İçeriğe atla

Şahsevenler

Şahsevenler
شاهسئون
Önemli nüfusa sahip bölgeler
İran İran300.000[1]
Diller
Din
İslam (Şiî)[]

Şahsevenler, (Azerice: Şahsevənlər, Rusça: Шахсевены) Azerbaycan ve İran'da yaşayan[3] ve soyları Oğuzlara dayanan[4] bir Türk boyudur. İran'da yaşayanların büyük kısmı Kum, Tahran, Kazvin ve Zencan şehirlerindedir.[5] Büyük Sovyet Ansiklopedisi, Şahsevenleri Azerileri oluşturan etnografik gruplardan biri olarak kabul etmektedir.[6] Şahsevenler, Kaçar Hanedanı zamanında paralı askerlik yapmışlardır.[7]

Köken bilimi

Milli bir boy ismi olmayan Şahseven kelimesi siyasi bir terim olup[8] kökenine dair farklı bilgiler mevcuttur. Safevî şahı I. Abbas, Osmanlı sınırını korumaları için Türkmenlerden bir aşiret oluşturmak istemiştir ve Şahın mübarek başını sevenler şah etrafında toplansın diyerek kendisini seven Türkmenleri toplamıştır. Bu Türkmenlere de Şahseven adını vermiştir.[4] Diğer bir bilgiye göre ise Şahseven adı I. Tahmasp'ın ölümü üzerine şah olmak isteyen Haydar'a karşı gelen Türk boylarının kabul ettiği addır.[9]

Kaynakça

  • Çingizoğlu, Enver (2008). "Soy dergisi-Şahseven eli". 

Dipnotlar

  1. ^ Rıza Zelyut (2007). "Yabancı kaynaklara göre Türk kimliği". Fark. ss. s. 386. 
  2. ^ Brenda Shaffer (2002). "Borders and brethren". MIT Press. ss. s. 224. ISBN 0262692775. 
  3. ^ A.Z. Abdullaiev (1996). "Türk dillerinin tarihsel gelişme sorunları". Atatürk Kültür, Dil, ve Tarih Yüksek Kurumu. ss. s. 66. 
  4. ^ a b Yaşar Kalafat (2002). "Balkanlar'dan Uluğ Türkistan'a Türk halk inançları". Kültür Bakanlığı. ss. c. 2, s. 74. 
  5. ^ Demetrius Charles Boulger (1886). "The Asiatic quarterly review". Swan Sonnenshein. ss. c. 1, s. 171. 
  6. ^ "Азербайджанцы" (Rusça). Büyük Sovyet Ansiklopedisi. 22 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2009. 
  7. ^ Rıza Nur (1981). "Türk tarihi". Toker Yayınları. ss. c. 5-6, s. 259. 
  8. ^ Mehmet Metin Ören, Selçuk Alkın (1999). "İran Türkleri hürriyet hareketleri". ss. s. 9. 
  9. ^ Adnan Menderes Kaya (2004). "Avşar Türkmenleri". Geçit Yayınları. ss. s. 201. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karapapaklar</span> Azerbaycan Türklerini oluşturan etnik boylardan birisi

Karapapaklar veya Terekemeler, Kuzey Kafkasya'da Derbent, Gürcistan'da Kvemo Kartli, Azerbaycan'da Kazah, İran'da Sulduz ve Türkiye'de de genel olarak Kuzeydoğu Anadolu'da yaşayan Azerbaycan Türklerini oluşturan etnik boylardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Karamanoğulları Beyliği</span> Türk beyliği

Karamanoğulları Beyliği, Anadolu Selçuklu Devleti yıkılmadan önce Nureddin Bey tarafından temelleri atılan ve Kerimüddin Karaman Bey tarafından kurulan Larende merkezli beyliktir. Karamanoğlu Mehmet Bey, Türkçeyi beylik sınırları içerisinde konuşulacak dil ilan etmişti ancak zamanla beylikte Farsça resmî dil olmuştur. 13. yüzyılda Anadolu'daki en güçlü Türk beyliği kabul ediliyordu. Beylerinin Afşar boyuna veya Salur boyunun, Karamanlı oymağının, Begbölük uruğunun, Kallaklar tiresine bağlı olduğu belirtilmiştir. Beyliğin halk kitlesi ise çoğunlukla Salur ve Afşar boyuna bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Türkmenler</span> Orta Asyada yaşayan bir Türk halkı

Türkmenler Orta Asya'da bulunan bir Türk etnik grubudur, ağırlıklı olarak Türkmenistan, kuzey ve kuzeydoğu İran ile kuzeybatı Afganistan bölgelerinde bulunurlar. Özbekistan, Kazakistan ve Kuzey Kafkasya'da da oldukça büyük Türkmen grupları bulunur. Türk dillerinin Doğu Oğuz kolunun bir parçası olarak sınıflandırılan Türkmen dilini konuşurlar.

<span class="mw-page-title-main">Safevîler</span> 1501–1736 arasında İranda varlığını sürdürmüş devlet

Safevî İmparatorluğu, Safevîler veya Safevî Devleti, 1501 ve 1736 yılları arasında varlığını sürdürmüş, sıkça modern İran tarihinin başlangıcı olarak kabul edilen, İran tarihindeki en önemli hanedanlıklardan biri olan Türk kökenli Safevi Hanedanı tarafından yönetilmiş devlet. Bugünkü İran, Azerbaycan, Ermenistan, Irak, Afganistan, Türkmenistan ve Türkiye'nin doğu kesiminde varlığını sürdürmüş, Şiî Onikiciliği resmî mezhep olarak kabul etmiş ve İran'ın varisi olduğu Safevî Hanedanı'nın devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Türkmence</span> Türkmenistanın resmî dili olan Türk dili

Türkmence, çoğunluğu Türkmenistan'da yaşayan Türkmenlerin konuştuğu Türk dil ailesine bağlı Doğu Oğuz dili. Dil, Türkmenistan'daki yaklaşık 7 milyon konuşuru ile resmî dil olup, çevresindeki Afganistan ile İran'ın sınır bölgelerinde de konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Azeriler</span> Kafkasya ve Güney Azerbaycanda (İran) yaşayan bir Türk halkı

Azeriler, Azerbaycanlılar, veya Azerbaycan Türkleri ya da Azeri Türkleri, Kafkasya ve İran platosu arasındaki geniş arazide yaşayan bir Türk halkı. En büyük nüfusu İran Azerbaycanlıları oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Oğuzlar</span> Farklı Türk boylarının birleşerek oluşturduğu Türk toplumu

Oğuzlar Türk dillerinin Oğuz kolunu konuşan bir batı Türk halkıydı. 8. yüzyılda Orta Asya'da Oğuz Yabgu Devleti adında bir konfederasyon kurdular. Oğuz ismi, "kabile" anlamına gelen yaygın bir Türkçe kelimedir. Oğuz isminin kaynağı en güvenilir görüşe göre Türkçe 'ok' isminin Z harfiyle çoğulu olan 'okuz' isminden türediği tezidir. Bizans kaynakları Oğuzlara Uzlar der.

<span class="mw-page-title-main">Nesîmî</span> 14. yüzyılda yaşamış Türk divan şairi

İmadeddin Nesimî, 14. yüzyılda yaşamış Hurûfi meşrep Azerbaycanlı divan şairi. Alevilik ve Bektaşilikte Yedi Ulu Ozan'dan birisi olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Damga (işaret)</span>

Damga bir şeyin üzerine bir işaret basmaya yarayan alet, mühür demektir. Ayrıca herhangi bir şeyin üzerine bu aletle bırakılmış olan işaret, iz anlamına da gelir. Türk halklarında ve Türk kökenli olmayan Kafkas halklarında boy/aşiret damgaları geleneği görülür.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Türkmenleri</span> Etnik grup

Suriye Türkmenleri ya da Suriye Türkleri, Suriye'de yaşayan Türk azınlıktır.

<span class="mw-page-title-main">I. İsmail</span> Safevî Devletinin kurucusu ve ilk hükümdarı

I. İsmail, bilinen adıyla Şah İsmail veya tam unvanıyla Ebu'l-Muzaffer Bahadır el-Hüseynî, Safevî Tarikatı'nın lideri, Safevî Devleti'nin kurucusu ve ilk hükümdarıdır. Alevilik ve Bektaşilikte Yedi Ulu Ozan'dan birisi olarak kabul edilir.

Pazuki, farklı bölgelerde harflerle telaffuz edilen bir Türk kabilesinin adıdır. Pazuki, zamanla farklı kelimeler haline gelen Türkçe kelimeleri Bezuki, Bozuk, Bozuki, Pizuk, Bizik'e benzer, ancak genel olarak fonetik kökenleri Türkçedir. Türkçe Buzuk kelimesi aynı zamanda kabile bölünmelerinden biri olan Oğuz Türklerinin adıdır. Tarihin iniş ve çıkışları nedeniyle, bu kabile farklı bölgelere göç etmiş ve birçok dili kabul etmiştir ve uzak iklim ve topraklardaki bu göçler bu insanların zaman içinde birçok farklı kültür ve dili kabul etmesine neden olmuştur. Ve zamanla, bu insanların orijinal kimlikleri bir belirsizlik döneminde kalıyor, ancak bu kabilenin ana dili bu insanların çoğunun bu dili unuttuğu Türkçe idi.

<span class="mw-page-title-main">İran-Türkiye ilişkileri</span> ikili ilişkiler

Türkiye-İran ilişkileri Türkiye Cumhuriyeti'nin İran ile süregelen uluslararası politikaları içerir.

Halaçlar, İran'da yaşayan ve Halaçça konuşan bir Türk boyunun adıdır. Lehçelerinin yazı dili yoktur. Ancak Göktürkçeye benzerliğiyle dikkat çeker. Dinleri Şii mezhebinden Müslümandır. Zamanında Selçuklu egemenliğinde oldukları biliniyor. Türkçenin d'li lehçesini konuştukları için ana Türkçeye yakınlıkları göz ardı edilemeyecek bir durumdur.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan tarihi</span>

Ermenistan tarihi, günümüzdeki Ermenistan Cumhuriyeti'nin sınırları içinde kalan bölgelerin tarih öncesi zamanlardan günümüze kadar süregelen tarihidir. Antik Ermenistan tarihsel olarak Ermeni krallığı olarak biliniyordu. İmparatorluk Büyük Dikran hükümdarlığı altında zirveye ulaştı. Ermenistan, MS 300 yılında dünyada Hıristiyanlığı kabul eden ilk ülke oldu.

<span class="mw-page-title-main">İran Türkmenleri</span>

İran Türkmenleri, İran'ın kuzey-doğusunda bulunan ve Türkmenistan ile sınır komşusu olan İran Türkmenistanı ya da Güney Türkmenistan olarak da adlandırılan Türkmen Sahra denen coğrafi bölgede, çoğunluk oldukları Gülistan eyaleti ile azınlık oldukları Kuzey Horasan ve Razavi Horasan eyaletlerinde yaşayan Sünni Hanefi Türkmenlerdir.

Karadağlılar veya Karacadağlılar, İran'ın Türkmen Yatağı denilen, Aras Nehri'nin güneyinde yer alan ve kendi kabile adını taşıyan Karadağ bölgesinde yaşayan Türk boyudur. Karadağlı ismi, büyük dağ veyahut dağlık yer anlamına gelen Karadağ kelimesinin sonuna "-lı" ekinin eklenmesiyle oluşmuş olup dağlık yerde yaşayan anlamına gelir. Büyük Sovyet Ansiklopedisi, Karadağlıları Azerileri oluşturan etnografik gruplardan biri olarak kabul etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İran Türkleri</span>

İran Türkleri, İran'da yaşayan Türk halkları. Başta İran Azerileri olmak üzere Türkmenler, Kaşkaylar, Horasan Türkleri, Halaçlar, Sungurlar, Ebiverdiler, Kazaklar ve Özbekler gibi Türk dilli halklar İran’ın belirli bölgelerinde yaşamaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Türkmenleri</span> Anadoluda yaşamını sürdüren çoğunlukla Oğuz kökenli Türk halkları

Türkiye Türkmenleri ya da Anadolu Türkmenleri, Anadolu Oğuzları veya kısa söylenişiyle Türkmenler, Selçuklular döneminde Anadolu ve çevresinde Türkmeneli denen bölgelerde yerleşmeye başlayan, dilleri Türkiye Türkçesine bağlı Anadolu ağızları içinde ele alınan ve Türkiye Türklerini oluşturan Oğuz oymakları Müslüman olup, Hanefi Sünni ve Anadolu Aleviliği olarak görülür. Anadolu’nun Türkleşmesi sürecinde etkili olmuşlardır. Türkmen (تركمنلر) ve Yörük (يوروك) kelimeleri tarihî belgelerde eş anlamlı olarak da kullanılmıştır. Osmanlı arşiv belgelerinde, yerleşim durumuna ve şekline bağlı olarak köylü «Türk» olarak adlandırılırken, göçer veya yarı-göçer topluluklar «Türkmen» ya da «Yörük» tabiriyle anılmışlardır. Aşiretler, yerleşik veya konar-göçer olma durumlarına ve bulundukları bölgelere göre «Türkmen» ya da «Yörük» adını almışlardır. Kimilerine göre Kızılırmak'ın doğusundakilere Türkmen batısındakilere ise Yörük denir. Maraş ve çevresinde yaşayan Dulkadirli Türkmenleri için Osmanlı kaynaklarında hem Türkmen hem de Yörük tabiri birlikte kullanılmıştır. Etnik olarak akraba oldukları Türkmenistan Türkmenleri ile aynı adı taşıdıkları gibi kimi uruğ/oymak adları da ortaktır.

Varsaklar, adını Varsak adlı bir Türkmen beyinden alan, geçmişte Tarsus Sancağı'nde, güney Anadolu'da Mersin iline bağlı Tarsus ilçesinde ve Adana ile Osmaniye illerinde,Tunceli (Nazimiye) Aydın ve Kayseri'de yaşayan Türkmenlerdir. 14. yüzyıla ait bir Memlûk (Devletü't-Turkiyye) kaynağında Tarsus Türkmenleri tabiri kullanılan Varsaklar Oğuz (Türkmen) boylarından biri olarak zikredilmiştir. 14-15. yüzyıllarda büyük bir kısmı Tarsus'un kuzeybatı ve Silifke'nin kuzeydoğusundaki dağlık bölgede olmak üzere, bir kısmı da Taş-İli'nde yaşamaktaydı. 16. yüzyılda büyük kısmı Çukurova ve Konya Ovalarına iskan edilmiştir.