İçeriğe atla

Şahin Kolonya

Şahin Teki Kolonya
Meclis-i Mebûsan
3. Dönem Mebusu
Görev süresi
17 Aralık 1908 - 18 Ocak 1912
Seçim bölgesi1908Görice
Kişisel bilgiler
Doğum 1865
İstarye, Osmanlı Devleti
Ölüm 1919
İstanbul, Osmanlı Devleti
Milliyeti Arnavut

Şahin Teki Bey Kolonya (1865–1919), Arnavut gazeteci ve politikacıdır.

Hayatı

Şahin Kolonya, Osmanlı Devleti'nde İstarye (günümüzde Arnavutluk'un güneyindeki Starje) Şahin Teki Üpi ismiyle doğdu.[1]

Kolonya, Mekteb-i Mülkiye mezunuydu ve başlangıçta Edirne'de olmak üzere birçok idadi okulunun müdürü olarak görev yapmıştı.[2][3] Osmanlı kamu idaresinde çalışan Arnavutlardan biriydi ve bir süre Aynoroz sancağının mutasarrıfıydı.[2][4] Ömür boyu sürecek başka arayışları ve inançları takip etmek için devlet hizmetini terk etti. Daha sonra Manastır'da tutuklandı ve Arnavutça eserleri yaymaktan üç yıl hapis cezasına çarptırıldı. 1897'de Arnavutça bir gazete yayınlama izni için Osmanlı yetkililerine bir muhtıra yazdı.[5] Talep ret edildi.[5] İki yıl sonra Manastır'daki Avusturya-Macaristan konsolosundan gazetenin yayınlanması için yardım istedi. Yetkililerden gelen zorluklar ve sürekli gözetim nedeniyle ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. Kolonya Avrupa'nın çeşitli ülkelerine gitti ve sonunda Sofya'ya yerleşti.

1901'den 1908'e kadar Sofya'da, Kristo Luarasi'nin (1876-1934) yardımıyla ve Avusturya-Macaristan'ın mali desteğiyle başlangıçta Petro Poga tarafından üstlenilen Drita dergisini Sofya'da yayınladı.[2][6]

Luarasi matbaa "Mbrothësia" ("İlerleme") müdürü olarak görev yapıyordu. Gazete aracılığıyla Kolonya ve Luarasi, Arnavutların milli vicdanını keskinleştirmek ve Arnavutça kitaplar sağlamak için yoğun bir şekilde çalışacaklardı. Kolonya'nın Drita ve diğer medyadaki yazılı çalışmaları, bey olduğu Osmanlı aristokrat sınıfını eleştirerek ve köylülüğün durumuna dikkat çekerek Arnavut ulusal hareketinin sosyo-ekonomik yönünü vurguladı.[5] Kolonya, Arnavutlar ile Osmanlı İmparatorluğu arasında daha iyi bir anayasal ilişki yoluyla bir Arnavut ulusal uyanışını ve ulusal varoluşun güvenliğini savundu, ancak aynı zamanda imparatorlukla savaşan silahlı Arnavut gerilla çetelerinin faaliyetlerini de destekledi.[5]

Kolonya, Sofya'dayken, Bulgaristan'ın Jön Türk yanlısı devrimci Mustafa Ragıp'ı destekleyecekti.[7] Ragıp, Kolonya'nın yardımıyla Bulgarca ve Türkçe olarak Efkar-ı Umumiye adlı gazetesini yeniden yayınlamaya başladı. Efkar-ı Umumiye sonuç olarak sayfalarının çoğunu Arnavutluk meselelerine de ayırdı ve Arnavut milliyetçi haberleri duyurdu.[7] Bu bile, Ragıp'ı Kolonya'nın etkisinden koparması için geri çağıran Osmanlı yetkilileri tarafından fark edilmeyecektir. Bu bile, Ragip'ı Kolonya'nın etkisinden koparması için geri çağıran Osmanlı yetkilileri tarafından fark edilmeyecektir.[7]

Kolonja, İtalyan hükûmetinin Arnavut sorununa karşı İtalyan pozisyonlarını savunan piyonları olarak gördüğü Arbıreşlere (İtalyan-Arnavutlar) güvenmedi ve onlarla işbirliği yapmayı reddetti.[8] Geç Osmanlı döneminde Kolonya, Balkanlar'daki Arnavut jeopolitik çıkarlarına yönelik Avusturya-Macaristan yardımını destekledi.[9]

1904'te Kolonya, 1889 tarihli Şemseddin Sâmi'nin "Shqipëria ç'ka qenë, ç'është e çdo të bëhetë" ("Arnavutça - neydi, ne oldu ve ne olacak") Arnavut millî uyanışı manifestosunu Osmanlıcaya çevirdi ve Drita'da yayınladı.[10][11][12]

1906'da Kolonya, Bükreş ve Köstence, Sofya ve Mısır'daki Arnavut diasporası arasında devrimci Arnavut Manastır Komitesi için yurtdışında askere alım faaliyetlerinde yer aldı.[13]

1908'de Kolonya, Arnavut aktivistlerin mali desteğiyle 1908 seçimlerinde Meclis-i Mebûsan Manastır Vilayeti Görice Sancağı mebusu seçildi.[14][15] Dört Vilâyet-i Arnavud'u temsil eden 26 meclis üyesinin önde gelen bir üyesiydi.[14][16] Aynı yıl Arnavut alfabesinin standartlaştırıldığı Manastır Kongresi'nin delegelerinden biri oldu.[17]

Manastır Kongresi sırasında bazı delegelerin görüşmelerinden ortaya çıkan Osmanlı'ya Arnavut eğitimi üzerine bir program sunmayı içeren bir görüşü Kolonya, bir mebus olarak üstlendi.[18] Program, Arnavutluk ilk ve ilköğretim okullarını, Ortodoks Arnavut öğrencilerle okullar için Yunan devleti fonlarını kesmeyi ve yerine Osmanlı devleti fonlarını ve kilise mülklerinden elde edilen geliri, bir Arnavut üniversitesi kurulması için yurtdışındaki akademisyenlerin eğitimini ve Katolik ve Ortodoks din adamlarına Osmanlı İmparatorluğu tarafından ödenmesini öngörüyordu.[18] Kolonya'nın programı aynı zamanda Arnavutluk'ta yaşayan topraklarda Arnavutluk askerlik hizmeti, bir Arnavut jandarma teşkilatı, yerel Arnavut ulaşım altyapısı mülkiyeti ve doğal kaynaklardan yararlanma, açık serbest oy ve Arnavut uyruğu ve dilinin tanınmasıyla gelir tahsilatını savundu.[19]

1908'de Avlonyalı İsmail Kemal Bey'in kurduğu Ahrar Fırkası'na ve 1910'da İbrahim Temo ve Abdullah Cevdet'in kurduğu Demokrat Fırkası'na katıldı. Jön Türkler ile olan düşmanlıkları nedeniyle 1911'de tekrar yurt dışına çıkmak zorunda kaldı. 1913'te Avlonya'da birkaç ay geçirdikten sonra 1915'te bu aileyle İstanbul'a geri döndü. Kolonya, Naim Fraşiri'nin kızıyla evlendi.[6]

Bu zamandan 1919'daki ölümüne kadar, sağlık sorunları ve alkol bağımlılığı nedeniyle herhangi bir siyasi faaliyete katılmadı.

Kaynakça

  1. ^ Piro Tako (1984), Shahin Kolonja (Ypi): jeta dhe veprimtaria atdhetare e publicistike, Tiran: 8 Nëntori, OCLC 66803008 
  2. ^ a b c Skendi 1967, ss. 155–156.
  3. ^ Somel, Selçuk Akşin (2001). The modernization of public education in the Ottoman Empire, 1839-1908: Islamization, autocracy, and discipline. BRILL. s. 128. ISBN 978-90-04-11903-1. 26 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2011. 
  4. ^ Gawrych 2006, s. 147.
  5. ^ a b c d Skendi 1967, ss. 186–187.
  6. ^ a b Elisabeth Özdalga (16 Mart 2011). Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy (I bas.). Routledge. ss. 294, 315-317. ISBN 978-0415665445. 
  7. ^ a b c Hanioğlu 2001, s. 75.
  8. ^ Skendi 1967, ss. 232–233.
  9. ^ Skendi 1967, s. 268.
  10. ^ Balázs Trencsényi, Michal Kopeček (25 Ocak 2007). National Romanticism: The Formation of National Movements. Discourses of Collective Identity in Central and Southeast Europe. Central European Univ Pr. s. 301. ISBN 978-9637326608. 
  11. ^ Gawrych 2006, s. 130.
  12. ^ Hanioğlu, M. Șükrü (2001). Preparation for a Revolution: The Young Turks, 1902-1908. Oxford University Press. s. 361. ISBN 9780199771110. 
  13. ^ Skendi 1967, s. 208.
  14. ^ a b Skendi 1967, s. 361.
  15. ^ Gawrych, George (2006). The Crescent and the Eagle: Ottoman rule, Islam and the Albanians, 1874–1913. Londra: IB Tauris. s. 181. ISBN 9781845112875. 
  16. ^ Pearson, Owen (2004). Albania in the twentieth century: a history. I.B.Tauris. s. 2. ISBN 978-1-84511-013-0. 26 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2011. 
  17. ^ Skendi 1967, s. 370.
  18. ^ a b Skendi 1967, ss. 368–369.
  19. ^ Skendi, Stavro (1967). The Albanian national awakening. Princeton: Princeton University Press. s. 398. ISBN 9781400847761. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Avlonyalı İsmail Kemal Bey</span>

Avlonyalı İsmail Kemal Bey Arnavut bir diplomat, Osmanlı Meclis-i Mebusanı I. dönem Berat milletvekili, rilindas ve modern Arnavutluk'un kurucu babasıdır. Bağımsızlık bildirgesi'nin baş yazarı, daha sonra 1912'den 1914'e kadar olan dönemde Arnavutluk'un ilk başbakanı ve dışişleri bakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Gusinyeli Ali Paşa</span> Arnavut asker

Ali Paşa Şabanagay, bir Arnavut askeri komutanı ve Prizren İttifakı'nın liderlerinden biriydi. Bugün Platon ve Gusinye olarak bilinen Doğu Karadağ'ın civarında bir bölgeyi Osmanlı kaymakamı olarak yönetti. Novšiće Savaşında Karadağ Prensliğine karşı Prizren İttifakı'nda savaşan gayri nizami Arnavut kuvvetlerin lideriydi.

<span class="mw-page-title-main">Vasa Paşa</span>

İşkodralı Vaso Paşa, Osmanlı Arnavutu yazar, şair ve Arnavut millî uyanışı gazetecisi. 1883'ten ölümüne kadar Cebel-i Lübnan Sancağı mutasarrıfıydı.

<span class="mw-page-title-main">Naim Fraşiri</span> Arnavut tarihçi, gazeteci, şair, yazar ve çevirmen

Naim Bey Fraşıri, Arnavut tarihçi, gazeteci, şair, yazar ve Arnavutluk millî şairi ilan edilen çevirmen. Modern Arnavut edebiyatının öncüsü ve 19. yüzyılın en etkili Arnavut kültürel simgelerinden biri olarak kabul ediliyor.

<span class="mw-page-title-main">Necip Draga</span> Arnavut siyasetçi

Mehmed Necib Draga Arnavut millî uyanışının önemli bir figürü ve Arnavut bir politikacıydı.

<span class="mw-page-title-main">Bayram Curri</span> Arnavut siyasetçi

Bayram Curri Arnavutluk'un bağımsızlığı için mücadele eden, daha sonra 1913 Londra Antlaşması'nın ardından Kosova ile birleşmek için mücadele eden Arnavut kabile reisi, siyasetçi ve aktivisttir. Ölümünden sonra kendisine Arnavutluk Kahramanı unvanı verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Avlonyalı Süreyya Bey</span>

Avlonyalı Süreyya Bey Osmanlı Arnavut siyasetçisi, 1912 Arnavutluk Bağımsızlık Bildirgesi'nin aktif bir figürü ve Avlonya Meclisi delegelerinden birisi.

<span class="mw-page-title-main">Derviş Hima</span>

İbrahim Mehmet Naci veya Derviş Hima (1872–1928), 19. yüzyıl Arnavut siyasetçi ve Arnavutluk Bağımsızlık Bildirgesi'ne katılan delegelerden biriydi. Bir yayıncı olarak ülkeden ülkeye seyahat ederek Arnavutluk'u makaleler ve broşürler ile tanıttı.

<span class="mw-page-title-main">Greça Muhtırası</span>

Greça Muhtırası veya Kırmızı Kitap Osmanlı İmparatorluğu içinde özerk bir Arnavut eyaletinin kurulması için on iki talebi içeren bir muhtıra idi. Muhtıra Avlonyalı İsmail Kemal Bey ve Luigj Gurakuqi tarafından ortaklaşa yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Libhovalı Müfid Bey</span> Arnavut siyasetçi, diplomat ve maliyeci (1876-1927)

Müfid bey Libohova Arnavut ekonomist, diplomat ve siyasetçi ve Arnavutluk Bağımsızlık Bildirgesi'nin yapıldığı Avlonya Meclisi'nde delegelerden biridir. Arnavutluk Geçici Hükûmeti döneminde Arnavutluk'un ilk İçişleri Bakanı olarak görev yaptı ve o zamandan itibaren 1913-1927 yılları arasında dokuz kez farklı hükûmet görevlerinde bulundu, Adalet Bakanı, İçişleri Bakanı, Maliye Bakanı ve Kültür Bakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Nikoll Kaçorri</span>

Dom Nikoll Kaçorri, Arnavut millî uyanışının önde gelen isimlerinden biriydi. Arnavutluk Bağımsızlık Bildirgesi'ni imzalayan Dom Kaçorri, bağımsızlıktan sonra Arnavutluk Geçici Hükümeti'nin Başbakan Yardımcısı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Manastır Kongresi</span> Arnavut alfabesini standartlaştırmak amacıyla Manastır şehrinde düzenlenen akademik konferans

Manastır Kongresi Arnavut alfabesini standartlaştırmak amacıyla 14-22 Kasım 1908 tarihleri arasında Manastır şehrinde düzenlenen akademik konferanstır. 22 Kasım artık Arnavutluk, Kosova ve Kuzey Makedonya'da ve ayrıca Arnavut diasporası arasında Alfabe Günü olarak bilinen bir anma günüdür. Kongreden önce, Arnavutça altı veya daha fazla farklı alfabenin ve ayrıca bir dizi alt varyantın bir kombinasyonu ile temsil ediliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Gjergj Fişta</span> Arnavut yazar (1871-1940)

Gjergj Fişta Arnavut Fransisken frer, şair, eğitimci, siyasetçi, aktivist, çevirmen ve yazardır. Epik başyapıtı Lahuta e Malcís ve Arnavutluk'un bağımsızlığından sonra en yetkili dergilerden ikisi olan Posta e Shypniës ve Hylli i Dritës'in editörü olması edeniyle 20. yüzyılın en etkili Arnavut yazarlarından biri olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Jani Vreto</span> Arnavut yazar (1822-1900)

Jani Vreto Arnavut yazar, matbaacı, yayıncı ve Arnavut millî uyanışının önemli isimlerinden biridir. 1886'da Bükreş'teki ilk Arnavut matbaasını kurmaktan ve denetlemekten sorumluydu.

<span class="mw-page-title-main">Şemsi Paşa</span>

Şemsi Paşa (1846-1908) bir Osmanlı - Arnavut generaliydi. Alaylı ve eğitimsiz bir asker olan olan Şemsi Paşa, Sultan II. Abdülhamid'in güvendiği paşalardan birisiydi. Resneli Niyazi'nin dağa çıkarak başlattığı Jön Türk Devrimi'ni bastırmak için görevlendirildi. Ancak isyanı bastırmak için harekete geçtiği sırada Manastır'da İttihat ve Terakki üyesi Atıf Kamçıl tarafından suikast sonucu öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Slivova Muharebesi</span>

Slivova Muharebesi Prizren Birliği ne bağlı Arnavutlar ile Osmanlı İmparatorluğu arasında, 16-20 Nisan 1881 tarihleri arasında, günümüz Ferizovik, Kosova yakınlarındaki Slivovë ve Koşare köyleri civarında yapılan bir muharebeydi. Muharebe neticesi Prizren Birliği yenilmiş ve dağıtılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman Vokşi</span> Arnavut askeri komutan ve halk kahramanı

Sul Vokşi olarak da bilinen Süleyman Vokşi bir Arnavut askeri komutanı ve Prizren Birliği lideriydi. Birliğin merkez komitesinin bir üyesi, özellikle mali komisyonun başkanı olan Vokşi, aynı zamanda örgütün askeri kolunun önemli bir lideri ve askerî personelinin bir subayıydı.

Taksim toplantısı, Ocak 1912'de Osmanlı Meclis-i Umûmî'nin Arnavut milliyetçi milletvekilleri ve diğer önde gelen Arnavut siyasi figürleri tarafından düzenlenen gizli bir toplantıydı. Toplantı, düzenlendiği evin konumu nedeniyle adını Taksim Meydanı'ndan almaktadır. Toplantı, Arnavut kökenli milletvekillerinin çoğunu davet eden ve Arnavutluk topraklarında İttihat ve Terakki Cemiyeti iktidarındaki merkezî hükûmete karşı silahlı bir genel ayaklanma başlatmayı amaçlayan Arnavut politikacılar Priştineli Hasan Bey ve Avlonyalı İsmail Kemal Bey'in girişimiyle düzenlendi. Toplantı, 1910'da Kosova Vilayeti'nde ve 1911'de Yukarı İşkodra dağlarında yaşanan diğer iki Arnavut ayaklanmasının ardından gerçekleşti. Taksim toplantısı aynı yıl İşkodra, Leş, Merdita, Akçahisar ve Arnavutların yaşadığı diğer yerlerde organizatörlerin beklentilerini aşan silahlı ayaklanmalarla sonuçlanan bir ayaklanmayla sonuçlandı. En büyük ayaklanma, isyancıların daha organize olduğu ve Prizren, İpek, Yakova, Mitroviça ve diğerleri gibi önemli şehirleri ele geçirmeyi başardığı Kosova'da yaşandı.

Kalkandelenli Tayyar, Arnavut asker ve çeteci. Güney Arnavutluk ve Makedonya'da çetecilik faaliyetleri yürüttü.

Yakovalı Rıza Bey, Arnavut aktivist ve çeteci. Yakova bölgesinde etkili bir beydi ve 20. yüzyılın başlarındaki Arnavut ulusal hareketlerinin aktivistlerinden biriydi.