İçeriğe atla

Şam

Aynı adlı il için Şam (il) sayfasına bakınız.
Şam
دمشق (Dimaşk)
Başkent
Dimaşk
Şam
Şam mührü
Mühür
Takma ad:
El Fahya (Güzel kokan şehir)
Suriye üzerinde Şam
Şam
Şam
Şam'ın Suriye'deki konumu
ÜlkeSuriye Suriye
Yüzölçümü
 • Başkent573 km²
Rakım600 m
Nüfus
2007
 • Başkent3.410,000
 • Yoğunlukoto/km²
 • Kent
2.902,000
Zaman dilimiUTC+02.00 (DAS)
 • Yaz (YSU)UTC+03.00 (DAYS)
Alan koduÜlke kodu:963 Şehir kodu:11
Resmî site
Jüpiter Tapınağı kalıntıları.
Konum Suriye
KriterKültürel: i, ii, iii, iv, vi
Referans20[1]
Tescil1979 (3. oturum)
BölgeArap Ülkeleri
Koordinatlar33°30′47″K 36°17′31″D / 33.51306°K 36.29194°D / 33.51306; 36.29194

Şam veya Dimaşk (Arapça: دمشق Dimaşk ya da الشام Eş-şam), Suriye'nin başkentidir. Ayrıca, Şam Valiliğinin ve Rif Şam Valiliği'nin de idari başkentidir.

Dünya tarihindeki ilk cinayet olan Kabil ile Habil olayının Şam'ın kuzeyindeki Kasiyun Dağı'nda gerçekleştiğine inanılır.[] En bilinen tarihi mekanlardan biri Emevi Camii'dir. Ayrıca, bazı Müslümanlar arasında ahir zamanda Mehdi'nin ve İsa'nın bu camiye ineceği inancı vardır.[] 1516 yılında Yavuz Sultan Selim'in Suriye'yi ele geçirmesiyle oluşturulan Şam Vilayetinin merkezi haline gelen Şam kenti, hac yolu üzerindeki toplanma noktası olması nedeniyle de ticari yönden önemini korumuştur.

I. Dünya Savaşı'nın son günlerinde İngiliz işgaline giren kent Sykes-Picot Anlaşması uyarınca 1920'de Fransa'ya bırakılmış olup, Fransız sömürgeliği yıllarında çok sayıda tahribata ve yağmalamaya uğramıştır.[] 1946 yılındaki ayaklanmayla Fransız sömürgesi olmaktan kurtulmuş ve Suriye'nin başkenti olmuştur. Bugün hâlâ devam etmekte olan Suriye İç Savaşı'nda büyük hasar alan şehir, tarihi dokusunu kaybetme ihtimali ile yüz yüzedir.

Etimoloji

Arapçada tam olarak Dimeşk eş-Şām (دمشق الشام) denir. Genelde Dimeşk kısaltmasıyla hitap edilir fakat Şamlılar başta olmak üzere Araplar eş-Şam tercih ederler. Eş-Şam Arapçanın Kuzey kelimesinden gelir. Büyük Suriye'ye Bilād eş-Şam (بلاد الشام) demişlerdir. Avrupa dillerine (Damas, Damascus, Damasco gibi) Yunanca Damaskos (Δαμασκός)'dan geçmiştir. Eski Aremice (Eski Ahit İbrani harfiyle)'de Darmeśeq (דרמשק) = İyi sulanmış yer'den gelmektedir. MÖ 14. yüzyıla ait Amarna yazılarında Akkad dilinde Dimašqa olarak geçmektedir. Çok sayıdaki ilçelerinin adları hâlâ Aramicedir.

İklim

 Şam iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yüksek sıcaklık (°C) 24,0 29,0 34,4 38,4 41,0 44,8 46,0 44,6 42,0 37,8 31,0 25,1 46,0
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 12,6 14,5 19,0 24,7 30,1 34,6 37,0 36,8 33,9 28,1 20,1 14,3 25,5
Ortalama sıcaklık (°C) 6,1 7,7 11,4 16,2 20,8 25,0 27,3 27,0 24,0 19,0 12,1 7,5 17,0
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) 0,7 1,9 4,3 7,9 11,4 15,0 17,9 17,7 14,4 10,3 4,8 1,7 9,0
En düşük sıcaklık (°C) −12,2 −12 −8 −7,5 0,6 4,5 9,0 8,6 2,1 −3 −8 −10,2 −12,2
Ortalama yağış (mm) 25 26 20 7 4 1 0 0 0 6 21 21 131
Kaynak: Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi[2]


Mimari yapı

Emeviler, devrinde dünyanın kültür ve medeniyet merkezi olması sebebi ile mimari yapısı bir hayli gelişkindi, kent mimarisinde Arap, Yunan ve Roma etkileri görülürdü. Dünyadaki ilk modern park örnekleri burada görülmüştür ve buradan İspanya'ya ve oradan Avrupa'nın tamamına taşınmıştır. Fakat uğradığı Moğol saldırılarından dolayı çoğu eserini kaybetmiştir.

Osmanlılar, şehri ele geçirdikten sonra buraya pek çok tarihi bina kazandırmışlardır. Ve şehrin en güzel yapıtlarından biri olan tren garını Osmanlılar yapmıştır.

Modern Şam, 2000'li yıllarda aşırı gelişme gösteren Şam şu anda, Yeni Şam ve Eski Şam olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Eski Şam, şehir merkezinde tarihi yapıların olduğu klasik kesimdir. Yeni Şam ise merkezin etrafını saran yer yer merkeze biraz uzak modern yapıda binalar ve şehir düzenlemesine sahip yerlerdir.

Surları ve kapıları

Stratejik bir konuma sahip olan Şam, dünyanın dört bir yanından gelen tüccarları cezbederdi. Şehir Suriye cenneti olarak biliniyordu.[3] Tahkimatlar şehrin önemi ile uyumluydu. Şehrin ana kısmı 11 m (36 ft) büyük bir duvarla çevriliydi. Müstahkem şehir yaklaşık 1.500 m (4.900 ft) uzunluğunda ve 800 m (2.600 ft) genişliğindeydi.[3]

Surların altı kapısı vardır:

  • Doğu Kapısı (Bab Şarki)
  • Thomas Kapısı (Bab Touma)
  • Jabiya Kapısı (Bab al-Jabiya)
  • Cennet Kapısı (Bab al-Faradis)
  • Keisan Kapısı (Bab Kisan)
  • Küçük Kapı (Bab al-Saghir)

Barada Nehri Şam'ın kuzey duvarı boyunca aksa da, savunma açısından çok sığdır.[4]

Türbeler

Şam'da ve Suriye genelinde İslam ve diğer dinlerde önemli olan kişilerin türbesi yer almaktadır. Örneğin Bilal Habeşi, Yahya Peygamber, Selahattin Eyyubi ve ilk Türk askeri hava şehitlerin mezarlıkları, Zeyneb bint Muhammed'in türbesi[5] ve Muhammed bin Abdullah'ın eşlerinden ve ehlinden gelen İslamiyet'te önem sahibi bazı kişilerin türbesi yine buradadır.

Kardeş şehirler

Resimler

  • Şam'ın gece görünüşü
    Şam'ın gece görünüşü
  • Şam - Bab Şarki
    Şam - Bab Şarki
  • Şam - Bab El-Saghir
    Şam - Bab El-Saghir
  • Şam - Emevi Camii
    Şam - Emevi Camii
  • Şam - Hicaz Tren Garı
    Şam - Hicaz Tren Garı
  • Şam Üniversitesi
    Şam Üniversitesi
  • Kasiyon Dağı'ndan Şam'da El Fayhaa Stadı
    Kasiyon Dağı'ndan Şam'da El Fayhaa Stadı
  • Şam - Takiyye Süleymaniye Camii
    Şam - Takiyye Süleymaniye Camii
  • Şam kalesi yakınında Barada Nehri, 2006
    Şam kalesi yakınında Barada Nehri, 2006

Notlar

Tüm dünya ve Arap coğrafyası dahil olmak üzere şehrin adı Dimeşk olarak telaffuz edilirken Türkiye, Osmanlı İmparatorluğu'ndan kalma gelenek ile Şam demektedir.

Kaynakça

Özel
  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2016. 
  2. ^ "Şam İklim Verileri 1961–1990". Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2017. 
  3. ^ a b Akram 2004, s. 294.
  4. ^ Akram 2004, s. 291.
  5. ^ "Reisi, Hz. Zeynep'in (s.a) Türbesi'ini ziyaret etti". Mehr News Agency. 3 Mayıs 2023. 7 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2024. 
Genel

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Damascus ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Vikigezgin'de Damascus ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.

(İngilizce)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Trablusşam</span> Lübnan’ın Şimal vilayetinin merkezi ve 2. büyük şehri

Trablusşam, Lübnan’ın Şimal vilayetinin merkezi ve 2. büyük şehri. Beyrut'un 85 km kuzeyinde yer alan şehrin nüfusu 500.000'dir. Nüfusun yaklaşık %80'i Sünni Müslüman olmakla beraber Hristiyan ve Arap Alevileri de bu şehirde yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">I. Velîd</span> 6. Emevi halifesi

I. Velid, Emevilerin altıncı halifesi (705-715).

<span class="mw-page-title-main">Tunus (şehir)</span> Tunusun başkenti

Tunus, Tunus'un başkenti ve Tunus ilinin merkezi olan şehir ve belediyedir. Tunus şehri sınırları dışında bulunan ve Tunus'un etrafında şehirleşmiş metropoliten varoşları ile birlikte Tunus şehri "Büyük Tunus " olarak anılmaktadır. 2004 yılı verilerine göre nüfusu belediye sınırları içinde nüfusu 728,453 kişidir. "Büyük Tunus" metropoliten bölgesinin nüfusunun ise yaklaşık 2.7 milyon olduğu tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Humus, Suriye</span> Humus ili, Suriyede şehir

Humus veya Hıms, eski adıyla Emesa, Batı Suriye'de bulunan, aynı zamanda, Humus ilinin ve Humus ilçesinin merkezi olan şehirdir. 509 metrelik (1673 ft.) bir rakıma sahiptir ve ülkenin başkenti Şam'ın 162 kilometre (101 mi.) kuzeyinde yer alır. Asi Nehri üzerine kurulmuştur. Ayrıca Humus, ülkenin iç yerleşkeleri ile Akdeniz kıyısı yerleşkelerini birbirine bağlayan merkezi bir bağlantı şehri olarak da görev yapar.

<span class="mw-page-title-main">İdlib (il)</span> Suriyede il

İdlib veya İdlip, Suriye'nin on dört ilinden birisidir. Ülkenin kuzeybatısında olan il Türkiye ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Busra</span> Dera, Suriyede bir kasaba

Busra ya da resmî olarak Busra el-Şam Suriye'nin Dera İli'nin, Dera İlçesi'ne bağlı, kuruluşu çok eskilere dayanan bir şehir. Başkent Şam'ın 120 kilometre (75 mi) güneyinde Ürdün sınırına yakın antik şehir.

<span class="mw-page-title-main">Hişâm bin Abdülmelik</span> 10. Emevi halifesi

Hişâm bin Abdülmelik, onuncu Emevî halifesidir. Kardeşi halife II. Yezîd 724'te öldüğü zaman halife olmuş ve 18 yıllık uzun bir halifelikten sonra 6 Şubat 743'te ölmüş, yerini II. Velîd olarak anılan kardeşinin oğlu Velîd bin Yezîd bin Abdülmelik'e bırakmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Emevî Camii</span> Şamda bir cami, İslamda en kutsal dördüncü yer

Emevi Camii, Şam Ulu Cami olarak da bilinen yapı, Şam'ın eski şehir kısmında yer alır ve dünyanın en büyük ve en eski camilerinden birdir.

<span class="mw-page-title-main">Kassala (eyalet)</span>

Kassala Eyaleti, Sudan'ın 15 eyaletinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">El-Bab</span> Suriyenin Halep ilinde bulunan bir şehir

El-Bab, Suriye'nin Halep ilinde bulunan bir şehirdir. Halep'in kuzeydoğusunda yer almaktadır, 2004'te nüfusu 63.069'dur. Şehirde Sünni Müslümanlar çoğunluk oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Nebi Habil Camii</span> Şam, Suriyede bir cami

Nebi Habil Camii, Suriye'de, Şam'ın batı dağlarında, Zabadani Vadisine yakın bir konumda bulunan ve Barada Nehri köylerine tepeden bakan bir konumda bulunan cami. Osmanlı Valisi Ahmed Paşa tarafından 1599 yılında inşa edilmiştir. Caminin içindeki bir lahitte dünyanın ilk insanlarından biri olarak kabul edilen Habil'in mezarının bulunduğu kabul edilir. Hikâyeye göre, Habil, kardeşi Kabil tarafından öldürülmüştü ve dünyadaki ilk cinayet işlenmişti.

<span class="mw-page-title-main">Bab Şarki</span>

Bab Şarki, ayrıca Güneş Kapısı olarak da bilinir, Modern adı şehrin doğu tarafındaki konumundan gelir. Kapı aynı zamanda kendisini çevreleyen Hristiyan mahallesine de adını verir. Kapının büyük cephesi 1960'larda yeniden inşa edildi.

<span class="mw-page-title-main">Guta</span> Şam, Suriyenin banliyösü

Guta, Suriye'nin güneybatısında, Doğu ve Güney kenarı boyunca Şam şehrini çevreleyen bir kırsal ve banliyö bölgesidir.

<span class="mw-page-title-main">Emevî Meydanı</span> Şamda bir meydan

Emevi Meydanı Suriye, Şam'da büyük ve önemli bir meydandır. Şehir merkezini birçok önemli otoyol ve alanla birbirine bağlar ve Savunma Bakanlığı, Suriye'nin ulusal opera binası ve Suriye Silahlı Kuvvetleri karargahı da dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere çeşitli önemli binaları içerir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye'nin ilçeleri</span>

Suriye'nin 14 ili, Şam şehri de dahil olmak üzere 65 ilçeye ayrılmıştır. İlçeler ayrıca 281 bucağa ayrılmıştır. Her ilçe, ilçe başkentiyle aynı adı taşır.

<span class="mw-page-title-main">Zahiriye Kütüphanesi</span>

Zahiriye Kütüphanesi veya Zahiriye Medresesi Şam, Suriye'de tarihi bir kütüphane, medrese ve türbedir. Adını burada gömülü olan Sultan el-Zahir Baybars'tan (1223-1277) alarak 1277 yılına dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye (bölge)</span> Akdenizin doğusundaki bölge

Suriye Arapçada eş-Şam olarak bilinir Batı Asya'da, Akdeniz'in doğusunda yer alan ve geniş anlamda Levant ile eşanlamlı olan tarihi bir bölgenin adıdır. Diğer eşanlamlılar Büyük Suriye veya Suriye-Filistin'dir. Bölge sınırları tarih boyunca değişmiştir. Modern zamanlarda, Suriye terimi en yaygın olarak daha küçük Suriye Arap Cumhuriyeti'ni ifade etmek için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Sami Mubayyed</span> Suriyeli tarihçi ve yazar

Sami Mervan Mubayyed, Osmanlı döneminin sonlarından 1958'de Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin kuruluşuna kadar Şam'ın modern tarihi üzerine kapsamlı yazılar kaleme almış Suriyeli bir tarihçi ve yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Şam Kuşatması (634)</span>

Şam kuşatması, 21 Ağustos'tan 19 Eylül 634'e kadar sürmüş ve şehir Râşidîn Halifeliği'nin eline geçmiştir. Şam, Müslümanların Levant'ı fethinde Bizans İmparatorluğu'nun elinden çıkan ilk büyük şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Babü's Sağir Mezarlığı</span> Suriyenin Şam şehrinde tarihi bir mezarlık

Babü's Sağir Mezarlığı Suriye'nin başkenti Şam'da bulunan tarihi bir mezarlık. Kadim Dımaşk'ın kapılarından Babü's Sağir'in güneyi boyunca uzanır ve İslam dünyasında tanınmış pek çok kişiliğin mezarlarını barındırır. Bunlar arasında İslam peygamberi Muhammed'in meşhur sahabisi Bilal ve üç eşinin ziyaret türbeleri, Ali'nin iki kızının türbeleri, Emevi halifeleri Muaviye ve I. Velid'in türbeleri sayılabilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.