Şükûfezâr
| Editör | Ârife |
|---|---|
| Sıklık | İki haftada bir |
| İlk sayı | 1884 veya 1886 |
| Ülke | Osmanlı İmparatorluğu  |
| Dil | Türkçe |
Şükûfezar, İstanbul'da 1884 veya 1886 yılında çıkarılan bir kadın dergisi.[not 1]
Osmanlı Devleti'nde çıkarılan sahibi ve tüm yazarları kadın olan ilk Müslüman kadın dergisi olarak bilinir.[2]
Kadın dergisi olarak yayınlanan önceki yayınlardan farklı olarak herhangi bir gazetenin ya da yayının eki değil, kadınlar için kadınlar tarafından çıkarılan başlı başına bir dergi idi ve bu özelliği nedeniyle "ilk Müslüman kadın dergisi" olarak kabul edilmiştir.[1]
Kadınları ilme, eğitime teşvik çabası, onları bir nevi uyandırma, harekete geçirme endişesi ile çıkarılmıştır. Derginin imtiyaz sahibi, dönemin Maarif Nazırı Münif Mehmed Paşa'nın kızı Ârife Hanım, diğer yazarları ise Fatma Nevber ve Münire’dir.
Günümüze beş sayısı ulaşan dergide Arife, Fatma Nevber ve Münire Hanımların farklı türlerdeki eserleri ve okuyucu mektupları yayımlanmıştır. Yazar kadrosu üç kişi ile sınırlı dergi, okur mektupları ve bunlara verilen cevaplar ile şekil almıştır.[1] Okur mektupları çoğunlukla dönemin öğretmen okulu olan Dar'ül-Muallimat mezunlarındandır.[3] Edebiyat dergisi olmamasına rağmen dergide edebi eserlere yer verilmiştir. Dördüncü sayıda Fatma Nigar’ın bir şiiri yayımlanmıştır.[4]
Her bir sayısı 16’şar sayfadır ve günümüze ulaşan sayıların toplamı seksen sayfadır.[3] Sadece yıl olarak tarih verildiğinden ne sıklıkla yayımlandığı bilinmez ancak ilk sayısında 15 günde bir yayımlanacağı duyrulmuştur. Günümüze ulaşan beş sayının tamamı Erzurum Atatürk Üniversitesi’ne ait kütüphanede Özege Koleksiyonu’nda bulunur.[3]
İlk sayıda belirtildiğinde göre, "çiçek bahçesi" anlamına gelen Şükûfezâr ismini şair Abdülkerim Sabit Bey vermiştir.[1] Her sayının kapağında Şeyh Vasfi'ye ait şu dörtlük yer almaktadır:[1]
| “ | Ey talibe-i safa-yı mana İman ile bak şükûfezara Ezhar-ı edeb şemimi solmaz Tercih eder ehl-i dil bahar[not 2] | „ |
Derginin her sayısında önsöz olarak şu ifade derginin misyonunu açıklar:
| “ | Bize “saçı uzun aklı kısa” diye erkeklerin hande -i istihzâsına hedef olmuş bir taifeyiz. Bunun aksini isbat etmeğe çalışacağız. Erkekliği kadınlığa kadınlığı erkekliğe tercih etmeyerek şâhrâh-ı sa’y u ilmde mümkün olduğu kadar pay- endâz-ı sebât olacağız.[not 3] | „ |
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ Araştırmacı Fatma Tunç Yaşar'ın belirlemesine göre derginin tarihlendirmesinde bazı karışıklıklar vardır. İlk sayının ilk sayfası Rumi 1301, dış kapağı 1303 tarihlidir. O nedenle çıkış yılı kimi kaynaklarda 1884, kimi kaynaklarda 1886 olarak belirtilir.[1]
- ^ Ey gerçek mananın talebesi
Çiçek bahçesine (şükufezara) iman ile bak
Edeb çiçeklerinin kokusu solmaz
Gönül ehli edebi, bahara tercih ede - ^ "Biz; saçı uzun, aklı kısa denilerek erkeklerin alaycı gülüşlerine hedef olan bir tayfayız. Erkekliği kadınlığa, kadınlığı erkekliğe tercih etmeyerek bunun aksini ispat etmeye çalışacağız!"
Kaynakça
- ^ a b c d e Tunç Yaşar, Fatma. "Şükûfezar: Kadınlar Tarafından Kadınlar İçin İlk Süreli Yayın". Dem Dergi, Yıl 1, Sayı 4. 3 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2023.
- ^ Dicle, Esra (10 Ocak 2023). "Tiyatroda kadın yazarlığının yüz yılı aşan tarihi". Gazete Duvar. 12 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2023.
- ^ a b c Derya, Ciran (17 Ocak 2016). "Şükûfezar; Osmanlı'da İlk Müslüman Kadın Dergisi". Dunyalilar.com. 6 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2023.
- ^ Çavuş, Burak (Aralık 2021). "Osmanlı Kadın Yazınında Şükûfezâr Dergisi ve Derginin Tam Çevirisi". Edebi Eleştiri Dergisi “Takvîm-i Vekâyi’den 1928 Yılına Süreli Yayınlar ve Edebiyat” Özel Sayısı. 1 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2023.
