İçeriğe atla

Şadli Bencedid

Chadli Bendjedid
الشاذلي بن جديد
3. Cezayir cumhurbaşkanı
Görev süresi
9 Şubat 1979 - 11 Ocak 1992
Başbakan Mohamed Ben Ahmed Abdelghani
Abdelhamid Brahimi
Kasdi Merbah
Mouloud Hamrouche
Sid Ahmed Ghozali
Yerine geldiğiRabah Bitat (geçici)
Yerine gelenAbdülmalik Binhabiles (vekaleten)
Kişisel bilgiler
Doğum 14 Nisan 1929(1929-04-14)
Bouteldja, Fransız Cezayiri
Ölüm 6 Ekim 2012 (83 yaşında)
Cezayir, Cezayir
Partisi Ulusal Kurtuluş Cephesi
Evlilik(ler) Halima Ben Aissa
Çocuk(lar) 4
Askerî hizmeti
Bağlılığı  Cezayir
Branşı Ulusal Kurtuluş Ordusu (UKO)
Cezayir Silahlı Kuvvetleri (CSK)
Hizmet yılları 1954–1962 (UKO)
1962–1979 (CSK)
Rütbesi Albay
Çatışma/savaşları Cezayir Bağımsızlık Savaşı

Şadli Bencedid (Arapça: الشاذلي بن جديد‎; Arapçanın romanizasyonu: ash-Shādhilī bin Jadīd; 14 Nisan 1929 – 6 Ekim 2012) Cezayir'in üçüncü Cumhurbaşkanıdır; 9 Şubat 1979 ile 11 Ocak 1992 arasında görev yapmıştır.

Hayatı

Erken dönem

Bencedid, 14 Nisan 1929'da Bouteldja'da doğdu.[1] Fransız Ordusunda astsubay olarak görev yaptı ve Birinci Çinhindi Savaşı'na katıldı.[1] 1954'te Cezayir Bağımsızlık Savaşının başlangıcında Ulusal Kurtuluş Cephesi'ne (UKC) geçti. Huari Bumedyen'nin himayesinde olan Bencedid, 1964'te Vahran'de Konstantin Askeri Bölgesi komutanlığına terfi etti.[1] Bağımsızlıktan sonra ordu kademelerinde yükseldi, 1964'te 2. Askeri Bölge komutanı ve 1969'da Albay oldu.[2] 1964'ten 1978'e kadar 2. Askeri Bölge'ye komuta etti ve orada Mers El Kebir'de konuşlu Fransız askeri kuvvetlerinin Évian Anlaşmalarına uygun olarak tahliyesini ve önemli gerilim bölgesi olan Cezayir ile Fas arasındaki sınırın izlenmesini denetledi.

Cumhurbaşkanlığına yükselmesi

Bencedid, Kasım 1978'den Şubat 1979'a kadar savunma bakanıydı ve Bumedyen'in ölümünün ardından cumhurbaşkanı oldu. Bencedid, 27 - 31 Ocak 1979'da yapılan dördüncü Ulusal Kurtuluş Cephesi kongresinde parti liderliği ve cumhurbaşkanlığının tartışılmasının ardından iktidara gelen uzlaşmacı bir adaydı. Boumediene'nin yerine geçme olasılığı en yüksek olanlar Mohammad Salah Yahiaoui ve Abdülaziz Buteflika idi. İkincisi, on altı yıl boyunca Birleşmiş Milletler'de dışişleri sekreteri olarak görev yapmıştı. Oujda klanının önde gelen bir üyesiydi ve Batı yanlısı bir liberal olarak kabul edilirdi.[kime göre?] Yahiaoui, komünistlerle yakından bağlantılıydı ve Parti de l'Avant-Garde Socialiste'nin (PAGS) kitle sendikaları ve gençlik örgütleri üzerinde yargı yetkisini ele geçirmesine izin verdi.[1]

Bencedid görevdeyken devletin ekonomideki rolünü azalttı ve devletin vatandaşlar üzerindeki denetimini kolaylaştırdı. 1980'lerin sonlarında, hızla düşen petrol fiyatları nedeniyle ekonominin batmasıyla birlikte, Bencedid'in ekonomik liberalleşme politikalarını destekleyen rejim unsurları ile devletçi modele geri dönmek isteyenler arasında gerilim yükseldi. Ekim 1988'de, rejimin kemer sıkma politikalarını protesto eden ve Bencedid'e karşı sloganlar atan gençlik yürüyüşleri, günümüzde 1988 Ekim Ayaklanmaları olarak bilinen ve Vahran, Annâbe ve diğer şehirlere yayılan kitlesel ayaklanmalara dönüştü; ordunun isyancıları acımasızca bastırması geride birkaç yüz ölü bıraktı.[3] Belki bir siyasi hayatta kalma stratejisi olarak, Bencedid daha sonra çok partili demokrasiye geçiş çağrısında bulundu ve uygulamaya başladı.[3] Bununla birlikte, 1991'de ordu, İslami Selamet Cephesi'ni (İSC) iktidara getirmesini engellemek seçimlere için müdahale etti, Bencedid'i görevden aldı ve uzun ve kanlı bir Cezayir İç Savaşı'nı ateşledi.[4]

Cumhurbaşkanlığı sonrası hayatı

Sonrasında Vahran'da ev hapsine alındı ve 1999'da Abdülaziz Buteflika'nın cumhurbaşkanı olmasından sonra serbest bırakıldı. 2002 yılındaki bir röportajda, 1991 seçim sonuçlarını kabul etmeye ve tüm devlet kurumlarını ele geçirmelerinden kaçınırken İSC ile birlikte çalışmaya istekli olduğunu ortaya koydu. Anayasanın kendisine bunu yapma yetkisi verdiğine inanıyordu, ancak ordunun desteğini kazanamadı.[5]

2008'in sonlarında memleketi El Tarif'te bir konferansta tartışmalı bir konuşma sonrası kamuoyu gündemine geri döndü.[6] Anılarının yayımlandığı 1 Kasım 2012 günü Ulusal Kurtuluş Savaşı'nın patlak vermesinin 58. yıldönümüne denk geldi.[7]

Hastalığı ve ölümü

Bencedid, Ocak 2012'de kanser tedavisi için Paris'te hastaneye kaldırıldı; ardından Mayıs ve Ekim 2012'de tekrar hastaneye yatırıldı.[8] 3 Ekim 2012'de Bencedid, Cezayir'deki Ain-Naadja'daki bir askerî hastanenin yoğun bakım ünitesine kaldırıldı. Devlet medyası tarafından 6 Ekim 2012'de kanserden öldüğü duyuruldu.[9][10] El Alia Mezarlığı'na defnedildi.

Kaynakça

  1. ^ a b c d Algeria:Anger of The Dispossessed, Martin Evans and John Phillips, Yale University Press, 2007, p. 114
  2. ^ "El Mouradia, Chadli Ben Djedid". El-mouradia.dz. 9 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2014. 
  3. ^ a b ""Black October" Riots in Algeria 1988". Onwar.com. 24 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2014. 
  4. ^ "Chadli Bendjedid". The Telegraph. 7 Ekim 2012. 16 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2012. 
  5. ^ Mohamed Ben-Madani. "Chadli Bendjedid obituary". theguardian. 10 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2014. 
  6. ^ Revolutionary ghosts 9 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Al-Ahram Weekly, Issue 927, 25–31 Aralık 2008.
  7. ^ "Chadli Bendjedid raconte sa vie". Jeune Afrique. 1 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2012. 
  8. ^ "Former Algerian President Chadli Bendjedid dies". Al Arabiya. Algiers. AFP. 6 Ekim 2012. 6 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2012. 
  9. ^ "Algeria ex-president Chadli Bendjedid dies". BBC. 6 Ekim 2012. 10 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2012. 
  10. ^ "Algerian president overthrown in '92 coup dies". The Huffington Post. 6 Ekim 2012. 21 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2012. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Chadli Bendjedid ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Siyasi görevi
Önce gelen:
Rabah Bitat
geçici		Cezayir cumhurbaşkanı
1979–1992 		Sonra gelen:
Abdülmalik Binhabiles
vekaleten

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cezayir</span> Kuzey Afrikada bulunan bir ülke

Cezayir, resmî adıyla Cezayir Demokratik Halk Cumhuriyeti, Kuzey Afrika'da bir ülkedir. 2,381,741 kilometre karelik yüzölçümü ile Afrika'nın yüzölçümü olarak en büyük ülkesi olan Cezayir, dünyanın onuncu, Arap Dünyası ve Afrika Birliği içerisinde ise en büyük ülkedir. Aynı zamanda, 44 milyonluk nüfusuyla da Afrika'nın en kalabalık sekizinci ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Fransız Cezayiri</span> 1830 - 1962 yılları arasında Cezayirde varolmuş Fransız sömürgesi

Fransız Cezayiri veya Fransa Cezayir Mandası b 1830 - 1962 yılları arasında Cezayir'de var olmuş Fransız sömürgesi.

<span class="mw-page-title-main">Abdülaziz Buteflika</span>

Abdülaziz Buteflika, Cezayirli siyasetçi. Buteflika, 1999-2019 yılları arasında 20 yıl boyunca Cezayir Cumhurbaşkanı görevinde bulundu. 1963 yılından 1979 yılına kadar Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu Başkanı görevinde bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed bin Bella</span>

Muhammed Ahmed Bin Bella, 1963 ve 1965 yılları arası Cezayir'in ilk devlet başkanı olan Cezayirli sosyalist asker ve devrimcidir.

Sétif ve Guelma katliamı, 8 Mayıs 1945'te Fransızların Setif ve Guelma'da 45 bin Cezayirliyi öldürmesiyle sonuçlanan katliamdır. Cezayirliler, 1945'te meydana gelen ve 1968'e kadar süren toplu saldırıları "soykırım" olarak ifade etmektedirler. Çok sayıda insan işkence ve kötü muameleden geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Cezayir cumhurbaşkanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste, 1958'de Cezayir Savaşı sırasında Mısır'ın Kahire kentinde sürgündeki Cezayir Cumhuriyeti Geçici Hükûmeti'nin (GPRA) kurulmasından, 1962'de bağımsızlık yoluyla günümüze kadar Cezayir cumhurbaşkanlarının bir listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Cezayir İç Savaşı</span> 20. yüzyılın sonlarında gerçekleşen Cezayir İç Savaşı

Cezayir İç Savaşı, 1991 yılında İslami Selamet Cephesi (FIS)'in Cezayir seçimlerini kazanmasıyla ordunun darbe ile yönetime el koyarak FIS iktidarına son vermesi sonucu darbe yönetimine karşı başlatılan çatışmalardır. FIS'in galip geldiği 1991 seçimlerinin iptalinden sonra FLN destekli darbe girişimi başarıya ulaştı. Daha sonra FIS liderliğindeki darbe karşıtı İslami gruplar İslami Selamet Ordusu (AIS)'i oluşturdu ve yönetime karşı cihad ilan etti. Bu sırada Silahlı İslami Grup (GIA) "Anlaşma yok, ateşkes yok, diyalog yok" mottosuyla hem Cezayir hükûmetine hem de hükûmetle barış görüşmeleri gerçekleştirdiği gerekçesiyle AIS'e karşı savaş ilan etti. 1997 sonrası halkın FIS bağlantılı İslami direnişçilere desteği azaldı ve 2002'de savaş sona erdi. 2002'den sonra El-Kaide bağlantılı gruplar askeri mücadeleye devam etti.

<span class="mw-page-title-main">Cezayir tarihi</span>

Cezayir tarihi, genellikle Mağrip denilen Kuzey Afrika'nın verimli kıyı ovalarının tarihidir. Avrupa ve Orta Doğu'ya hareket eden insanlar için bir geçiş bölgesi olan Kuzey Afrika'da yaşayan halklar, diğer bölgelerden gelen halklardan etkilenmiştir. Bu karışımdan ortaya çıkan Berberiler dil ve kültür bakımından İslam'ın yayılması ve Arapların gelişine kadar bölgeye büyük ölçüde hakim oldular.

<span class="mw-page-title-main">Çad devlet başkanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste, Çad'ın 1960 yılında Fransa'dan bağımsızlığını kazanmasından günümüze kadar görev yapmış devlet başkanlarının listesidir.

İstihbarat ve Güvenlik Dairesi (DRS) Cezayir devlet istihbarat servisidir.

<span class="mw-page-title-main">Abdülaziz Ziari</span>

Abdülaziz Ziari, Cezayirli siyasetçi ve eski bakandır.

<span class="mw-page-title-main">Abdülmecid Tebbun</span> Cezayirli siyasetçi

Abdülmecid Tebbun 17 Aralık 2019 tarihinden beri Cezayir'in 8. Cumhurbaşkanı olarak görev yapan Cezayirli bir siyasetçi. Eski Cumhurbaşkanı Abdülaziz Buteflika ve eski Devlet Başkanı Abdülkadir bin Salih'in iktidarını devraldı. Daha önce, Mayıs 2017'den Ağustos 2017'ye kadar Cezayir Başbakanı idi. Daha önce 2001-2002 yılları arasında Konut Bakanı, 2012-2017 yılları arasında ise yine Konut Bakanı olarak görev yaptı.

Nureddin Yezid Zerhuni, Cezayirli siyasetçi. Doğum adı Nureddin Zerhuni olup Yezid ismini savaştan itibaren kullanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">2019 Cezayir protestoları</span>

Gülümseme Devrimi olarak da adlandırılan 2019 Cezayir protestoları Abdülaziz Buteflika'nın beşinci defa cumhurbaşkanı seçilmek için adaylığını imzalı bir açıklamada ortaya koymasından on gün sonra, 16 Şubat 2019'da başladı.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Halk Meclisi</span> Cezayir Parlamentosunun alt meclisi

Ulusal Halk Meclisi, kısaltması APN, Cezayir Parlamentosu'nun alt meclisidir. Doğrudan halk tarafından seçilen 407 üyeden oluşur. 407 koltuktan 8'i yurtdışında yaşayan Cezayirliler için ayrılmıştır. Ulusal Halk Meclisi üyeleri, çok üyeli bölgelerde nispi temsil yoluyla doğrudan seçilir ve her seferinde beş yıl süreyle görev yapar. Bu organ için son seçim 12 Haziran 2021'de yapıldı. Cezayir Parlamentosu; sınırlı yasama yetkileri, genel etkisizliği ve yetersiz temsili nedeniyle Cezayir halkının çıkarlarını temsil etmemektedir. Meclise seçilmek için asgari yaş 28'dir.

<span class="mw-page-title-main">Sabri Bukadum</span> Cezayirli siyasetçi

Sabri Bukadum ; Cezayirli bir siyasetçi. 19-28 Aralık 2019 tarihleri arasında geçici olarak Cezayir Başbakanı olarak görev yaptı. 2 Nisan 2019 tarihi itibarıyla Dışişleri Bakanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Cezayir-Yunanistan ilişkileri</span>

Cezayir-Yunan ilişkileri 2000 yıldan fazla sürmektedir. Cezayir'in bağımsızlığının ilk yıllarından beri diplomatik ilişkiler sağlamdır. Yunanistan'ın Cezayir'de bir büyükelçiliği vardır ve Cezayir, Yunanistan'da Atina'daki büyükelçiliği tarafından temsil ediliyor. Cezayir'den yapılan doğal gaz ithalatının önemli bir etken olmasıyla birlikte Yunanistan ile Cezayir arasındaki ticaret artıyor. Son yıllarda Cezayir'den Yunanistan'a yasadışı göç ve Avrupa Birliği'ne girmek isteyen Sahra altı Afrikalıların kaçakçılığı ile ilgili sorunlar yaşandı.

<span class="mw-page-title-main">Eymen bin Abdurrahman</span> Cezayirli siyasetçi

Eymen bin Abdurrahman, 30 Haziran 2021'den 11 Kasım 2023'e kadar Cezayir Başbakanı ve 23 Haziran 2020'den beri Maliye Bakanı olarak görev yapan Cezayirli bir politikacıdır.

<span class="mw-page-title-main">Cezayir cumhurbaşkanı</span> Cezayirin devlet başkanı

Cezayir Demokratik Halk Cumhuriyeti cumhurbaşkanı, Cezayir'in devlet başkanıdır ve aynı zamanda Cezayir Halk Ulusal Silahlı Kuvvetlerinin başkomutanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Liamin Zerval</span> Cezayir Cumhurbaşkanı

Liamin Zerval Cezayir'in altıncı Cumhurbaşkanıdır; 31 Ocak 1994 ile 27 Nisan 1999 arasında görev yapmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.