İçeriğe atla

Şakir Zümre

Şakir Zümre (d. 1885, Varna - ö. 16 Haziran 1966), Cumhuriyet döneminin ilk sanayicilerinden, iş adamı, hukukçu.

Kurtuluş Savaşı yıllarında Türk ordusunun ihtiyacını karşılayacak silah ve bombaları Bulgaristan'dan temin edip Anadolu'ya göndermiştir. Savaştan sonra Türkiye'ye yerleşti ve Haliç'te cumhuriyetin ilk özel askeri fabrikasını kurdu. Cumhuriyetin ilk yıllarında Türk Hava Kuvvetleri'nin ilk cephane gereksinimlerini, ilk Türk denizaltı bombalarını üretti. II. Dünya Savaşı'ndan sonra soba üreticisi oldu.

Hayatı

1885'te o devirde Osmanlı Devleti'nin bir şehri olan Varna'da doğdu. Babası Ahmed Bey, annesi Hesna Hanım'dır.[1] İlk ve ortaöğrenimini Varna’da tamamladıktan sonra Cenevre’ye gitti. Cenevre Lisesi'nden mezun oldu ve öğrenimine Cenevre Hukuk Fakültesi'ne devam etti. 1908 yılında hukuk eğitimini tamamlayıp Varna'ya döndü. Balçık’ta avukatlık ve ticaretle uğraştı.[1] 1912 yılında Varna’da Zeliha Hanım ile evlendi; bu evlilikten bir kızı oldu.

I. Dünya Savaşı sırasında, Sobranya adı verilen Bulgar Prensliği Parlamentosuna Varna Türk milletvekili olarak girdi.[2] Bulgaristan Türklerinin haklarını savunmak için uğraştı. Teyzesinin oğlu Fevzi Paşa aracılığıyla ile, bu yıllarda Türk Askeri Ataşeliği görevi ile Sofya’da bulunan Mustafa Kemal ile tanışıp yakın arkadaşlık kurdu.[3] Bulgaristan’ın I. Dünya Savaşı’na Osmanlı safında girmesinde rol oynadı.[2] Savaşta, Makedon bomba imalatçısı Tüfekçiyef’in imal ettiği el bombaların, Bulgar başvekili Vasil Radoslavov'un bilgisi dahilinde Çanakkale cephesine düzenli bir şekilde gönderilmesini sağladı.[2]

Savaşın sonunda Bulgaristan’ı Türkiye lehine savaşa sokmakla suçlandı ve Bulgar hükûmeti tarafından hapsedildi. Yedi ay hapisten sonra hükûmetin değişmesi ile özgürlüğüne kavuşan Şakir Zümre, Anadolu'da başlayan Millî Mücadele'ye cephane sağlayarak destek verdi; Batı Trakya’da Türk devleti kurulması için çalıştı.[1]

Mudanya Mütarekesi sırasında İstanbul'a geldi; İstanbul'da bir fabrika kurmak için girişimlerde bulundu. İstiklal Savaşı'nın Türkiye'nin zaferi ile sonuçlanmasından sonra ailesi ile Bulgaristan'dan ayrılıp tamamen Türkiye’ye yerleşti. Kurtuluş Savaşı sırasında cephane teminindeki hizmetleri nedeniyle TBMM kendisini beyaz şeritli İstiklal Madalyası ile ödüllendirdi.

Mustafa Kemal Paşa'nın tavsiyesi ile Türkiye'nin savunma sanayisinin ilk özel sektör fabrikasını 1925'te Haliç'te kurdu. Karaağaç mevkinde (günümüzde Miniaturk Müzesinin olduğu alan) bulunan, işgal kuvvetleri tarafından harap edilmiş bir tapa fabrikasından geriye kalan sağlam kısımlarının üzerine Türk Sanayii Harbiye ve Madeniye Fabrikası kuruldu. İlk üretimler Bulgaristan’dan getirilen bir yabancı ekip ile yapılırken, yetiştirilen kadın-erkek Türk işçiler 1930’lu yıllarda Bulgarların yerini aldı.[2]

Türk Hava Kuvvetleri'nin ve Türk Kara Kuvvetleri'nin gereksinimi silah ve cephaneler Şakir Zümre Fabrikası'nda üretildi. Fabrikada 100, 300, 500 ve 1000 kiloluk uçak bombaları, çeşitli yangın bombaları, Türk Deniz Kuvvetlerinin ihtiyacı olan çeşitli boylarda su bombaları seri olarak üretilmiştir. İlk Türk denizaltı su bombaları da bu fabrikanın üretimidir.

II. Dünya Savaşı yıllarında Şakir Zümre Fabrikası silah ve cephane ihraç etti. Bulgaristan, Polonya, Mısır ve Yunanistan'dan sipariş alındı Yunanistan ile yapılan 1,5 milyon TL'lik anlaşma Türk ve dünya basınında büyük ses getirdi.[4] Bu dönemde fabrikada iki bin kişi istihdam edildi.[4]

Şakir Zümre, ABD'den gelen silah yardımı sebebiyle fabrikasında silah ve cephane üretimini II. Dünya Savaşı'ndan sonra bıraktı. Günlük hayatta kullanılabilecek döküm ve madeni eşya, zirai aletler, elektrikli ütü ve soba ve İş Bankası kumbaraları gibi ürünler imal etti. Farklı ihtiyaçlara göre , Ağaçlı, Alman, Zonguldak, Zümre, Çiftlik ve Köylü isimleri ile farklı tiplerde sobalar üretti ve Şakir Zümre sobaları, Türkiye sobacılık sanayisinin temel taşları kabul edilir.[5]

Şakir Zümre, 1948 Türkiye İktisat Kongresi'ne katıldı.[6] 1950 seçimlerinde İstanbul’dan CHP milletvekili seçiminde aday oldu ancak seçimi kazanamadı; sonraki yıllarda aktif siyasetten uzak durdu.[1] 16 Haziran 1966'da öldü.

Şakir Zümre’nin ölümünden sonra fabrika faaliyetini dört yıl daha sürdürmüş; 1970 yılında kapatılmıştır.

Hakkındaki eserler

  • Şakir Zümre: Türk Savunma Sanayii'nde Öncü, Silah Fabrikatörü, Atilla Oral, Demkar Yayınevi, 2012

Kaynakça

  1. ^ a b c d "Şakir Zümre Sanayici ve Siyaset Adamı". Misyon gazetesi. 26 Temmuz 2018. 22 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2024. 
  2. ^ a b c d "Türk savunma sanayiinin katma değer ismi: Şakir Zümre". Savunmatr.com. 3 Ocak 2021. 22 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2024. 
  3. ^ "Erdoğan'ın paylaşımı ile gündeme geldi... Şakir Zümre'nin torunu konuştu". Odatv. 28 Ekim 2022. Erişim tarihi: 22 Haziran 2024. 
  4. ^ a b "Geleceğimiz için Şakir Zümre'yi Tanıyalım". Türkiye Gençlik Birliği. 27 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2024. 
  5. ^ Gülener, Melih (2019). "Ülkemizde 1950 yılı sonrası evsel ısıtmada kullanılan sobaların tür ve biçimlerinin endüstri ürünleri tasarımı yönünden incelenmesi". Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü yüksek lisans tezi. 
  6. ^ "Türkiye İktisat Kongresi, PDF s.16" (PDF). 31 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İç Anadolu Bölgesi</span> Türkiyenin ortasındaki coğrafi bölgesi

İç Anadolu Bölgesi, Anadolu'nun orta kısmında yer alan, Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Türkiye'de gelişmiş bölgeler arasında yer alır. Konumu sebe­biyle bu bölgeye "Orta Anadolu" da denir. İç Anadolu Bölgesi'nin yüzölçümü 151.000 km² olup bu alan Türkiye topraklarının %21'ini kaplar. Yüzölçümü bakımından Doğu Anadolu'dan sonra ikinci büyük bölgedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi dışında diğer bölgelerin hepsiyle komşudur. Aynı zamanda Türkiye'nin "tahıl ambarı" olarak da anımsanır. İç Anadolu Bölgesi'nde toplam 13 il vardır.

<span class="mw-page-title-main">Silistre</span> Kuzeydoğu Bulgaristanda şehir

Silistre, Bulgaristan'ın kuzeydoğu kesiminde, Romanya sınırında, Tuna kıyısındaki şehir. Aynı adlı Silistre ilinin idari merkezi olan Silistre, tarihî Güney Dobruca bölgesindeki en önemli şehirlerden biridir.

Tüfek, hafif ateşli bir silahtır. Omuza dayanarak, elde veya kucakta kullanılır. Kullanıldığı yerlere göre piyade tüfeği, su altı tüfeği, av tüfeği gibi adlar alır. Mekanizma, kundak, dipçik ve namlu olmak üzere dört ana parçadan meydana gelir. Mekanizma ateşlemeyi ve kovanı dışarı atmayı sağlar. Kundağın muhafaza ettiği namlu mermiye yön vermeye, dipçik ise tüfeğin omuza dayanarak tepkisini hafifletmeye yarar. Çeşitli tüfekler bulunur.

Burhan Oğuz, Türk kültür tarihçisi, siyasetçi, sendikacı, yazar ve mühendis.

<span class="mw-page-title-main">Krupp</span>

Krupp, Essen bölgesinde yerleşik 400 yıllık geçmişe sahip Alman aile. Aile, sanayici geçmişi, çelik, silah ve mühimmat üretimiyle ünlüdür. Aile şirketi olan Friedrich Krupp AG Hoesch-Krupp 20.yüzyılın önde gelen şirketlerinden olmuştur. 1999 yılında Thyssen AG ile birleşerek ThyssenKrupp AG adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Varna (il)</span> Bulgaristanda il

Varna ili, Bulgaristan'ın kuzeydoğusunda, Karadeniz'e sahili olan bir ildir. İlin merkezi Varna'dır. 3.818 km² yüzölçümüne sahip ilin nüfusu 462.013 kişidir. Varna ilinin 12 belediyesi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Embiya Çavuş</span>

Embiya Çavuş, Bulgaristan Türkü ressam ve porselen sanatçısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kimyasal savaş</span> Savaşta kimyasal silah kullanma

Kimyasal savaş, kimyasal silahların kullanıldığı saldırılara verilen isimdir.

Paşabahçe, Atatürk'ün Türkiye'de cam sanayisini kurma ve geliştirme talimatları doğrultusunda 1935 yılında Paşabahçe'de kurulan Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları Anonim Sosyetesi'nin bugünkü adıyla Şişecam Topluluğu'nun en bilinen markası. Adını kurulduğu semtten almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sümerbank</span> 1933 yılında kurulmuş, ticari nitelikte mal üreten firma ve banka

Sümerbank, özel bütçenin temelini oluşturan katma bütçeli idare uygulamasının başladığı 1933 yılında kurulmuş, ticari nitelikte mal üreten kuruluş. Tekstil sanayisi ile aynı anda banka konumunda.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Şeker Fabrikaları</span>

Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş., ana faaliyet alanı kristal şeker üretimi olan ve bünyesinde 15 şeker fabrikası, 2 makine fabrikası, 2 alkol fabrikası, 1 tohum işleme fabrikası, 1 emaf, 1 araştırma enstitüsü barındıran büyük bir KİT'tir. Ortadoğu şeker pazarının %65'ine hakim olan Türkşeker, şekeri şeker pancarından elde etmektedir. Yan ürün küspe hayvancılığın gelişmesini teşvik eder. Diğer yan ürün melas ise maya, yem ve alkol sanayisinin en temel hammaddesidir.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan-Türkiye ilişkileri</span>

Bulgaristan-Türkiye ilişkileri, Türkiye ile Bulgaristan'ın sürdürdüğü uluslararası politikaları içerir.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan tarihi</span>

Bulgaristan tarihi günümüzdeki Bulgaristan'ın topraklarında tarih öncesi zamanlardan bu yana gerçekleşmiş tarihsel olayları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Varna Deniz Muharebesi</span> Osmanlı ve Bulgar donanmalarının 21 Kasım 1912 tarihinde Karadenizde giriştikleri çatışma

Varna Deniz Muharebesi ya da Draçki Saldırısı, 21 Kasım 1912 tarihinde Karadeniz'de, Bulgaristan'ın Varna limanının 32 mil açığında dört Bulgar torpido botu ile Osmanlı kruvazörü Hamidiye arasında meydana gelen çatışmadır.

<span class="mw-page-title-main">Şişecam</span> Şirket

Şişecam veya resmi adıyla Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş., cam alanında faaliyet gösteren Türkiye merkezli şirketler grubu.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de sanayi</span> Türkiye ekonomisinin sektörlerinden biri

Türkiye'de sanayi günümüzde GSYİH'nın %27'sini, ihracatın yaklaşık %93'ünü oluşturmaktadır. Sanayinin Osmanlı'nın son zamanlarında temelleri atılmış, bu günlere kadar gelişerek devam etmiştir.

Osmanlı döneminde Bulgaristan tarihi, Osmanlı İmparatorluğu'nun, 14. yüzyılın sonlarında İkinci Bulgar İmparatorluğu'nun dağılmasıyla birlikte ortaya çıkan daha küçük krallıkların fethinden başlayıp, 1878'de Bulgaristan'ın bağımsızlığına kadar yaklaşık 500 yıllık bir zamanı kapsamaktadır. 93 Harbi'nin sonuçları ile beraber, işlevsel olarak bağımsızlığını kazanan yarı bağımsız bir Bulgaristan Prensliği kurulmuştur. 1885'te Doğu Rumeli'yi içerisine alan özerk Bulgaristan Prensliği, 1908 senesinde bağımsızlığını ilan etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Türk savunma sanayii</span> Türkiyenin savunma sanayisine genel bakış

Türk savunma sanayii, Türkiye'nin askeri ihtiyaçlarını karşılamak ve savunma yeteneklerini geliştirmek amacıyla ülkenin kendi sınırları içinde üretim, tasarım ve Ar-Ge faaliyetlerini yürüten bir sektördür. Bu sanayi; askeri araçlar, silah sistemleri, iletişim teknolojileri, siber güvenlik ve diğer savunma alanlarındaki ürün ve hizmetleri kapsar. Türk savunma sanayiinin büyümesi, yerli üretimi teşvik etme ve dışa bağımlılığı azaltma hedefleri doğrultusunda stratejik bir öneme sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Makine sanayi</span>

Makine sanayi veya makine endüstrisi, tarım, ulaşım, savunma gibi alanlarda ekonomik faaliyet gösteren sanayi kolları için makine imalatı ve bakım ihtiyaçlarını karşılayan temel endüstri sektörüdür. Geleneksel olarak ağır sanayi alanında hizmet veren bu sektör, günümüz serbest piyasalarında iş yapan şirketler tarafından hafif sanayinin bir parçası olarak kabul edilmektedir.

Bu sayfada 1970 yılında Türkiye'de görevdeki siyasi kurumlar ve kişiler, yaşanan olaylar, doğan ve ölen kişiler yer alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.