İçeriğe atla

İzmir Levanten köşkleri

Lochner Köşkü

İzmir Levanten köşkleri, İzmir'de 19. yüzyılda, özellikle Bornova ve Buca, birkaçı da Karşıyaka ve Bayraklı günümüz metropol ilçelerinde, şehrin Levanten toplumu tarafından inşa edilmiş ve özellikleri itibarıyla dönemin Osmanlı ve Rum mimarisine ait yapılarından farklılıklar arzeden yaklaşık otuz kadar köşke verilen toplu tanım.

Köşklerin yanı sıra, bunların müştemilatları, kulüp ve kilise gibi İzmir Levanten toplumunun sosyal ve diğer toplanma mekanları, İzmir ve çevresinde Levantenler tarafından inşa edilmiş sanayi tesisleri ve benzeri diğer yapılar, toplu olarak "İzmir Levanten mirası"nı oluşturur.

Aliotti Köşkü, Karşıyaka

Buca Levanten Köşkleri

Buca köyü, İzmir'e yakınlığı, uygun iklimi ve nüfusunun Hıristiyan çoğunluklu oluşundan ötürü 18. yüzyıldan ötürü Avrupalı ailelerin yerleşmek için tercih ettikleri bir yerdi. 1872'de İzmir-Buca tren hattının yapılması ile Buca tam bir Avrupa kasabası haline geldi; pek çok Avrupalı Buca'ya kalıcı olarak taşındı.[1] Buca'daki Levanten köşklerinden bazıları şunlardır:[2]

Latife Hanım Köşkü, Karşıyaka
  • Forbes köşkü, İskoçya’nın Angus bölgesi kökenli Forbes ailesine aitti. 1920'de aile Atina'ya taşındı. Yapının mülkiyeti 1951 yılında SSK'ya geçti.
  • Rees Köşkü, Galler kökenli Rees ailesi tarafından yaptırıldı. Köşk, 1960’da devlete geçip eğitim kurumu olarak kullanılmaya başladı. Buca Eğitim Fakültesi’ne ait yerleşkededir.
  • Baltazzi Köşkü, Venedik kökenli Baltazzi ailesinin köşküdür. 1850'li yıllarda yaptırıldığı sanılmaktadır. Hem Sultan Abdülaziz’in hem de Atatürk’ün konakladığı bir yapıdır. 1922'de devlete geçti ve okul olarak hizmet verdi.
  • De Jong Malikanesi, Felemenk asıllı İngiliz De Jongh ailesi tarafından inşa ettirilen konuttur.İnşa tarihinin 1877 olduğu varsayılır. 1930'larda istimlak edildi.
  • Russo Köşkü, İtalyan Russo ailesi ile ilişkilendirilir.[3] I. Dünya Savaşı sırasında devlet tarafından el konmuş ve yatılı kız öğretmen okulu olarak kullanılmıştır
  • Gavrılı Köşkü, Buca'ya Galler'den geldiği düşünülen Rum Gavrili ailesi tarafından 1905'te yaptırılmış köşktür.
  • Barff Köşkü (Eylül Köşkü), İngiliz Barff ailesine ait köşk günümüzde Buca Eğitim Fakültesi yerleşkesindedir.
  • Hanson Köşkü, İngiliz Hanson ailesine ait bir köşktü. 1876 yılına yapılan köşk, okul olarak işlev görür.
  • Hole Köşkü, I. Dünya Savaşı yıllarında Britanya konsolosu Edwyn Cecil Hole ve ailesinin ikamet ettiği, 1800'lerin başına tarihlenen köşktür.
  • Blackler Köşkü, Fatih Caddesinde İngiliz Blackler ailesi tarafından 1843 tarihinde yapılmış köşktür.

Bornova Levanten Köşkleri

Osmanlı döneminde önceleri Levanten ailelerin sayfiye yeri olan Bornova, 1866'da İzmir-Kasaba demiryolunun yapılmasıyla Levanten aileler için kalıcı bir yerleşim yeri haline geldi.[4] Çoğunluğu demiryolunun kuzeyinde yer alan, geniş bahçeli köşkler inşa edildi. Bahçeleri İngiliz bahçe mimarisi ile düzenlenir, iç mekan dekorasyon malzemeleri de genellikle İngiltere'den getirilirdi; özellikle birinci kattaki kabul salonların ihtişamlıydı.[5]

Başlıca Bornova Levanten Köşkleri şunlardır:

  • Mattheys Köşkü
  • Paterson Köşkü
  • De Andria Köşkü
  • Edward Whithall Köşkü
  • Charlton Whittall Köşkü
  • Bardisbanian Köşkü
  • Pierre Pagy Köşkü
  • Belhomme Köşkü
  • Aliberti Köşkü

Karşıyaka Levanten Köşkleri

18. yüzyılda zeytinleri ile ünlü bir köy olan Karşıyaka'nın kıyılarına 19. yüzyılda Levantenler ve yabancı tüccarlar yerleşmiş; yalılar ve köşkleri inşa etmişlerdir.[6] 1865 yılında geçen tren yolunun etkisiyle hızla gelişen Karşıyaka'da Levantenlerin mülkiyetindeki sahil evleri daha çok yazlık sayfiye olarak kullanılmaktaydı.[7] Karşıyaka Leventen köşklerinin bazıları şunlardır:[8][9]

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta İzmir Levanten köşkleri ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  1. ^ "Buca'nın Levanten Köşkleri". Atalarımızın Toprakları web sitesi. 24 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2024. 
  2. ^ Birol Akkurt, Hümeyra (2004). "19. yüzyıl batılılaşma kesitinde, Bornova ve Buca levanten köşkleri mekansal kimliğinin irdelenmesi". Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü doktora tezi. 
  3. ^ "Christian Russo Köşkü". Atalarımızın Toprakları. 24 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2024. 
  4. ^ Kuyulu Ersoy, İnci (2013). "İzmir, Bornova'da Levantenlerin İki Mirası: Davy Evi ve De Cramer Evi". Sanat Tairhi Dergisi. 23 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2024. 
  5. ^ "Bornova Köşkleri". Arkas Academia. 24 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2024. 
  6. ^ Baltazzi, Alex. "Karşıyaka Levanten Köşkleri". İzmir Dergisi. 17 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2024. 
  7. ^ "Kordelyo'dan "Karşıyaka'ya" - İzmir Dergisi - Yaşasın Dergicilik". www.izmirdergisi.com. 27 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2024. 
  8. ^ "Eski Karşıyaka Evleri ve Köşkleri". Gezi Gezgini. 29 Eylül 2020. 27 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2024. 
  9. ^ "Karşıyaka Levanten Köşkleri - İzmir Dergisi - Yaşasın Dergicilik". www.izmirdergisi.com. 17 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bornova</span> İzmirin ilçesi

Bornova, Türkiye'nin İzmir ilinin bir ilçesidir. İlçenin doğusunda Kemalpaşa, güneyinde Buca, batısında Konak ve Bayraklı, kuzeybatısında Karşıyaka ve Menemen ilçeleri, kuzeyinde Manisa ili bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karşıyaka</span> İzmirin ilçesi

Karşıyaka, İzmir ilinin bir ilçesidir. İlçenin doğusunda Bayraklı, kuzey batısında Menemen, batısında Çiğli ilçeleri, güneyinde İzmir Körfezi ve İzmir'in karşı kıyısı bulunmaktadır. Yamanlar Dağı'nın eteği ile deniz arasında kalan kısımda şehir dokusu ile büyük ölçüde bütünleşmiş bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Buca</span> İzmirin ilçesi

Buca, Türkiye'nin İzmir ilinin bir ilçesidir. Kuzeyinde Konak, kuzeydoğusunda Bornova, doğusunda Kemalpaşa, güneyinde Torbalı, güneybatısında Menderes, batısında Gaziemir ve Karabağlar ilçeleri bulunmaktadır. 517.963 kişilik nüfusla İzmir'in en kalabalık ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Latife Uşşakî</span> Mustafa Kemal Atatürkün eşi (1923–1925)

Latife Uşşakî ya da Latife Hanım, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün ilk ve tek evliliğinde eşiydi. 29 Ocak 1923 ile 5 Ağustos 1925 tarihleri arasında, iki buçuk yıl Atatürk ile evli kalmıştır. Atatürk ile evliliği ve bu evliliğin bitişi, Türkiye Cumhuriyeti tarihi açısından önemli ve popüler bir konudur.

<span class="mw-page-title-main">Levantenler</span> Osmanlı Devleti içinde yaşamış ve ticaretle uğraşmış Hristiyan azınlık

Levanten ya da argo tabiri ile Tatlısu Frenki, Osmanlı Devleti içinde özellikle Tanzimat sonrasında büyük liman kentlerinde yoğunlaşan ve ticaretle uğraşan Hristiyanları tanımlamak için kullanılır. En dar tanım olarak da; şu anki Doğu Akdeniz'e kıyısı olan devletlerde yaşayan Osmanlı döneminde yerleşmiş, Fransız-İtalyan kökenli Katoliklerdir. Yerel Hristiyan nüfusundan farklıdırlar.

<span class="mw-page-title-main">Buca Fen Lisesi</span>

Buca İnci Özer Tırnaklı Fen Lisesi, İzmir’in Buca ilçesinin Dumlupınar mahallesinde bulunan, fen lisesi statüsünde bir okuldur.

<span class="mw-page-title-main">Yeşil Köşk</span> İzmir, Türkiyede bir bina

Yeşil Köşk ya da Pandespanian Köşkü, Türkiye'nin İzmir ilinin Bornova ilçesinde bulunan tarihî bir yapıdır. 1880 yılında Pandespanian ailesi tarafından inşa edilmiştir ve ev olarak kullanılmıştır. Fakat ailenin Fransa'ya göç etmesiyle bu konut devlete kalmıştır. 1986'da ilk onarımı yapıldıktan sonra Ege Üniversitesi'nin misafirhanesi olarak kullanılan köşk, 1993, 1995 ve 2004 yıllarında tekrar restore edilerek üniversite çalışanları ve öğrencilerinin zaman geçirebilecekleri bir şekilde kullanılmaya başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Murat Köşkü</span>

Murat Köşkü İzmir'in Bornova ilçesinde İngiliz Edwards ailesi tarafından 1880 yılında yaptırılmış olan köşktür. Köşk ingiliz aileden sonra evi teslim alan Murat ailesinin ismini almış bu aileninde köşkü terk etmesiyle uzun süre boş kalmıştır. Bir dönem çocuk yuvası olarak kullanılan köşk 2001 yılında mülkiyetinin ait olduğu Başbakanlık Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü ile İzmir Büyükşehir Belediyesi arasında yapılan bir protokol uyarınca kapsamlı bir restorasyon uygulamasının gerçekleştirilmesinin ardından kulanıma açılmıştır. Restorasyon sonrası bir süre üniversite öğrencilerine yönelik sosyal hizmet merkezi olarak hizmet vermiş, 2005 yılında Ege Üniversitesi'ne tahsis edilmiş ve günümüzde öğrenci toplulukları için iletişim ve toplantı merkezi olmasının yanı sıra kafeteryasıyla da hizmet vermektedir.

Türkiye Levantenleri terimi, özellikle Tanzimat sonrası ticaretle uğraşmak maksadıyla Osmanlı İmparatorluğu'nun kıyı şehirlerine başta Fransızlar ve İtalyanlar olmak üzere yerleşen Avrupalıların soyundan gelip, günümüzde Türkiye'de yaşayan Levantenleri ifade eder. Türkiye'deki tahmini nüfusları bin civarındadır. Kültürel olarak en yoğun hissedildikleri yer olan İzmir dışında başta İstanbul ve Mersin olmak üzere kıyı şehirlerinde bulunurlar.

<span class="mw-page-title-main">Paterson Köşkü</span>

Paterson Köşkü, İzmir'in Bornova ilçesinde yer alan bir Levanten köşküdür. Mustafa Kemal Caddesi üzerinde bulunmaktadır. İzmir Levanten köşklerinin en büyüğüdür.

<span class="mw-page-title-main">Latife Hanım Köşkü Anı Evi</span> İzmir, Türkiyede bir müze

Latife Hanım Köşkü Anı Evi, Türkiye'nin İzmir ili Karşıyaka İlçesi Bahriye Üçok Bulvarı'nda yer alan bir müzedir.

<span class="mw-page-title-main">Uşakizade Köşkü</span> İzmir, Türkiyede bir köşk

Uşakizade Köşkü, Türkiye'nin İzmir şehrinde yer alan bir köşktür.

<span class="mw-page-title-main">Şirinyer-Buca şube demiryolu</span> Türkiyede eski bir şube demiryolu hattı

Şirinyer – Buca şube demiryolu, İzmir'de bulunan ve 1860 – 2006 yılları arasında hizmet veren yaklaşık 2,4 kilometre (1,5 mi) uzunluğundaki eski şube demiryolu hattıdır. 1860'da Ottoman Railway Company / Osmanlı Demiryolu Şirketi (ORC) tarafından inşa edilen hat, 1935'te TCDD'nin denetimine girmiş, 2006'da Şirinyer Tüneli'nin inşası sırasında kapatılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Durmuş Yaşar Köşkü</span> İzmir, Türkiyede bir bina

Durmuş Yaşar Köşkü, eski adıyla Aliotti Köşkü, Türkiye'nin İzmir ilinin Karşıyaka ilçesinde yer alan bir binadır.

Baltazzi ailesi, Osmanlı İmparatorluğu ve devamındaki Türkiye döneminde var olan Levanten bir ailedir. 1746 yılında, Marino Baltazzi'nin Venedik'ten İzmir'e yerleşmesinin ardından aileye mensup diğer kişiler de zamanla buraya göç etti. Ailenin bazı fertleri, Galata bankerleri arasında yer alıyordu.

Mattheys Köşkü (Mates Köşkü, Steinbuchel Evi, Wood-Paterson Evi, Arkas Sanat Bornova), İzmir'in Bornova ilçesinde bulunan tarihî bir yapı.

<span class="mw-page-title-main">Bornova Kültür ve Sanat Merkezi</span>

Bornova Kültür ve Sanat Merkezi, Türkiye'nin İzmir ili, Bornova ilçesinde yer alan bir kültür ve sanat merkezidir. Paterson Köşkü'nün yanında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Pasquali Köşkü</span>

Pasquali Köşkü , İzmir'in Bornova ilçesinde yer alan bir Levanten köşküdür.

Hortense Wood, Osmanlı döneminde İzmir'de yaşamış olan Levanten asıllı sanatçı, kadın hakları savunucusu.

Baltazzi Köşkü , 1850'lerde İzmir'in Buca ilçesinde Baltazzi ailesine mensup Demonstanis Baltazzi tarafından yaptırılmış neoklasik mimari üslupta bir Levanten köşküdür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.