İçeriğe atla

Ņ

Latin alfabesi
Ņņ harfi
Ņņ
Ņņ

Ņņ (veya küçük harf ) Leton Alfabesinde harfi genizden ve/veya damaktan çıkarılan N ve Y karışımı bir sesi (ince N) gösterir. Bu ses kimi alfabelerde Nj olarak kullanılır. Kiril alfabelerindeki karşılığı Њ harfidir.

Türki Kiril Alfabelerinin Latinizasyonunda

Ņᶇ Uniform Türk Alfabesi'nde yer alır. Bazen de NG/NĞ olarak öngörülür. 1900'lü yılların başındaki Türki alfabelerde Ƞƞ olarak da kullanılmıştır. Pek çok ağızda N veya Ğ sesine dönüşmüştür. Osmanlıcadaki üç noktalı Kaf-ı Nûni (ڭ) harfinin karşılığıdır. Pek çok kaynakta Tengri veya Tengiz olarak yazılan sözcükler aslında Teᶇri ve Teᶇiz şeklinde okunur. Tatarcada Ñ, Türkmencede Ň biçimiyle kullanılır.

Ayrıca bakınız

ISO temel Latin alfabesi
AaBbCcDdEeFfGgHhIiJjKkLlMmNnOoPpQqRrSsTtUuVvWwXxYyZz
Özel işaret almış N harfi
ŃńǸǹŇňÑñṄṅŅņṆṇṊṋṈṉN̈n̈ƝɲȠƞɳȵ
Kuyruk işaretini kullanan harfler

tarih •paleografitüretimler •diyakritik •noktalamarakamlarharf listesi

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türk alfabesi</span> Türkçenin yazımında kullanılan alfabe

Türk alfabesi, Türkçenin yazımında kullanılan Latin alfabesi temelli alfabedir. 1 Kasım 1928 tarihli ve 1353 sayılı yasayla tespit ve kabul edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Arap harfleri</span> Arap alfabesini temel alan yazı sistemi

Arap harfleri, 7. yüzyılın üçüncü çeyreğinden itibaren Emevi ve Abbasi imparatorlukları aracılığıyla Orta Doğu merkezli geniş bir alana yayılma olanağı bulmuş İslam dininin benimsendiği coğrafyalarda kabul gören, kökeni Arap alfabesine dayalı, ünsüz alfabesi türünde bir yazı sistemidir. Dünyada Latin alfabesinden sonra en çok kullanılan yazı sistemidir.

Türk dilleri alfabeleri veya çağdaş Türk yazı dilleri alfabeleri çağdaş dönem Türk yazı dilleri için kullanılan çeşitli alfabelerdir. Uzun tarihî dönemler içinde kullanılmış olan Türk yazı sistemlerinin sonrasında, bazılarının terki, bazılarının devamı ile günümüzde kullanımda olmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Kiril alfabesi</span> Slav dillerinin kullanımında rol oynayan bir alfabe

Kiril alfabesi, Avrasya'da çeşitli dillerin yazımı için kullanılan alfabedir. Çeşitli Slav, Kafkas, Moğol, Ural, ve İranî dillerinin resmî alfabesidir. En eski Slav kitaplarının yazıldığı iki alfabeden biri olan Kiril yazısı, Aziz Kiril ve kardeşi Metodius tarafından 9. yüzyılın ilk çeyreğinde oluşturulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Uygurca</span> Uygur Türkçesi

Uygurca veya Yeni Uygurca, Uygurlar tarafından konuşulan, Türk dillerinin Uygur grubunda yer alan bir dil.

<span class="mw-page-title-main">Başkurtça</span> Kıpçak grubundan, Başkurdistanın resmi dili

Başkurtça veya Başkırca, çağdaş Türk yazı dillerinden biridir ve Kıpçak grubuna bağlıdır. Çoğunluğu Başkurdistan'da yaşayan Başkurtlarca konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzca</span>

Gagavuzca veya Gagauzca, çoğunluğu Moldova'daki Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde yaşayan Gagavuzların konuştuğu Batı Oğuz grubuna bağlı bir Türk dili. Gagavuzca, Balkan Gagavuzcasından bir dereceye kadar farklı bir dildir. Kimi Türkologlar ise Gagavuzca'yı ayrı bir dil veya lehçe saymayarak Türkiye Türkçesinin Rumeli ağızlarına dahil etmişlerdir. Yaklaşık 300.000 kişi tarafından konuşulur.

Nn, Türk alfabesinin 17. harfi, Latin alfabesinin ise 14. harfidir. Kiril alfabesinde H ile gösterilir. Bazı yörelerde genizden söylenebilir. Bugün hâlâ bazı Türk lehçelerinde genizden çıkan Ñ sesi kullanılır. Bu ses Türkmencede Ň ile gösterilir.

<span class="mw-page-title-main">Ayırıcı im</span>

Ayırıcı im, fonetik işaret veya diyakritik; telaffuz, ton ve diğer ayırıcı unsurları belirtmek için gliflere eklenen imdir. Örneğin Latin harflerine geçiş döneminde Türkçedeki ötümsüz artdişyuvasıl sürtünmeli ünsüz sesini karşılamak için yeni arayışlara gidilmiş ve mevcut S harfine sedil eklenerek Ş harfi elde edilmiştir. O > Ö veya A > Â ya da Y > Ý gibi harflerde ayırıcı imlere örnekler görülebilir.

(Š: Büyük harf, š: Küçük harf) Latin Alfabesi'ndeki S harfinin haçek ile birleşmesiyle oluşan bir harftir. Genellikle Türkçedeki Ş gibi okunur. Š harfi içeren diller şunlardır:

Ñ modern Latin alfabesinin, diyakritik tilde işaretiyle birleşmiş N harfinden oluşan harfidir. En sık olarak İspanyolcada kullanılır. karakterinin nazal biçimi olarak da kullanıldığı gibi, İspanyolcada ise ny harf bileşiğidir. Örneğin Español (İspanyolca) sözcüğü "Espanyol" diye okunur. Bu harf kendi başına ise enye sesini çıkarır.

Lje Kiril alfabesinin bir harfidir. "л" ile "ь" birleşimi şeklindedir. Sırpça, Makedonca ve Abhazcada kullanılır. Latin alfabesinde ise "lj" olarak kullanılır.

Ğayn, Arap alfabesinin on dokuzuncu harfi. Ebced hesabındaki değeri 1000'dir. Kamerî harflerdendir.

Nef, sağır kef,kêf-î Türkî,,kêf-î nûni ya da nazal n (ڭ), Osmanlı alfabesinin 28. harfidir. Arap alfabesinin orijinalinde bulunmayıp sonradan eklenmiştir. Bu harf ayrıca Uygur alfabesinin 19. harfidir.

Əə Kiril alfabesinin bir harfidir. Genellikle Tatarca, Başkurtça, Kazakça, Türkmence, Kalmukça, Azerice, Abhazca, Dunganca, Hantıca, Mansice, Hakasça dillerinde kullanılan Kiril alfabesinde kullanılan bir harftir. Latin alfabesinde karşılığı Ä ve Ə harfidir. Azericedeki karşılığı Əə dir. [æ] diye okunur. Ama Abhazca'daki fonemi [ʷ] şeklindedir, yani kendisinden önce gelen ünsüzün dudakların yuvarlatılarak söylenmesini sağlar. Kalmık dilinde ve Dungan dilinde ise [ә] diye okunur. Kimi latin alfabelerinde "Ǝɘ" biçiminde de kullanılır. Latin harfleri arasında da yer almaya başlamıştır. Bu biçimiyle günümüzde Azeri Latin alfabesinde kullanılır. Kısa, kapalı, gırtlaktan gelen ve sert bir E harfidir. Normal E harfine göre daha kısa ve serttir. Ayrıca A ve E arası bir ses olarak öngörülür (Æ). Ses ve harf karşılığı olarak Arapçada ve Almancada da bulunur. Türkçede normal e sesinden tam olarak ayırt edilebilmesi günümüzde çok zordur. Azericede yoğun olarak kullanılır. İnce bir harf olduğu halde kalın uyumludur. Bu harfi içeren sözcüklerin aslında Büyük Ünlü Uyumuna uymadığı hâlde kulağı tırmalamıyor olması bu nedenledir. Örneğin: İncə. Türkçede Selçuk ismi Azericede “Səlcuk” olarak yazılır. Kazakçada ise ince harftir ve ince uyumludur. Örneğin: Әріп/Harf, Әке/Baba, Әже/Nine

Ň harfi Türk dilleri arasında Türkmencede kullanılır. Gırtlaktan çıkarılan N ve G karışımı bir sestir. Bazen de NG/NĞ olarak öngörülür. Pek çok ağızda N veya Ğ sesine dönüşmüştür. Osmanlıca’daki üç noktalı Kaf-ı Nûni (ڭ) harfinin karşılığıdır. Cavi Alfabesindeki üç noktalı Nga (ڠ) ise yine bu harfin karşılığında kullanılır. Örneğin: İç Anadolu’da, özellikle Sivas yöresinde; Akdeniz Bölgesi'nde Isparta, Burdur (Göller Yöresi) ve Antalya'da, Ege Bölgesi'nde özellikle Denizli ve çevresinde "Saňa, Baňa, Deňiz" sözcükleri. Pek çok kaynakta Tengri veya Tengiz olarak yazılan sözcükler aslında Teñri ve Teñiz şeklinde okunur. Özbekçe, Azerice ve Türkçede ses olarak yaşayan genizcil n sesi, bu lehçelerin yazı dilinde yoktur. Sadece Özbekçede "ng" şeklinde gösterilmektedir...

Eng, nazal en ya da orijinal yazımıyla Ң, Kiril alfabesinde genizden çıkarılan N ve G karışımı bir sestir. Tatarcada, Türkmencede geçmişte Kiril biçimi (Ң) kullanılırken bugün Latin versiyonları bu dillerin alfabelerinde yer alır. Uniform Türk alfabesinde ise Ņ biçimiyle de gösterilir. Ses değeri NG/NĞ olarak öngörülür. Pek çok ağızda N veya Ğ sesine dönüşmüştür. Osmanlıcadaki üç noktalı Kaf-ı Nûni (ڭ) harfinin karşılığıdır. Örnek olarak İç Anadolu’da, özellikle Sivas yöresinde Saňa, Baňa, Deňiz sözcükleri verilebilir. Pek çok kaynakta Tengri veya Tengiz olarak yazılan sözcükler aslında Teñri ve Teñiz şeklinde okunur.

harfi genizden çıkarılan N ve G karışımı bir sesi gösterir. Uniform Türk Alfabesi'nde yer alır. Bazen de NG/NĞ olarak öngörülür. Pek çok ağızda N veya Ğ sesine dönüşmüştür. Osmanlıcadaki üç noktalı Kaf-ı Nûni (ڭ) harfinin karşılığıdır. Örneğin: İç Anadolu’da, özellikle Sivas yöresinde Saꞑa, Baꞑa, Deꞑiz sözcükleri. Pek çok kaynakta Tengri veya Tengiz olarak yazılan sözcükler aslında Teꞑri ve Teꞑiz şeklinde okunur. Tatarcada Ñ, Türkmencede Ň biçimiyle kullanılır. 1900'lü yılların başındaki Türki alfabelerde Ƞƞ olarak da kullanılmıştır. Aynı harfi karşılamak için Ņņ biçimi de zaman zaman tercih edilmiştir.

Çengel işareti, dil biliminde ve çoğu dilde kullanılan bir diyakritik işarettir. Türkçede yalnız sessiz harflerde kullanılan ve harflerin ses değerlerini değiştiren bir göstergedir.