İçeriğe atla

Şalkarteniz

Koordinatlar: 48°10′00″N 63°10′00″E / 48.166667°K 63.166667°D / 48.166667; 63.166667
Şalkarteniz
Шалқартеңіз (Kazakça)
Шалкартениз (Rusça)
Nisan 2018'de gölün Sentinel-2 görüntüsü
Kazakistan üzerinde Şalkarteniz
Şalkarteniz
Şalkarteniz
Kazakistan'daki konumu
Havza
Ülke(ler) Kazakistan
Bölge(ler)Aktöbe Eyaleti
İlçe(ler)Irgız
KonumTurgay Havzası
Koordinatlar48°10′00″N 63°10′00″E / 48.166667°K 63.166667°D / 48.166667; 63.166667[1]
Genel bilgiler
TürEndoreik
Akarsu (gelen)Jıngıldıözek
Tegene
Turgai
Uzunluk60 kilometre (37 mi)
Genişlik30 kilometre (19 mi)
En derin noktası3 metre (9,8 ft)
Yüzölçümü1.800 kilometrekare (690 sq mi)
Yüzey rakımı55 metre (180 ft)
Wikimedia Commons
Harita

Şalkarteniz (Kazakça: Шалқартеңіз, sınırsız deniz; Rusça: Шалкартениз), Kazakistan’da Aktöbe Eyaleti‘nin Irgız İlçesinde bulunan bir tuz gölüdür.[2]

Şalkarteniz, Turan Depresyonu'nun kuzeydoğu kesiminde, Aralsk şehrinin 160 kilometre (99 mi) kuzeybatısında yer alır. Kazak yarı çölü ekolojik bölgesinin bir parçasıdır. Yakın çevresinde hiçbir yerleşim yeri yoktur ve en yakın yer 23 kilometre (14 mi) batıda bulunan Jaysanbay köyüdür.[3][4]

Tarihçe

16. yüzyılın sonuna kadar Şalkarteniz havzası, o zamanlar Aral Gölü'ne kadar ulaşan Turgai Nehrinin bol suları tarafından besleniyordu. Takip eden yüzyıllarda nehir sığlaştı ve Şalkarteniz'e ulaşan su miktarı azaldı. Böylece Turgai Nehrinin güneye olan akışı durdu ve Aral Gölü ile bağlantısı kesildi. 20. yüzyıla gelindiğinde Kazak SSC döneminde yapılan yanlış uygulamalar nedeniyle 1960 yılında Şalkarteniz tamamen kurudu. Buna sebep olarak, Turgai ve Irgız nehirlerinden çekilen su miktarın arttırılması ve orman örtüsünun ciddi bir şekilde yok edilmesi sayılabilir. Yuva yapmak için Şalkarteniz'e gelen Büyük flamingo kolonileri, gölün yok olması ile burayı terk etti.

1969-1970 yıllarında yaşanan yoğun kar yağışı sonrasında Turgay Havzası'ndaki nehirlerde şiddetli sel taşkınları meydana geldi. Benzer taşkınlar 1971 ve 1972 yılında tekrar yaşandı. Göl havzasının tekrar su ile dolması, flamingo kolonilerin geri dönmesine neden oldu.[5][6]

Coğrafya

Şalkarteniz büyük bir mevsimsel göl'dür ve sadece yılın belli bir zamanında su ile dolar. Turan Depresyonu'nun kuzeyinde ve Aral Gölü'nün 200 kilometre (120 mi) kuzeydoğusunda, Turgay Havzası'nın güney sınırındaki endoreik bir havzada yer alır. Etrafı kurak alanlar ile çevrilidir ve güneyinde Aral Karakum Çölü yer alır.[7]

Göl kar suyu ile beslenmektedir. İlkbaharda karlar eridiğinde Jıngıldıözek, Tegene, Turgai ve Irgız nehirlerinin suları kuru havzayı doldurarak gölü bir bittern tuzlu göl [en] haline getirir. Mevsimsel gölün ömrü yaklaşık üç aydır ve ortalama derinliği 2 metre (6 ft 7 in) ile 3 metre (9,8 ft) arasındadır. Yaz aylarında genellikle kuru tuz düzlükleri veya kısmi bataklık haline dönüşür. Şalkarteniz'in güneyinde Karakol ve Kurdım gölleri yer alır. Akgöl, Şalkarteniz'in kuzey ucunun yaklaşık 50 kilometre (31 mi) kuzeydoğusunda yer alır.[2][3][8]

Kar altındaki gölün Sentinel-2 görüntüsü.
Aktöbe üzerinde Şalkarteniz
Şalkarteniz
— Kaynak, — Ağız, Şalkarteniz, Aktöbe Eyaleti

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Sovyet haritasında gölün yeri (Rusça) 1:1.000.000". 5 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023. 
  2. ^ a b "M-41 Topographic Chart (maps.vlasenko.net) (Rusça) 1:1.000.000". 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023. 
  3. ^ a b Google Earth
  4. ^ "Lakes in the Central Kazakhstan". 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023. 
  5. ^ "Rivers of the Aktobe region - Turgay River". 6 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023. 
  6. ^ "Zoogeographical results of the Bicentennial study of the northern part of the Asian population of Phoenicopterus roseus". 23 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023. 
  7. ^ "L-41 Topographic Chart (maps.vlasenko.net) (Rusça) 1:1.000.000". 21 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023. 
  8. ^ Шалкартениз (Şalkarteniz) 23 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; Büyük Sovyet Ansiklopedisi in 30 vols. — Ch. ed. Aleksandr Prohorov. - 3rd ed. - M. Soviet Encyclopedia, 1969-1978. (Rusça)

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Irgız Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Irgız Kazakistan'da Aktöbe eyaletinin Ayteke Bi ve Irgız ilçelerinden akan bir nehirdir. Turgai nehrinin sağ kolu'dur.

<span class="mw-page-title-main">Turgai Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Turgai, , Kazakistan’ın kuzeybatısında bir nehirdir. Kostanay ve Aktöbe eyaletlerinden geçmektedir. 825 km uzunluğunda ve 157.000 km² drenaj havzasına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Ulkayak Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Ulkayak Kazakistan'da bir nehirdir. 349 km uzunluğunda ve 13.300 km² drenaj havzasına sahiptir. Kostanay ve Aktöbe eyaletlerinden geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Oyıl Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Oyıl, Kazakistan'da Aktöbe eyaletinin Mugaljar, Temir ve Oyıl ilçeleri, Atırav eyaletinin Kızılkoga ilçesi ve Batı Kazakistan eyaletinin Akjayık ilçesinden akan bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Aşçısu (Alkamergen)</span> Kazakistanda bir nehir

Aşçısu, Kazakistan'da Karagandı eyaletinin Buhar Jırav ilçesi ve Pavlodar eyaletinin Bayanaul ilçesinden akan bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Burla Nehri</span> Rusya ve Kazakistanda bir nehir

Burla Rusya'nın Novosibirsk Oblastı ve Altay Krayı ile Kazakistan'nın Pavlodar eyaletinden akan bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Kaldygaity Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Kaldygaity, Kazakistan'da Batı Kazakistan Eyaleti'nde Şıngırlav ve Karatöbe ilçelerinden akan bir nehirdir. Kaldygaity Ural havzasında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Kılşaktı Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Kılşaktı, Kazakistan'da Akmola Eyaletinde Burabay ve Zerendi ilçelerinden akan bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Şıngırlav Nehri</span> Kazakistanda bir nehir, Ural nehrinin bir kolu

Şıngırlav ya da Utva, Kazakistan'da Batı Kazakistan eyaletinin Şıngırlav ve Börili ilçelerinden akan bir nehirdir. Ural nehrinin sol koludur.

<span class="mw-page-title-main">Akgöl, Kazakistan</span> Kazakistanda bir göl

Akgöl, Akgöl, Kazakistan'ın Kostanay Eyaleti'nin güneybatı kesiminde, Jangeldi İlçesi'sinde yer alan bir Tuz gölü'dür.

<span class="mw-page-title-main">Jımıkı Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Jımıkı, Kazakistan'da Ulıtav Eyaletinin Ulıtav İlçesinden akan bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Jıngıldıözek Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Jıngıldıözek, Kazakistan'da Ulıtav ve Aktöbe Eyaletlerinde, Ulıtav ve Irgız ilçelerinden akan bir nehirdir. Nehirin adı Kazakça'da "çöldeki ağaçlar" anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Karakol (Şalkarteniz)</span> Kazakistanda bir göl

Karakol, Kazakistan’da Aktöbe Eyaleti’nin Irgız İlçesi’nde bulunan bir göldür.

<span class="mw-page-title-main">Kurdım Gölü</span> Kazakistanda bir göl

Kurdım, Kazakistan’da Aktöbe Eyaleti’nin Irgız İlçesi’nde bulunan bir göldür.

<span class="mw-page-title-main">Olenti (Auliekol)</span> Kazakistanda bir nehir

Olenti, Kazakistan'da Akmola, Karagandı ve Pavlodar eyaletlerinden akan bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Şiderti Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Şiderti, kaynak yerinde Sarapan aşağı kısımlarda Kapacy (Karasu), Kazakistan'da Karagandı eyaletinin Osakarov ilçesi ve Pavlodar eyaletinin Ekibastuz Akimliği ile Aktogay ilçesinden akan bir nehridir.

<span class="mw-page-title-main">Sileti Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Sileti, Kazakistan'da Akmola eyaletinin Şortandı, Ereymentav ve Tselinograd ilçeleri ile Kuzey Kazakistan eyaletinin Valihanov ilçesinden akan bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Tegene Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Tegene, Kazakhstan'da Ulıtav eyaletinin Ulıtav ilçesi ve Aktöbe eyaletinin Irgız ilçesinden akan bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Tokrau Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Tokrau, üst kesimlerde, olarak da bilinir, Kazakistan'da Karagandı Eyaleti'nin Aktogay ilçesinden akan bir nehirdir. Balkaş-Alakol Havzası'nda yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Ulu-Jılanşık Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Ulu-Jılanşık Kazakistan'da Kostanay eyaletinde Amangeldi ve Jangeldi ilçelerinden akan bir nehirdir. Turgay Depresyonunda yer alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.