Şaban Yıldız

Şaban Yıldız, (d. 1919, Kozana - ö. 2000), Türk sosyalist ve siyasetçidir.^[1]

Türkiye İşçi Partisi'nin 12 sendikalı kurucusundan biri ve ilk genel sekreteridir. Aynı partide 1971 yılına değin kesintisiz merkez yönetim kurulu üyeliği ve 2 Kasım 1969'dan 1 Kasım 1971 arasında genel başkanlık yapmıştır. Öncesindeyse TEKSİF, Türk-İş ve DİSK'in kurulmasında katkısı olmuştur.

21 Mart 1992 günü Tarih Vakfında yapılan “Kuşaklar Buluşması” isimli toplantıda Şaban Yıldız kendisini şöyle tanıtmıştır:

"1919’da Yunanistan’da şimdiki adı Kozani olan ilin Nasliç kasabasında doğmuşum. Babam bir köy imamının oğluydu ve okur-yazar bir kişiydi. Ben beş çocuktan ikincisiyim. 1924 Mayısında mübadil olarak Türkiye’ye getirildik. Çatalca’nın Elbasan köyünde iskan edildik. İlkokul mezunuyum. 1934’te inşaatlarda çalışmaya başladım.

Ağabeyim Feshane’de dokuma işçisi olarak çalışıyordu. 1937’de beni Eyüp-Bahariye’de bir dokuma fabrikasına, 1938’de Feshane’deki bayrak dairesine aldı.^[2]

1940'ta askere alındım. Askerliğimin iki yılı Ankara’daki Jandarma Subay Okulu’nda geçti. Okulun zengin bir kütüphanesi vardı. Komutanım okumayı sevdiğimi biliyordu. Verdiği belgeyle, Marx’ın Kapital’inin teksir edilmiş bir özet tercümesini, Hitler’in Kavgam kitabını ve yüzlercesini okudum.

Mart 1943 yılında terhis oldum. Babam ölmüş, anam ve küçük kardeşler İstanbul’a gelmişti. Komutanımın Harbiye’de askeri bir anbarın müdürü olan arkadaşı bana iş buldu. Gözüm Feshane’deydi. Yedek dokumacı olarak işe başladım. Kısa bir süre sonra, en yeni sekiz tezgâhtan birini bana teslim ettiler.

1946’da Türkiye Mensucat İşçileri Sendikası üyesi oldum. 1946’da Cemiyetler Kanunu’nun değiştirilmesi ile, solda iki parti, sağda da birkaç parti kurulmuştu. Kurulan sendikalar ve sol partiler 1960’ta kapatıdı.

CHP’nin hazırlattığı Sendikalar Kanunu 20 Şubat 1947’de kanunlaştı. CHP işçi sendikalarını denetlemek amacıyla İstanbul’da bir işçi bürosu kurdu. Feshane Fabrikası’nda, CHP Eyüp örgütü ve fabrika yönetimi ile işbirliği halinde Eyüp Mensucat İşçileri Sendikası’nı 4 Nisan 1947’de kurdular. Ben 12.üyesi oldum. Murakebe Heyeti’nde görev aldım. 1948’de sendikamıza karşı, Feshane’de ikinci sendika kurduruldu. Kurucuları içinde fabrikaya yeni giren Bahir Ersoy da vardı.

Kasım 1949’da Feshane’de işçi mümessili seçimleri yapıldı. Eyüp Mensucat işçileri Sendikası olarak, bir liste ile seçime katıldık. Karşı sendika, Sendikalar Birliği, CHP ve fabrika idaresi koalisyonuna rağmen, ben de beş asil mümessilden biri olarak seçildim. Ertesi gün işe geldiğimde kapıdan çevrildim. Kovulmuştum.

Bundan sonra, ancak Mahmutpaşa’da, yer altındaki izbelerde çalıştırılan dokuma makinalarında kendime iş bulabildim. Ama, sendikacılık hayatımı, her gün biraz daha bilenerek ve biinçlenerek aktif olarak sürdürdüm. 21 Mayıs 1951’de İstanbul Tekstil ve Örme Sanayii İşçileri Sendikası’nı kurduk ve ilk kez profesyonel bir kadro ile aylık 165 TL ücretle genel sekreter oldum.

Sendikamız İstanbul Sendikalar Birliği’nin üyesiydi. Birliğin ilk kongresinde yönetim kurulu üyeliğine seçildim. Ayrıca 1947’den birliğin kendini feshettiği 1962 yılına kadar genel sekreter yardımcısı sıfatıyla çalıştım.

İşçi Sendikaları Konfederasyonu kurulması fikri, Demokrat Parti iktidara geldikten sonra, sendika ve işçiler hakkındaki haksever tavrını değiştirirerek CHP’yi aratır olmasından kaynaklanmıştı. Böyle bir konfederasyon kurulursa uluslararası sendikacılık hareketinin de şemsiyesine sığınılabilirdi. Sendika yöneticisinin yasal güvencesi yoktu, sınıfsal gücü yoktu, bilinci de maalesef.

18 Ocak 1952’de TEKSİF’in 1.Genel Kurulu İstanbul’da toplanmıştı. TESKİF Başkanı Bahir Ersoy ile anlaşarak, Konfederasyon konusunun gündeme alınmasını önerdik. Öneri kabul edildi. Kongreye davet edilen diğer işkollarındaki sendika temsilcilerini kapsayacak bir özel komisyon kurulması kararı çıktı.

4 Nisan 1952’de Bursa’da toplanan komisyon, hazırladığı tüzüğü görüştü ve tasarıyı hükümete vermek üzere Türk-İş Muvakkat İcra Komitesi’nin kurulmasına karar verdi. Genel sekreter olarak görevlendirildim. 31 Temmuz 1952 günü Türk-İş tüzüğü ve kuruluş dilekçesi Ankara Valiliğine verildi.

DİSK’in kuruluş hazırlıkları bir yıl sürdü. Görevim Maden-İş Sendikası Gene Başkanı Kemal Türkler, Lastik-İş Genel Başkanı Rıza Kuas ve Basın-İş Sendikası Genel Başkanı İbrahim Güzelce’nin davetleri üzerine Sendikalar Arası Dayanışma Ajansı sekreteri sıfatıyla, Türk-İş’e alternatif bir İşçi Sendikaları Konfederasyonunu örgütlemekti.

12 Şubat 1967’de Türkiye Maden-İş, Türkiye Lastik-İş, Gıda-İş ve Türk Maden-İş sendikaları olağanüstü kongreleri yaparak Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nu kurmaya karar verdiler.13 Şubat 1967 günü DİSK kuruldu.

13 Şubat 1961’de kurulan TİP’in 12 kurucusundan biri ve ilk genel sekreteriyim. 20 Temmuz 1971’e kadar kesintisiz genel yönetim kurulu, merkez yönetme kurulu üyeliği yaptım. 2.11.1969’dan 1.11.1970’e kadar genel başkandım. Behice Boran’ın hapsedilmesinden sonra başkan vekili olarak partiyi yönettim. Burada bir düzeltme daha yapayım. 1971’de hapis cezası almadım. SBP’nin kurucularından biriyim ve halen de genel yönetim kurulu üyesiyim."

Şaban Yıldız, 2000 yılında 81 yaşındayken ölmüştür.