İçeriğe atla

Şalva Eliava

Şalva Zuraboviç Eliava
Gürcüce: შალვა ელიავა
Rusça: Ша́лва Зура́бович Элиа́ва
Gürcistan SSC Başbakanı
Görev süresi
Ocak 1923 - Haziran 1927
Yerine geldiğiSergey Kavtaradze
Yerine gelenLavrenty Kartvelişvili
Transkafkasya SFSC Başbakanı
Görev süresi
9 Haziran 1927 - 29 Ocak 1931
Yerine geldiğiMamia Orakhelaşvili
Yerine gelenMamia Orakhelaşvili
Kişisel bilgiler
Doğum 30 Eylül 1883(1883-09-30)
Ganiri, Gürcistan, Rus İmparatorluğu
Ölüm 3 Aralık 1937 (54 yaşında)
SSCB
Vatandaşlığı SSCB
Partisi Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi
Sovyetler Birliği Komünist Partisi
Bitirdiği okul Kutaisi Klasik Lisesi
Sankt-Peterburg Devlet Üniversitesi
Mesleği Diplomat, siyasetçi

Şalva Zuraboviç Eliava (Gürcüce: შალვა ელიავა; Rusça: Ша́лва Зура́бович Элиа́ва) (30 Eylül 1883; Ganiri, Gürcistan, Rus İmparatorluğu – 3 Aralık 1937) Megrel kökenli Gürcü Eski Bolşevik, Orta Asya ve Kafkasya'nın Sovyetleştirilmesinde önemli katkılarda bulunmuş Sovyet devlet adamı. Josef Stalin’in 1936-1938 yılları arasındaki Büyük Temizlik operasyonlarının kurbanlarından biri olmuştur.

Hayatı

Eliava, Batı Gürcistan'dan soylu ama fakir bir ailede 1883 yılında dünyaya geldi.

Kutaisi Klasik Lisesi'nden mezun olduktan sonra 1903 yılında Sankt-Peterburg Devlet Üniversitesi'nde hukuk eğitimine başladı, ancak öğrenci protestolarına karıştığı için okuldan atıldı. 1904 yılında Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'ne üye oldu ve Bolşevik kanatta yerini aldı. Tiflis ve Kutaisi'deki 1905 Rus Devrimi ayaklanmalarına katıldı. 1911 yılında Olonets Valiliğine sürüldü. Sankt-Peterburg'a taşındı ve 1915'te Vologda'ya gönderilene kadar Pravda gazetesinde çalıştı.

1917 Rus Devrimi'nin patlak vermesinin ardından, Vologda Ispolkom'a ("Yürütme Komitesi") başkanlık etti ve Aralık 1918'de Moskova'ya taşındı.

1919'da Rus İç Savaşı sırasında Türkistan cephesine gönderildi ve Revkom'un ("Devrim Komitesi") bir üyesi olarak, bölgede Sovyet iktidarının kurulmasına yardımcı oldu.

Bolşeviklerle Türklerin ilk ilişki kurma girişimlerinde İttihat ve Terakki Fırkası’nın İstanbul’daki yeraltı teşkilatı olarak görev yapan Karakol Cemiyeti'nin rolü önemlidir. Karakol Cemiyeti liderlerinden Kara Vasıf 1919 Ekim-Kasım aylarında Bolşevik hükûmetinin temsilcisi Shalva Eliava ile İstanbul’da görüşmelerde bulunmuştu. Ali Fuat Cebesoy görüşen kişinin Shalva Eliava olduğunu söylemekteyse[1] de, Yerasimos görüşülen kişinin Shalva Eliava olmadığından bahseder, ona göre görüşülen kişi Albay İlyaçef olmalıdır.[2][3]

Batum'daki Kızıl Ordu liderleri. (Oturanlar soldan sağa: 18. bölük komutanı Zhloba, 9. Tüfek Bölümü Lisovsky'nin askeri komiseri, Gürcistan Askerî Devrim Komitesi Halk Komiseri Şalva Eliava, 9. bölüm Kuybişev'in komutanı)

1920 yılında Türkiye ve İran'da Sovyet Rusya'nın tam yetkili temsilcisi görevine getirildi.

Grigol Konstantinoviç Orconikidze, Efrem Eşba ve Nestor Lakoba ile birlikte Abhaz Devrimci Komitesi içinde yer almış ve SSCB'nin 16 kurucu devletinden biri olan Abhazya SSC'ni 31 Mart 1921 tarihinde ilan edilmesinde hazır bulunmuştur.[4]

13 Ekim 1921 tarihli Türkiye ile Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan arasında yapılan ve Türkiye’nin doğu sınırının da kesinleşmesini sağlayan Kars Antlaşması'nın imza edenleri arasında Gürcistan Savunma Bakanı unvanıyla yer almıştır.[5][6]

Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı İşgali ile sonuçlanan Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti ile gerçekleştirilen savaş sırasında Rusya Komünist Partisi'nin Kafkasya bürosunun bir üyesi ve bir yandan da Gürcistan Revkom'un bir üyesiydi. Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin yıkılmasından sonra Ocak 1923'ten Haziran 1927'ye kadar Eliava, Gürcistan SSC hükûmetine Deniz ve Askeri Halk Komiseri oldu. Gürcistan SSC Halk Komiserleri Konseyi Başkanı olarak Sovyet Gürcistan hükûmetinin başında bulundu. Aynı zamanda, 1927-1930 yılları arasında Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Halk Komiserleri Konseyi Başkanı olarak görev yaptı.

Büyük Temizlik

1930'larda Eliava, Dış Ticaret Halk Komiserliği ve Sovyetler Birliği Hafif Sanayi Halk Komiseri görevini üstlendi. Josef Stalin'in Eski Bolşevik olanlara karşı başlattığı Büyük Temizlik operasyonları sırasında tutuklandı ve 3 Aralık 1937'de idam edildi. 1956'da Sovyetler Birliği Komünist Partisi tarafından Şalva Eliava'ya onuru iade edildi.[7]

Kaynakça

  1. ^ Cebesoy, Ali Fuat (1955). Moskova Hatıraları. İstanbul: Vatan Neşriyatı. s. 60. 
  2. ^ Çolak, İhsan. "Moskova Antlaşmasına Giden Yol, Milli Mücadele Dönemi TBMM Bolşevik İlişkileri". ATAM (Atatürk Araştırma Merkezi), 49. T.C. Başkanlık Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. 16 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2017. 
  3. ^ Yerasimos, Stefanos (1979). Türk Sovyet İlişkileri. İstanbul: Gözlem Yayınları. s. 113. 
  4. ^ Cornell, Svante E. (2001). Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus. Routledge. s. 149. ISBN 0-7007-1162-7. 
  5. ^ Soysal, İsmail (1983). Türkiye'nin Siyasal Antlaşmaları. I. (1920-1945). Türk Tarih Kurumu. ss. 41-47. 
  6. ^ "Kars Antlaşması'nın tam metni". 6 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2017. 
  7. ^ Yakovlev, Aleksander Stepanoviç. "Şalva Z. Eliava" (Rusça). Aleksander Yakovlev. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2017. 

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Şalva Eliava ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Siyasi görevi
Önce gelen:
Sergey Kavtaradze		Gürcistan SSC Başbakanı
Ocak 1923 – Haziran 1927 		Sonra gelen:
Lavrenty Kartvelişvili
Önce gelen:
Mamia Orakhelaşvili		Transkafkasya SFSC Başbakanı
9 Haziran 1927 - 29 Ocak 1931 		Sonra gelen:
Mamia Orakhelaşvili

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Vladimir Mayakovski</span> Rus şair, oyun yazarı, film ve tiyatro aktörü

Vladimir Vladimiroviç Mayakovski, Rus şair, oyun yazarı, film ve tiyatro aktörü.

<span class="mw-page-title-main">Mirsaid Sultangaliyev</span> Tatar devrimci ve teorisyen

Mirsaid Sultangaliyev, Orta Asya'daki Türk halklarını birleştirerek sosyalist bir Türkistan devleti kurmak istemiş Tatar lider ve düşünce adamı. Müslüman "ulusal komünizm"in kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Ekim Devrimi</span> Sovyetler Birliğinin kurulmasının yolunu açan, Lenin ve diğer devrimcilerin önderliğinde gerçekleştirilen devrim

Ekim Devrimi, Bolşevik Devrimi, Rus Devrimi ya da Büyük Ekim Sosyalist Devrimi, ayrıca bilinen adı ile Ekim Ayaklanması, Rusya’da Jülyen takvimine göre 25 Ekim 1917’de, Petrograd’daki geçici hükûmetin devrilerek iktidarın Lenin önderliğindeki Bolşeviklere geçmesini sağlayan ve Sovyetler Birliği’nin kurulmasına yol açan olaydır.

<span class="mw-page-title-main">Moskova Antlaşması (1921)</span> Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile TBMM Hükûmeti arasında 16 Mart 1921de imzalanan antlaşma

Moskova Antlaşması, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti arasında 16 Mart 1921'de imzalanan antlaşmadır. Bu antlaşma ve devamı niteliğindeki antlaşmalarla belirlenmiş olan sınırlar günümüzde Türkiye, Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan arasında hâlen geçerlidir.

<span class="mw-page-title-main">Abhazya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span> Sovyet cumhuriyeti (1921–1931)

Abhazya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya kısaca Abhazya SSC, Sovyetler Birliği içindeki Abhazya topraklarında 31 Mart 1921'den 19 Şubat 1931'e kadar varlığını sürdürmüş kısa süreli Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'dir. Abhazya SSC, 1931 yılında kaldırılmış ve Gürcistan SSC'ye bağlı Abhazya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne dönüştürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Transkafkasya SFSC, 1922 ile 1936 yılları arasında Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin birleşmesiyle oluşan Sovyetler Birliği cumhuriyeti. Başkenti günümüzde Gürcistan'ın başkenti olan Tiflis'ti.

<span class="mw-page-title-main">Sergo Orconikidze</span>

Grigol Orconikidze, Sergo Orconikidze olarak da tanınır. Politbüro üyesi. "Koba" lakaplı Josef Stalin'in yakın dostu. Orconikidze, Stalin ve Mikoyan ile birlikte yarı şaka maksatlı "Kafkasya hizbi" olarak anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sosyalist Devrimci Parti</span>

Sosyalist Devrimci Parti veya SR'ler, 20. yüzyıl başlarında Rus İmparatorluğu ve Sovyetler Birliği'nde faaliyet gösteren siyasi partidir.

<span class="mw-page-title-main">Feliks Dzerjinski</span> Sovyet devrimci ve bürokrat, Cheka ve OGPU örgütlerinin ve Kızıl Terörün mimarlarındandır

Feliks Edmundoviç Dzerjinskiy, , Demir Feliks lakabıyla bilinen Sovyetler Birliği'nin ilk istihbarat ve gizli servisi Çeka'nın kurucusu ve ilk önderi. Bolşevik devrimci ve Rusya Komünist Partisi (Bolşevik) Merkez Komitesi üyesi (1917-1926). RKP (B) Politbüro üyesi (1924-1926).

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali</span>

Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali, Rus–Gürcü Savaşı ya da Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali olarak da bilinir, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Kızıl Ordu'nun Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin Menşevik hükûmetinin yerine Bolşevik rejimini kurmak amacıyla giriştiği askerî işgaldir. İşgal, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin varlığının sona ermesi ve Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Stepan Şaumyan</span> Ermeni-Sovyet siyasetçi (1878-1918)

Stepan Gevorgiyeviç Şaumyan, Ermeni asıllı Rus komünist ve Bolşevikdir. 1917 Ekim Devrimi sırasında Kafkaslarda önde gelen Bolşevik önderlerdendir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Olayı</span>

Gürcistan Olayı, Rus İmparatorluğu'nda gerçekleşen Ekim Devrimi ve Rus İç Savaşı'nın ardından 1922 yılında Gürcistan topraklarında sosyalizmin gerektirdiği sosyal ve siyasi değişikliklerin nasıl gerçekleştirileceğine dair Bolşevik önder kadro arasında çıkan siyasi anlaşmazlık ve bunu izleyen olayları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Sultanmecid Efendiyev</span>

Sultanmecid Efendiyev ya da Sultan Mecid Efendiyev Azerice: Sultanməcid Əfəndiyev, Rusça: Султан Меджид Эфендиев d. 26 Mayıs 1887-21 Nisan 1938 ö.) Azeri devrimci, devlet adamı, Azerbaycan Komünist Partisi'nin kurucularından.

<span class="mw-page-title-main">Alihaydar Karayev</span>

Alihaydar Ağakerim oğlu Karayev eski Menşevik sonradan Bolşevik devrimci, Azerbaycan'ın sosyalist döneminde Adalet Halk Komiseri ve de Askerî ve Donanma İşleri Halk Komiseri.

<span class="mw-page-title-main">Hamid Sultanov</span> Azerbaycanlı siyasetçi

Hamid Hasan oğlu Sultanov, Azeri Sovyet siyasetçi, Azerbaycan SSC İç İşleri Halk Komiseri ve sonra Nahçıvan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Mirza Davud Hüseynov</span> Azerbaycanlı politikacı (1894-1938)

Mirzə Davud Hüseyinov — Azerbaycan Devrim Komitesi Başkan Yardımcısı, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin 1921 Mayıs-Aralık tarihleri arasında Dış İşleri Bakanı, 1925 yılı içinde Maliye Bakanı. Ayrıca Yüksek İktisat Şûrası Başkanlığı, Transkafkasya SFSC XKS Başkan Yardımcılığı, Transkafkasya SFSC Halk Maliye Komiserliği, Tacikistan Komünist Partisi Merkez Komite Birinci Kâtipliği (1930-1933) görevlerinde de bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Celalettin Korkmazov</span>

Celalettin Asildaroğlu Korkmazov veya Celalettin Asildaroviç Korkmazov, Kumuk asıllı Sovyet politikacı. Vladimir Lenin'in yakın çalışma arkadaşlarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Polikarpe Mdivani</span> Rus Bolşevik devrimci, Sovyet siyasetçi

Polikarpe Gurgenoviç "Budu" Mdivani 1917 Rus Devrimleri ve İç Savaşa aktif olarak katılan deneyimli bir Gürcü Bolşevik siyasetçi, Sovyet hükûmet yetkilisi ve diplomattır. 1920'lerde, özellikle Kafkasya'nın Sovyetleştirilmesinde önemli bir rol oynadı ancak daha sonra 1922 Gürcistan Olayı sırasında Josef Stalin'in merkezileştirme politikası sırasında Komünist Gürcistan muhalefetine öncülük etti. 1930'larda Troçkist muhalefete desteği gerekçe gösterilerek işkence gördü ve Büyük Temizlik kapsamında idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Kuruluş Antlaşması</span> Sovyetler Birliğinin kurulduğu 1922 tarihli belge

Sovyetler Birliği Kuruluş Antlaşması, genellikle Sovyetler Birliği olarak bilinen Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin (SSCB) resmi olarak kurulduğu anlaşmadır. De jure birkaç Sovyet cumhuriyetinin birliğini yasalaştırdı ve yeni bir merkezileştirilmiş federal hükûmet kurdu burada anahtar işlevler Moskova'da merkezileştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Moskova Antlaşması (1920)</span>

Moskova Antlaşması, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti ile Sovyet Rusya arasında 7 Mayıs 1920'de Moskova'da imzalanan antlaşmadır. Bolşevik Rusya, düşman güçlerin birliklerini Gürcistan topraklarında tutmayacağı sözü karşılığında Gürcistan'ın bağımsızlığını tanımıştır. Bu antlaşma kapsamında Sovyet Rusya, Türkler ile Gürcüler arasında o tarihte tartışmalı olan Batum, Ardahan ve Artvin bölgelerini de Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nın bir parçası kabul etmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.