İçeriğe atla

İzobütan

Kontrol Edilmiş

2-metilpropan, i-bütan veya metilpropan olarak da bilinen izobütan, moleküler formülü HC(CH3)3 olan bir kimyasal bileşiktir. Bütan izomeridir. Üçüncül karbonlu en basit alkandır. İzobütan, petrokimya endüstrisinde, örneğin izooktan sentezinde öncü bir molekül olarak kullanılır.[1]

Üretim

İzobütan, bütanın izomerleştirilmesiyle elde edilir.

Kullanımları

İzobütan, rafinerilerin alkilasyon ünitelerinde ana besleme stoğudur. İzobütan kullanılarak, iyi yanma özellikleri olan çok dallı, benzin dereceli "harman stokları" üretilir. İzobütanın tipik ürünleri 2,4-dimetilpentan ve özellikle 2,2,4-trimetilpentandır.

2,4-dimetilpentan üretimi için tipik asit katalizli yol.

Çözücü

Yüksek yoğunluklu polietilen yapmak için Chevron Phillips çamur işleminde, seyreltici olarak izobütan kullanılır. Bulamaç hâline getirilmiş polietilen çıkarıldıkça, izobütan "parlatılır" ve yoğunlaştırılır ve bu amaçla döngü reaktörüne geri dönüştürülür.

Tert-Butil hidroperoksite öncü

İzobütan tert-Bütil hidroperoksite okside olur, daha sonra propilen ile reaksiyona girerek propilen oksit çıkarır. Yan ürün olarak ortaya çıkan tert-bütanol, tipik olarak metil tert-bütil eter (MTBE) gibi benzin katkı maddelerinin yapımında kullanılır.

Çeşitli kullanımlar

İzobütan ayrıca aerosol kutuları için itici olarak da kullanılır.

İzobütan, özellikle kamp için kullanılan yakıt bidonlarında yaygın olan karışık yakıtların bir parçası olarak kullanılır.[2]

Soğutucu

İzobütan soğutucu olarak kullanılır.[3] Buzdolaplarındaki kullanımları 1993 yılında Greenpeace'in Alman şirketi Foron ile Greenfreeze projesini sunmasıyla başladı.[4] Bu bağlamda, saf, kuru "izobütan" karışımları (R-600a) ihmal edilebilir ozon tüketme potansiyeline ve çok düşük küresel ısınma potansiyeline sahiptir (karbon dioksitin GWP'sinin 3.3 katı bir değere sahiptir) ve geleneksel sabit soğutma ve iklimlendirme sistemlerinde R-12, R-22 (her ikisi de Freon markası tarafından yaygın olarak bilinir), R-134a ve diğer kloroflorokarbon veya hidroflorokarbon soğutucu akışkanlar için fonksiyonel bir ikame görevi görür.

Bir soğutucu akışkan olarak izobütan, yanıcı olmayan CFC soğutucu akışkanlarıyla ilişkili tehlikelere ek olarak bir patlama riski de oluşturur. Bu soğutucunun, başlangıçta izobütan için tasarlanmamış motorlu taşıt iklimlendirme sistemleri için değiştirilmesi geniş bir şekilde yasaklanmıştır veya önerilmez.[5][6][7][8][9][10]

Hidrokarbon soğutucuların satıcıları ve savunucuları, hidrokarbonlarla doldurulmuş araç klima sistemlerinin sayısına göre bu tür olayların çok az olduğu gerekçesiyle bu tür yasaklara karşı çıkmaktadırlar.[11][12]

İsimlendirme

Geleneksel izobütan ismi 1993 IUPAC önerilerinde hala korunmuştur,[13] ancak 2013 önerilerine göre artık önerilmemektedir. İzobütandaki en uzun sürekli zincir sadece üç karbon atomu içerdiğinden, tercih edilen IUPAC adı 2-metilpropandır, ancak yerel (2-) genellikle genel adlandırmada gereksiz olarak göz ardı edilir; C2, bir propan zincirinde, ana zinciri değiştirmeden ve anayasal izomer n- bütanı oluşturmadan bir metil ikame edicisinin yerleştirilebildiği tek konumdur.

Kaynakça

  1. ^ "Patent Watch, July 31, 2006". 11 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2006. 
  2. ^ "Frequently Asked Questions About Lightweight Canister Stoves and Fuels". Backpacking Light. 8 Şubat 2005. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2014. []
  3. ^ "European Commission on retrofit refrigerants for stationary applications" (PDF). 5 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Ekim 2010. 
  4. ^ "GreenFreeze". Greenpeace. 15 Mart 2010. 5 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2013. 
  5. ^ "U.S. EPA hydrocarbon-refrigerants FAQ". Epa.gov. 31 Aralık 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2010. 
  6. ^ "Compendium of hydrocarbon-refrigerant policy statements, October 2006" (PDF). 8 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2014. 
  7. ^ "MACS bulletin: hydrocarbon refrigerant usage in vehicles" (PDF). 5 Ocak 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2010. 
  8. ^ "Society of Automotive Engineers hydrocarbon refrigerant bulletin". Sae.org. 27 Nisan 2005. 5 Mayıs 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2010. 
  9. ^ "Saskatchewan Labour bulletin on hydrocarbon refrigerants in vehicles". Labour.gov.sk.ca. 29 Haziran 2010. 1 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2010. 
  10. ^ "Queensland (Australia) government warning on hydrocarbon refrigerants" (PDF). Energy.qld.gov.au. 17 Aralık 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2010. 
  11. ^ "New South Wales (Australia) Parliamentary record, 16 October 1997". Parliament.nsw.gov.au. 16 Ekim 1997. 1 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2010. 
  12. ^ "New South Wales (Australia) Parliamentary record, 29 June 2000". Parliament.nsw.gov.au. 22 Mayıs 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2010. 
  13. ^ A Guide to IUPAC Nomenclature of Organic Compounds 1993. Oxford: Blackwell Science. 1994. ISBN 0-632-03488-2.  http://www.acdlabs.com/iupac/nomenclature/93/r93_679.htm 22 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İyodoform</span>

Kimyasal formülü CHI3 olan iyodoform, sarı, kristalimsi bir antiseptiktir. Kloroform analoğu olan iyodoform tatlımsı bir tada sahiptir. 20. yüzyılın başında sıklıkla kullanılırken, bugün daha etkili antiseptiklerin ortaya çıkışı ile iyodoform kullanımı azalmıştır.

Propan, Parafinlerin (alkanların) metan ve etandan sonra gelen üçüncü üyesi olup, karbon ve hidrojenden meydana gelmiş renksiz bir gazdır.

<span class="mw-page-title-main">Propanol</span> kimyasal bileşik

Propanol, üç karbonlu doymuş alifatik alkol. Normal propanolün (n-propanol) formülü CH3CH2CH2OH olup buna 1-propanol de denir. Renksiz, akışkan, keskin ve hoş olmayan bir kokuya sahiptir. Su ve organik çözücülerde çözünür. n-Propanol, karbon monoksit ve hidrojenden metanol elde ederken, propan ve bütanın oksidasyonu esnasında ve Fischer-Tropsch reaksiyonunda yan ürün olarak elde edilir. Etilen, karbon monoksit ve hidrojenden okso sentezi ile imalatı cezbedici bir yoldur. n-propanol en çok çözücü ve kimyasal ara madde olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Bütan</span>

Bütan, (ya da n-bütan) dört karbon atomu içeren dalsız bir bileşiktir: CH3CH2CH2CH3. İzobütan (i-bütan, 2-metilpropan) bütanın izomeridir, CH3CH(CH3)2. Normal şartlar altında bütan; aşırı yanıcı, renksiz ve kolay sıvılaşan bir gazdır.

<span class="mw-page-title-main">Amil asetat</span>

Amil asetat (pentil asetat) organik bileşik olup, CH3COO(CH2) 4CH3 kimyasal formülüne ve 130.19 g/mol molekül ağırlığına sahip bir esterdir. Renksizdir. Muz ve elma benzeri bir kokuya sahiptir. Bileşik, asetik asit ve 1-pentanolün yoğunlaşma ürünüdür. Bununla birlikte, diğer pentanol izomerlerinden (amil alkoller) veya amil alkol karışımlarından oluşturulan esterler genellikle amil asetat olarak adlandırılır. İnsanlarda amil asetata maruz kalma belirtileri dermatit, merkezî sinir sistemi depresyonu, narkoz ve gözlerde ve burunda tahriştir.

<span class="mw-page-title-main">Asetilen</span> bir tür hidrokarbon

Asetilen (etin), bir tür hidrokarbondur. Üçlü bağ taşır ve formülü C2H2 şeklindedir. Alkin sınıfının ilk üyesidir.

Toluen tinerin karakteristik kokusuna sahip renksiz, suda çözünmeyen bir sıvıdır. Toluen, bir fenil grubuna bağlı CH3'ten oluşan mono-substituent benzen türevidir. Bundan dolayı toluenin IUPAC sistematik adı metil benzendir. Toluen bir aromatik hidrokarbondur. Ayrıca TNT (trinitrotoluen) patlayıcı madde yapımında kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Fenol</span>

Fenol, benzen halkasına hidroksil bağlanmasıyla oluşan kimyasal bileşiktir. Saf hâlde, renksiz veya beyazdan hafifçe pembeye çalan renkte kristal katı şeklindedir. Tatlımsı, buruk bir kokuya sahip fenollerin tespit limiti havada 40 ppb, suda ise 1-8 ppm'dir. Suya kıyasla çok yavaş buharlaşır, suda orta dereceli bir çözünürlüğe sahiptir ve oldukça yanıcıdır.

<span class="mw-page-title-main">Formik asit</span>

Formik asit, HCOOH, tek karbonlu karboksilik asittir. Metanoik asit olarak da bilinir. Formik asit, karbonil karbonuna bağlı alkil grubu içermemesiyle en basit karboksilli asit özelliği taşır. Hem aldehit hem de karboksilik asit özelliğine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Kalsiyum hidroksit</span> Kimyasal bileşik

Kalsiyum hidroksit, sönmemiş kirece su ilave edilmesiyle elde edilen kimyasal bileşiktir. Kristal beyaz renkli toz halde bulunur. Suda çözündüğünde hamurumsu görüntü veren bir alkalidir. Geleneksel adı söndürülmüş kireç veya hidratik kireçtir.

<span class="mw-page-title-main">Siklohekzan</span>

Siklohekzan; molekül formülü C6H12 olan, bir tane halka bulunduran sikloalkanlara dâhil olan bir bileşiktir. Siklohekzan renksiz, yanıcı bir sıvıdır. Çeşitli yollardan eldesi mümkündür. Siklohekzanın erime sıcaklığı 6,47 °C, kaynama sıcaklığı ise 80,74 °C'dir.

<span class="mw-page-title-main">Metil sarısı</span>

Metil sarısı veya C.I. 11020, pH indikatörü olarak da kullanılabilen bileşik.

<span class="mw-page-title-main">2-Metilpentan</span> kimyasal bileşik

2-metilpentan ya da izoheksan, C6H14 moleküler formülüne sahip dallanmış zincirli bir alkandır. Pentan zincirinde ikinci karbon atomuna bağlı bir metil grubundan oluşan bir hekzan yapısal izomeridir.

<span class="mw-page-title-main">N-Bütanol</span> Kimyasal bileşik

n-Bütanol ya da 1-Bütanol C
4H
9OH formülüne sahip, 4 karbonlu bir birincil alkoldür. Alkol izomerleri arasında 2-bütanol, izobütanol ve tert-Bütanol bulunur. Dietil eterin izomeridir. N-bütanol doğal olarak şeker ve karbonhidratların içinde az miktarda bulunur.

<span class="mw-page-title-main">İzobütanol</span> Kimyasal bileşik

İzobütanol (CH
3)
2CHCH
2OH formülüne sahip bir alkoldür. Kendine has bir kokusu vardır ve çözücü olarak kullanılır. İzomerleri olan n-bütanol, 2-bütanol ve tert-bütanol endüstride önemli bir yere sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Tert-bütanol</span> Kimyasal bileşen

tert-Bütil alkol (TBA) ya da tert-Bütanol (CH3)3COH yapısal formülüne sahip alkol. Bazen t-BuOH olarak yazılır. Bütanollerin dört izomerinden biridir. Erime noktası oda sıcaklığına yakın renksiz bir katıdır.

<span class="mw-page-title-main">Piridin</span> Kimyasal bileşen

Piridin, C5H5N kimyasal formüllü, bazik bir heterosiklik organik bileşiktir. Yapısal olarak benzen ile ilişkilidir, bir metin grubu (=CH−) bir nitrojen atomu ile değiştirilir. Kendine özgü, hoş olmayan balık benzeri bir kokuya sahip, oldukça yanıcı, zayıf alkali, suda çözünür bir sıvıdır. Piridin renksizdir, ancak eski veya saf olmayan numuneler sarı renkte görünebilir. Piridin halkası, tarım kimyasalları, farmasötik ürünler ve vitaminler dahil olmak üzere birçok önemli bileşikte ortaya çıkar. Geçmişte piridin, kömür katranından üretilmiştir. Bugün dünya çapında yılda yaklaşık 20.000 ton ölçekte üretilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Bütil asetat</span>

n-Bütil asetat, CH
3CO
2(CH
2)
3CH
3 formülüne sahip organik bir bileşiktir. Renksiz, yanıcı bir sıvı, n-bütanol ve asetik asitten elde edilen esterdir. Tatlı bir muz veyâ elma kokusuna sahiptir ve birçok meyve türünde bulunur. Elmalar, özellikle 'Red Delicious' çeşidinin tadı bu kimyasaldandır. Bal arılarının Koschevnikov bezi tarafından yayılan alarm feromonları bütil asetat içerir.

Metil <i>tert</i>-bütil eter

Metil tert-bütil eter (MTBE), yapısal formülü (CH
3)
3COCH
3 olan organik bir bileşiktir. MTBE suda biraz çözünebilen uçucu, yanıcı ve renksiz bir sıvıdır. Öncelikle yakıt katkı maddesi olarak kullanılan MTBE, oktan oranını ve vuruntu direncini artırmak ve istenmeyen emisyonları azaltmak için benzine karıştırılır.

Morfolin, O(CH
2CH
2)
2NH kimyasal formülüne sahip organik bir kimyasal bileşiktir. Bu halkalı bileşik, hem amin hem de eter fonksiyonel grupları içerir. Amin nedeniyle morfolin bir bazdır; konjuge asidine morfolinyum denir. Örneğin, morfolinin hidroklorik asitle işlenmesi, morfolinyum klorür tuzunu oluşturur. Zayıf, amonyak veya balık benzeri bir kokuya sahip, renksiz bir sıvıdır. Morfolinin adlandırılması, onun morfinin yapısının bir parçası olduğuna inanan Ludwig Knorr'a atfedilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.