Şırnak (il)
| Şırnak | |
|---|---|
 Şırnak'ın Türkiye'deki konumu | |
| Ülke | Türkiye |
| Bölge | Güneydoğu Anadolu Bölgesi Doğu Anadolu Bölgesi |
| Alt idari birimler | |
| İdare | |
| • Vali | Birol Ekici[1] |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 7.078 km² |
| Nüfus (2022) | 557.605 |
| • Kent | 362.910[2] |
| • Kırsal | 194,695 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TRS) |
| Alan kodu | 486 |
| Plaka kodu | 73 |
Resmî site Şırnak Valiliği | |
Şırnak, Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan bir ildir. Güneyinde Irak, batısında Mardin, kuzeyinde Siirt, doğusunda ise Hakkâri vardır.
Şırnak ili nüfusu 557.605'dir.[3] Bu nüfusun %75,1'i şehirlerde yaşamaktadır (2020 sonu). İlin yüzölçümü 7.078 km²'dir. İlde km²'ye 76 kişi düşmektedir. 2021 TÜİK verilerine göre 7 ilçe, 19 belediye, bu belediyelerde 91 mahalle, ayrıca 196 köy bulunmaktadır.[4]
Nuh Peygambere ait olduğu öne sürülen bir türbe, Şırnak'ın Cizre ilçesinde bulunur. Tufandan sonra Nuh'un ilk yerleştiği şehir olduğu rivayet edilir. İl, Irak ve Suriye'ye komşudur. Şırnak, 16 Mayıs 1990 tarih ve 3647 sayılı kanunla Siirt ilinden ayrılarak Türkiye'nin 73. ili olmuştur. Aynı kanunla Siirt'in Eruh ilçesine bağlı Güçlükonak bucağı bu ilin ilçesi olmuş, ayrıca Mardin'in İdil, Cizre ve Silopi ilçeleriyle Hakkari'nin Uludere ve Beytüşşebap ilçeleri buraya bağlanmıştır.
Ağustos 2015 tarihinden itibaren Şırnak il merkezi ve Cizre, İdil ve Silopi ilçelerinde çatışmalar yaşanmıştır. Bu çatışmalar 3 Haziran 2016'da son bulmuştur.
İlçeler
Şırnak ilinin yedi ilçesi vardır,
- Şırnak (il merkezi)
- Beytüşşebap
- Cizre
- Güçlükonak
- İdil
- Silopi
- Uludere
Yönetim
İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.
İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır. İl genel meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)
İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organı olup başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.[5][6]
Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.
Şırnak Valisi, 1969-Antalya doğumlu Birol Ekici’dir. Eylül 2024/321 sayılı kararla Kırklareli Valisi iken bu göreve atanmıştır.
2024 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Şırnak İl Genel Meclisi üye sayısı, 6 AK Parti,23 DEM olmak üzere 29’dur.[7]
2023 Türkiye genel seçimleri sonucu, Şırnak'ı temsilen TBMM'de AK Parti'den 1 milletvekili (Arslan Tatar) ve DEM'den 3 milletvekili (Nevroz Uysal Aslan, Mehmet Zeki İrmez, Ayşegül Doğan Dağlı) seçilmiştir.[8]
Nüfus
Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri[9])
Şırnak ili nüfusu: 570.745'dir. Bu nüfusun % 77,457'si şehirlerde yaşamaktadır (2023 sonu). İlin yüzölçümü 7.078 km2'dir. İlde km2'ye 81 kişi düşmektedir. (Bu sayı Cizre'de 363’dür.) İlde yıllık nüfus artışı % 2,30 olmuştur. Tüm ilçelerde nüfus artmıştır. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Güçlükonak (% 5,69)- Beytüşşebap(%0,08)
06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 7 İlçe, 19 belediye, bu belediyelerde 91 mahalle ve ayrıca 196 köy vardır.
| 2023 yılı sonunda Şırnak ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri[10] | ||||||||||||
| İlçe | Nüfus 2022 | Nüfus 2023 | Fark | Nüfus Artışı % | Belediye Sayısı | Mahalle Sayısı | Köy Sayısı | Köy Nüfusu | Şehir nüfusu | Şehirde oturan % | Alanı km2[11] | km2'ye düşen kişi |
| Beytüşşebap | 16.044 | 16.056 | 12 | 0,08 | 1 | 4 | 26 | 9.689 | 6.367 | 39,65 | 1647 | 10 |
| Cizre | 159.754 | 161.135 | 1.381 | 0,86 | 1 | 10 | 31 | 16.995 | 144.140 | 89,45 | 444 | 363 |
| Güçlükonak | 12.120 | 12.830 | 710 | 5,69 | 2 | 6 | 18 | 5.620 | 7.210 | 56,20 | 466 | 28 |
| İdil | 76.502 | 77.159 | 657 | 0,86 | 3 | 9 | 63 | 39.314 | 37.845 | 49,05 | 1148 | 67 |
| Merkez | 102.553 | 108.699 | 6.146 | 5,82 | 4 | 24 | 19 | 15.631 | 93.068 | 85,62 | 1701 | 64 |
| Silopi | 144.830 | 148.126 | 3.296 | 2,25 | 4 | 20 | 26 | 20.976 | 127.150 | 85,84 | 831 | 178 |
| Uludere | 45.802 | 46.740 | 938 | 2,03 | 4 | 18 | 13 | 20.348 | 26.392 | 56,47 | 841 | 56 |
| Şırnak | 557.605 | 570.745 | 13.140 | 2,30 | 19 | 91 | 196 | 128.573 | 442.172 | 77,47 | 7078 | 81 |
| Şırnak il nüfus bilgileri | ||||
|---|---|---|---|---|
| Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir - Kır |
| 1990[12] | 262.006 | 62 | %48 125.264 136.742 %52 | |
| 2000[13] | 353.197 | 54 | %35  | %60 211.328 141.869 %40 |
| 2007[14] | 416.001 | 46 | %18 | %62 256.352 159.649 %38 |
| 2008[15] | 429.287 | 44 | %3 | %63 270.744 158.543 %37 |
| 2009[16] | 430.424 | 44 | %0 | %63 271.436 158.988 %37 |
| 2010[17] | 430.109 | 45 | %0  | %63 269.494 160.615 %37 |
| 2011[18] | 457.997 | 44 | %6 | %63 290.307 167.690 %37 |
| 2012[19] | 466.982 | 43 | %2 | %64 298.929 168.053 %36 |
| 2013[20] | 475.255 | 43 | %2 | %62 296.790 178.465 %38 |
| 2014[21] | 488.966 | 43 | %3 | %63 305.881 183.085 %37 |
| 2015[22] | 490.184 | 43 | %0 | %62 304.228 185.956 %38 |
| 2016[22] | 483.788 | 43 | %1 | %62 298.332 185.456 %38 |
| 2017[22] | 503.236 | 43 | %4 | %62 311.887 191.349 %38 |
| 2018[22] | 524.190 | 43 | %4 | %63 328.906 195.284 %37 |
| 2019[22] | 529.615 | 43 | %1 | %63 335.652 193.963 %37 |
| 2020[22] | 537.762 | 41 | %2 | %64 343.301 194.461 %36 |
| 2021[22] | 546.589 | 41 | %2 | %65 354.247 192.342 %35 |
| 2022[22] | 557.605 | 41 | %2 | |
Konum
| Konum Bilgileri | ||||||
| İlçe | Kuruluş Yılı[23] | Önceden bağlı olduğu ilçe | Alanı km²[24] | Rakım mt. | Merkeze km[25] | Ulaşan Yollar[25] |
| Şırnak Merkez | 1.701 | 1.343 | D.400-32, 73.01 | |||
| Beytüşşebap | Cumh.önce | 1.647 | 1.546 | 121 | D.400-32=>73.25=>73.02 | |
| Cizre | Cumh.önce | 444 | 374 | 49 |  /D.400-31, /D.430-01, D.380-03 | |
| Güçlükonak | 1990 | Eruh | 466 | 791 | 76 | D.400-31=>73.51=>73.55 |
| İdil | 1937 | Cizre | 1.148 | 765 | 78 | D.380-03 |
| Silopi | 1960 | Cizre | 831 | 510 | 76 | /D.430-01 |
| Uludere | 1957 | Beytüşşebap | 841 | 1.227 | 50 | D.400-32=>73.25 |
| ŞIRNAK | 1990 | SİİRT | 7.078 | |||
Spor
2018-2019 Sezonu sonunda, Şırnak’ın futbol 3. Ligdeki temsilcisi Cizre Spor, grubunda 14.olmuştur. Voleybol erkek liglerinde Cizre Belediyesi 1. lige, Silopi Gençlik Merkezi de 2. Lige yükselmiştir. Ayrıca BAL’da ve kadın futbol liglerinde birer takımı vardır. Voleybol 2. Liglerinde 2 takımı kalmıştır. Hentbol erkeklerde Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü Spor, 1. Ligde, Genç Yıldızlar SK da 2. Ligdedir. Ayrıca, Şırnak'ın 8 voleybol, 1 hentbol takımı daha bölgesel liglerde yer almıştır.
Futbol Türkiye Kupası 'nda Cizre Spor, 2.turda elenmiştir. Erkekler Türkiye Kupası (hentbol)'nda Şırnak GHSİM SK. çeyrek finalde elenmiştir.
Önemli spor tesisleri: Şırnak Şehir Stadyumu (3.050), Cizre İlçe Spor Salonu (2.000).
Ayrıca bakınız
- Şırnak ilindeki yerleşim yerleri listesi
- Şırnak Üniversitesi
- Şırnak ili genel seçim sonuçları
- Kızıl Medrese
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
- ^ "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları. 2022". Türkiye İstatistik Kurumu. 6 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2023.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Güncel Nüfus Değerleriisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". Erişim tarihi: 23 Ekim 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". Erişim tarihi: 23 Ekim 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g h
- "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Şırnak Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Şırnak Nüfusu". nufusune.com.
- "Şırnak Nüfusu". nufusubu.com.
- ^ İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;:1isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
Dış bağlantılar
- Şırnak Valiliği 6 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Şırnak İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü 2 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
