkanıydı. 1938 - 1939 yılları arasında Hatay Cumhuriyeti'nde Antakya mebusluğu yapmış ve dahiliye encümenliğine seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Halep Devleti</span> Fransız Suriye Mandasındaki eski devlet

Halep Eyaleti San Remo Konferansı ve Kral I. Faysal'ın Suriye'deki kısa ömürlü monarşisinin çöküşünü takiben, Fransa'nın Levant Yüksek Komiseri General Henri Gouraud tarafından Suriye'nin Fransız Mandası'nda kurulan beş devletten biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Devleti</span> 1925ten 1930a kadar Fransız manda bölgesi

Suriye Devleti, Halep Devleti ile Şam Devleti'ni birleştiren 5 Aralık 1924 tarihli kararname - 1 Ocak 1925 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere - ile oluşturulan bir Fransız Manda devletiydi. Halep Devleti, Şam Devleti ve Nusayri Devleti için merkezi bir meclis sağlayarak oluşturulan Suriye Federasyonu'nun (1922-1924) halefiydi. Nusayri Devleti, Suriye Devleti'ne katılmadı.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Suriye Cumhuriyeti</span> 1930dan 1950ye kadar Fransız manda bölgesi; Suriyenin öncül devleti

Birinci Suriye Cumhuriyeti, resmi adıyla Suriye Cumhuriyeti, Suriye Devleti'nin ardından, Fransız Suriye ve Lübnan Mandası'nın bir parçası olarak 1930'da kuruldu. 1936'da Suriye'ye bağımsızlık vermek ve resmi Fransız yönetimini sona erdirmek için bir bağımsızlık antlaşması yapıldı, ancak Fransız parlamentosu anlaşmayı reddetti. 1940'tan 1941'e kadar Suriye Cumhuriyeti, Vichy Fransa'nın kontrolü altındaydı ve 1941'deki Müttefik işgalinden sonra yavaş yavaş bağımsızlık yolunda ilerledi. Bağımsızlık ilanı 1944'te gerçekleşti, Ekim 1945'te Suriye Cumhuriyeti, Birleşmiş Milletler tarafından de jure olarak tanındı; 17 Nisan 1946'da Fransız birliklerinin çekilmesiyle de facto egemen bir devlet haline geldi. 5 Eylül 1950'de yeni bir anayasanın kabul edilmesiyle İkinci Suriye Cumhuriyeti birincisinin yerini aldı.

<span class="mw-page-title-main">Suriye'nin modern tarihi</span> 1918 sonrası Suriye tarihi

Suriye'nin modern tarihi, Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlıların Suriye üzerindeki kontrolünün Fransız kuvvetleri tarafından sona erdirilmesi İşgal Edilmiş Düşman Toprakları Yönetimi'nin kurulmasıyla başlar. Kısa ömürlü Suriye Arap Krallığı 1920'de ortaya çıktı, ancak kısa bir süre sonra Fransız Mandası halini aldı. Manda, kısa ömürlü özerk Halep Devleti, Şam Devleti, Nusayri Devleti ve Cebel el-Dürzi Devleti'ni kurdu. Özerklikler 1930'da Mandatör Suriye Cumhuriyeti'ne dönüştürüldü. Suriye Cumhuriyeti, Nisan 1946'da bağımsızlığını kazandı. Cumhuriyet, Arap-İsrail Savaşı'na katıldı ve 1950'ler ve 1960'lar boyunca siyasi istikrarsızlık durumunda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Ata Bey el-Eyyubi</span> Suriyeli siyasetçi (1877-1951)

Ata Bey el-Eyyubi Suriye devlet başkanı ve başbakanı olarak görev yapan bir Osmanlı memuruydu. Suriye'nin Şam kentinde, önde gelen bir siyasi ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi, İstanbul'da kamu yönetimi okudu ve profesyonel kariyerine Osmanlı kamu hizmetinde başladı.

<span class="mw-page-title-main">Meyselun Muharebesi</span> Fransa-Suriye Savaşında bir muharebe

Meyselun Muharebesi, Meyselun Geçidi Muharebesi veya Han Meyselun Muharebesi olarak da adlandırılır, Suriye Arap Krallığı güçleri ile Fransız Levant Ordusu arasında 24 Temmuz 1920'de Şam'ın yaklaşık 25 kilometre batısında Anti-Lübnan Dağları'ndaki Han Meyselun yakınlarında yapılan dört saatlik bir savaştı.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Suriye İsyanı</span> Suriye ve Lübnan Mandasındaki Fransız yönetimine karşı 1925-27 ayaklanması

Büyük Suriye İsyanı, 1925 İsyanı veya Büyük Suriye Devrimi, 1925 ile 1927 yılları arasında Suriye Devleti ve Büyük Lübnan genelinde yaşanan genel bir ayaklanmadır. Önde gelen isyancı güçler, Sünni, Dürzi, Alevi ve Hristiyan grupların katıldığı güney Suriye'deki Cebel el-Dürzi Devleti savaşçılarından oluşuyordu. Ortak amaç, I. Dünya Savaşı'nın ardından Türk yönetiminden Fransız yönetimine geçen yeni manda bölgelerindeki Fransız egemenliğine son vermekti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.