İçeriğe atla

Şahtı Duruşması

Sovyetler Birliği'nde kitlesel baskılar
Ekonomik baskılar
Siyasi baskılar
İdeolojik baskılar
  • Din
    • 1921-28
    • 1928-41
    • 1958-64
    • 1975-87
    • Hristiyanlık
    • İslam
    • Yasal düzenlemeler
  • Bilim
  • Sansür
Etnik baskılar
Davalar

Şahtı Duruşması (Rusça: Ша́хтинское де́ло) veya resmi adıyla Donbass'taki Ekonomik Karşı Devrim Örneği, 18 Mayıs - 6 Temmuz 1928 tarihleri arasında Moskova'daki Sendika Evi'nde gerçekleşen duruşma. 1922 Sosyalist Devrimciler Duruşması'ndan sonra kayda geçen ilk önemli Sovyet açık duruşmasıdır. Çok sayıda yönetici ve endüstrisi uzman grubun Donbass'da gerçekleştirdiği sabotaj iddiaları duruşmaya konu oldu.

Hakkında

Şahtı Duruşması'nda davalılar

Sovyet endüstrisi, 1920'lerin sonuna, Birinci Beş Yıllık Plan'da gerçekçi olmayan üretim planlarının zorla devam ettirilmesi ve politik olarak atanan yöneticilerin düşük yönetim becerilerinin neden olduğu endüstriyel sorunlarla ve iş kazalarıyla boğuşuyordu.[1][2][3][4] Stalin yönetimi bu durumu, yetenekleri endüstri için kritik öneme sahip olan ancak komünizm ile yeterince ilgili olmayan "eski uzmanların" yönetiminden uzaklaştırılması için bir fırsat olarak gördü. Stalin 1923-25 yılları arasındaki konuşmalarında, bu kişilere karşı eleştirilerini sıkça dile getirdi ve onları nispeten yüksek kazançlarına dayanarak sabotaj yapmakla suçladı. Ayrıca bu "eski uzmanları" yeni uzmanlarla değiştirmenin uygun bir siyasi yöntem olduğundan bahsetti.[4][5]

1928 yılında pek çok kişi komplo, Sovyet ekonomisini sabote etmek ve sabotaj gerekçeleriyle tutuklandı. Duruşmalar Sovyetler Birliği içindeki "sınıf düşmanlarına" karşı uzun bir suçlama dizisinin başlangıcını oluşturdu ve 1930'ların Büyük Temizlik tasfiyesinin bir öncülü oldu. 10 Mart 1928'de Pravda gazetesi, bu tutuklamaların burjuvazinin sabotajına karşılık bir sınıf mücadelesi yöntemi olarak kullandığını açıkladı. Stalin bir ay sonra, Şahtı tutuklamalarının Sovyetler Birliği'nin sosyalizme daha yaklaştıkça sınıf mücadelesinin yoğunlaştığını kanıtladığını söyledi.

Bu yıllarda Almanya-Sovyetler ile ilişkilerin kötüleşmesinin etkisiyle, Şahtı Duruşması kapsamında Sovyetler Birliği'ndeki bazı Alman teknisyenler de aynı suçlamalarla tutuklandı.[6] Dönemin Sovyet Dışişleri Halk Komiseri Georgiy Çiçerin bu gelişmelerin Almanya-Sovyetler ilişkilerini zayıflatacağı üzerine pek çok eleştiri sunsa da, o dönemki hastalıkları ve zihinsel bitkinliği politikada etkili olmasını engelledi.[6]

Galeri

  • Dava belgelerinin taşınması
    Dava belgelerinin taşınması
  • Davadaki bir grup işçi ve kovuşturma tanıkları
    Davadaki bir grup işçi ve kovuşturma tanıkları
  • Dava sırasında mahkeme başkanlığı
    Dava sırasında mahkeme başkanlığı
  • Sanıklar
    Sanıklar
  • Kararın okunma anı
    Kararın okunma anı
  • En sağdaki sanık komplo suçundan ölüm cezasına çarptırılmıştır.
    En sağdaki sanık komplo suçundan ölüm cezasına çarptırılmıştır.

Kaynakça

  1. ^ Crowl, James William (1982). Angels in Stalin's paradise: Western reporters in Soviet Russia, 1917 to 1937, a case study of Louis Fischer and Walter Duranty. University Press of America. ss. 93. ISBN 9780819121851. 
  2. ^ Lyons, Eugene (1991). Assignment in Utopia. ISBN 978-0887388569. 
  3. ^ Kravchenko, Victor (2016). I Chose Freedom: The Personal And Political Life Of A Soviet Official. Pickle Partners Publishing. ISBN 9781786259646. 
  4. ^ a b Bailes, Kendall E. (2015). Technology and Society under Lenin and Stalin: Origins of the Soviet Technical Intelligentsia, 1917-1941. Princeton University Press. ss. 70-94. ISBN 9780691605753. 
  5. ^ "Shakhty Trial". Spartacus Educational. 21 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2017. 
  6. ^ a b O'Connor, Timothy Edward (1988). Diplomacy and Revolution: G.V. Chicherin and Soviet Foreign Affairs, 1918-1930 (İngilizce). Ames: Iowa State University Press. s. 159. ISBN 0-8138-0367-5. 25 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Lev Troçki</span> Marksist devrimci, teorisyen

Lev Davidoviç Bronştayn ya da yaygın bilinen adıyla Lev Troçki, Bolşevik siyasetçi, devrimci ve Marksist teorisyen.

<span class="mw-page-title-main">NKVD</span>

NKVD veya İçişleri Halk Komiserliği, Sovyetler Birliği'nin çeşitli meselelerini idare eden devlet birimi. NKVD 1917'de kurulan ve başlangıçta düzenli polis çalışması yürütmek ve ülkenin hapishanelerini ve çalışma kamplarını denetlemekle görevli bir Sovyet kolluk kuvvetiydi. 1930'da dağıtıldı, ancak 1934'te tüm sendikaları kapsayan bir komiserlik olarak yeniden kuruldu. Bu süre zarfında NKVD, OGPU'nun işlevlerini üstlendi ve hem düzenli polislik faaliyetlerinden hem de gizli polis faaliyetlerinden sorumlu oldu. Özellikle Joseph Stalin yönetimindeki Büyük Temizlik sırasında siyasi baskıdaki rolü ve yargısız infazlara, Gulag zorunlu çalışma kampları sistemine ve daha zengin köylülere yönelik baskıya dahil olmasıyla bilinir. Ayrıca Sovyet sınırlarının korunması, casusluk ve Polonya'daki baskı ve katliamlar da dahil olmak üzere diğer ülkelerde Sovyet politikasının uygulanmasını denetledi. 1946'da tüm Halk Komiserliklerinin adı Bakanlık olarak değiştirildi ve NKVD İçişleri Bakanlığı (MVD) oldu.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Tuhaçevski</span> Sovyet Mareşal

Mihail Tuhaçevski görevini 1918 ila 1937 sürdürmüş, Kızıl Napolyon lakaplı Sovyet mareşal ve teorisyen

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ya da kısaca Ermenistan SSC, Sovyetler Birliğini oluşturan Sovyet cumhuriyetlerinden biriydi. Bu dönemden önce bağımsız Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti bazen "Birinci Ermeni Cumhuriyeti" olarak adlandırıldığı için Ermenistan SSC bazen "İkinci Ermeni Cumhuriyeti" olarak adlandırılır. 37 rayondan oluşan ve başkenti Erivan olan Ermenistan SSC, Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin Ermenistan kolu olan Ermenistan Komünist Partisi tarafından yönetiliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Stalinizm</span> Marksist-Leninist ideolojinin teori ve pratiği

Stalinizm veya Stalincilik, Marksist-Leninist ideolojinin 1928-1953 yılları arasında Sovyetler Birliği’ni yöneten Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Josef Stalin’in uyguladığı siyasi sistemde kullanılan teori ve pratiğine verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">1956 Macaristan Ayaklanması</span>

1956 Macaristan ayaklanması veya Macaristan Halk Cumhuriyeti sonrası dönemle anıldığı isimle Macar Devrimi, 1956 yılında Macaristan'daki Sovyetler Birliği destekli stalinist hükûmete karşı başlatılan halk hareketidir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Temizlik</span> Sovyet siyasi baskı, hapis ve infaz kampanyası

Büyük Temizlik, Büyük Tasfiye veya Büyük Terör, Sovyetler Birliği'nde 1936-1938 yılları arasında yapılan siyasi baskı kampanyasıdır. Komünist Parti ve devlet görevlileri arasında temizliğe yol açarken, Kızıl Ordu ile toprak sahiplerinin baskı altına alınmasına ayrıca geniş çapta polis araştırması, tutuklamalara ve keyfî infazlara yol açmıştır. Rus tarihçesinde en yoğun tasfiye harekâtıdır, 1937-1938 arası Yejovşçina, Sovyet gizli polisi NKVD'nin şefi Nikolay Yejov'un adından kaynaklanır. 600.000 ila 1.2 milyon kişinin öldüğü tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Yejov</span>

Nikolay İvanoviç Yejov Stalin yönetimindeki Sovyetler Birliği'nin gizli polis memuru. Büyük Tasfiye sırasında kitlesel tutuklamalar, işkenceler ve infazlar düzenledi, ancak Stalin'in gözünden düşerek tutuklandı ve beraberinde bir dizi itirafta bulundu. Tasfiye sırasında "asılsız tutuklamalar" da dahil olmak üzere bir dizi Sovyet karşıtı faaliyette bulunduğunu kabul etti. 1940'ta Tasfiye'den sorumlu tutulan diğer kişilerle birlikte idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Lavrenti Beriya</span>

Lavrenti Beriya, Sovyet politikacı, Sovyet Güvenlik Sekreteri ve Sovyet Gizli Polisi şefi.

<span class="mw-page-title-main">Matvey Zaharov</span>

Matvey Zaharov, Kızıl Ordu'nun komutanlarından biri, Sovyetler Birlliği Mareşali.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Beş Yıllık Plan (Sovyetler Birliği)</span>

Birinci Beş Yıllık Plan (Rusça:  I пятилетний план, первая пятилетка, Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreteri Josef Stalin yönetimi döneminde 1928-1932 yılları arasında gerçekleştirilen ekonomik hedefler listesi. Plan, tek ülkede sosyalizm kuramı gereği Sovyetler Birliği ekonomisine atılım yaptırmayı amaçladı.

<span class="mw-page-title-main">Genrih Yagoda</span>

Genrih Grigoryeviç Yagoda, 1934-1936 yılları arasında Sovyetler Birliği'nin güvenlik ve istihbarat teşkilatı olan NKVD'nin müdürü olarak görev yapan Sovyet gizli polis memuru. Joseph Stalin tarafından atanan Yagoda, Büyük Tasfiye'nin doruk noktasında Eski Bolşevikler'den Lev Kamenev ve Grigory Zinoviev'in tutuklamalarını, Moskova Davalarını ve infazlarını denetledi. Yagoda ayrıca, 12.000-25.000 işçinin öldüğü GULAG sisteminden cezai işçi kullanarak Naftaly Frenkel ile Beyazdeniz-Baltık Kanalı'nın inşasını denetledi.

<span class="mw-page-title-main">Tüm-Birlik Devlet Siyasi İdaresi</span>

Tüm-Birlik Devlet Siyasi İdaresi veya resmi adıyla Halk Komiserleri Konseyi Birleşik Devlet Siyasi İdaresi, Obyedinyonnoye gosudarstvennoye politiçeskoye upravleniye pri SNK SSSR; kısaca ОГПУ (OGPU), 1923'ten 1934'e kadar faaliyet yürüten Sovyetler Birliği'nin gizli polis servisi.

Sovyetler Birliği'nde antisemitizm, Sovyetler Birliği'nde kuruluş yıllarındaki dinî baskılar ve özellikle 1948'den sonra çok sayıda Yahudi şair, yazar, ressam ve heykeltıraşın tutuklandığı veya öldürüldüğü antisemitik hareketler bütünüdür. 1917 Rus Devrimi antisemitist uygulamalara ev sahipliği yapan Rus İmparatorluğu yönetimini devirdi. 1940'lı yılların sonlarında bazı Yahudilere karşı suçlamalar ortaya çıktı. Doktorlar Komplosu olarak adlandırılan olayda, Moskova'da görev yapan ve çoğunluklu olarak Yahudi olan bir doktor ekibinin Josef Stalin'e suikast planladığı suçlaması gerçekleşti ve bununla ilgili davalar görüldü. Bu olay kimi kaynaklarca antisemitizmin bir örneği olarak sunulmuştur. Çokuluslu bir imparatorluk coğrafyasını devralan Sovyetler Birliği kuruluş felsefesi olarak tüm uluslara eşit mesafede durmaya gayret göstermiştir ancak hiçbir ulusun milliyetçi yönelimlere savrulmasına izin vermemiştir. Bu kapsamda Sovyetler Birliği Yahudi halkının yanında olsa da siyonizme açık bir cephe almıştır.

Sabotajcı Doktorlar veya Katil Doktorlar olarak da bilinen Doktorlar Komplosu, Sovyetler Birliği'nde dönemin bazı tanınmış Sovyet doktorlarının bir dizi Sovyet liderlerine komplo düzenlemek ve öldürmekle suçlandığı ceza davalarıdır. SSCB Devlet Güvenlik Bakanlığı'nın Siyonist komplo olarak tanımladığı bu olaylar bütünü kimi kaynaklarca antisemitizm dalgası olarak geçer. 1951–1953'te, Moskova'dan ağırlıklı olarak Yahudi bir grup doktor Sovyet liderlerine suikast düzenlemek için bir komplo kurmakla suçlandı. Buna daha sonra Siyonizm'in tehditlerinden bahseden ve medyada antisemitik karakter yayınları eşlik etti. Yahudiler ve Yahudi olmayanlar gibi birçok doktor, memur ve diğerleri işlerinden derhal görevden alındı ve tutuklandı. Stalin'in ölümünden birkaç hafta sonra, yeni Sovyet liderliği kanıt eksikliği olduğunu ve davanın düştüğünü söyledi. Kısa süre sonra olayın yalan olduğu ve aslında üretildiği açıklandı.

Mikhail Dmitriyeviç Ryumin 1952-1953'te "Doktorlar Komplosu" nu tasarlayan Sovyet MGB Başkan Yardımcısıydı ; Stalin'in ölümü üzerine dava reddedildi ve Ryumin tutuklandı ve infaz edildi

Stalin ve antisemitizm, Josef Stalin'in antisemitizm ile ilgili görüşlerini kapsar. Stalin'in Yahudi karşıtlığı düşüncesinin derecesi, tarihçiler tarafından geniş ölçüde tartışılmıştır. Stalin'in bazı dönemlerde antisemitik tutumlar sergilediğine dair örnekler çağdaşları tarafından görülmüş ve tarihsel kaynaklar tarafından belgelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet karşıtlığı</span>

Sovyet karşıtlığı, antisovyetizm ve Sovyetler Birliği hükûmetinin verdiği ad ile antisovetchina, Sovyetler Birliği'ne ve Sovyetler Birliği hükûmetine karşı yöneltilen hoşnutsuzluk, güvensizlik ve karşıtlıktır. Sovyet karşıtlığı genellikle antikomünizm ile paraleldir.

<span class="mw-page-title-main">Troçkist Anti-Sovyet Askeri Örgütü Davası</span>

Troçkist Anti-Sovyet Askeri Örgütü Davası ya da Tuhaçevski davası (Rusça: Де́ло Тухаче́вского) 1937 yılında başlayan, Büyük Temizlik kapsamı içerisinde bir kısım Kızıl Ordu komutanlarının, askeri bir komplo ile siyasi iktidarı ele geçirmeye çalışmaktan yargılandıkları bir davadır. Bu dava 1937-38 Kızıl Ordu tasfiyeleri'nin başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Destalinizasyon dönemiyle beraber Batılı tarihçiler arasında davanın uydurma olduğu yönünde analizler yapılsa da başta Grover Furr olmak üzere çeşitli tarihçiler ise güncel analizlerin ardından bu türlü bir karşı-devrimci yapının gerçek olduğuna dair güçlü kanıtlar ortaya koymuştur.

<span class="mw-page-title-main">Avel Yenukidze</span>

Avel Safronoviç Yenukidze tanınmış bir Gürcü Eski Bolşevikti ve bir ara Moskova'daki Tüm Birlik Komünist Partisi Merkez Komitesi'nin (b) bir üyesiydi. 1918'den 1935'e kadar Yenukidze, Tüm Rusya Merkezi Yürütme Komitesi ve Sovyetler Birliği Merkezi Yürütme Komitesi Sekreteri olarak görev yaptı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.