İçeriğe atla

Şahi

Bu madde bir silah hakkındadır. Aynı adlı para birimi için Şahi (para birimi) sayfasına bakınız.
Şahi

Fort Nelson, Hampshire'da demonte Şahi topu
Çeşidi Top
Uyruğu Osmanlı İmparatorluğu
Hizmet geçmişi
Kullanıldığı savaşlar İstanbul'un fethi
Özellikler
Bıçak uzunluğu 880 cm (350 in)[1]
Namlu Çapı 2.870 mm (113 in)
Kalibre918 mm (36,1 in)[1]

Şahi veya Şahi topu, Osmanlı İmparatorluğu döneminde yapılıp kullanılmış olan, devrin en büyük[2] ve özel bir savaş topudur. Top, İstanbul'un fethinde kullanılmıştır.

İstanbul'u yıllarca birçok devlet kuşatmış ama hiçbiri alamamıştır. Bunun en büyük nedenlerinden biri de İstanbul'un sağlam surlarıdır. Sultan Mehmet, bu surları aşmak için 800 kg'lık gülleler atabilen şahi toplarını döktürmüştür. Balistik hesaplarının ve ateşleme açılarının Fatih Sultan Mehmet tarafından hesaplandığı, yapımı üç ay süren ve fetih öncesi dört tane dökülen Şahi toplarının üç tanesini yerli mühendisler (Mimar Saruca Sekban ve Mimar Muslihiddin) bir tanesini ise Macar Urban dökmüştür.[3] Bunun yanında döküm ustası olarak Cenevizli Donar Usta diye birisinden de bahsedilir.[]

Ayrıca bir rivayete göre de Macar Urban sınır dışı edilmemiş, Bizans zindanlarından lağımcılar tarafından kaçırılmıştır.[] Urban’ın döktüğü top ve diğer toplar 1452 senesi Ocak ayının sonlarında Edirne’den yola çıkarılmış ve ancak iki ay sonra İstanbul önlerine getirilebilmiştir. Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil, Macar Urban'ın döktüğü topların birinci hafta sonunda parçalandığı, diğer mühendislerin döktüğü topların ise fethin sonuna kadar dayandığını ve Osmanlı mühendislerinin yok sayıldığını yazmıştır.[4][5]

Toplar, bazı tarihçilere göre 30 araba 140 öküzle çekilmiş ve devrilmesin diye 200 nefer (asker) görevlendirilmiştir. 17. yüzyılda yaşayan Evliya Çelebi, “Büyük topun önünde Kıraç Bey kumandasında on bin akıncı süvarisinden mürekkep bir kol gidiyor topu otuz, bazılarına göre elli veya atmış çift öküz müşkülatla çekiyordu.” demiştir.[6]

Edirne'de deneme atışlarının yapılacağı sırada Fatih Sultan Mehmet tellallar göndererek halkı uyarmış, bu gürültünün kaynağını haber vermiştir.

Topun ağzındaki işlemeler

Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u almak için döktürdüğü büyük top "şahi" adını taşır. Topun namlusu 91.8 cm'dir. 800 kilogram ağırlığındaki güllesinin menzili 1200 metredir. Osmanlı ordusunda daha sonra kullanılan büyük toplara da şahi adı verilmiştir. Sanılanın aksine Çarlık Rusyası'nda yapılan Çar Topu'ndan daha büyüktür.

1464'te Fatih Sultan Mehmet toplardan kırk iki tanesini Çanakkale Boğazı'nın savunması için Çanakkale Boğazı'na göndermiştir. Yüzyıllarca kullanılmadan kalan toplar 1807 yılında İngiliz donanmasına karşı kullanılmış ve beklenenin aksine kusursuz şekilde çalışan toplar bir İngiliz gemisini vurmuş ve 60 denizciyi etkisiz hale getirmiştir. Fatih döneminden 6 tane top günümüze kadar ulaşabilmiştir.[] Bir tanesi İngiltere'de, bir diğeri de İtalya'dadır. Bunların en büyüğü olan ve İstanbul'da, boğazlarda kullanılan "şahi" bugün İngiltere'dedir. 1866'da Sultan Abdülâziz bir devlet ziyareti vesilesiyle Şahi topunu Kraliçe Victoria'ya hediye etti.[7] Kraliyet Cephaneleri koleksiyonunun bir parçası oldu ve Londra Kalesi'nde ziyaretçilere sergilendi ve daha sonra Portsmouth'a bakan Fort Nelson, Hampshire'a taşındı.[8] Diğer toplar ise Harbiye'deki Askeri Müze'nin bahçesinde olup, çapları diğerlerine göre daha küçüktür.

Kaynakça

  1. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Schmidtchen 1464b, 226–228 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  2. ^ [1] 7 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yılmaz, F., "Guns During Sultan Mehmet The Conquer and Changing Production Paradigms", FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 4:(Sayfa: 222), 2014.
  3. ^ Prof.Dr. Ahmet Şimşirgil, Osmanlı Gerçekleri - Sorularla Osmanlı'yı Anlamak. s. 141. 
  4. ^ "Ahmet Şimşirgil Macar Urban". 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2022. 
  5. ^ Prof.Dr Ahmet Şimşirgil, Osmanlı Gerçekleri - Sorularla Osmanlı'yı Anlamak. ss. 140-141. 
  6. ^ [2] 7 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yılmaz, F., "Guns During Sultan Mehmet The Conquer and Changing Production Paradigms", FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 4:(Sayfa: 229), 2014.
  7. ^ Schmidtchen (1977b), p. 226
  8. ^ "Geometry of War – Pg. 6" (PDF). 15 Haziran 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2007. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">II. Bayezid</span> 8. Osmanlı padişahı (1481–1512)

II. Bayezid veya II. Beyazıt, Osmanlı İmparatorluğu'nun sekizinci padişahı. Babası Fatih Sultan Mehmed, annesi Emine Gülbahar Hatûn'dur. Yavuz Sultan Selim'in babasıdır. Tahta geçtiğinde 511.000 km²si Asya'da, 1.703.000 km²si Avrupa'da olmak üzere toplam 2.214.000 km² olan imparatorluk toprakları ölümünde yaklaşık 2.375.000 km²ydi.

<span class="mw-page-title-main">II. Mahmud</span> 30. Osmanlı padişahı (1808–1839)

II. Mahmud, 30. Osmanlı padişahı ve 109. İslam halifesidir. Osman Gazi ve Sultan İbrahim'den sonra Osmanlı Hanedanı'nın üçüncü ve son soy atasıdır. Son altı Osmanlı padişahından ikisi onun oğlu dördü ise torunudur.

<span class="mw-page-title-main">II. Murad</span> 6. Osmanlı padişahı (1421–1444; 1446–1451)

II. Murad veya Koca Murat, 6. Osmanlı padişahı, I. Mehmed'in oğlu, Fatih Sultan Mehmed'in babasıdır.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul'un Fethi</span> Osmanlıların Bizansın başkentini ele geçirmesi ve Bizans İmparatorluğunun yıkılması

İstanbul'un Fethi, Kostantiniyye'nin Fethi veya Batı dünyasındaki adıyla Konstantinopolis'in Düşüşü, 6 Nisan – 29 Mayıs 1453 tarihleri arasında, 53 gün süren yoğun bir kuşatmanın sonucunda Osmanlı padişahı II. Mehmed komutasındaki Osmanlı ordusunun Bizans İmparatorluğu'nun başkenti olan Konstantinopolis'i ele geçirmesidir. Olayın sonucunda, bin yılı aşkın bir süredir varlığını sürdürmüş olan Doğu Roma İmparatorluğu yıkılmış ve Osmanlı Devleti bir imparatorluk hâline gelmiştir. Bu fetih, bazı modern tarihçiler tarafından Orta Çağ'ı sona erdirip Yeni Çağ'ı başlatan olaylardan biri kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">IV. Mehmed</span> 19. Osmanlı padişahı (1648–1687)

IV. Mehmed veya Avcı Mehmed, 19. Osmanlı padişahı ve 98. İslam halifesidir. Sultan İbrahim'in Hatice Turhan Sultan'dan olan oğludur. Babasının tahttan indirilmesinin ardından 1648'de 6 yaşında tahta çıkan en genç padişah oldu. Ava düşkünlüğünden dolayı "avcı" lakabıyla anılmıştır. 39 yıllık saltanatıyla Kanuni Sultan Süleyman'dan sonra en uzun süre hükümdarlık yapan Osmanlı padişahıdır. Saltanatında Batı'da en geniş sınırlara ulaşılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Viyana Kuşatması</span> Osmanlı İmparatorluğunun, I. Süleyman komutasında Roma Cermen İmparatorluğu hakimiyetinde bulunan Viyana’ya düzenlediği sefer

I. Viyana Kuşatması veya 1529 Viyana Kuşatması, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kutsal Roma İmparatorluğu'nun bir parçası olan Avusturya Arşidüklüğü'ndeki Viyana şehrini ele geçirmek için yaptığı ilk girişimdi. Osmanlı padişahı Kanuni Sultan Süleyman, 100.000'den fazla askeriyle şehre saldırırken, Niklas Graf Salm liderliğindeki savunmacıların sayısı 21.000'i geçmiyordu. Buna rağmen Viyana, 27 Eylül 1529 ile 15 Ekim 1529 tarihleri arasında, iki haftadan biraz fazla süren kuşatmadan sağ çıkmayı başardı.

<span class="mw-page-title-main">Tophane-i Amire</span> İstanbul, Beyoğlunda bulunan tarihi yapı

Tophane-i Amire binası, 15. yüzyılda Bizans döneminde Ste. Claire ve Aya Photini kiliselerinin yer aldığı Metopon adlı bölgede kurulmuştur. Sultan II. Mehmet tarafından fetihten sonra kurulan top döküm merkezi, Osmanlı ordu ve donanmasının kullandığı askeri topların üretildiği yerdir. 1992 yılına kadar çeşitli düzenlemeler geçiren Tophane-i Amire binası, bu tarihte Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’ne devredilmiştir. Günümüzde Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Tophane-i Amire Kültür ve Sanat Merkezi olarak hizmete açılan bu tarihi askeri binada Tophane-i Amire Beş Kubbe, Tophane-i Amire Tek Kubbe ve Tophane-i Amire Sarnıçlar olmak üzere üç ayrı sergi holü bulunmakta ve bu mekanlarda yurtiçi ve yurtdışı sergiler düzenlenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu yükselme dönemi</span> Osmanlı İmparatorluğunun altın çağı olarak kabul edilen tarihî dönem (1453–1683)

Osmanlı İmparatorluğu yükselme dönemi, Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş döneminden (1299-1453) sonra geldiği kabul edilen dönemdir. 29 Mayıs 1453 tarihinde İstanbul'un Fethi ile başladığı kabul edilen bu olgunluk döneminin ne zaman sona erdiğiyle ilgili farklı görüşler bulunmaktadır. Osmanlı aydını Kâtip Çelebi, imparatorluğun bu döneminin 1593'te Celâlîlerin ortaya çıkmasına kadar sürdüğünü belirtirken, Naîmâ ise 1683'teki Viyana bozgununu bu dönemin bitişi ve yeni bir dönemin başlangıcı olarak ilan eder.

Koca Davut Paşa II. Bayezid saltanatında 1483-1497 yılları arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Hezarpare Ahmed Paşa, ölümünden önceki ismi Tezkereci Ahmed Paşa, Osmanlı padişahı İbrahim'in saltanatında 21 Eylül 1647-7 Ağustos 1648 tarihleri arasında on ay on altı gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamı.

Sofu Mehmet Paşa veya Mevlevi Mehmed Paşa, Osmanlı Padişahı I. İbrahim'in saltanatının son döneminde ve IV. Mehmed saltanatında 7 Ağustos 1648-21 Mayıs 1649 tarihleri arasında dokuz ay on beş gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamı. 18 Ağustos 1648'de İstanbul'da liderliğini yaptığı isyanda Sultan İbrahim'in boğdurulması emrini vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Belgrad Kuşatması (1456)</span> Osmanlı tarafından Belgradı 2. kez ele geçirme girişimi

Belgrad Kuşatması, 1456 yılında Osmanlı İmparatorluğu padişahı Fatih Sultan Mehmed'in bizzat komuta ettiği başarısız seferdir. Macaristan Krallığı'nın elinde olan Belgrad'ın Osmanlılar tarafından ikinci kez ele geçirme girişimidir. İlk kuşatma Osmanlı sultanı II. Murad tarafından gerçekleştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">II. Mehmed</span> 7. Osmanlı padişahı (1444–1446; 1451–1481)

II. Mehmed veya bilinen adıyla Fatih Sultan Mehmed ya da kısaca Fatih, Osmanlı İmparatorluğu'nun 7. padişahıdır. İlk olarak 1444–1446 yılları arasında kısa bir dönem, daha sonra 1451'den 1481 yılındaki ölümüne kadar 30 yıl boyunca hüküm sürdü. 29 Mayıs 1453 tarihinde İstanbul'u fethetti ve yaklaşık bin yıllık Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu'na son verdi. Fetihten sonra "Fâtih" ünvanıyla anılmaya başladı. Bu olay, birçok uzman kişi tarafından Orta Çağ'ın sonu ve Yeni Çağ'ın başlangıcına neden olan tarihî olaylardan biri olarak görülmektedir. Ayrıca bu vesileyle İslam peygamberi Muhammed'in konuyla ilgili "Konstantiniyye elbet fetholunacaktır. Onu fetheden komutan ne güzel komutan, onu fetheden ordu ne güzel ordudur." hadisine nâil olduğu için günümüzde Müslüman dünyasının bir kesiminde "kahraman" olarak görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Otranto Seferi</span> Osmanlı seferi

Otranto Seferi, 1480 yılında Osmanlıların, İtalya yarımadasına çıkmasıyla başlayıp Fatih Sultan Mehmet'in ölmesiyle 1481 yılında bitirilen sefer.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'nda bilim ve teknoloji</span>

Osmanlı İmparatorluğu'nda bilim ve teknoloji, imparatorluk döneminde bilim ve teknoloji alanında elde edilen başarılar ve gelişmeleri inceler. Osmanlı İmparatorluğu tarihinin bilimsel, kültürel ve entelektüel açıdan incelenmesi yeni bir alandır.

<span class="mw-page-title-main">Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi</span> İstanbulda kurulu vakıf üniversitesi

Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Fatih Sultan Mehmet Han, Sinan Ağa Bin Abdurrahman, Nurbanu Valide Sultan, Hatice Sultan ve Hacı Abdülaziz Ağa Mazbut Vakıfları tarafından 2010 yılında İstanbul'da kurulmuş bir vakıf üniversitesidir. Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi ile birlikte Vakıflar Genel Müdürlüğüne bağlı İki üniversiteden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Urban</span> İstanbulun fethinde kullanılan şahi toplarının üretimine katkı sağlayan Macar top ustası

Urban veya Orban İstanbul'un Fethi'nde kullanılan şahiyi döktüğüne inanılan Macar usta ve mühendis. Topun dökümünü Edirne'de yapan Urban daha önceleri Bizans hizmetinde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Midilli'nin Fethi</span>

Midilli'nin Fethi veya Midilli Kuşatması, 1462 yılının Eylül ayında Fatih Sultan Mehmet komutasındaki Osmanlı İmparatorluğu ile Midilli dukası Nicolas Gattilusio komutasındaki Ceneviz Cumhuriyeti ile yapılmış savaştır. Savaş 27 gün sürmüş ve genel hücum başlayacağı sırada kalenin direnemeyeceğini anlayan Nicolas Gattilusio teslim olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Şimşirgil</span> Türk yazar

Ahmet Şimşirgil, Türk tarihçi, akademisyen ve yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı silahları</span>

Osmanlı İmparatorluğu'nun askeri kuvvetleri yüzyıllar boyunca çeşitli silahlar kullandı. Topkapı Sarayı'nın cephaneliğinde seçkin eşyaların bulunduğu geniş bir koleksiyon vardır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.